SVECIAM inter ir RUSSIAM;

(1)

O. F. F. as

1 HISTORIA

FOEDERUM,

_PRiECIPUE

KECENTIORUM,

SVECIAM inter ir RUSSIAM;

Cujus

PARTICULAM QUARTAM,

CONSENT. AMPLISS. FACULTAT. PRILOS.

IN REGIA ACADEMIA UPSALIENSI,

prjeside

Mag CAR O LO FRED.

GEORGIL

Hist. PROFESS. Reg. et Ord.

DISSERTATIONE ACADEMICÄ,

ERVDITOR UM EXAMINI MODESTE OFFERT

Stipendiarius Regius

paulus o. n/esm an,

JEMTLANDUS

IN AUDIT. CAROLINO

MAJORI D. III. OCTOBR.

ANNI MDCCLIX.

H. A. M. S.

«eesssseesssss

UPSALIä.

9

(2)

(3)

&& ) 31 ( «f>

CHRISTOPH. VARSEVICIUS ^,

alter STEPHA-

NI R.

Legatus

,

idem hoc inculcavit

nego¬

tium ,

Polonorum infuper, de Livonica

^gen¬

te

exftirpanda

ac

funditus tollenda

^,

confilia

a-

periens e). Huic JOHANNES iftum fere in

mo-

dum

refpondit: "Partem rcgionis,

quam

pofce-"

retSTEPHANUS

"(continebatautem illa inpr. Leo-

diam,

Lcaliam

^,

Hapfaliam &c.) "Danici quon-"

dam, non

Polonici fuifle juris;

^non

inique tarnen"

a Svecis occupatas

has

oras;

quod hoftes, illis ex-"

pugnatis, fe inde infeftaffent. Practerea Svecise"

Kcges

fortius,

^quam

Polonos, Livoniam propu-"

gnafle,

neque

adco paffuros fibi cripi

tot

vi&oria-"

rum

praemia. Ad haec

non

eludendam efte fce-"

deris^ nuper

fecum percufli, legem,

^qua

cuilibet"

data fuit

poteftas fuis fruendi viefcoriis f). STE-"

PHANUM

potius meminifle

^oportere,

fi

^a

Ruflis"

quidquam obtinuerit, Svionum auxilio fe obtinu-"

ifle. Mitteret dotem,

Conjugi debitam;

mitte-"

ret

pecuniam, Polonias Rcgno

^mutuatam

^&c. g).u

F Adeo

J

e) v.HEIDENSTEN. I.c. p. 413.KELCH. 1.c. p.379.

/J v. fupr. hac §.p. 33. Hancautemfoederis condi- tlonem, generalioribus quldem verbis expreflam, iia In«

telligere atque explicare voluerunt Poloni, quafi ad illas

tantum reglones pertineret, quaeabfoiute efient ditionis Rufiicae,Livonia excepta, quamfibi folis vindicare geftie-

bant _» cujusque ^non pauca loca munita^, STEPHANO

Plefcovienfi obfidione diftri&o, expugnaverat

Ruffisque

eripuerat Svecanus exercitus. efr MESSEN.1.c<p. 66.

g) Verba haecfere funt MESSENII I. c. efr GIRS. 1.

c. p. 93. & J, LOCCEN. Hill« Svec. edit. Francofurt. _p.

(4)

mm ) 38 c mm

Adeo vero hxc STEPHAN UM

bffenderurit,

ut

400. feq. qui integrum Regis re/ponfum adfert. Qu® de

dote Conjugis Ebique debita pecunia monuerat JOHAN¬

NES, ornnino recle fe habebant* De hoc vero negotio

antéa fepius, vivo adhuc SiGlSMUNDO AUGUSTO,

fed fruftra, iélum fuerat. v. E. G. TEGEL. Hift. Eric!

XIV. p. 55 & iE. GIRS. 1. c. p. 14. 31. Et de ^eo quoque Eac etjam occafior.e mandataquaedam habueratSTEPHA- NI R.Legatus;nimirum,(lita anhnatwn (JOHANNEM)

videret (Legatus), ut de Revalva qvioque af omni iure Li-

vonico ßiirul decidere paratus cffet, dotis & mutui, quod peteret, folutionem fiv.e ulla exceptione Ei promitteret: in- jquit

HÉIDENSTEN

I.e. _{p. 411.} Ceterurn, ^{ut tam} haec,

Svecos inter Polonosque agitata, Qpam quag nos modo

not. d), nec

honfuprT§

V. ad caD. (triéJim^tetigimus, fiantplaniora,quotitulo Efthoniam hocipfotempore poffe-

derint Sveones & contra Polonos luunijus fint tutati,ex MTHOVIO haud pigebit didicifle. Ex _quo, quamvis lon- gior fit locus» cum tarnen non cuivis obvius forte fuerit libellus, _quas hqc. facere Videnfur tranfcribere 11- (ceat. Revalia, inquit, urbs, illato aRufforum hnp. fffo-

bånne Baßlide Éivani#_fibique_.etjam_denuntiat_ofunejlifftmo

be:Uo » cum nec d popularibus _fuis, _feu

Equeffris

Ord.

Heut* in Livonia Ma^idro, ^— ^nec^a fceäeratis Tlanfea-

ticis civitatibus, nec ab Oriinibus & Jmperatore Germa- ni#9 ätit Dant#'- - Rege, J/epius

itiiploratum

äuxäwm

{idverfus injifflam vjm mpetrare itllum

vpomffet

^, nec.

ipfa

tutärt.fe contrajfojleth

Ealerét,

omni deflitüradpe.

prßßdio , extrema , ad evitanäam imminentis escitfi da¬

deln, necc(ßtåte aädiiBa efl, lii pFopinqüi vjec. Regi Ed- ci, re (kpius deliberata, If crtm péiilp anta

denéc

Magi- ßri Livoni# ^- ^.

(ruflra

expetiijjet opem et

fi-

. V ♦. • • - l1 eOv^v—J ,.VhJL t> **

(5)

) 39

(

_&3>

ut cmnem Livoniam Polonici omnino

juris fa-

V-;:

^_ ^_

F

2

&urus,

delitatis juramentofponte & ultrofe ^- - zina cum vicina

Harria & Viria % åeäerit imperio ac

tuteU.

$åm vero

cönflat deäitionem &fubjectionem cjusmodi, omnium gen¬

tium jure⁹ optimum tf

jußijjimumfemper babitum

ejje do-

minii acquirenäi titulum& modum. - - Nec vero vanas is Revalienfium metus, aat gratutta Svecis

deditio

fuit.

Siquidem tum effuåere fe in Livoniam ingentes numero ,

barbarie immanesMofcorum copix, libidine, ropinis, in-

rendiis crudeliter ubique grafjat£ , a quibus totus ille ad

Dunam fluvium usque Livonioe tracius ^- ^- ^- occupatus &

niiferabilem in modum devajlatus fuit: Revalta ip/a bis

per menfescomplures obfeßa & fummavi oppugnata. Ve¬

rum> fubmiffts liberaliter a Rege Regnoque Svccits mili-

tum _, armorum, commeatus, pecuniarum

fiibfidiis,

gna- viter ceque ac feliciter defenja eß

prifiin^que liber

tatt re-

flituta. Ut adeo jure optimo fubjeciam imperio fuo eam urbem tenuerint Sveci. Si quis aggerere velit^, nonpotuis- fe Revnlienfes legitima Magißratusfui, Livoniz n.Magi-

(Iri,

jnrisdicfioni - -

Jubtrahere

fe &,ceu

membrum

Li- \ bonine, a capite fuo corporeque feparare ac Regi Sveciee

dederc; cum non fuerint infua, fedMagifiri Ordinis Li- vonici,

poteflate,

cujus in univerfam Livoniam jus omne,

cum ejus, tum omnium

ftatuum

voluntate,

ceßuinfh

Re¬

gno P.oloniée, ideoquenon Revaliam tantum,fed

Eflhoniam

tot am Folonos recte potuiße vindicare fibi L? repeiere. I- flis objeffionibus oecurri it^a

poteß.

Si

Magißro, Archi-

Epi/copo & Statibus Liveni^£ licnit,

inconfulto hf

invito

Germ. Imperatore, Supremo

Magiftratu

acfeudi Domino,

dedere ac fubjicerefe Polonis, partim etjam Danis,

Ésf fi dominii titulus ex cofaclo

bis

fuit

acquifitus, (nul-

h aut em alio nituntur); non minus

Rcvalienftbus,

ms

(6)

«W ) 40 C

fturus, fuo cum

animo volveret bellum, Svccis

infe- vicinis, licuit,

eonfulto

at invito

Maqißro, in deditionetn

concedere R. Rque Svecia, a quo,

ob vicinitatem, certius

auxiIium, & commerciorum nomine

longe major

acommo•

da expettare poterant:

licuit buic,

^cum

fublevandt affli-

tt&miferorumforturne, tum proprio

fecuritatis

ergo,

in deditionem recipere eosi

dominiumque

ea

deditione

o-

mninofuit translatum — - Ad

bec Revalienßum illa de-

iitio fatta eß pluribus ante

menßbus,

quam

militie Livo-

niese

Magißer

& Ordines

Polonis fe dedidißent. Nee

^ve-

ro certam & indubitatam in longius

difßtis Polonis

contra Mo/cos auxilii fpem habere

Revalienfes

potuerunt, cum

totam non Eßhoniam modo , fed Lettiam (altera Livoniae

pari

eft) etjam pofhnodum devaflari ab iis tfoccupari

per- viiferit, ad Dantifci

obßdionem deßdens Stephanus Polon.

Rex_i qui

qeßo

^per ^annos tres

adverfus Mofcos hello,

^non

tarnen ftne manifefto Svecicarum copiarum

auxilio

an. MDLXXXIL demum pace cum iis ac foedere, in- confultis & exclufis Svecis> itiito,

Lettiam ab iis rcßitw

tarn recuperavit.

Cujus

tarnen

rei potißlmam caujjam Sve-

torum vittoriis & communishoßis oppuqnationi adferiben-

dam omnino Poloni habent. Nam absque iis fi fuijjet,

nunquam in eas

pacis

ac

Livonise cedendo conditiones Mo•

fei cum Polonis folis tarn facile

convenifjenu Eßhoni¬

am autem umverfam ^a Polonis defendi ac

liberari

neqle•

ttamt L? cujus pleraque loca, ante

Mofcorum imafionem*

nunquam in Polonorum

pojjeßionem devenerant

^* ^{- - •} oc- cupavit Johannes S. R.

diferte

per

literas & Legatos

an-

tea profejus, una venturum

fe in belli

contra

Mofcos

cum Polonis gerendi

periculum

ac

focietatem, fed

ut

cuique

ca- pta Lf reeepta

loca fervare

ac

retinere fas ßt. Cuius bel¬

li tnolem adverfus Rußos

folus

diu

fuftiuueratR, Johan-

(7)

) 41 ( S»

mferendum; & intuliffet, (i in comitiis, quibus hoc negotium propofuerat,

xquepronos

ad arma inve- niifet

Polonorum animos

h).

F ₃

§• K.

nes. - -■ -

Stephanus

R. - - -

oecupatis hello adverfus M$-

fcos S'oecis, ne

literula

quidem

jurisäictionis in Eflhiam

fux, feddemum, - - feliciter

confeüo

eof

mentionem fe*

cit, - ^- • Non injuria proinde

fubtrattam qraviffimo ^/er•

vitutisjugo armisque partam, tanto cum

fangvinis &

pe-

tuniarumimpendio,

Eßhoniam

Servare

ßbi belli jure potuit

Johannes R. S. Maxime cum LivoniéC

tutela

ac

defenfio ab

Impp. Germania ei &

anteeeßoribus commcndata, & ab

iisdemC&faribus & Statibus Imperii

poteßas bis (Livoni-

bus) faSia fuertt vicini alieujus Principis, ut

Regis

Sveci&y auxilium tf patrocinium ambiendi: cujus rei

fidem•

prolatis

Caroli V. Ferdinandi I. & Maximiliani 1U C#f.

Iiteris, fatturum fe jam tum profeßus

e/l

idem

(R. JO¬

HANNES) - - - - Nee

cfl,

quod

pacißcatione illa Rußlea

Å* MDLXXXIL nominatim hanc previnciam

ßbi

a

Me*

feis redhibitam ceßamque caußentur

Poloni.

Cum

enim

mllum ad eam jus Mofcovitis ante bac competierit, pos*

jeßtenem vero armis

acquißtam, hello

iterum, ante pa*

cem cum Polonisconventam, amiferint; ^non

habuere^ quod

tedere Polonis poffent; nec

pr&judicium iftbac ceßtone in-

ferre potuerunt Svecis.

Hi

vero partum

jus fuum

con- ßanter exinåe tutati funt. Et haec

quidem H. J. MI-

THOVIUS fin diflert» de jure Polon.

ad Livon.

p. xa.

feqOj quibus

gemina omnino JOHANNES R. & Filius

Ejus

SIGISMUNDUS, Polon. Rex renunciatus, faepius

Inculcaverant. efr AF,. GIRS.I. ^c. p. iot. i|i.

b) v. CHR. KELCH.

I.

c. p. $79.

feq. it. HEIDEN-

STEN. I, c. p. 424. 427.

feq.

qui, qua?

horum comirio-

lum fuerit ratio

pluribusperfequitur, in quibus de Livp-

(8)

es® ) 4t ( ©e>

§• IX.

Interim _, Polonis focietatem renunciantibus ,

Sveci tali virium deminutione adeo non

deprime«

bäntur,

ut

potius bellum

contra hoftem ftrenue continuarent,

qui,

^cum novis Tatarorum

impres-

fionibus _urgeretur

i),

pacem ex

hac

parte

vifus

eft

j

anhelare. Tabellario

itaque hac de

^re ad Reva-

liae Praefe&um miffo, duarum

partium Legati li-

tes ad dirimendas convenerunt circa oftia flumi- nis

vonia ad Ordines relatura multumque difeeptatum fuit,

Polonicacne an Lithuanicse formuloe, facienda efiet, fed

tarnen cauflis Ciarnkovianisaliisque intervenientibus, ni¬

hil a&um. Aderantvcro & Rufibrum-Legati, pacis nuper fafe confirmationem ^a Rege _aeeepturi: cum bisjarn

ante convenerat de locis Livonicis, quse Sveci occupa- verant, ut per totum pacistetnpusaeis-Narvanis

Mofcuf,

ab ultra-Narvanis Rex utrinqus abstinerent. ^v.Irl* 1. c. p;

4?2. Paulo poft ftatum Livoni® ordinaturus R. STE»

PHANUS) eamin provinciae Polonicseformam redegit,&

Epifcopatu Veodenfi, una cum tribus Palatinatibus,Ven- denfi, Derpatenfi ac Pernavienfi

conftitutis,

toti regioni Adminiftratorern praefecit. Cfr _KELCH. 1. c* p. $8 iL

P. PIASECI1 Chron. Geft. in Eur. fing. p. 60.feq. Que»

rimonice deindeultro citroque jaélat® & a Livonis nobi- iibus , ob diminuta violataque a novis Dominis fui Or- dinis privilegia» &a Rigenfi civitate, _quam,

quod'grave

ei videbatur Polonorum Pontificiorumftudium resreligio-

nis novandi, varii motusconcufierunt. Dequibus Omni¬

bus plura habet LAUR. MULLERUS _Hift. fept. cont. p.

10j. feq.& ex eo KELCH.1. c. p. 38}. feq.

i) v. CHR. KELCH. I. c.p. *79.it.GIRS. L ^c. _pj 96.

(9)

&££ ) 43 C SJW

nis PlufTenfis

k). Ruffi repetebant

omnia ^, quac Sveci in Livonia & Ruffia ab

ipfis

occupata tene- bantj

votique Ii

compotes

fierent,

pacem

pollice-

bantur aeternam. Aft

ejusmodi

conditiones , ut minus sequas,

recufantibus Svecorum Legatis, bi-

meftres tantum induciae funt

conftitutae;

interea convenit., ^ut de commodiori

pacis obtinendae

via ab utraque parte ageretur

&

^pax

eodem ipfo loco

flabiliretur. Hoc intervallo

transa&o,

_congre-

gantur

Legati, triumque

annorum induciae a.

MDLXXXIII

placuere, his

maxime momentis:

1. Sveci

pacifice & inconcujfe omnia,

quce ex- inducia

pltgnaverant,

retinerent.

HuJfonfe«.1

2.

Captivi

^omnes

ab

utraque parte redimeren-

tur.

3.

Cotnmercia3 quemadm&dwn ab antiquiori-

tus inde

temporibus fuerant

^,

utrique

genti tuta

ejfent

ac

lib

era

lj.

Ex- k) Plufla Ingriae fiuvius, ad cujus oftia .Jamma Ca- ftrum, ^a Narvenfi fesqui altero diftat milliari, v. sig.

a herberstein. _Comment. _Rer. _Mofc.

p. jö. &

j£t girs. i* c. p, 143,

/)

PiufTenfes induciae , po/t multam utrinque Le- gatorum concertationem , cuinam Principum, Sveciae-

ne Regi, an Czaro, priores tribuendse elTent partes, fa-

étae funt Augufto menfe ineunte. vid. JE. GIRS. I. ci

p. p7» it. MESSEN. 1. c. p. 67. & 69. ubi addit, Mo¬

lium bis induciarum hon jiibjeri

pfiffe

conditiohibus, nifi

ferthidabilem,

quem Svecus Revahx

Narviaque

bello

(10)

e»a> ) 44 c &3>

Exceflit e vita haud ita

multo poft BASILI- DES, Ruffica fceptra THEODORO Filio,

quem FOEDOREM Rufli

adpellant, relinquens m). Hic

ut

accinäum

habebat,

exercitum

vehementer admdum ti-

muißet.

m) v.

P. ODERBORN. 1.

c. p.

316.

311.

Obiit

autem BASILIDES d. XXVIII. Mart. an. MDLXXXIV.

Hunc tanquam

Tyrannum

omni

diritate

atque

immani-

late teterrimum depingunt

ipfe ODERBORN lUS, qui

vitam Ejus

perfcripfit

^, nec noa omnes ^> quos

fepius

nominavimus rerum Llvonicarum Scriptores, & maxime ALEX. GVAGN1NUS in Defcript. Mofcovise.

vid. Colieét. Reiv -Mo£coik_-p. jfii. feq. Sed vero

non defunt, qui mitius

de

Eo

Judicium effe feren-

dum ffatuunt, Ejus memoria

adfperfam

tyrannidis maculam eluere fatagentes. In his

ipfe fuic Magnus

Mo-

fcoviac Imperator

PETRUS

I. qui

allquando fertur

^cum

BASlLlDESe fuaque facinora

comparaffe, & fimul adfir-

maffe BASILIDEM,utpote Principem

magnitudine

&fir-

mitate animTinfignem, & optimum habuifie

fcopum,

nec alia In adminiftrando imperio ingreffum

effe

via, ac I-

pfe ingrederetur.

Qua

de

re legi meretur DAS VER.

ÄNDERT. RUSSLAND. _part. 11. p. 11. it.

Differr.

de vita & morte JOH.

BÄSILIDIS,

eidem Operi (part.

III. p. ill.) adjeéla , cujus Au&or perhibetur Vir noftro jevo in Rufiico Imperio Clarus OSTERMAN- NUS. Conf. _quoque SALMON. Ree. Hift. Ruff. ^e- dit. REICHARD. _p. _{137* nec} _non CHR. KELCH. I

c, p. 40J.

feq.

(11)