CUM PRLM

Divina

_{adfulgente gratia!}

JURIDICA

PRLM A,

INSTITUTIONUM

_JUSTINIANI,

Et in _his,

TITULI _{I, & II. LIB,}

_PRIMI,

CUM

_JURE

_SUECANO

COLLATIONEM

CONTINENS:

Quam

Cum Confenfu

_$mplisfimaj

Facultaris

_Juridicse

In_{Regia, AcademixUp}

_falienß^

SUB _PR^SIDIO

Viri

_{Confultisßmi,}

DN. ERICI

_AURIVILLII,

].

U. Licent. & Iuris Prof. Extr.

Defendendam Sufctpit GEORGIUS

Stokholmenfis,

Ad d./6._{DecemKAnn.MDCLXXXIL}

In _{Audit, Vetere Maj.}

H _{0. L M 1 <LAE}

y f i/i. .i t * -•V.t . . ' V f -4 * r > »• 1 .> * • V .^ , . i. > / »~n C - - . r V n - J v:

.-i-j

■ .■■ i . . : : ■ Z . : O '! > 'iO . - :' A; - . . '• -^ '■" ^ _{\ \} ä

'fit

\ -'l t. " ' .'...» -- -X I V .dr

Prxfatio

ad

_Ledorem.

COllationem

aha ratione

juris

_{inflituere funt}

Suecani

&

Romani

ex

ICTis noßris

alii

aggresfi

: ego cum majoris

o-per* ac

laboris effe

_{intelligam univerfum lus Romanum}

& Suecanum inter _{fe conferre, in hac & fe}

qu uturis, Deo

va-lentc

, Exeratationibus Academicis ]uris _Suecani

pracipue

ußtati & Authentici cum _{juris Romani primis Elementis}

,

boc _{eß , Inßitutionibus tantum}

lufliniani, collationem facere

Jufcepi.

jQvam _{dum promitto} , non ita eam _inflituere

animus _eß

, ut quicquid _per

confequentias longa

_ferie

com¬

plicata^

, &

prolixos

difcurfus

_, five _ex lnßitutionum

, five

ex _{juris nofiri}

textu elici _potent,

_producam:

_{fed ita, ut}

fim-pliciter

&

plane

cum ipfo textu _{lnßitutionum, fecundum re¬}

ffum & _optimis

Interpretibus

probat

um

fenfum,

_{jus noflrum,} pracipue avithcnticum

_idqve

_{vel antiqvius, qvod in Codicibus}

Legum noßrarum _{impresfls ac confirmatis continetur, vel}

fub

inde _{etiam recentius &}

Novisflmum conferam : in eoque

in-quiram , quid five quoad verba, five qvoad

planiorem

faltem fenfum cum _{jure Romano in Inßitutionibus tradito} convenien-tiam _{aliquam habeat.}

£jua occafione _{fimul id quoque}

brevi-teriridigitandum

venit, _{quod in Inßitutionibus occurrit ita}

ju-ri Romano _peculiare,

ut cum _{jure Suecano, non}

_folum

conve-nientiam _{nullam habeat}

fed nec habere _{posfit. Nunc vero in}

antecejfum id _{quoque generaliter obfervamus, de Iure Romano}

in

_univerfum,

_&

his, qvas in manus

fumfimus,

Inflitutioni-bus,

_quod

jus Romanum

_peculiari

_&

_pulcra

_{qvadam arte ac}

me-methodo

_{cornpilatum cfi}

_ac

_digefium

_:

_id

_qvod

_Imperator qvo-que

luflinianus ipfe

m utraque

Digefiorum Confirmatione

§. i.

fin.

adfirmat,

hts

verb

is

: totum opus

confummantcs

,

&

in

feptcm partes eos

(fciLverfusfie

quibus ibid.paulo

ante

loquitur)

digesfimus, non perperam, ncqvc

finc ratione, fed in

numc-rcrum naturam & artcm refpicicntes , & confcntancam iis

divifionem partium conficicntcs. .Quamquam id interim

dif-fteri

haud

pojfumus,

cum

alns

magni

nominis

ICTis,

qvod

non-dum _{jus Romanum, aut}

_ipfa

_{univerfa juris}

_difciphna

_{ea arte}

ordineque

compoßta ßt

ac

digefla,

qvin

varit

Celeberrimi

Cla-risfimique lCTi

meliori

adhui

arte atque

methodo

componi

eam

po

(Je

ac

debere exifiimaverint.

De

jure

vero

noßro

Suecano

id

_qvidem

_fat

_er

_i

_necejfe

_h

_ab

_emus,

_quod

_non

_it

_{a c}

_ert

_a

&

di-fiinfla

methodo

a,

capite

ad

calcem compoßtum

fit

ac

digefium,

fecundum tria Iuris

ob

je

Et

a,

fecundum

definition

es,

divifiones

xjr

_{fubdivifioneSy quemadmodum}

lus Romanum, quas nunc

potisfimum

refipicimus

,

Infiitutiones

lufiiniani:

fed

potius

efi

multitudo _{quadam Legum}

_{particularium,}

_in

quibus

_var

_ii

par-ticulares _{cafius deciduntur , m certos}

_Titulos

_£r

_Capita

reda-flarum, qua

quidem

certa

aliqua

generali

&

accurata

metho¬

do inter _fe non connefluntur , ut in jure Romano , aut

alias

in accuratiori Juris arte atque

difciphna fieri

conventt.

Po-t_{eß eqvidem}

_generalis

quidam

_or

do

_atque

connexio inter

ipfos

titulos in_jure nofiro monfirari, _{ratioque non}

incommoda

red-diy cur unus pofi

alterum

feqvatur,

feu

a

Iuris

compilatoribus

ita _Jit

collocatus:

_imo

inträ

_eun

dem

_etiam

titulum

ofiendi

pof-funt partes ejus

qenerales,

fuas difiinflas

Iuris materias

com-pleflentes

,

&

fub illis

partibus

peculiaria

capita,

qua

conti-nent certorum _cafuurn decifiones

ad

generalem

ifiam juris

ma-teriam _pertinentes

(qualis

_or

do

fi

ullo in-

titulo,

_cer

te

in

Tit.

de Hereditäte ex intefiat_{o, tam} in

Municipalibus,

quam

vincialibus

_Legibus

_{reperitur) tamen}

generditer_{loqvendo, de Legi¬}

busnofl_ris fatendum efl, in univerfum

materia*_Juris nonitain

il-lis

_flecundum

_{juris artem ah}

quam (fl

_difciplinam

_compofitas

(fl

_digeflas

_ef

_fe

_{, atque in jure Romano, (fl}

potkflmum, quas

nunc _{conflderandas}

fufcepimns,

_{Infitutionibm.}

Hoc tarnen

mul-tum _{expedire, nemo, ut arbitror}

, fanus ne_gaverit

, cum fic

jura

legefque

certa arte

_methodoqve

_{pertrafiata facillus}

com-modiufque difci,

firmius memoria tenen, _{fohdius accuratiusque}

intelligi

,

(fl

rettius atque expedit_{tus tam} in _{cufis agendis}

, quam judiciis

_{adminißrandis}

_{ad uflum tränsfem}

_applicarique

posfint. Hinc cum aha melior _{commodiorquejura civilia} tra-dendi

_tractandique

_ratio

, ars (fl

difcipiina

_{nondum prodita}

fit, quam qua in jure Romano ac_{pracipue Inflitutionibus com-<}

ponendis efl obflervata, ICTi Clarisßmi (fl Celeberrimi

Pracii-ci, non

flolum

_{apud alios populos, fed etiam in Patria}

noflra,

juxta eandern methodum , _qua in Inßitutionum

compofitione obfervata efl , jura patria fua in ordinem

artemque aliquam

redegerunt. Ut alios nunc ICTos extraneos _{, eorumque circa} Jura _{fua patria illußranda}

labores

_friptaque

_{prateream ,}

ex-tant _{Celeberrimi olim}

apud nos _{ICTi, (fl de} Iure _patrio

opti-me meriti _{Beati D. loh.}

Loccenii, Soceri mei _{deßderatisfimi,\}

geminum in hac materia

_feriptum

_{Exercitationes}

nempe Juris

XI, C _{Synopßs Iuris Private,,}

in quorum utroque

ille

ad or-> dinem _{atque methodum}

Inßitutionum _{luflmianearum Ius}

Sue-canum _{pulcerrime (fl}

cum

magna

multorum

utilitate tradidit,

id _{quod ante}

cum

_{publico Jcripto,}

_{quod fei}

am, _{prafliterat nemo.}

Cujus inflituti _{flu rationes} non _{ipfle modo in Prafatione (fl}

prolegomenis

ad _{utrumque illud}

_feriptum

_optime

_Jolideque

tra¬

didit, fed alu _{quoque magno cum}

_applaufu

_illud

exceperunt ,

maximaque fua cum utilitate, _{non flum in jure Suecano le—~}

gendo

pereipiendoque,

fed & alüs tradendo, eandern viarn

thodumqveobfervarunt.

privatum

Neqve

adplau

f"m V?

'u"s

Romarn

docendi

par

i

t

er

que ratio,

fed

etiam

publicum meruit,

invemtqve,

adeo

J,

dem ut et,am

mConflitutionibus

Regn,

qvod

efi

de

Lechombus

pubhcis

Profefforum expreffe

vraciviftul

ut Inßitutiones

luftmianeaLPatnl

tZZlZ

Hinc _{ego quoqve} ex qvo

publice

in

jure docendi

munus

pote

ftatemqve

accep,

&

Inßitutiones

juftmianea,

explicandipro-vmcia a

mihi

Pacultate

dernandata,

lur,dica

fuit

cperam

dedi,

ut cum

Iuris

Infi,tut,ombm

col

lationem corum

auditoribus

meis

inflituerem

\jt

autem

l

Utio _iftac

paulo

plemus

difiinZtiusqve

non

audi,tor,luTZum

meis alns,

fed

etiam

Iurisßudiodedttis

um cepi

eandemExercitationibus

mnnulhs

atqve

publice

ad

difputandum

froponere

,

ut

fic

verit

a,

me

hus erut,genuina

atqve

Inflitutionum

cum

Iure

convententia&

di/crepantia

inqviri

percipiqve

Nunc

vero ut

confiet

qva ratione

hane collationem

pertr.alta¬

reconfiituerim,

id

qvoqve

htc

uno

aut

altero

verbo

haud abs re

vifum

eß.

Cum

in

Procemio

Inflitutionum

Iu-fiimani

nihil ferme reperertm

qvod

cum

Iure

Suecano

com-

,

ferri

posfit, aut

foltern

alieujus

opera

pretium

eßet, ad

ipfas

Inßitutiones

ßatim

accedere

confultius

duxi

:

ita

qvidem

ut

ßngula

hujus

traclationis

noßra

capita

tionum,

Paragraphus

vero

Primus

noßn

capitis

ipß

prmcipto

Inflitutionum

ejusdem

tituli

,

Paragraphus

vero

fecundus

no-ßn

capitis

{. prtmo

Inflitutionum

ejusdem

tituli,

tertius

fecun-do,

&ficdeinceps

refpondeant.

flnguli

vero

Paragraph,

prolh

xiores in _ylures

articulos

difpefeantur.

C

AP. Primum.

Continens

CollationemTituliPrimiLibri

Primi

_{Inftirutionum,}

_qui

_{eftdejuflitia&}

_Jure3

cum

Jure

Suecano*

S. I.

N_{princ. tit.Inftitutionum de}

_Juftitia

_<3c

]

uredefinitionen defcriptio )ufliti&(quae finisuniverfae

_]

_{uris prudentiae eft,)ab}

Im-peratore

Juftiniano

nobistraditur, quae

ex1. i o. D. eod. tit. eft _{defumpta, ubi}

ex

Ulpiano ICTo proponitur. Talis

qui-\ dem definitio formalis

Juftitiae

nufquam

) occurrit

_{injurenoftro,utpote}

_{quod non}

'

tam _paedian

_{aliquamJuris,}

_quamipfas

leges fpeciales tradit. Nihilominus cum ifta

Juftitiae

defi¬

nitio non male "naturam _{ejus nobis exprimat, nihil in ea}

con-tinetur, quod å

Jure

in univerfum, adeoque nec å Jure

Sue-cano fit _{alienum.QuamquamauteminipfisLegibus noftrisde¬}

finitio talis non _{reperitur, in alio tarnen peculiari ac fatis}

ve-tufto Suetico _{fcripto extat, quod de reda InftitutioneRcgum}

Principumque agit

_(^omutga

_0ti)relfe)

_Tit. 2.ubi de quatuor

virtutibus _{principalibus tradatur, ad quas tanquam} cardina-les Stoici _{Philofophi caeteras referunt, & totidemverbis}

_Ju¬

ftitia definitur:

_{9Wtn>ifan dr tfyon}

_tfjer

_{ftat>f)u<# dr}

_i

Sftattjitté mlta

til

att

lata fowarlom t()et ()atté dr.

Quam

definitionem Sueticam idiotifmi _{Linguae noftrae gnari , fi}

expen-(i)

cxpcndcrc diligentius voluerint,etiam accuratiorcm

quodam-modo eam eflc _{, quam iftam Ulpiani, facilé deprehendent.}

Conferatur_{quoqueverfio b.m. AmplisfimiSchefFeri. De ifta}

verodefinitionc

_{Juftinianeaobfervari}

_{primo hic obiter}

mere-tur, quod de ea tradit Summus Grotius, in _Sparfionibus

flo-rum ad hunc titulum. _{Fatendum interim eft, hAne definition}

nem^utplerasquelCTorum^talemejfe^ut

remnon

_{maleexprimat^}

non tAmen exAttAm Ad Vialetticam

fubtilitatem.

_{Nam virtutis}

dr vitii_genus

_eft

_ifysftve

_{conftansvoluntas^ \uftiti* Autem}

proxi-mum _genus

eft

vir_{tus Hinc} alii _{ICTi atque} ]uris _Rom.

In-terpretes alias fabricarunt

Juftitiae

definitiones. Schotanus

in Exam..

_]ur.

_{ad tit. D. de}

_Juftit.

_&

_]ur.

_{Juftitia eft virtus}

,

qua

conftanter

&

perpetuo

vult

Jus

fuurn

cuique

tribuere.

Vin-niusin Comm. ad hoc _{princ. Inftit. Juftitia eft habitus} am-mi, per quem ita

affetfi

ftumus

, ut

fuurn

cuique quAnturn in

no-bis _eft

_{tribuere velimus.}

_{Struvius in fua}

_{jurifprudentia}

Ro-mano-Germ. forenfi Lib. i.tit. i. §. 3. ita definit. JuftitiA in

genere eft

habitus,

quoAd

Agendum

jufta

homines

funt idonei, dr

ex_quo

_jufta

_Agunt

voluntquc.

Juftitiam

_vero

_{partieularem ibid.}

§. 5.itadefinit: Ffthabitusvoluntatisfeu _virtus moralis

fervart-di

_aqualltatem

_interplus

_dr

_{minus in ils quA}

_alteri

_in

_focietate

tribuenda vel_{irroganda. ex Arift. V. Ethic. Nie.4. & 9. Mihi}

videtur commodisfime _{brevisfimeque ita definiri. Eftvirtus}

moralis,per quam

homo

ita eft

ajfeclus,

ut conftanter

tribuat

uni-cuique, quod ei quocunque

modo

debetur.

Cum qua omniuill

optimé convenit illa, quae ex

^OtUUEJfl

_paulo

an-te fuit allata.

$. II. In 5. i. difti tit. Inftitutionum_proponitur

defini-tio _ipfius

_{JurüprudentU,}

_{quae itidem ex Ulpiaro ex 1. 10.}

_D.

tit. cod. eft _{defumpta. De} qua idem venit dicendum, quod fupra

(3)

fupra de

Definitione

Iuftitiae

:

quod in

ipfo

Jure noftro

defi-nitio talis

_{Jurisprudentiae}

_reperiatur

nulla,

_ex

generali

ra-tione _{jam fuperius}

addu&a.

De

hac

_quoque

Jurispruden-tix definitione fortasfis non immerito idem erit fatendum ,

quod fupra de

definitione

Juftitiae

ex

Grotio eft

fa&um. Quo

autemmelioraccuratiorque

Jurisprudentiae

definitio

fabricari

poterit,eo meliorem eam

elfe haberique

debere

certum

eft

,

adeoque tanto

melius

cum

Jure

noftro conveniet:

quod,

cum nullam hujusmodi definitionem nobis

tradiderit,

opti-mam _{potius, quam}

deteriorem,

facile

admittet

probabitque.

Quamvisautem

propofita

definitio

rede explicata

non

male

re-tineri _{posfit, tarnen}

_ICTi

_{quidam alias}

_quoque

Jurispruden-tiae definitiones vel accuratiores velpleniores tradere

luntco-nati. Hermannus Vultejus acutisfimus Germaniae ICTus in

Comment. fuo ad hunc $. Inftit. approbat illam

Celfi ICTi

inl. i.D.de

Juftit.

_&

Jur.

quodßt

_ars

boni

&

*qui:

feu

brevius

aahuc, ars aqut, vel

feientia

Jufti.

Quod

idem,

ut

mihiqui-dem videtur , paulo etiam melius exprimitur

ipfo

vocabulo

Jurisprudentia, quod

ßt

prudentia

Juris.

Quomodo

autem

fit

prudentia quaedam

Juris

pleniore

definitione

exponere

cona-tus eftStruvius in fua

Jurisprudentia

Romano-Germ,

forenfi

Lib. i.tit. i.5.1. _{Eflprudentia jus}

ad actione

_s

_circa

divinas

vel

humanas res in civilt_ßoeietate

obvementes

applicandi,

_{ut aquum}

ab _iniquo

_ßeparetur

_,

_licitum

_ab

_illicito

_{dißcernatur.}

_ex

_1.

_i.

_§.

_i. D. h. t. Olim talem tradidit

Jurisprudentiae deferiptionem

b. m. Celeberrimus

Joannes Schefferus: Efl

facultas

fecundum

quam qua

jufla

ßunt

aquaque

tntelligimus,

ut

in

vita

nos

fecun¬

dum

_ipfa

_{geramus. Quarum}

_{definitionum loco}

_{ut non}

_minus

accurata & brevior fufficere _{poterit illa : Efl}

_{prudentta Juris}

O _{aqui :}

_Li

_bi

_{genus ponitur}

_adaequatum

_prudentia.

Cum

(4)

iutem _prudentiafit habitas intelle&us _{cum fe&a ratione acti¬}

vus,fponte fequitur, _itaper eamfeiri atque intelligi quid

Ju-ftum , quid aequum fit, ut fecundunfillud publice

privatim-que in civili focietate agamus, & quantum in nobis eft alios

quoque idem agere faciamus ad veram eivilem felicitateni

obtinendam.Vid._{1.1^. §.4.}

_{D.de Juftit.}

_&

_Jur.

$. III. In §. 2. hujus noftri tit. _{proponituripfa}

metho-dus _{qua tyronibus}

_]uris

_tradere

_Jus

_Romanum

commodisfi-mum utilisfimumque vifum eft Imperatori

_Juftiniano

_:

nem-pe ita , ut

å

brevioribus & facilioribus hoc eft his ipfis

In-ftitutionibus _{ineipiant, indeque majori cum fucceflu ac} uti-litate _{perducantur ad ampliora Sc difticiliora Pande&arum}

feu _{Digcftorum atque Codicis,necnon, quaepoft prodierunt,} Novellarum

_Juftiniani

_{volumina. Quam methodum}

_Jus

no-ftrum , utpote cum hujusmodi

Juris

Svecani rudimenta feu

Elementa, publica au&oritate compofita _, habeamus nulla_,

nufquam rradit: dubium tarnen noneft, quin fi ars, vcl

pae-dia _aliqua

_Juris

_{Suecani fit tradenda , eodem quoque modo} cflet_{procedendum, eademque methodus, tanquam maximc} naturalis , optima & in rebus ignotis cognofcendis facilima

circa _tyronum

_Juris

_{informationem eflet obfcrvanda. Quo} confilio quoque b.m._AmpliiT. & ConfultilT. Loccenius fuam

Juris

Succani Synopfin adornavit.

§. IV. In $. 3. h. t. _{proponit nobis Imperator}praeeepta

Juris

univerfalia , quae funt quafi generalisfimae quaedam

re-gulae, ad quas velut ad _{Cynofuram dirigi, vel ad Lydium}

la-pidem examinari aeftimarique omnis legum & a&ionum

hu-manarum

_Juftitia

_{debeat : Honefle vivere}

, neminem Udere,

frnm cuique

tribuere.

Anverotantumhaec tria &nonplura

fint

umverfalisfima _{Iuris praeeeptacontroverfiahicinter}

(

50

tatores & Intcrpp. agitari folet, quibusdam affirmantibus,

quibusdam

ncgantibus.

Ego

fatcor mc in ncgantiumpotius

fententiam conccdcre. Ncquc etiamUlpianusinl. io.fi. i. D.

h.tit. _{Neque Iuftinianusbic loquuntur exclufivé, Ted} genera-litcr dicunt ifta efle Iuris praecepta. Ha'ud dubicintelligithic

Iuftinianus _{praecipua & generalisfinria} praecepta, & quae ma-xime in Iure _{privato,quod in Inftitutionibus potisfimum} tra-dcrc conftituit,fint attendenda: non quod non praeterea alia

ctiam _{generalia Iuris praecepta dentur. Quare & ego hic,}

cum aliisnonnullis magni nominis _ICTis, exiftimo tribus

iftis _{praeceptis alia quaedam efle addenda : quae, fi ftri&é ac} proprié accipiantur illa praecepta hic propofita , prout å

fe invicem _{diftinguuntur, non pofiiint fub iftis fatis}

commo-dé _{comprehendi. UndeVinnius in Comment. ad huncfi.ait,} plus_{jufio religiofifiunty qui nec}

_{plura ejfie}

_{Jurispr&ceptx} conten-dunt, necpauciora. Videantur fequentia apud cundem.

Pro-indc mox ibidem, _{praeteriftaec tria, reccnfet etiam, DEum}

Colere , parentes revereri

&c.

Quare fi ad tria illa a

Iii-ftinianohic _{propofita addamus quoque duo illaDeurn eolere,}

parentes reueren^ ut in

univerfum

fint qninque, exiftimo tarn

plené tunc generalisfima omnis juris ac aequitatis prineipia atq$ praecepta eflepofita,ut fub illisomnejus, omnis acquitas, omnesque _{deineeps leges fpeciales} , feu fpecialia legum prae-eepta

contineri,

atqueex illis deduci queant.

1.

Quodfacile

_{ctiam adparet collatione inftituta cum}

exa&isfimo illo omnis juris ac _{aequitatis fummario} atque

norma ab _{ipfo Dco revclata , Decalogo Divino. Nam ad}

pritnum illud praeeeptum Deum Colere pertinent tria illa prae¬

cepta primae tabulae Decalogi: ad Secundum Parentes hono¬

rare

_feurevcreriy

_{pertinet quartumDecalogi}

praeeeptum,quod

(6)

eft _{primum in}

_tabula

_febunda:

_Ad

Tertium

_{prxceptum, H} rieftc vivere ,

prouthic ftri&ius

accipitur,

&

å

cxteris

prx-ccptis feparatur

&

diftinguitur,

maxime

quidem

proprié

fpc-datSextum Dccalogi prxceptum.

Ad

guarttim prxceptum NeminemUdere,referripofiuntpraeceptumDccalogiquintum,

& o&avum & ex _parte Sextum &

Septimum.

AdQuintum

illud_{praeceptum Suum}

_cuique

_tribuere

,

pertinent

Septimum,

Nonum & Decimum Decalogi prxceptum.

z. Quin _{autem non}

folum iftxc

tria,

hic å

Iufti-niano_{pofita ,}

_{fed omnia}

_{hxcce quinque}

univerfalia

_juris

_&

xquitatis prxcepta

Jus

quoque

noftrum amplexum

fit,

ac

in

omnibus fequatur, extra

controverfiam

omncm

pofitum

ar-bitror _{apud illos, qui}

_juris

Suecani

vel mediocrem

notitiam

fibi _paraverunt:

_Ut

_vero

_tyronibus

_quoq;

idipfum

_{planius fl¬}

at, de fingulis iftis

prxceptis

breviter

hoC

ex

jure

noftro

pro-babo. Nam quantum ad primum prxceptum, De Deo

rite

colendo multa ac varia traduntnrprxcepta in Tit.

de

jiireEc-clefiaftico

_jfylfiO5

_katter

cap. i.

&

pasfim.

tam

in antiquis

quam ufitatis

Legibus: Licet

pro

ratiöne

illorunitempörum

quibus Leges

illx

Ecclcfiafticx

conditx

funt &

promulgatx

, multa ibi infertafint, qux craflam illam

Pontificiam

fuper-ftitioncm _{fapiunt. Qualia}

proinde omnia

poft

religionis in

patria

noftra

felicisfimam

rcformaticnem

,

& fpecialiter in

Regis Caroli

IX,

Confirmationc

Legtm

Provincialium omni

lcgumvi atque

vigore

carcre

jufta

fuat.

3. Parentes

ejje

honorandos ctiani

)us

noftrum

ftatuit,

atque primum

quidem Parentes

propiie ita

didos,

qui

genu-erunt, ut, prxter alia,

colligi

poteftax

honore &

obedien-tia _parentibus

_{å liberis}

prxftanda circa

conjugium

ineun-dum , ad quod parentum,

aliorumqie,

₁

qui

loco

parentum

•

(7)

Pant, auåoritas & confenfus requiritur,fimodo legitimumfit

habendum.Vid. c. i. 2. & 3. SS.& ©S.

obligatio-ne libcrorumadalendos fuos_{parentesc. 31.} SS. _15♦cod.

ets.. Idem quoqueftatuitde Parentibus improprié ita

di-ttis feu Tutoribus , qui mortuis veris parentibus in _eorum

locum_{fubcunr,idemque quodammodo munus eandemquccu?}

ramgerunt, uti patetex c. 1. c. 20. (Btfft.

_SS.

_{c. 1. &15}■

gijft

fJ!

/

0t S. Priv.Nobil,Anno 1622. art. 4.ftotttWUfr.ord, de Anno _/LQZ5 i_669< art. 39. Ubi verba ita habent. _£{)e

_OUttyttfcigC

_Jj,/:*

få (dnac tf>c bnber 95W()témanéb6mct dre /

_{mefcfj frcrfta}

_v'

_70Vl

SBprtmabt)

_{mctta9)ld()féutanuen fom}

i $afcf)rcné

ftdtte

dr tt(t)anba

_$d/

_{&c. De honore} reverentia & obfequio ipfiRe¬

gi totius patriae Parenti prasftando incultatur in cap. 2.& 5.

ÄÜ8 SS. Conf, etiamcap. 9.eod.c. 8.&9.

.P)6gÜt.

SS-

_{c. 6.}

& 7.eod. 0tS-c.

_i8.iHdf(6.

_{c. i.0dr}

meb^tviu.

_{0tS. &c.De}

honore & obedientiaaliis _{magiftratibus inferioribus} praeftan-da _{agitur alibi pasfim in jure noftro.}

Qnae loca hic recen-fere minusé re cfle videtur.

4. Honeße vivendum

_ejfe,

_{co praefertim fenfu, quo hic}

accipitur illud praeceptiim, hoc eft, omnem _{turpitudinem,}

li-bidines _{promifcuas, fcortationes, ftupra,}

adulteria, inceftum

efie _{fugienda, unaque}

ccnjuge contentum quemlibet rivere

debere , jus quoque noifrum _{praecipit: ut videre eft ex}

cap»

2. _{3-4- XI- 22.©tfft}

c. 2. 3.4.10.17.eod. 0fcS.c. 17. 20.

©rffb. S.S.

c. 1$. ©t.S. c 14.

_Jfpogm.

_SS-

_{c. 15.16.}

jforf-iiB.Privil. Nobil.cleAnno1622.art._4.

_0tabg.

_OtttSfoek

ofagfja

©iffterntd&l.

Anno 1665. item cm

Olagtia

S&iguUv-gar eod. Anno.c. 5.Jrfim. SS. c. 3.eod. _©tS.&c.

5. Neminem

ejfe

l&dendum

_{jus noftrum variis & infini¬}

tefere in cafibus _{ftatuit, ut illos enumerare volentem} tem-pus

ro

pus

facilc

dcftitueret.

Ncqj id noftri

c;ft inftituti..

Quare

ut

hocdeclaremus adgenerales tantumquiasdamClafles

Lxfio-ncmomnem redigemus. Autenimlaediitur

alicujus

vita, aut membra corporis & fanitas , aut pudic:itia, aut

farna

&

cx-iftimatio, aut pax domeftica altcrius, aut res alterius

cujus-cunq; gencris.

Ad fingulas

autem

claflies

pauca tantum

loca

allegaffehic erimus

contenti.

(i)

Ve

nonmjufte Udendx vi¬

ta, _{cujueauam, cum}

alibi variis in

locis,

_tum

in

_{cap. 4. $. 3.}

C.

27.

k-

S5.SS-c-4-

gtfft SS-

&

0t*g-

&

praecipué pluribus

capi-tibus _(Etafc.&

_{Jjpogml) SS*}

_&

_0t*8*

_atqj

_totis

_titufis

_Sräpttt*

mebf)

ttriu*&

SBob^aSS

&

0tS-

(2)

VenonUdendismem-bris altcrius innocentis non folum alibi pasfim agitur , fed

etiam locis quibusdam jam allegatis

& in

variis

capitib.

& _{.(jPAHt & fpecialiter in totis titt.}

0åntt- Ittf&f)

Witt

&2Bät>fjaSS.&

0t8*

&X-

(3)

Ve non

Udenda mulieria

ali-cujut

pudicitia

(nam

de

illo

contra natur am,

turpisfimoq;

viro-rum_ergaviros_amore,

vel

feminarumiufeminas,

de

quo

Apo-ftolus ad Rom. 1. v. 2$: 27. & Novell. Iuftiniani 77. & 141.

nihil in Iure noftro au&entico conftitutum reperitur ,

fed

in

fl.22.

SftflFb* 53p.

SO generaliter

quidem

ftatuitur in

c. 4.

$.

7.

SS*fpecialiusvcroinc. 3. §. 1.

&

c. 5.

©ijftSS-

&

0t8*c.

12. SS* C. II. eod.©ts.c-l-

Stup

SS*

&C.

f4)

»o»

Udenda alteritt<_farna

_&

_{exifiimatione}

_{prxeipitur etiam}

pasfim

& crimen talepunitur. vid.c.9.

$55-

SS*c-

8- I2-

eod.

0tS*

c. 19.20. 43.

SS*

c. 30.31

9täfW)

c.

i7.®rfb.

gg.

c.10.

gtfft

0t.g*

_{c. 15.}

©om* Reg.

26.

&feqq.

&c. _{(5) »o»}

_Udenda

_feu

violanda

_pace

publica,

_qua

inno-centes omnes frui debent, vel pace domeftica, vel

alia

etiam

pace qvx

fan&a & intemerata

omnibus

eft

fervanda

,

agitur

(9)

Ütcrvero_{pervarios cafus}

propofitos in tit.

_(Efcjot.

_££•

_{& 0f.}

pertotumtit.pasfim.Ubiincap. 20,(£to. & 21. cod. _0f.£.

elegans & generalis traditur regula:

_£t)

_attbmv

_manager

Svit)

å

ftno®o&c

hafroa

_{oc$Peningom/oc&}

_färlifa

_ä

_tteljfé

_|hté

gtjjf

0(t) fifvlltld» (6)Denon UdendtsreiftisAlterms_publicis

pri-yatisve _{immobilibus, velmobilibus,}

etiamvariisinlocisIuris

noUri_{proecipitur.HicautemIaefionemdiftinde}

accipimus,prout

folum damnum alteri datum _{involvit, &}

parit adionem de damno dato ,

diftinguiturque

å _{rerum alienarum}

ablatio-ne

, quae in immobilibus fit _per invafionem _in

mobilibusper

furtum , vel rapinam _: item å

quacunqve fraudulenta rei alterius _{contredatione,vel etiam ufus ejus}

polfcsfionisve,lucri

faciendi caufa. _{Quamvis autem fcepius}

rebus alienis dam¬

num infcrri _{fölet, ut is qvi damnum dat utilitatem}

aliquam

tandem inde _fentiat,

qvod exprimit cap. 28.^35. _tltcW)

noarabanta

_fltbgiärt»

_{onytt goi'}

_f&r

_{bottom / od)}

n>il

_t?gb

egbna:

non tarnen _{femper id bt, ideoque rede damnum å}

furto tanqvam peeuliare delidum _{diftingvitur &}

confi-deratur. Talis laefio rerum _{alienarum, five illa fiat}

volunta-rié, five involuntarié, ex _{negligentia tarnen aliqva vel cul¬}

pa, faltem prsefumpta, prohibetur qvidem

ac _{punitur in}

variis _{juris noftri locis}

, clarisfimc vero in _{feqq. c. 19»}

Ä33- c. 25. ,3orb. c. 2. 3. $• 5- c» 5. s. 2. c. _{7. $. 2.}

c. 8.9. i<3< Item_{c» 27.§. 2« c. 33* 34.3$.}

36.37.

38. 4p. 44. 45. _{46. 48. 50.52.eod.} c.2.3.6. 7. 8»9.10.12.

13•

Ä6p.

_{c. 28.3}

9.

£mg(>.

&c. Conf _{Grot. 11.deJ. B. &P.}

c. _{17.Ampliff. Pufendorf.dc lur.Nat. &Gent.}

Lib. 3. c. 1.

6» Suum _cuique

_tnbuendum,

_{hoc eft,}

unicuiq; fuam rem, id eft _{cujus ille verus eft}

dominus,vel bonae faltem fidei

pof-feffor reftituendam , & qvicqvid _ex

quacunq; _{obligatione å}

no-(jo)

nobis alicuidebeatur, id praeftandum

ipfi

eflc, lus Succanum

infinitis fermé locis praecipit, &

contrå

facientes

pro re nata,

h. e. rerum fa&iq; circumftantiis _poena

afficit.

Cujus

proin-de rei _{exempla hic} congerere fupervacaneum

videtur

, cum

tam freqilentia _{occurrant, ut} in

Iure

noftro plane hofpes

fit

necefle eft, qvi non per fe in magna

etiam copia eadem

col-ligere qveat.

§. V. In 5.Qvarto h. t. proponitur

primum

divifio Iu¬

ris Romani in

publicum

vel

privatum.

Definiturq;

_utrumqj lus ita: Publicum Jus

eft,

qvod

ad

flatum

rei

_Romana

fpeftat.

Privatum, _{qvod ad}

fingulorum

utilitatem.

Cujus rei

ratio

in

1.1.5.2. D.h.t.additur haec: Sunt enim

quadam

publice utilia,

quadam

privatim.

Dcinde,

poftqvam Imperator

dixit

fe de

Iure tantum _{privato in} Inftitutionibus

afturum

,

addit

mox

illud elfe _{tripertitum, defumptumq; efle} ex

naturalibus

prae-ceptis, h.e. jure

naturali,

gentium,

feil,

praeceptis,

h.

e.

Iure

gentium,

&

civilibus,

h.

e.

Iuris

civilis

Romani

praeceptisqvo-cunq; veniant

nomine.

i. _{Quamquam autem} in

Iurenoftro

nufquam

ita

plenis

verbis formalis quaedam divifio Iuris in

publicum

&

priva¬

tum trädnur: tarnen eandem divifionem indigitarenon

plane

omittit. _{Quod priusquam ex jure}

_noftro

monftrare

aggredi-amur,videndum quid hic per lus

publicum

intelligatur.

lus

igitur

publicum

ftatum

Reipub. cujusqve

fpeftat,

hoc

eft

lus

imperantis &

fubje&orum,

feu

jusimpcrandi &

parendi

refpi-1 cit, totamqve

Reipub.

alicujus

Regniqve

adminiftrationem,

cum omnibus eo pertinentibus

perfonis,

juribus, negotiis

ac

rebus _{comple&itur, tam}

facris,

_quam

profanis.

Undein

1.1.

D. h. t. $. 2. dicitur. Publicumjus infacris, in

faccrdotibus

in

jåå

(«0

ad h. $,Axolojuixv juristalem probet,

qvod

commode dividipo-\y

teft in divinum & humanuni, humanum deinde fubdividi in |

publicum

&

pnvatum: tarnen cum ex

modo

allegatis

Ulpia-niverbisl. i. f. 2. D.h.t. pateat cum fub PublicoIure etiam Divinum _{comprehendere, nobis magis arridetAx«7«p'«} Her-manni _{Vultej in Comm. ad hunc §. qvi ait: jus enim Divi¬}

num continetM

fub

jure

publico, &

ejus_pars

quadam efi,

&c.

Et mox: ita_{ptius, ut}

jus

Publicumfit

vel

privatum,

dr Publi¬

cum iter_um, v<l Divinum, vel humanum.

2. _Quidnamautem potisfimum Jus

hoc Publicum,

quod

ftatum _{Reipub. cujusqve refpicit, contineat, ita exponit} Ce-leberrimus _Vultejus in Comment. hic. Cujusfpeciesfunt

fa-crorum confiitutio, legum

defcriptio, magiftratuum

_creatio,

deli-beratio die rebus ad _Remp.

_{pertinentibus,}

_jus

_{belli inferendi}

drfi-niendi,

pramiorum &

pcenarum irrogationes,

denique

legis

affie-num executiones. Clarisfimus vero Arnoldus Vinnius in fuo

Comment. _{plenius hic nonnihil ita : juris}

_publici

_fiunt,qua

pertinent

ad rtligionis cultusque divini

curam,

ad

pacis

bellique

ordinationem , adfines & magnitudinem

imperii,

ad

jus

legum

ferendarum, pruvilegiorum

irrogandorum,

trwutorum

imperando-rum, monetärum cudendarum, adexercenda Judicia,

deliffa

coer-cenda,

_{magifiratusque creandos,per}

_qvos

_hac

_expedian

_r.

_Atq$

haecquidempraecipuafunr, quaeadjus publicum fpe&ant, ad

quaecaeteracapita,quaecunquefint,facile pofluntreferri.

3. Ius vero Privatum ita optime pleneq; fatis explicuit

celeberrimus &inter_{antiquiores Intcrpp. accuratisfimus}

Myn-fingerus. Privatumjus

efl,

quod

principaliter

&

generaliter

ad

fingulorum

utilitatem

privat

am,

conjunffam

cum

honeftateperti-net: ut funt _contraffuum

_leges,

_&

_injuriarum

_{vindicationes}

&c.

Et _{poft pauca addit. Vixi} autem

_{principaliter,}

ne

confundatur

fori-(i2;

dificrimen juris

Publici

fqvod videlicet principaliter addatum

publicum & utilitatem publicam pertinetj Dixi

autemgene-rdit_{er, ut} difcernamus _aliud

quoddamjus privatum dr

fingula-re, quod

privilegium

dicitur , dr pertinet quidem ad utilitatem

fingulorum

privatorum,

fied

in

fpecie

tantum, Hoc cd non

ge-neraliter ad _{utilitatem omtiium}

privatorum qvi Reipub. funt cives, verum quorundam tantum _{qvi illud jus fibi}

acqvifive-runt: _{idqve vel in particulari, unde ed jus}

particulare qvod

etiam _{aliqvo fenfu fingulare dicitur in 1. 16. D. de}

Legib.

vel in _{individuo, quales funt Conditutiones}

perfonales, dri¬

fte ita _{diftx, 1.1. §.} 2. D. de Condit. Princ. §. 6. inf.tit. _feq.ubi pluribusdeutroqveIureerit dicendum.

4. Notandum autem breviter hac _{occafione, cum}

Cu-jacio , Summo illo ICTo, ( å _quo fe multa _{didicifle nec}

Lipfius fateri erubuit ) in notis ad hunc locum. Privatum

autem _{Jus dr Publicum dicimus}

cum ex

_adverfio

_{ponimus paffa.}

(Vid. 1.45.D. deR.

_J.

_{cumqua conf. 1. 27. eod. ) vel ultima.s}

voluntatis, vel

_privilegia.

_{Et in notis marginalibus , fied}

_dr

hoc _{(feil.privatum}

_Jus)

nonnunquam

publicum

dicitur ex

dv-Tnhccsvhiji conventionum _{privatarum Vid. dd. 11. deR.}

_].

5. _Ncqvc

_Jus

_{tantum Romanum}

, fed & omnium

po-pulorum qvi

Jure

aliqvocertocontinentur _regunturqve,

adeo-qvc &

JusSuecanum,

qvod non folum _{prudentia &}

cautio-ne Legiflatorum _{, fed etiam juditia}

ac _{arquitate, & in tanta}

brevitate incredibili cafuum multitudine ac varietate_{, cum}

optimis moratiorum gentium _{legibusemulatur, aliud Publi¬}

cum ed, & aliud Privatum. _Quam

Juris

didinftionem, ut

paulo ante innuebamus Jus nodrum inipfo quoqre textu

in-digitare non praetermifit. Publicum autem

_Jus

_{in Legibus}

nodris _{praeeipue exprimitur per SKätt in}

fl3)

S&&.S»S» Videanturfcqucntia vcrba, in quibus fusillud pub¬

licum clarius _{indigitatur. item, per jfrOttO &}

_{ÄOHtlUgjbOttie}

cap. 3.fin. prin. & exponitur ibidem fequentibus verbis

Sdlt-from

_{rab()a/oc()0\t)fcfti)ra}

_/

_Sagb

_{ftyrfta/ od) gfrtbb (>a(Dx}

In cap. 4. §. i. explanatur adhuc amplius,

per$i?fionc$9ldtt/

9xdtt &

_{2flut0gatté 9vdtt}

_Elegans

_autem

Sc notabilis eft hic

_Juris

_{noftri locus , utpotc qvi clarisfime}

oftendit, Jus publicum imperantium & parentium interfe iu¬

ra _{potisfimum contincre. Unde etiam in cap. 5. § 1.}

SS- jurarc tcnentur fubditi,fe velie ac debcre,. batt$

od) aßatt

_{Äonimg$(to 9\dtt}

_ftyrfta:

_{Et in}

$. 2.

2(flom

tått

_f)ålbnom

_{(jatté cd)}

_nxfrom»

_{Utrumqve autem Jus cum}

imperantis feu Regis, tum fubditorum pluribus exponiturin

cap.2. 3. 4. & 5. SS»nec non aliis Regni Reccsfibus, ad iftorum _{capitum explanationcm pertinentibus.}

6.

_Jus

_{autem Privatum}

_potisfimum

_{indigitatur primum}

in _{cap. 2. prin. pervcrba, fbltt}

_{Sagfj 0d)9vdttCt ät;}

_i»

e.

quem-admodum in

_Jure

_{privato dc fingulis caufis eft conftitutum,}

mul&aqve (

0dJotCtt

) in Legibus publice receptis impofita

reperitur conf.etiam cap. 4.§.7. Exprimitur etiam fiepe ali¬

bi, ut in cap. 5.5. i.

©ifftSS-

Pcr

£agf)om wdrout.

per

Sa*

abom in _{cap. 15.5.1.}

_©rffb»

_{SS» tfyeta}

_Sagljunt

_{c. 13.}

_9Wftb»

95onbalagf)ttut

c. 27.fin.

^35.

SanbjJagfjum

c. 21.

©rfb. SS»

0tmigc$

(?tifnoin Sagbom

c.4.s.3-

^^5» SS» 0tatfcn$

tått I c. 12. _prin.

SKäftö»

_{c. ié.fin.}

©rfb.

_{0t.S- per rätt Od)}

Saab in c. 15.

£rft>. SS»

_{c. 11.eod.}

0tS»

_c.

11.0ärm. mcOb

VOtl» SS» &c. Sic habemus divilionem

_Juris

_{noftri in publi¬}

cum & _{privatum, etiam ex}

_Jure

_noftro.

7. Sicutautem

_Jus

_{Publicum Romanum, ut ait}

Ul-pianus 1.

_{i.D.dejuft.& Jur.}

_fiip.

_{allegata, confiftit in Sacris,}

(14)

Sacerdotibus, & Magiftratibus, ita quoq;

Jus

Publicum

Suc-canum. Atquc lus quidem

illud in

rebus Sacris

Iure noftro

indigitatur per

ÄitfiOtteé

tåttl ubi'jurat Rex

qvod debeat

SRatt

_fyätmCl

quibus

verbis

innuitur primum

lus Ec¬

clefix circa faera, & ca qux ad facra

&facerdotespertinent.

deindelus ipfius Regis circa

facra,

& lura

Ecclefiaftica

con-fervanda. Aliter autem longe nunc

fefe habet

lus illud Ec¬

clefix qvam olim

fub

Pontificia

in

patria

noftra

rcligione

,

qux omne

lus

atqve

poteftatem

circa

facra

Regib.

fubtrahc-rc _atqve

Pontifici Romano

fubmittere

propofitum habebat.

Nunc vero accipitur pro

Ecclefix

Chriftianx

atqve verx

Iu-ribus in univerfum circa facra, eorumqve

adminiftrationem,

primo

qUidem

ac

prxcipue

internam,

qvam

Chriftus

Ec¬

clefix fux , & peculiariter

veris in

ea

Verbi Divini Miniftris

commifit, nec non de juribus

circa

media

plane neceflaria

ad _{ejusmodifacrorum}

adminiftrationem,

fine quibus

illa rite

procedere

adeoque

animabus

civium

in

Repub.

(qui

prxci-puus tarnen

Chriftiani

Imperantis fcopus effe

debet;

redé

pro-fpedum

elfe

ncquit.

Circa

qvx

etfi

nonabfoluta aliqva

po-teftas Imperanti compctat, tarnen non

folum

ut

primario

particularis

illius

Ecclefix,

qvx

inträ

ipfius Regnum

eft,

mem-bro, fed etiam ex

vi

poteftatis &

officii fummi, qvod

DEus

ci in _populo

_fuo

commifit,

_cura

&

infpedio

fuprema

at¬

qve diligens

ei

incumbit,

neqvid in

iftis

contra

Dei

vcrbum

& _genuinum

_ejus

fenfum,

_contra

redarn hominis Chriftiani

& Dei verbo

aperté

nixam

confcientiam

, aut

in

fcandaium

Ecclefix fiat. Inexterna vero

adminiftratione

rerum

facra-rum _qux circa

indifferentia,

feu,

ut

vocant,

adiaphora

maxi-• _me eft occupata,

qualia

multa in

externo

religionis

_,

etiam

veré Chriftianx,exercitio occurrunt,

libcriorem

multo

{*<,)

me _Impcrans

poteftatemhabet,

_ac in iis _quatenus

fine

gravi

Ecclefix atqve confcientiarum fcandalo fieripoteft multapro ufuReip.&fubditorum

fuorum

ex

arbitrio conftitucre velmu-

_

tape poteft. Qvo pcrtinent

difpofitioncs

Regiae

de

decimis, indidiones feriarum extraordinariarum , ut dierum

precati-onis, gratiarum

adionis,fuprema

Iurisdidio fupcr Epifcopos

juxt. cap. 4. &2.0.

33.&c.

Qyod

hic

breviter faltem in- .

digitafle fatis fit,cumld latius& accuratius in tradatude

Ma-giftratu Politico perfequantur Theologi & in hispraecipue

Iohannes Gerhardi in Locis Communib. _{quem hic}

nominaf-fe fufnominaf-feccrit : & _{peculiari opere Summus Hugo Grotius, de}

Iure Summarum Poteftatum circa Sacra.

8. _{Occupatur quoqve jus publicum Suecanum non mi¬}

nus _{quam Romanum circa Magiftratuum Conftitutionem,}

idqve cxcquitur, jus noftrum, praecipué in tir. de Rege feu

Iure _Regio

_{.KotUttKJJ 35fllfcr/}

_{tam in antiqvis, qvam ufitatis}

Legibus, tarn Municipalibus qvam Provincialibus. Atqve in Provincialibus _{quidem Legibus ind.tit.}

_{.KöttUHfJJ 33ftlfCt}

agiturprimode Magiftratu fummoipfo Rege, qvi Magiftra¬

tuum omnium _{reliquorum caput atque apex eft , Deique in}

his terris _{regnoqve fuo vicarius, quiqve omnium magiftra¬}

tuum infra _{fe in rcgno fuo conftituendorum poteftatem ha¬}

bet, juxta c:. 4. fin. _{Agiturautemibi deRcgno}

e-jusqve partibus, de Iuribus Regiis, deejus eledione, (^quaeta¬

rnen recentioribus _{Regni Rccesfibus abrogata eft,in ejusqve}

locum fuccesfio _{introduda, de quovideatur Regis Caroli IX}

_'

Confirmatio _{Legum Provincialium) de ejus Iuramento, de}

homagio

å

fubditisci praeftando, deqve ejus coronatione, &

cxtcris juribus. Item de Senatoribus & _{Confiliariisejusc. 8» ]}

&9. DeSummoIudicio _{Regio, ejusqve adfeftbribus,} Iuris-didione

(16)

didione corum 5c Iuramcnto c. 35.36. gg. Ncc noft

ex occafione de aliis officialibus, de Epifcopatibus 5c

Epifco-pis eorumqve numero

Cap.

1.$$$.

De

Iudicibus

Provincia-libus

_gag^min

_{eorumqve numero}

_d.

_{cap. 1.}

_{deeorum officio}

olim in_{Regeeligendo, cap.} 3.d.t. De eorumvero eledione,

juramento,

officio

in

jure dicundo

,

agitur in

cap. 1. 3. 10.

11,38. 41. 5cc.

£tttgfr

De

Praefedo

Regio Provinciali

Ro>

ttUltJ

Jogfydta

agitur

111 c.

26. §.

1.

5c pasfim alibi

in

Le-I _gibus

notLis.

De

Summo

duce Regis

in

bello^ontUtgjOEm*

bcfetttatt C.17.

55.

De

Drotfeto

©rOftCU

cap.6.

eod.

tit.

De

alio fummo Regis officiali

^OtUmgj

(Emfcefclttcm

incivilibus

agiturcap. 13

©tåp.

tVil.DeRegioCanccllario^onttngj

I

(£(Ut£clCtC

in

cap. 14.

eod. tit. 5cc. De ordinibus

quoqve

No-biliumincap. 8.11. 23.

&8.

c. 8.5c10.

22*

5c alibi, &

in Privilegiis nobilium ex

profeflo.

De

Magiftratibus vero Urbanis agitur in Legib. Municipalib. tit. de Iure Regio

UUUgj

55dl?Ct4 pasfim, deqve

eorum

eledione, conftitutionc,

juramento,

officio. De

eorum vero

Iurisdidione

pluribustra-daturintit.deludicioCuriali

SJåfcfyftUftmtfcalfcr.

9. Praeter ea, qvae jam breviter

allata funt

ex jure

Pa-trioufitato 5c authentico, funt etiam plurcs Regni Receflus

'

ad lus _{publicum Suecanum pertinentes} , qvos

hic recenfere

inftituti noftri ratio non pcrmittit : cum jam videri fortasfis

posfimus

in

hac materia

longiorem

digresfionem

fecifleå

textu Inftitutionum , qvam initio promifimus. Sed hoc

fa-dum _{proptcrea, ut}

_his

_quoqve,

_{qvi jus}

Suecanum

nondum

uf-que adeo notum

habent,

tanto

evidentius conftct elfe

aliqvod

etiam _publicum jus

Suecanum, 5c

qvodingeneralibusfaltem

cum Iure Publico Romano aliquam convenientiam

habeat.

Qvi^ vero fpecialius

aliqvid 5c

plenius

de

Iure

publico Regni

Sue-(17)

Svecia^cognofccrc volet, adeat b.m. Soccri mei Amplifif. &.

Confultifif. Loccenii _Synopfin

_Juris

_{publici Suecani.}

RecelTii-•um _vcroRcgni Succiae paulo _{ante nominatorum ad}

_Jus

pub¬

licum _{pertinentium notitiam habere qvi defiderat, infpicerc}

poterit Indicem accuratisfimum Recefiuum Regni Suecix ,

qvem collcgit Ampliff. loh. Hadorphius _{Regii Archivi} Se-cretarius.

10.

Jus

_autem

_Privatum,

_{ut in}

_juribus

_{aliis,& in}

_Jure,

qvodnuncprxfertimrefpicimusRomano(deqvojam_fup.adh.

§.n. _{3.)itaquoqvein}

Jure

_{noftroprxcipue.continet jura}

connu-biorum, patriae Poteftatis, dominii rerum, jus hereditatum,

teftamentorum, contraduum, damni quocunqve modo dati

reparationem, injuriarum perfecutioncm, & fiquae plurafunt

hujus generis, qvx etiam majorem partem

_Juris

_Suecani

au-thentici abfolvunt.

11. Porro _{qvod Imperator}

, ut fupra quoqve innuimus

in hoc §. 4. ait fe in Inftitutionibus de

Jure

_{tantum Privato}

agcre (quamvis paucula tarnenin tit.ult. Lib.qvarti

delibave-rit de

_Judiciis

_{publicis, qux ad publicummagis}

qvam priva¬

tum _{jus pertinere videnturjeo ipfo Jus}

_{noftrumåjure}

Inftitu-tionum nonnihil _{recedit, cum, ut jam ante eil olfenfum, in}

|ure Suecano,& _{ipfo Codice Legum audentico de}

_Jure

Pub-lico notabili ex _{parte tradetur.}

12. Tandem concludit hunc§._{Imperator dicendo,qvod}

jus Romanum _{tripartitum ed, colledumqve ex Naturali Ju¬}

re, Gentium & Civili. _{Qv od fi}

_Jus

_{aliqvod proprie didum}

cfiTet, illud,qvod hic Imperator relpicit, & infeqventis tituli principio definit,

JusNaturale,

dici quoqve poflet, qvod

Jus

etiamCivile Suecanum ex tribus illis

_Juribus

_{cflet colledum.} Sedcum, ut ad feqventis tituli princ. breviter tantum

(18)

ftituti noftri rationc _{demonftrabimus}

,

Jus

naturale _{qvod ibi}

jftatuitur , 6c prout ibi definitur,

proprie didum jus non fit ,

iccirco _{hic quoqve rede ftatuimus}

Jus

Succanum cum _]ure

Romano hacin _{parte non convenire :}

verum ex _duobus tan-tum_{qvxhic nominantur,juribus}

colledum _efle,

_Jure

_videlicet

Gentium, (qvod,ut ad _fequentem titulum _{patebit, nobis}

pro¬

prie didum naturale

_Jus

_{eft) 6c}

_Jure

_{Civili. Hoc eft}

partim

Juris

naturalis praecepta continet, fqvac tamen _{ipia, quatenus}

Infuper

ctiam Potcftatis atqve _Lcgiflatoris Civilis

audori-tate funt _{munita, qvodammodo}

ut civilia_{conlideraatur)}

par¬ tim _{praecepta mere Civilia,}

.qvae de his, quac jus Naturale in medio _{reliquit, 6c indiffcrcntia}

vulgovocantur,multa jubent

atque conftituunt,qvae pro nde _{abfqveconftitutionc illa}

6cdif-pofitione Poteftatis Civilis fi _{eflet,neqvejus efient,nec}

qvem-qvam ut Legcs _obligarcnt.

13. Potcft tarnen &

_Jus

_Succanum

quale hodie eft , 6c

å nobis hic _confideratur

, utpote _a Chriftianis

compilatum,

6c å Chriftianis _{Legiflatoribus}

conftitutum,non

modotripar-titum, ut jus Romanum , Ted 6c fi accuratius vclimus _loqui

quadripartitum dici, atqve ex quatuor jurium praecep-tis,

_Juris

_videlicet Naturalis

_6cJuris

_{Civilis, ut jam ante} di-dum,

Juris

Divini revclati,

_Juris

_{Pontificiifen Canonici}

prae-ceptis colledum. Ut _{igitur jam prius de jure Divino}

reve-lato dicamus , qvamvis _non ufqve adco _multa

, non tarnen

nulla funt in

_Jure

_{noftro authentico}

praecepta , quae ex jure

Divino _{revelato, prout idå IureNaturali}

diftinguitur,

proflu-xerunt: etfi fortasfis non _{immediate, verum mediante}

reli-gione atqve difciplina Ecclefiaftica _{Pontificia, 6c jure}

Cano-nico, qvae _{prius in patria noftra invaluerunt,}

qvam verum

pu-rumque Dci verburn rcvelatum. _{Qualia funt, quac de} neces-fitatc

(19)

fitatc _{baptisfimi ägunt, atq; ejus intuitu aLcgiflatoribus funt}

conftituta, c. 2

2.©ifffc

c. $.

(Erfb. 22-

c. 17.

©ifftc-

4-

QErjfe.

0t£.&c.ltcm de poenitentia agenda inEcclefia c. 26

c. _38.

_J)t4åp.

_UtCbf)£2.

_{&c: quamvis ei}

_å

_JureCanonico

peculiaris prxfcriptus fuerit modus , qvi ctiamfi in Ecclefiis

noftris, poftveramChriftianamReligionemintrodu&am, per romnia non _{obfcrvatur, ipfa tarnen publica poenitentia ut}

ver-bo _{divino, cjusqve rc&x interpretationi conformis rctinetur.} Item_{qvxdeverbi divini prxdicationc ejusqve miniftris, dere¬} bus facris &decimisin

_RptftO

_*33ill£ct

_{conftimuntur, &fiqvx}

fimilia, qvamtumvis multa exfcrmcnto Pontificix

fuperftio-nis _{prxter verbum D E1 introdudta habcant admifta, tarnen} prout Dei verbo rcvelato nituntur _{prxcepta illa, publica} in-fuper civilis poteftatis au&oritate munita vimfuam in foro

exerunt. _{Qvodautem hic dicimus, omnium clarisfimc}

con-ftat ex illis _{ScripturxSacrxdictis,quxRexCarolus IX.}

colli-gi, atqve tanqvam Legem qvandam in criminalibus caufis gravioribus obfervari jusfit, qvx in Legum noftrarum appen-dice _{leguntur. Videatur de illis utraqve Regis Caroli IX.}

Prxfatio ad _{ipfas Legcs Provine. & ad Varietates.}

14. De jure vero Canonico , ut nunc breviter aliqvid

addamus,prxtcrqvam

qvodmultautilia juris noftri

compila-tores ex eo in

_Jus

_{noftrum rctulerint, fimul qvoque luce}

mc-ridiana clarius eft_{, multa in}

_Jure

_{noftro, etiam prout nunc}

compilatum extat, reperiri Romanx Ecclefix dt Pontificum

Romanorum inftituta _{, qux Iuris Civilis dici non pofiunt,}

cum å Civili _{aliqua Summa Poteftatc non fint conftituta ,}

fed ab Hierarchia illa Pontificum Romanorum_{, qvam illi,}

tanqvam _{fupremi ipfius Chrifti in terrisvicarii, in univerfam} Chrifti_{Ecclcliam,prxter,imo & contra Dei verbum fibi}