The Nation-State and Processes of Majoritization and Minoritization

(1)

ناکەنیمەک و ەنیرۆز ینانێهکێپ و ەوەتەن-تەڵوەد

‌یسایلەئ‌ووزرەب

یدیلاخ‌اوەشێپ‌:و

رەسوونرەس یراتو یەگێپ ەک ێد کێپ کێلەگراتو ەل ۆکەس رەه ەل ەک ەوەییزاوایج مەب ،ەیەه ینارەسوون یەتسەد ووکای یراڤۆگ ینارەبەوێڕەب یەنزاب یەوەرەد ەل ازەراش یناسەک ادکەیەرامژ

ییرۆجوارۆج ەک ەیەوەئ جنامائ.ۆتسەئ ەنرگەد یەکەنیسوون ،کشیت ییەوەتەن یراتوگ ەب تەرابەس ەناسرپرەب و ەنارگەنخەڕ یەوەندرکریب

.ەوەتادب گنەڕ ادۆکەس ەل

(2)

یراکواه یرۆ��سیفۆڕپ ی��سایلەئ ووزرەب یرەخکێڕ و ناکە��ییتەیڵاەمۆک ەت��سناز ەل ەییتەیڵاەمۆک یراک یرەتسام یمارگۆڕپ )

Linnaeus University

( س��ێینێل یۆکناز یکێدنوگ ەل ١٩7٨ یڵا��س وەئ .دیو��س ەل ووب کیادەل ناتسدروک یتڵاەهژۆڕ یکووچب یپمەک ەل رەبانەپ کەو ینایژ ەل ڵاس ١٣ و ووزرەب .ا��یژ قارێع ی��یداموڕ ی��نارەبانەپ ژێبەناو درۆفسکائ و دنۆل یناکۆکناز ەل یسایلەئ ناوارفرەب یکەیەوێشەب وەئ .ەووب رەلۆکێل و و ،یرووتلەکەرف ،ناکەنیمەک یناکەراوب ەل یەوەنیڵۆکێل ،نووبیتڵاوواه یناکەوەنیژێوت ی��سایلەئ ووزرەب روتکد .ەوەتەوودرک وڵاب رەس ەل ەکێبێتک ینیسوون یڵاقرەس اتسێئ ناکەیینیت��سەلەف و دروک ییتەڵوەد ێ��ب نەیلا ەل وە��ئ .ادت��ساڕەوان یتڵاەهژۆڕەل وود ەل ک��ێکەی کەو ەوەد��نۆل یۆ��کناز و 20١6 یڵاس ەل جنەگ ینەیی��سیمیداکائ ڕپ ییسروک یراین��شێپ .اردرب یوان 20١5 یۆکناز ەل ادەنەک یەوەنیژێوت ییژیتسەرپ .ەوارک یسایلەئ ووزرەب روتکد ەب کڕۆی یەوەناڕەگ یڵاخ یڵۆڕ ەوەتەن-تەڵوەد کڵەخ ەک کێلەگاگێڕ ۆب ێرێگەد یکەرەس کرەد ێپ ی��ناهیج و ناێۆخ ی��سانوش

Gellner 1983، Hob-

ە��نێو ۆب( نە��کەە ر��تایز .)

Anderson 1991 ؛sbawm 1990

یرە��سنارەس ەل ەوەتەن-تەڵوەد ١٩0 ەل یتەیرادنەواخ یاواد نایتشگ .نەه ادناهیج کەیایفارغوج رە��س ەل یرادتڵاە��سەد و کێدنێه ،نەکەد وار��کیراید یکێکڵەخ و ووکەو ،ەناوەتەن-تەڵوەد وە��ئ یە��تاهکێپ یناوەئ و نواریگێلزێڕ و وارکیراید دنەمۆراش نامەه یوتشیناد ەک یەوەئ یاڕەرەس رت یدنەمۆرا��ش ووکەو ،نەوە��تەن-تەڵوەد ریە��س زاوایج یکێلەگپوورگ ای ر��تمزنەلپ .ێرکەد ڵەگەد نایتوەکوسڵەه و نێرکەد

Pandey 2006، Yeğen

ە��ل ە��کب وا��چ(

یتەکارە��ش یکیرۆتیڕ یاڕەرە��س .)

²⁰⁰⁹

An-

( ادەد ینێلەب مزیلانۆی��سان ەک ەلپواا

-تە��ڵوەد یینا��سکەیان ،)

^derson ¹⁹⁹¹

ەییدنەمۆرا��ش یدنەبزیڕ یێڕ ە��ل ەوەتەن

ییوەتەن یتسائ رە��س ەل ناکەزاوایجەلپ

وەل .ەوارنادێپناد یم��سەڕ ەب اد��یناهیج و

وێن ەل تە��ڵوەد ێب ی��ناتەللیم ،ادە��ساب

)یرووشاب یناتڵاو( سواس لابۆلگ یناتڵاو

ەل��سلس( ییدنەبەلپ یت��سائ نیرتمزن ەل

و ناکەدنەمۆرا��ش یییەوەتەنوێن )یبتارم

یووڕ ەل ەوەئ ،ە��نێو ۆب .نادناکە��سانوش

ێب ەک ەندناتەڵەخلەه ەوەیسایس یقلاخەئ

یکلەخ یرەدەبەدارەل ینووبزاولا و ی��فام

ەل ناکەنلااتاک یت��سائ ەل رەه ،ایگنێهۆڕ

یندرکواچەڕ ێ��ب ەب .ێردنباد ایناپ��سیئ

ینووب تە��ییرۆتاتکید ا��ی ک��یتارکۆمێد

ەک ک��ێناتڵاو یی��سایس یرێچکارت��س

وودرەه ،نیژەد اد��یێت ەیەوەتەن وود وە��ئ

نای��سوونەراچ یندرکیراید یفام ەوە��تەن

توکرە��س یووڕوەرەب و ەوارک توەز ێ��ل

.ەوەتەنووب ادزاوایج یت��سائ ەل مەت��س و

رامنایم یتەمووکح ،اگنیهۆڕ ی��سیەک ەل

یناینایب ووکەو اگنیهۆڕ یکڵەخ یت��شگەب

ەوەیۆه وەب رەه و اکەد ێل واچ نامڵوسوم

توەز ێل نایناکەیییاترە��س ەفام یواوەت

ەب تەرابە��س .)

Kingston 2015

( .ەوار��ک

ییرگتشپ ایناپ��س یتەمووکح ،ناکەنلااتاک

ەل اکەد یناپس یووترگکەی یسانوش یەدیئ

نیرتشاب ەل ناکەنلااتاک و ناکەچوان تشگ

نێرکەدریەس کەیەنیمەک ووکەو ادتەڵاح

یفام نەواخ یزاوایج یکێتەللیم کەوەن و

.سوونەراچ یندرکیراید

ناکەراکۆه نیرتیکەرە��س ەل کێکەی

ۆب ناکەنیمەک ی��یراکاواد نا��تەڵوەد ەک

راید و زاوایج ی��کێتەللیم ووکەو نار��سان

وەئ یا��مەنب رە��س ەل ،ەوە��نەکەد تەڕ

نووب تەللیم یە��شەگناب ەک ەیەیەکۆریب

،تەللیم کەی کەو نار��سان یمسەرەب و

ییزاوخاد ەب ێشخەبەد رتایز یکەییتەیاوەڕ

(3)

ەل یسایس یەوەنووبروود و نووبتەڵوەدەب ەل رۆز یکێناتەڵوەد .دوو��جوەم یتەڵوەد ینادێپ ەل نناموگەب نا��هیج یەروەدراوچ ەب ەنیمەک ییروتسەد ییمسەڕ ی��سوتاتس رتمەک ەوەرامژ یوڕ ە��ل ەک کێلەگپوورگ ؛نزاوایج ەوە��ییرووتلەکۆنتێئ یووڕ ە��ل و اهەو ەک ن��سرتەد ەناتەڵوەد وە��ئ ەکنوچ ۆب ت��ساوخ یرەژێڕادەغانب کێ��سوتاتس و یزاو��خەوەنووبادوج و ەوە��نووبروود اگێڕ کەی .ێب )ەیزجەت( ەوەنا��شەوڵەهکێل وەئ یزێه یندرکڵۆرتنۆک ۆ��ب تەڵوەد ۆ��ب یفام یندرکرەگۆسم یاودەب ای ەک ەناتەللیم ووزەرائ ای نناسکەی ییدنەمۆرا��ش یواوەت ەل کێمرۆف ینانێهت��سەدەو یت��ساوخ و مزیلارێدێف ،یمۆنۆتوئ ووکەو یرەبەوێرەبۆخ امەنب ەل ەک ەیەوەئ ،نەکەد ییۆخرەبەس ای ەب و اکب ەتەللیم وە��ئ ینووب ەل ی��ڵۆکن اڕ ینا��سکەی یرتەچرێژ ەتێنێهنایب یلمەرۆز ینووبەه یندرک ەغەدەق یاگ��ێڕ ەل یۆخ وەئ یکیلۆبمە��س و یرووتلەک )یدو��جو(

)یکێنشیزۆپ( یکەیەگێپ ینادێپ ای ەیەوەتەن ەک وارکەنیمەکەب و کووچب ییرووت��سەد یرەورەس ییزاوخاد ێناوتەن اڕ ەیەگێپ وەل نەکب نایۆخ ییسایس یسوونەراچ رەس ەل یرێچکارتس ەب ێباردەروەد ادرەبنارەبەل و نەواخ یڵاز یەوەتەن ییسایس و یرووتلەک ی��نانێهراکەب نیرتیکەرە��س .یرەورە��س یەوەتەن نا��ی تەڵوەد ێب یەژاوەت��سەد ینەواخ ناوەئ ەک ەیەیانام وە��ب تەڵوەدێب ییتەیارەنێون ێ��ناوتب ن��ین ک��ێتەڵوەد و اکب ناوە��ئ ینییائ و نا��مز و سانو��ش ناکەفام ەل رەگیراک یکەییراگزێراپ ێناوتب ەناژاوەت��سەد وەئ .اکب ناوەئ ی��شیاسائ و ییسایس یتیڤیتامرۆن یرەدناشین اهەورەه یرەدنا��شین( ادناهیج ەل نە��تەڵوەد وەئ ڵەگەل نەتەڵوەد وەئ ینووبواجنوگ یت��سائ ووکەو )اد��ناهیج ەل ناکەیی��سایس ەمرۆن ینایژ ینت��سخکێڕ ۆب درادنات��س یکێبڵاق .)

Chouinard 2016

ەل ەکب واچ( ڤۆرم

ناوێن ەل ە��یەه زێهەب ی��کەییدنەوێپ ەنیرۆز تەڵوەد-ەوەتەن نۆ��چ ەک یەوە��ئ ە��ل نۆ��چ و ادەد ڵک��ش ناکە��نیمەک و ینییائ-ۆنتێئ )بتارم ەل��سلس( ییدنەبەلپ سوتات��س ،ادەیەوەتەن وەئ ییللیم-ۆنتێئ ای یمادنەئ .ناوەئ ەتێشخەبەد کێلەگاهەب و نای ەرامژ یووڕ ەل رتمزن ت��سائ یپوورگ یەبرۆز ،نووب تڵاەسەدرێژ یپوورگ یمادنەئ کێپ کەیەنیمەک یدرادناتس یەسانێپ راج .)

Castellino & Cavanaugh 2013

( ێ��نێد نایلا ەل زێه ینانێهراکەب پار��خ یۆه ەب ەل تاک یەبرۆز ناکەنیمەک ،ەوەناکەنیرۆز نێردنەداد ەناگێب ە��ب ەوەییرووتلەک یووڕ ،یسایس ،ییاسای ینا��سقون یووڕوەرەب و

White

( ەوەنبەد ی��تەیڵاەمۆک و یروو��بائ

یپوورگ تاک یە��برۆز یچرەگەئ .)

²⁰¹²

لۆرتنۆک تەمووکح ،ەرامژ یووڕ ەل ەنیرۆز

یۆخ ینییائ و رووتلەک و سانوش و تاکەد

ڵاز تەمووکح ییم��سەڕ یسانوش ووکەو

ەک نەه شیکێلەگ��سیەک مڵاە��ب ،تاکەد

یۆخ ڵاز یپوورگ ووکەو ەنیمەک یپوورگ

ەل رەب قارێع ەل یننوس یبەرەع :ەودناپەس

یبەرەع ،ەیروو��س ەل ناکەییوەلەع ،200٣

ێپس یناوتشیناد و ،نیەرحەب ەل یننو��س

یەناوەچێپ ەب .روشاب یاقیرفائ ەل ت��سێپ

،ت��سارەوان یتڵاەهژۆڕ یرت یناکەنێو��ش

ەل یننو��س یبەرەع و ەیرو��س ەل یوەلەع

.نەنیمەک ەوەرا��مژ یووڕ ە��ل ،نیەرحەب

ەییتەینمەئ و ی��سایس ەناگرۆئ تاکوا��ه

.نەکەد لۆرتنۆک ناکەییکەرەس و یدنەوان

نژێڕەداد ناکەتە��سایس ناوە��ئ اهەورەه

ییدنەوەژرەب نەوا��خ ،نایۆخ ی��پوورگ و

ەپوورگ ۆ��ب ت��سەبرەب و نەکەد تەبیات

ەل نێنەداد )ەوەرامژ یووڕ ەل( ناکەنیرۆز

ەل کێکەی .یسایس یتڵاەسەد ەب نتشیەگ

یناکەییکەرەس ەڤیسرۆکسید ەییژێتارت��س

وەل ،ەرادتڵاە��سەد ەنیمەک ەپوورگ ود وەئ

(4)

یپوورگ ەک ەووترگ یەواچرەس ەوەیەکۆریب ،تڵاەسەد ەب نتشیەگ یرەگەئ ەل ەنیرۆز ی��نووب ی��ندربوانەل یە��شەڕەه ە��نبەد شەبێب یەنیرۆز .ناکەنیمەک و تەمووکح اهەورەه ،ەیروو��س و نیەرحەب یناکەوارک ووتسەبتشپ ییرەگەریت ەب نێرکەد رابتەمۆت ،ەتەباب وەئ رەسەل رەه .یکەرەد یناتڵاو ەب نووبەنیمەک ای ەنیرۆز ەک تاکەد ەوەل ساب ەب نای یت��شورس یکێنووب وو��کەو ێ��بان یکەیەداڕ ووکەو ،یکەرە��س یکەیەوێ��ش ریەس )یرامائ یکەیەژاوەت��سەد( یرامژەئ ناکەیییاپوورۆئ ەک تاکواه ،ەنێو ۆب .ێرکب ەل نوو��ب ە��نیمەک ەوەرا��مژ یووڕ ە��ل نایەکەیووژێم ە��ک ووباناد نایاو ،ادناهیج رەه یەنامڕۆن وە��ئ یناکەنامێلێئ یەبرۆز یزاوخاد و ووزەرا��ئ یڤۆرم یکەیاگڵەمۆک یناوەئ ،ادرەبنارەب ەل ؛تێرگەدۆخەل ،تاکەد ەک نکێلەگ»رتەلۆکچب« وو��کەو ات��شێهرت ناییتەرایسرپرەب ێبەد ناهیج یناک»ەروەگ«

ەک ەیەوەئ یرەخرەد ەوەئ .نرگب ۆتسەئ ەل ییکەرەس یرەتکاف ،زێه ییدنەویەپ نۆچ ەل ناکە��نیرۆز ینانتاینب ە��ل ە��ییدنەوان ینت��سخزێوارەپ ەب و ندرکەلپ مزن یاگێڕ ەنیمەک وو��کەو تەبیات ی��کێلەگەتاهکێپ

^Alcoff

.ناکەرادوا��نزان ەوەتەن یووژێم ە��ل نە��کەد یر��گادێپ )2006(

^Mohanty

و درەوارەب ەل ز��ێه یراب ینووبرتگنیرگ ە��ل ەیەوەئ یۆ��هەب ،ەرا��مژ یتەباب ڵە��گەل ناوێن ەل ەوو��بەن شەباد ینا��سکەیەب زێه وەب .ادوار��کەنیمەکەب و ڵاز ی��لەگپوورگ و یمووهفەم ینیناوڕ و زەوائ ەل ناوەئ ەیێپ ەنیمەک یاتاو ۆب ەوەیییەوارزەماد و یسایس ەنیمەک ،ی��مووهفەم یرا��ب ەل .ن��ناورەد ەڵازان و کینوومژەهان یکەیەگێپ یر��گڵەه ەکیەوەئ ات ێرکب حرەش و ەسانێپ ێبەد« ەک وەئ ای ،)ێر��کب زرەف( ت��ێرنبادێپ ی��ناد ینووب یتشورس ەب یۆخۆب ەک یە��سانوش ێردنێگنە��سلەه ینووب ێبەد ووکڵەب ەیین ەل .ێردنێملە��سب و ەوە��تێرکب ی��قات و

یرە��خرەد ە��نیمەک ،ەوەی��سایس یووڕ رێژ ەل ە��ک کە��یەگێپ ؛ەکێ��شێکەمشێک ییەوەدرک ەب نای ەیادێنلاملم و یرە��باکڕ ەگێپ ەل ەشەبێب ەک ،ەوارشۆرف ێپ یڕە��ش .ەنا��سکەی یزێڕ نای ،ز��ێه ،سوتات��س و ەوە��ندنێوخ ،ەوە��یییەوارزەماد یووڕ ە��ل ینووبت��سیوێپەب یێپ ەب ەنیمەک رە��س ەل و یکەرە��س ینایرەج ەل ەک یەنات��شوەئ )ادناکەت��شڕ( ادناکەنیلپی��سید ییدنەوان

Alcoff & Mohanty

( »ەوو��تاهکێپ ،ەووبەن

،ەرامژ ی��ساب ەیاو مێپ نم مڵاەب .)

^،2006

ەنیرۆز یناکەییدنەویەپ یت��سکێتناک ە��ل

ە��سرت ەل کێکەی .ە��گنیرگ ادە��نیمەک و

یەژێڕ ،لیئارسیئ یتەڵوەد یناکەییکەرەس

ەک ەناکەیینیت��سەلەف ی��نووبلادنم یرۆز

نایەرامژ ادکیزن یکەیووتاهاد ە��ل ێناوتەد

.تاکب رتایز لیئار��سیئ یناکەکەلووج ە��ل

ەیکروت ەل ەوارنیب ەوێشواه یسرت اهەورەه

ەتەیلایو ەل و نادروک یەرامژ ەب تەرابەس

یپس ەب تەرابەس اکیرمەئ یناکەووترگکەی

نایەرامژ ینووبرترۆز یتسائ ەک ناکەتسێپ

.نەدەد تسەدەل

،ینام��سوع ییرۆتارپمیئ ەب تەرابە��س

کەیاگڵەمۆک ا��ی کێتەللیم ەنا��سەک وەئ

یامێه ینادناشێپ و نانیهکیپ ۆب ەک نووب

ییتەیڵاەمۆک -یرە��نادێپناد و رۆجوارۆج

ناکەییحیسەم .ناردنێهەدراکەب ریگت��شگ

یکێلەگاگڵەمۆک وو��کەو ناکە��کەلووج و

تەللیم ووکەو رەه شیناوەئ ،نامڵ��سومان

راجرۆز ینامسوع ییروتارپمیئ .نار��سانەد

/سنارێلۆت( یشۆپواچ ینەسەر یرەناد ووکەو

یرەبێس رێژ ەل یرۆجەمەه و )ییوودربێل

ەوارسان ناکەیینییائ و ییەوەتەن ییزاوایج

،تاکواه . )

Mazower 2004

(ەواریگێلزێڕ و

،ناکەکەلووج ە��ک ەیین ەیانام وە��ب ەوە��ئ

،ناکەعیش ەنامڵ��سوم ای ناکەییحی��سەم

یتەئیەه یت��سائ ەل نایواوەت ی��یرەبارەب

(5)

ناکەننو��س ی��تەعامەج یرادتڵاە��سەد

Castellino & Cavanaug

( ت��ێبووبەه ەک تاکەد ەوەئ یساب )20١٤( سات . )

²⁰¹³

ییریگتشپ ،ینامسوع یمەتسیس-تەللیم -یریەغ و ی��فارگوج ینی��سان یمرەفەب ەپوورگ ییمۆنۆتۆئ ا��هەورەه و ی��فارگوج و درکەد یناکەیینییائ و ییەوەتەن ەزاوایج ۆب ماهلیئ یەواچرەس ەتێبەد ەیەوێ��ش وەب ڵەگەل ەک خرەچواه ی��ناکەوەتەن-تەڵوەد ەنیمەک یناکەییسایس ەییراگنەرەب و ەشێک .ەوەنووب وڕەبوڕ ناکە��یینییائ و ییەوەتەن یناکەژیتودنوت ەتە��سایس یەناوەچێپ ە��ب یتسائ ەل نڕێدۆم ییکروت یمزیلانۆی��سان ەل ینامسوع یمەتسیس-تەللیم ،ناکەدروک و یسایس یکێوەج ەولامەب ەدزاش یەدەس نناوتب ات تسخکیڕ ناکەدروک ۆب ییروتلەک یناکەچوان یەرادیئ نایۆخ و نب ۆخەبرەس ۆب ینام��سوع ییرۆتارپمیئ .نەکب نا��یۆخ ەل یکڵەک یۆخ یناکەرون��س ینت��ساراپ ش��یناکەدروک و تر��گەدرەو ناکەدرو��ک ۆب نایزابرەس یندران و ناد تایڵام یکرەئ و

^{Arkon 2014}

(.ووب نا��شرەسەل ناتڵوس )

^Nimni ²⁰¹⁵

یمزیلانۆیسان کێتاک ،ادڵاح نامەه ەل ییرۆجوارۆج و یگنەڕەمەه یزاوێش یکروت ەب و در��ب ن��یەبەل یمەت��سیس-تەللیم ارک یدنەبەلپ ایکروت ییکەرەس یەمانسان ەکەندرکنێڵۆپ یاتەرەس ەل ینووب یکروت و واچرەب رۆز یکێزاوێ��ش ەب ناکەت��ش ،اناد . )

^Tas ²⁰¹⁴

( تاهادرە��سەب نا��یناڕۆگ )20١٤( ڵت��سۆف و اکیلمیک ی��چرەگەئ یرەنتاینب و واچرەب یڵۆڕ رەسەل یرگادێپ رە��سەب نادێپناد ه��ل مەت��سیس-تەللیم تاکواه ،نەکەد نایژەوەکێپ و ییەدروبێل ینەواخ ەب ەننوس ینانامڵسوم ەک نێڵشەد یندناجنوگ .نوار��سان ینام��سوع یتەڵوەد یوەڕیەپ یێپەب ەننوس یریەغ ینانامڵسوم ەوەئ ادەرێل نو��چ ،ووب تەڵوەد ەل ندر��ک یناویتشپ ەک نووب ەننو��س ینانامڵ��سوم

ەڵەمۆک ت��سائ ەل نایۆخ ی��ییەدروبێل و ەوەئ ەک ،ادەدێپەرەپ ناکەنامڵسوم یریەغ یناکەرەبارەبان ەییدنەویەپ یرەدناشین یۆخ ییەدروبێل ەک کێناسەک ناوێن ەل تڵاەسەد لووومەحەت ە��ک کێنا��سەک و نە��کەد -تەللیم ،ەوێ��ش نامەه ەب .ە��یادنێرکەد ،ێنەد ادندناجنوگ ە��ب ناد شیمەت��سیس ۆب مەوود یڵەمۆک یعزەو ینووب زاس مڵاەب ،نین ادیکەرەس یت��سائ ەل ەک یناکەڵەمۆک ییرۆتارپمیئ ک��ێتاک .ەوە��تاکەد تخەج ییاتۆک یمرەف ەب ١٩22 یڵاس ەل ینامسوع یناکەییرامعیتسیئ ەتڵاە��سەد و ،تاه ێپ یتڵاەهژۆڕ یتەسایس ،ا��سنەڕەف و ایناتیرەب ،نایۆخ یتڵاە��سەد رێژ ە��ترگ نا��ینیوان ی هگناوڕ ە��ل ەنیمەک و ەنیرۆز ی��کمەچ و وان ەنووچ یندرک ارک��شائ ەل ادییەوەتەن ناکەوارک زاس ەزات ەتەللیم-تەڵوەد ەب رەس .ترگ یگنەڕ رترۆز ادەکەچوان ەل یراو��ب ە��ل ەت��سیوێپ ناکە��نیمەک ،ێ��تێردب نایجنرە��س ناکە��ییدنەویەپ ڵەگەل ید��نەویەپ ەل ە��ک یەوەئ رە��بەل ەک نێرکەد زا��س ادکەیەوەتەن و تە��ڵوەد یروبائ و یرووتلەک ،یسایس یییووترگکەی نرگەد ڵۆرتنۆک ەل کێتەڵوەد ی��یرادیئ و ادکێتاک ەل .)نەکب

^Nimni ²⁰¹⁵

ە��ل واچ(

ە��سرۆکسید ەل هک نناکەنیمەک ەوەئ ە��ک

یۆه ەب نبەد ادناکەییمیداکائ و ی��سایس

یڵەمۆک ەب ەنیرۆز و ەشێک ینووب تسورد

ۆب ،)

^{White 2012}

( تێر��سانەد ە��شێک ێب

و ی��شخەبیدازائ یی��سایس یەژۆڕپ رەه

یریگماقەسان یندرک تسورد ،یرەساترەس

یی��سایس یناد مزەن و ندر��ک نیڵۆپ ە��ل

ە��نیرۆز ە��ب نا��یۆخ ە��ک ی��ناکەپوورگ

.ەییکەرەس و یتایەح یکێراک ،ننێ��سانەد

ەڵەمۆک یناکەمزیلانۆی��سان وو��کەو رە��ه

رۆز ،ناکەتڵاەسەدێب ەڵەمۆک و رادتڵاەسەد

مزیلانۆی��سان ییرادرۆز یناکەزاوێ��ش تاک

(6)

ۆب ەک ناکە��یییەوەتەن ه��نیمەک رە��سەب راگنەرەب و ۆخەبرەس یتەڵوەد یندرکتسورد ڕە��ش ناکە��تەللیم-تەڵوەد یەوە��نووب ەڵەمۆک یمزیلانۆیسان .تێردنیبەد ،نەکەد تێرکەد راکنیئ تاک رۆز ناکەرادتڵاەسەد یتسائ ەل یتەیویناوت ەک یەوەئ یۆه ەب و واردنیبەن و ییا��سائ ە��ب یۆخ ادی��سایس ەلەسەم یندرک تسورد یراوب ەل ،تاخرەد زابرەد نا��یۆخ ییا��سای ینت��شیەگاڕێپ و .نەکەد )20١2( ت��یاو )

Billig 1995، p179

( ینتوەکرەد« یو��ێن ەب ،ادیۆخ یبێتک ە��ل ساب »ادنیوان ی��تڵاەهژۆڕ ەل ناکە��نیمەک و نی��سان یت��سەبەم ەب ەک تاکەد ەوەل ناکەنیرۆز یندرکنیڵۆپ ی��نتوەکرەد یماف - ی��سایس ی��کەمەچ و ناکە��نیمەک و یزاوێ��ش ۆب اد��ناوەل ە��ک ،ی��تەیڵاەمۆک ای نایۆخ یەرا��بەل ک��ڵەخ ی��نیرکفێت ادەنیمەک و ەنیرۆز یواچ ەل رت ینا��سەک ەوەنیێڕەگب ێ��بەد ،ەووتاهکێپ ۆ��ب نایاتاو -تەڵوەد .تەللیم-تەڵوەد ینووب زاس رەس ییەوەتەن ۆ��ب کە��یەوێچراوچ تە��للیم تەڵوەد یتڵاە��سەد یاواد و تڵاو ینووب »ییەوەتەن« ی��مێرەه یرە��سنارەس ە��ل -تەڵوەد ەک اڕ یەتاک وەل .تێنێد یدە��ب وارکەتسارائ یکەیەتسەدرەب وێن ەب تەللیم ەرەپ ەب اکەد تسەد ەتڵاو وەئ ،تێر��سانب ت��شگ ەل یۆخ یتڵاە��سەد ە��ب ناد��ێپ ادەد ڵوەه و یتەیت��سەبەم ەک یەکەچوان یاگزەد کەی رێژ ەل ناکەزاوایج ەڵەمۆک ات ایدیم ،یراکرێف یمەتسیس ووکەو شەبواه وەئ ینورەد ە��ل .ەوەتاکب ۆ��ک شە��تڕەئ و ەنبەد تەبیات ی��کێنڵاەمۆک ،ادە��ناتاهکیپ ۆێن ەب رت یکێڵەمۆک اد��کێتاک ەل ،ەنیمەک رادتڵاە��سەد یرووتلەک یڵەمۆک یمادنەئ اد��کێتاک ە��ل .)

^{White 2012}

( نێر��سانەد ،ییەوەتەنوێن یتەللیم-تەڵوەد یمەتسیس یناکەیینامیتشین ەروونس و کێتڵاو ێناوتەد یۆخۆب تەڵوەد ،ێسانب یمرەف ەب ەتڵاو وەئ

وان ەل ەک ەمەت��سیس وەب تادان ەڵاخ وە��ئ یعبات ەک کێکڵەخ نە��یلا ەل ادیەکەتڵاو کیرۆز .نێرسانب یمرەف ەب ،نەیا��سای وەئ ،ادنیوان ی��تڵاەهژۆڕ ە��ل ناکەتەڵوەد ە��ل یەنامتم ەک نشێکەد جنەڕ ەییت��ساڕ وەل ناکەزاوایج ە��ڵەمۆک یەنییاود یی��سایس ازەڕ ەب ەوەئ .ە��یین ەوەتەڵوەد ەب وارت��سەب ا��سای ،یرۆز ەب راج رۆز ووکڵەب ،ەیین نووب ییەڕووت یماوەدرەب ینووبەه و ناکەواکانەل یندرک زێهەب ۆب نانێهراکەب یەیام ەتێبەد یە��شێک .یەکەتڵاە��سەد و تە��مووکح وەل ساب ادنیوان یتڵاەهژۆڕ ە��ل ناکەدروک ەویناوتیەن تەڵوەد ەک تاکەد ەیەلە��سەم و ێنێب ت��سەد ەب دروک یکڵەخ یەنامتم تەرابە��س کێڵایەخ ینینیب هل ناکەدروک نناوتەد نایۆخۆب ەک ۆخەبرەس یکێتڵاو ەب .تاکەد عنەم ،نەکب ەرادیئ نایۆخ یناکەراک یتڵاەهژۆڕ ە��ل ناکە��تەڵوەد ی��چرەگەئ ینترگاڕ یراوب ەل نایۆخ ێوەهنایەد ادنیوان یییەچراپکەی و تەڵوەد یندرک تەمووکح مڵاەب ،نەدب نا��شین زێهەب ناوە��ئ یکاخ تسس یاودەباود ەک ەواد ینا��شین ووژێم و ی��سایس یناریەق وان ە��نتوەک و نوو��ب کرەئ ەب ت��سەه ناوەئ ،یریگماقە��سان یتێرۆجەمەه ڵە��گەد ێبەد ە��ک نەکەد ،تەیمکاح یراوب ەل اهەورەه و نب راگزاس تیاو .نەکەد توەکوسڵەه یدنوت ەب رتمەک نایەبرۆز ناکەتەڵوەد ە��ک ێڵەد )20١2(

یەرێوگ ەب نایۆخ یتەییعرە��ش « :نێڵەد یتەیارەنێون یڵ��سەئ ەل ەڤۆڕ��ش کێدنێه کشپواه یاعیدیئ یەوێش ەب ەک نڕبەدرەد یەڵەمۆک ڵەگەل یرووتلەک یسانوش ینووب

White 2012

(.ەواردڕبرەد ،ەنیرۆز ەرامژ ەب

ێبەد زا��س ەنیرۆز ەک اڕ ەتاک وە��ل )

^{, p 2}

کێدنەچ ،یت��سەد ەتێرگەد تڵاە��سەد و

یغارەق ە��نوەکەد و نبەد زا��س ە��نیمەک

ەب یۆخ ەنیرۆز ە��ک کەیەگێج ،تەڵوەد

(7)

ناکەنیمەک و تێنازەد تەڵوەد یکۆرە��س یکێنووچۆب .تێنێسانەد یۆخ یوەڕیەپ ەب ناوێن ە��ل گنیرگ یی��سایس ینا��سکەی ،ەیەه ناکەنیمەک و ەوە��تەن ێب ینا��سەک یراوە��سائ نایکوودرەه ە��ناوەئ ە��کنوچ و ناکە��تەللیم و ناکە��تڵاو ی��تاهکێپ .نناکەوارک نێڵۆپ ەییدنەمۆراش ەمەتسیس ەک ەناکەتەللیم-تەڵوەد یزاوێ��ش ەوە��ئ ەک تاکەد زاس ناکەوارک ەت��سارائ ەعزەو ینترگ واچرەبەل ەب تسەد کڵەخ ادناو ەل ؛تاکەد ەنیمەک و ە��نیرۆز یوێن ەب یۆخ ەوەننێمەد ەناینهیز ە��نێڵۆپ وەئ ،تاکواه ە��ک ە��یەنۆب وە��ب .)

White 2012، p 209

( یەڵەمۆک وەئ ڵەگەل کەییدنەویەپ تەڵوەد ،نەکب وەئ یا��سای ەل یوەڕیەپ ێوەهیەد وەئ تەڵوەد ەک ەییروورەز ،اکەد ت��سورد وەئ ەک یەوەئ رەبەل تێنێسانب ەییدنەویەپ یتسەبەم ەک ەیەوەئ یرەکنیباد ،ەنی��سان

White

( ەناکەڵەمۆک ای ڵەمۆک ماک تەڵوەد تەڵوەد ەک ەیاد ەعزەو ەرۆج وەل .)

²⁰¹²

ەل و تاکەد نیباد یرووتلەک یەمان��سان ،ناکەجنازاق ەک ێنێجنوگیەد اد��کڵەخ وێن یڵەمۆک ی��ناکەنتیدواچ و ناکە��نوومزەئ یەمزلا ەوەئ .ەوەتاکەد واچرەب رادتڵاەسەد و ەمانسان رادتڵاە��سەد یڵەمۆک ەک ەیەوەئ یناکەرون��س یرەبوەل یۆخ ی��ناکەیینارگ ادکێڵاح ە��ل ،تاکەد ی��ناهیج تە��ڵوەد ێب و وار��ککوچب و ە��نیمەکەب ی��پوورگ ەلۆزیئ ەوەییفاڕغوج یراوب ەل ،تڵاە��سەد .تەبیات یایفاڕغوج وان ەنێرخەد و نێرکەد ییکەرە��س یزار��مائ ،یدنەمۆرا��ش کێتەمیشەح یەوەنت��سەب ۆب ەناکەتەڵوەد ەک ادکیڵاح ەل .ەوەنایۆخ یناکەتەسایس ەب ەنتاه یەدژ��م راج کێلەگ یدنەمۆرا��ش کێتڵاو یناکەرونس ەل ێون یکەیاگین یوێن یەمانسان نەیلا ەل راج رۆز مڵاەب ،تادەد نیباد ەوەرادتڵاە��سەد یڵەمۆک ییرووتلەک ەییدنەمۆرا��ش وەئ .ێبەد سیپ و تێرکەد کێنووب شە��باد یراکیلائ ،ە��ییدنەبەلپ

ەل ناکەوارکەنیمەکەب و ە��نیرۆز ناوێن ەل

ییرەورە��س و ناکەفام ،تڵاە��سەد یراوب

ناکەنیمەک .تاکەد ی��سایس و یرووتلەک

ییتەینۆچ ە��ب تەرابە��س مەت��سائ ە��ب

ەب تەڵوەد ییدنەمۆرا��ش یندرکت��سارێو

ەناتشگ یمزیلابۆلگ یندرکزا��س یتسەبەم

ەتاهکێپ یناکەجنازاق و ناکەفام ادێوەل ەک

ییەوارزەماد ە��ب و یتناڕاگ ناکەزاوا��یج

ێل نایرا��سرپ ای نبەد راد��شەب ،تێرکەد

ەڵەمۆک ە��ک یەوەئ رە��بەل .ت��ێردرکەد

و ەوەنیسرپێل یتڵاەسەد ناکەرادتڵاە��سەد

یژیتودنوت و رۆز ینانێهراکەب یناکەزارمائ

ناکەفام »ینادێپ« ەب ،نە��کەدەد ڵۆرتنۆک

ووکەو ەنیرۆز و تە��ڵوەد ،ناکەنیمەک ەب

.نێرنیبەد ی��سایس ی��یریژ یتکێجبا��س

،ەییت��ساڕ ە��ل روود رۆز ەوە��ئ تە��بڵەه

یێڕەواچ ناکە��نیمەک ەک یەوە��ئ رەبەل

یناوارفڵد ەب نا��یناکەفام ەک نووبەن ەوەئ

ەنایویناوت ناوە��ئ ووکڵەب ،تێر��شخەبب ێپ

و ی��سایس یماوەدرەب ی��ندرکتابەخ ە��ب

یمڵاو ات نەکب راچان ناتەڵوەد ،یرادکەچ

و یرووتلەک ،ی��سایس ەیییەلگ و ڵااک��س

یزەگەڕ ییتساڕ و ەوەنەدب نایناکەییروبائ

وەئ .ن��سانب یمرەف ەب ناوە��ئ یی��سایس

یڵۆڕ )2007( تیاو یناکە��ساب ەل یەتش

یەوەنیڵۆکێل ەب ەک ەیەوەئ ەیەه ییتەڕەنب

نیناوتەد ناکەنیمەک ینووبزا��س یەوێ��ش

و تڵاەسەد ینووبت��سورد ەب تەرابە��س

.نیب رێف تش کێدنەه ەنیرۆز یەمان��سان

کێکەی ،درک نام��ساب رتشێپ ووکەو رەه

یرەنێون ووکەو تەڵوەد یناکەییژێتارتس ەل

و اواد ینترگواچرەبەل ،ەنیرۆز یەمان��سان

،ناسکەی ییشەبواه ۆب ەنیمەک یناکەتسیو

یرەبارەب ینیسان یمرەفەب و ندرکواچرەب

و رەکشەباد ووکەو ،ی��سایس و یرووتلەک

نای ەوەنووبادوج یزارمائ ووکەو ینادناشێپ

تیاو .ەتەڵوەد یندناکش ۆب یکەرەد ینلایپ

(8)

ناکەنیمەک نۆچ ەک ادەد ناشین )2007(

ەنبەد ەنیرۆز یمزیلانۆب��سان یندرکزاس ۆب :تسیوێپ یرت یناوەئ ناکەییتسەرەپەوەتەن ەمڵاو ،ادیتساڕ ەل نازاوخییادوج ی��نێواد ،یزاوخییادوج ەب نایتسەبەم ادیت��ساڕ ەل ناوەئ .ەوەتێرگان و ەنیرۆز ینووبەه یندرکزڕەف ەب ەک ەیەوەئ یتسەه ،نایۆخ یتڵاەسەد یدناپەس یفام ەتوەڕ ناوێن ەل ینامیتشن ییت��سرەپەوەتەن ینتوەکرەد .ەوەنەکب وڵاب ادناکەییکەرە��س ەب ێچەدێپ ،»ە��نیرۆز« یە��ییرایناز وە��ئ یناکاگڵەمۆک ەل ،»ەنیمەک« ییرایناز یناسائ ،ەوەتێنێزەبڵەه ەکەییکەرەس اگێو یەوەرەد ییرەگیراک ،نیرەبمەچ یکێزۆد ەل ەک ەک ەنیرۆز ی��شوەڕ رە��سەل یۆخ ی��تەبیات .)

White 2007, p76-77

( تێنەداد

y

یژێتارتس وەب تەرابەس تیاو یچرەگ یتسرەپەوەتەن یندرک زاس ۆب ە

^y

یتەڵوەد ە یمڵاو ەک مین اینڵد نم مڵاەب ،اکەد تساڕ یرگنێواد ,ناکە��نیمەک ۆ��ب ناکەتەڵوەد ناوە��ئ نو��چ ،ەوە��تێبەن ناکە��نیمەک ناوەئ تە��ڵوەد کێتاک ە��ک نکێنا��سەک راج کێلەگ ،یۆخ یجنامائ رە��ب ەتێرگەد ،نەدەد نایۆخ یڵام و نا��یژ ەب یەکاهەب ەل و نێردنەداد ا��سای یەوەرەد ەل ناوە��ئ ییۆخۆین ینمژود وێن ەب ەوەتەڵوەد نە��یلا .تێرکەد ێپ ناییتەیاکوو��س و نێرسانەد -تەڵوەد ۆب ناکەنیمەک ،ەوە��ئ رەبەل رەه کێتاک دنەچرەه ،نین زا��سەشێک تەللیم ،تێرکەد ساب تە��للیم-تەڵوەد یووژێم یاڕ ەب ،تێرکەد زا��س و واچرەب ەتێرخەد ەب ەوەناد مڵاو .ێ��بەد زا��سەشێک ،ەنیرۆز ەیین ەنیمەک ی��کەیاگین ،ە��نیرۆز یاگین ەل .تاکب یزا��سەشێک یۆخۆب ێناوتب ەک ەک ەیەوەئ ر��تگنیرگ یە��شێک ،ادرەبنارەب یسایس ینێ��شیزۆپ و ایدیائ ،ناکەنیمەک ەب یناوەئ تاک وومەه هک کێنێ��شیزۆپ ای ەب یرادتڵاەسەد یڵەمۆک و ەویسان ەنیمەک ناکەنیمەک یووژێم .نەکەن ڵوبەق ،ەنیرۆز

یسایس و ییووژێم یراوب ەل ناکەنیرۆز و

White

(ەر��تکەی یرە��نێهکێپ و وڵاە��کێت .)

²⁰⁰⁷

‌ۆــب‌ێــنلاملم‌و‌رەــکنڵاات‌یەــنیرۆز

‌یــڵام ‌یندرکەــسانێپ)ێونەلرەس(

یسایس

)2006( یەد��ناپ ،یدنیه یرەژ��ێوت ینانێهکێپ ییتەینۆچ رەسەل ساب یاڕەرەس و ناکە��نیمەک و ە��نیروز ی��ندرکنیڵۆپ ەنبەد ەک یە��ناجرەمولەه وە��ئ اهەورەه ییژیتودنوت ەک ێ��ڵەد ،ناینانیهکێپ یۆه مزەن ییماوەدرەب و نانیهکێپ ەل« ییا��سائ ندرکتسورد ەل ،و خرەچواه ییسایس یناد »ناکەنیمەک و ە��نیرۆز ی��ندرک ێو��ن و یربەج اینەت ییاسائ ییژیتودنوت .ەوارسوون یژد ەل ناکە��تەڵوەد ە��ک ەیین وا��چرەب نایۆخ یتڵاە��سەد یقازرەئ ۆب ناکەنیمەک یراکەب ەنیرۆز یەمانسان ینووب ییازۆخ و یەناژۆڕ یناکەنادنا��شین ۆخ ووکڵەب ،ننێد یەوێ��ش ،ناکەبیرەغ یت��سائ ە��ل ەمێئ ڵەگەل ید��نەویەپ و نیرکف ،نا��نێهکێپ رەسەل یەناتش وەئ اهەورەه و ەناکێسوارد ۆب ەک یەتاک وەئ و ەوەنینێوخنایەد ناوە��ئ ەب ەوەئ .نینیبنایەد ،ن��ین واچرەب ەنیرۆز ییتەینۆچ ە��ب تەرابە��س ییانزەم نامەه اهەورەه و ەیادناوەئ یەرابەل نامندرک ەسق کێتاک ،نیبەد نایشووت ەک یناکەییگنەدێب ەزێه و ناکە��شو یجنامائ ەنبەد ناوەئ ەک

.(Ibid، p8

(ناکەییکیزیف

یناکەجرەم و یسایس ییدنەبزێڕ رێژ ەل

ەیەنات��سرەپەوەتەن ییژیتودنوت و ا��یدیائ

»دنەڕب« وکەو و ن��ێدکێپ ناکەنیمەک ە��ک

ێب« ەنیرۆز یڵەمۆک ەک ادکێڵاح ەل ،نێرنیبەد

ینێشیێتنێیرۆئ .نێرکەد ییا��سائ و »دنەڕب

یندناقڵوخ وەرەب راج کێلەگ ،مزیلانویسان

(9)

یندناقڵوخ و یتەیڵاەمۆک و یسایس ینێڵۆپ یرەورە��س ،مڵوز و ڵاخ یناکەییدنەویەپ یەوەرەدو نوورەد ە��ل یرا��مۆکواه و تێچەد تە��للیم-تەڵوەد ی��ناکەمێرەه یاڕوداپێئ ،ەوێشواه یکێکمەچ ەل

^{Ibid، p13}

تەرابەس رەکرایشوه یکێتەیاوەڕ )2006(

و تەللیم-تەڵوەد یرادیسرتەم یایدیائ ەب یرەبێس رێژ ەل وەئ یناکەنیمەک ینانتاینب یییاژێرد ەل رەگەئ .تاخەدکێڕ ،مز��یلابۆلگ راکەب ناکەتڵاو ینانتاینب ۆب ناکەڕەش ووژێم یناقڵوخ ۆب تەللیم-تەڵوەد ،نارد��نێهەد ی��نادێرگەوێپ و ی��یەوەتەن یاگ��ڵەمۆک ،تەڵوەد و مکاح یڵەمۆک ناوێن ەل ێلمەرۆز وەئ یاڕۆداپێئ .ەوا��نێه راکەب ییژیتودنوت ۆب ەنیرۆز ە��ک ێرگەد وا��چ رەبەل ە��ڵاخ ەنیمەک ەب نایتسیوێپ رترۆز نایۆخ ینووبەه یندرک نیباد ە��ب ەک یەوەئ رەبەل ،ە��یەه ەک رت یناکەزەگەڕ یندناقڵوخ و ناکەرونس ەل ،نبەن کێڕ ناکەییتشگ ەجنازاق ڵەگەد یزێراپدنەوان ەب »ن��ینێدکێپ ەمێئ« یزۆد یەوێچراوچ ەل یەوەئ رە��بەل .نێردڕۆگەد ەنیرۆز یناکەکەمەچ ەک ە��تەللیم-تەڵوەد شەوەئ رەبەل رەه ،ەوەنرگەد اتاو ەنیمەک و و واوەتان ی��کێنووبەه ەل ێناوتەد ە��نیرۆز یوێن ەب ەنیمەک( ەوەتەوام ەک یکێت��شڵەق یییەوەتەن یت��شگ ەب نت��شیەگ ۆب )دنەب قارەم یتسەه وەئ .تێ��شێکب شێئ فاس یلا ەتێنێ��شێکەد ەنیرۆز ،ەییتەیواوەتان و ەک )

^ibid

( ناکە��نیمەک ەب ژد یژیتودنوت ییۆخەبرەس ،یتەیارەنێون ،یگنەسواه یاواد یزاوایج یڵەمۆک یو��ێن ەب نایناکەفام و ناکەنیمەک .نەکەد یزەگەڕ و یرووتلەک و ی��سایس یبیقەڕ ە��نبەد ۆخەبۆخ ە��ب ەجنامائ و ندر��کێلواچ ت��سائ ەل کێدنەب یڵەمۆک ەک یزا��سەوەتەن یناکەڕپ و ڕ��ک )2006( یاڕۆداپێئ .نزاو��خەد ناکەنیرۆز ینووبەن یتسەه ەک ەیەیاوڕب وەئ رە��سەل ێناوتەد مکاح یڵەمۆک نەیلا ەل شیا��سائ تسائ ەل دیاسونێژ یناکەییکلااچ ۆب نادیەم

یکێناهیج ە��ل .تاخب کێڕ ناکە��نیمەک و رۆن��س و یزاوایج ەب ەک ادووتوەک��شێپ ەنیرۆز ،ەوارک یراید ناکەکیرات ەمان��سان ینووبەن یت��سەه ات ێبەد ڵاقرە��س رتایز ینتسخرەد ەل ەک یۆخ ییواوەتان و ەنامتم .تاکب ڵۆرتنۆک ،ێر��کەد راتخیئ ە��نیمەک ە��سرپ ەنبەد ن��کیرەخ ش��یناکەنیمەک وەئ و ناکەتەڵوەد ەل یراز��ێب یناکەگنیرگ نایۆخ یناکەیینارەگین ە��ک یەلەگەنیرۆز اج( نایۆخ یزێواڕەپ یناکەنیمەک ڕە��مەل«

دنەچ یناهیج ەل )وارکانێو ای ێب ەنیقەتساڕ

ناکاسێڕ ێب ەییرووبائ ەتوەڕ ەل ،ادیتەڵوەد

رەب ە��تەنووتوەک یە��ناتەییمکاح وە��ئ و

.)

^{ibid P43}

( .ەوەنزاوگەد ،»یسرتەم

یەگێج یەوەنیڕۆگ یرایزاوخ ەنیرۆز

یەوەئ رەبەل ە��یین ەنیمەک ڵەگەل یۆ��خ

یڵەمۆک ەل کێمادنەئ ەب نایۆخ ناوەئ ە��ک

رترۆز ناکەنیمەک ادکێڵاح ەل ننازەد مکاح

وەئ .ەیەه ناییەی��شاح و رت ی��کەیەگێج

ناکەراج یەبرۆز ،ەییهانەئ ینووبەن یتسەه

ەدنڕد یەنیرۆز ی��نانیهکێپ یۆه ەتێبەد

ووکەو ناکەنیمەک ەک )

Appadurai2006

(

و یویژبشۆخ ،شیا��سائ ۆب کەیی��سرتەم

.ننازەد تڵاو یۆخوێن ەل ناوەئ یتڵاەسەد

ەیەناییسایس ەسرۆکسید وەئ ەک ەیارك��شائ

ندرک چێپروەد یتسەبەم ەب ،ناکەنیرۆز ەک

ەب .تاکەد جیسەب ادوەندناشەوڵەه یراوێل ەل

نێرکەد قیوشەت ەنیرۆز ،یسایس یجیسەب

کیتە��سایس ەناریژ یکەیەوێ��ش ە��ب ەک

ینووب رتشێپەل و یرەورەس ەک ننێبراکەب

وود ات نەدب ەزا��جیئ .تێرگب ۆخەل ناوەئ

یتسەه و نادنا��شین یەوێ��ش ەل ەنوومن

و قارێع ەل ناکەنیمەک ت��سائ ەل ەقڕ وەئ

یینیبشۆخ یاڕەرە��س .مەکب ساب اکیرمەئ

ەفام نناوتەد قارێع یناکەدروک ەک یسایس

ەل نایۆخ یییۆخەبرە��س و ناکەییتەڕەنب

،ننێهب تسەد ەب قارێع یڵاردیف یتەڵوەد

(10)

،یقارێع-یبەڕەع یتسەرەپەوەتەن ینارەنیون ۆب کەییسرتەم ووکەو ناتسدروک یمێرەه ەک نەکب ریە��س .ننازەد بەڕەع یەوەتەن -یقارێع یرەڵۆکێل ،دیەبوع ریمە��س نۆچ یمێرەه ەب تەرابە��س یۆخ یاڕ بەڕەع :تێڕبەدرەد ناتسدروک ناتکیمێرەه یو��ێن ات��سێئ ووکات ایائ ،ادب توق یکەرە��س یتڵاو ەک ەووت��سیب تاکیب و تێناد ێ��پ رێژ ەل یەکەمان��سان و ەوت��سیبنامەن ەمێئ ،ەیان مڵاو ؟رەڤەد ەب یکێتڵاو و کێمێرەه ەک ەوەتۆدنێوخنامەن ەک اکب مکوح ەد��نەوەئ ێناوتەد کوو��چب کە��یەوەتەن و تڵاو یە��ناقات یووژ��ێم یقارێع .قار��ێع ەل اینەت ،تا��بب نیەب ەل یەنیشێپ ێو ەل تەییرەشەب ەک ،یبەڕەع یەچوان ەتۆب ،ەیەه یەڵا��س رازەه توەح یەوەتەن ادکێڵاح ەل ،نات��سدروک یمێرەه دروک یەوەتەن یرەکۆن ەتۆب اینەت بەڕە��ع )

Bengion2010, p4

( ە��ک ادەد نا��شین ێرە��س ی��تڕۆپاڕ نایگنەسواه ینۆیسیزۆپ یتەقایل ناکەدروک شێپ ێبەد ەک ە��یین ادقارێع یرامۆک ە��ل رەبەل ،ێب یبەڕەع یکێرامۆک کێتش وومەه ەب مڵاەب ،ەووباو »تاک وو��مەه« ەک یەوەئ یتڵاەسەد و یدروک یەوەووبزرەب یەمانسان ،قارێع یناتسدروک یمێرەه ەد ی��سایس ناکەدروک یمۆدنارفیڕ یاود .ار��یگاڕ ەوەئ 20١7 یربماتپێ��س ەل نووبۆخەبرە��س ۆب ەب نایناکەگنەد یدەوەن ادە��س ەل رتایز ەک ەل بەڕەع یمزیلانۆی��سان ،ووبانێه تسەد رتناموگێب ندربوێڕەب ەب تەرابە��س قارێع تێد رەه ادغەب ەل قارێع ی��تەڵوەد و ووب قارێع ی��ناکەدروک یە��جدوب ی��شەب و یژد ەل یرادکەچ ۆ��ب و ەوەتاکەد رتمەک ەوەئ تەبڵەه .تینێد یراک ەب ناکەدرو��ک یشەب ەل وڵابرەب ییڵەدنەگ یقید��سەت ۆب ەب ەک ەیین نات��سدروک یمێرەه ەل توەن ،دروک یناکەرەبوێڕەب ە��بزیح ود یت��سەد ییتێکەی و نات��سدروک یتارکومێد یتراپ

.ەوارک ەزیلۆپۆنۆم ،ناتسدروک یینامیتشین

ەچوان ەل ی��سایس و یرووبائ ی��یڵەدنەگ

ەبەڕەع ەک قار��ێع یناکەییدروک یر��یەغ

رتمەک ،نەبەد یەوێڕەب ناکەننوس ای ەعیش

،کێتڵاو ووکەو قارێع .ەرترۆز ووکڵەب ەیین

یناکەتەڵوەد ن��یرتڵەدنەگ ە��ل ک��یکەی

،یکلام یرو��ن ،20١2 یڵا��س ەل .ەناهیج

یییەلگ ،قارێع یووشێپ یناریزەو کۆرەس

ناتسدروک یمێرەه یتڵاەسەد ینووب رۆز ەل

یدروک یینۆیزیفەلەت یکێڵانەک ەب و درکەد

کێرۆج نات��سدروک یمێرەه ە��ک توگ

قارێع ەک یەوەئ ووکەو اکەد توەکوسڵەه

.)

Eliassi 2013

( ەنات��سدروک ەل گێ��شەب

ەک ێب گنیرگ رۆز ێ��چانێپ ،ادیت��ساڕەل

،ێب قارێع یناریزەوکۆرە��س کێ��سەک چ

ۆب یدروک یفام یایدیائ ەک یەوە��ئ رەبەل

نەیلا ەل ندرک ەرادیئۆخ و ییۆخەبرە��س

قارێع ە��ل مکاح یەعی��ش ی��ناکەبەڕەع

یا��سای ەل رەگەئ تەنانەت ،ەیین وارز��ێراپ

قید��سەت شیقارێع یات��سێئ ی��یتەڕەنب

یدنەویەپ ەل رترۆز ێرەس یەنوومن .ێبارک

ووب ناکەییدروک ەتڵاو یییۆخەبرەس ڵەگەل

مڵاەب ەناو ەب ەنیرۆز ادنایۆخ یەچوان ەل ەک

یوومەه ەل ناکەبەڕەع واچ ەل یرامژەه ەب

.نرتمەک قارێع

یلا ۆ��ب ەک نەد��ب ەزا��جیئ ات��سێئ

نۆچ ادەد ناشین ەک نیچب رت یکەیەنوومن

یۆه ەب ،انایزیئول ەل تسێپ یپس یەنیرۆز

ەک تسێپ یپ��سان یلەگەپوورگ ینووبەه

یایلوخ و ینازەرزوگشۆخ ەل نایۆخ یکشپ

نایۆخ ،نە��کەد اواد ،نوو��ب ی��یاکریمەئ

ننازەد وار��ک چێپروەد یکەیەنیمەک ە��ب

،دڵیشچاه یەتو ەب .)

^Hochschild ²⁰¹⁶

(

ەڵەمۆک وەئ ،تسێپ یپس یڵەمۆک ینامادنەئ

»تەخ ەل رتشێپ« ەنات��سێپ یپ��س یریەغ

ییاکیرمەئ ینوەخ ەب نت��شیەگ و ننازەد

اودەو ناکەت��سێپ یپ��س یە��نیرۆز ۆ��ب

(11)

یرووتلەکدنەچ یاواد ییت��سورد .نەخەد ەک ،ناکەوترگکەیەوەتەن ەل یسایس ینووب ،ننازەد یراکا��تەخ ەب ناکەلاڕبیل ا��یدیم یپس یەنیرۆز ەک ەوودرک زاس یکێجرەم ی»ەنیقەتسار« یتسەه نناوتان ناکەتسێپ شەڕ ،ناکەرازا��ئ ە��ب رە��بنارەب نا��یۆخ ،ناکەرەبچۆک ،ناکە��تەرفائ ،ناکەت��سێپ یەگێج .نڕ��برەد ناکەزاو��خزەگەڕواه و ەل ناکەشەبێب ەڵەموک ەوەئ ەک ەجنرە��س ەنچەد ەک نخرەچواه و ی��یووژێم یراوب »ی��نیزد« وو��کەو و تەر��فەن و قڕ ر��ێژ یۆه ەتێبب ەک نادفەس ەل نایۆخ یەگێج .نایناکەییدنەوەژرەب و فا��م ی��ندناقڵوخ یۆه ەب ەتسێپ یپس ەڵەمۆک وەئ ینامادنەئ تەرابەس نایۆخ یناکەناراکەزفاخوم ەناماڕ ،ناکەیی��سنج ەڵۆڕ ،حلای��س ،جاوەز ە��ب یراوب ەل ،نۆی��ساردیفنۆک یڵاائ و زەگەڕ یوارک شەڕوڕ ە��ب نا��یۆخ ،یروو��تلەک دلیشچاه .ننازەد ناکەلاڕبیل ایدیم یتسەد اوائ ناوەئ یناکەتاهێپرە��س و ینیب ناهیج :ووڕ ەتێنێشێکەد ەوێئ ەل رتشێپ ەنێد ادزیڕەل ناکەناگێب سرت و نترگاد قڕ ،قارەم ی��شووت ەوێئ و ینەیلا ڵەگەل کێرامۆک کۆرە��س .نەکەد یۆه ەتیبەد و ت��ێبەد ووترگکەی ناڕ��باد و یناموگدەب ە��ب ت��سەه ەوێئ ەک یەوەئ رتشێپ یزیڕ ەل کێ��سەک .نەکب تەنایخ لیهاج و نازەن یکێراکێرک ووکەو ەوێئ ەل ەتێبەد و تاکەد ەو��یئ ە��ب یتەیاکوو��س نووب کووچب ەب ت��سەه ەک یەوەئ یۆه ،یروبائ یراوب ەل .ن��ب سڵەق رۆز و نەکب ،یفاڕغوج ،یفاڕگومێد ،یدناچ ،یرووتلەک واکانەل نا��تۆخ یتڵاو ەل ەوێئ ی��سایس و

Hochschild

( تێدێل ناتکەیەناگێب ووکەو )

2016, p 222

ەب و گنەدێب ت��سێپ یپ��س یەنیرۆز و ،نووب کووچ ،نوو��ب چێپروەد یت��سەه و ەوەزێواڕەپ ەنوەکەد ،یوار��ک شەڕووڕەب کۆرەس ،پماڕت دڵانۆد ەل نایدێموئ یواچ

ەرابود ێ��ناوتەد ەک ە��یاکیرمەئ یرا��مۆک

یندراژبڵەه ەب .تادب ناشێپ ەروەگ اکیرمەئ

نناوتەد ناکەتسێپ یپس یەنیرۆز ،پمارت

نەکب نایۆخ یتڵاو یخۆدوراب ییرەبوێڕەب

ەل یتەیابیرەغ ە��ب ت��سەه اودەب وەمەل و

ەک کەیە��شەگناب ،نەکەن نا��یۆخ یتڵاو

یکێپ یرووتلەک-ییەوەتەن یمزیڵارولپ ەک

وەئ .)

ibid; see also Hage 1998

( ەوا��نێه

سرت ینیڕبرەد یەوێ��ش رەسەل ەیە��شێک

ینارەبەوێڕەب کەو ە��نیرۆز ی��ینارەگین و

ای قارێع ە��ب قەح رەد تڵاو ی��خۆدوراب

،ەوەناوەچێپ ەب .ەیین ەتراوائ یکێتش ،اکیرمەئ

یۆگوتفگ ەل ەک ەییسایس یکەیووگلۆئ ەوەئ

اد��شاپوروەئ ەل یرەبچۆک ەب ژد یناکەزێه

ەییپووروەئ ەب یراشۆه و ەیەه ییرەگیراک

ەرە��بچۆک ە��ک ادەد ناکەت��سێپ یپ��س

یدنەچ یراوب ەل ەناووز مەب ناکەنامڵوسوم

و نەکەد چێپروەد اپوروەئ ەوەییرووتلەک و

ەب نبەد نایۆخ یتڵاو ەل ناکە��یییاپوروەئ

.)

see Eliassi 2013

( ەنیمەک

ە��ک یەوە��ئ رە��سەل یر��گادێپ

ەتەسایس ەل وڵابرەب یکێجنێڕ ناکەتەڵوەد

،ندرکیزاو��شێپ ۆ��ب نا��یناکەرۆجاورۆج

ناکەنیمەک ینت��سخزێواڕەپ ای ندناجنوگ

راجکەی ی��کەییتەیاگنیرگ ،ن��نێد راکەب

ناکەنیمەک ییدنەچ یییاسروق .ەیەه یرۆز

ناوەئ یینییائ و یزەگەڕ یەمانسان ڵەگەل

ناکەتەڵوەد یەوەناد مڵاو رەسەل یرەگیراک

،ەنوومن ۆ��ب .ەیەه ناوەئ یناکەییەلگ ە��ب

ەل دنیوان ی��تڵاەهژۆڕەل ناکەییحی��سەم

و نرتمەک ناکەنامڵوسوم ەل ،یدنەچ یراوب

ناکەرادتڵاەسەد یەدعەو ناوێن ەل راج رۆز

یناکەییسرتەم و تەڵوەد ەل یریگتشپ ۆب

ەنیرۆز یڵەمۆک نەیلا ەل ندرک ەزیلانیژرام

نامڵو��سوم یکێتڵاو ووکەو ەکەتەڵوەد ەک

کیرۆز ،یتساڕەب .ەوەننێمەد ،ننێ��سانەد

ووکەو ادنیوان یتڵاەهژۆڕەل ناکەتەڵوەد ەل

(12)

یەنیقەتساڕ یاواد ای یریگتشپ ،ناکەدروک یناکەنیمەک و ناکەییحی��سەم ەل نایۆخ ینیسان یمرەف ەب ۆب کێدیهاش ووکەو ،رت یناکەزاوێ��ش ە��ل یریگت��شپ و اوا��ئژۆڕ یرەواب ەب .ننازەد نایۆخ ی��یتەیارەبوێڕەب ییکەرە��س یرەتکاف ێ��س

^Zabad(2017

( ەشێک ێناوتەد ەک ەیەه یڵەمۆک و یسایس یتڵاەهژۆڕ ەل ناکەنیمەک یتوەکوسڵەه و یناریەق کەی ،مەکەی :تاک��ب ساب ادنیوان یتاک ەل ە��ک ەیەه ماوەدرە��ب یییەوەتەن ەل ١٩١6 یڵاس ەل ۆکیپ-سکیاس ینامیەپ ەل ەکەچوان ەل ،ا��سنەڕەف و ایناتیرەب ناوێن مەئ نەیلا ەل یەناتەڵوەد وەئ .ە��یادۆچوتاه ،نوارک تسورد ەوەت��سیلاینۆلۆک ەزێه وود ای ناکەییرادافەو ،ناکایلوخ یرەدنا��شێپ ەتەڵوەد مەئ یێجەتشن یناکڵەخ یت��سەه کێل ەتەخ وەئ یتاریم .نین ەناوارزەماد ەزات ەرۆجوارۆج ەڵەمۆک ناوێن ە��ل ەناوەووب ایج رەه شات��سێئ ناکە��یینییائ و یزە��گەڕ ،ەوەل ایج .تێنەیەگەد ە��کەچوان ەب نایز ەویناوتنایەن ن��یوان یتڵاەهژۆڕ ی��ناکەتڵاو ننێهب کێپ یتشگ یی��سایس یکەیاگزەد و تێرگب یزاوایج و یرۆجوارۆج ەل زێڕ هک یناکەنیمەک ،ەراک وەئ .تاکب ێل ییزاوشێپ ادرەکرادنیرب یییەشیمەه یکێنۆیسیزۆپ ەل و بیاغ ای ناکەڵاڕبیل ەزێه ،مەوود .ووباناد یجنەڕ رلاۆکێس یمزیلانۆیسان ،نناکەزاولا .ەووب ەو��ێپ ییرووبائ یر��قەف و ی��سایس و یناکەیینیوان ەوێ��ش ەل چ ،تەییملاسیئ یناکاسایوومەه ،یناکەییتارفیئ ەوێش ەل چ ەک ەووب ەواودە��ب ینووب م��ڵاز یە��نیرۆز مڵوز ،نووب دنەبێپ ەل ە��گجێب ناکەنیمەک نایرت ی��یناوڕەواچ چ��یه ،یژ��یتودنوت و ەیەه یۆب ە��نازێه وەئ ،تەبڵەه .ەوو��بەن »یتەیارب« وکەو نووڕ رۆز یکێتاحلات��سیئ و »ینایژەوەکێپ« )یتەیاکشوخ نەمگەد ەب(

یکێشەب مڵاەب ،ننێب راک ەب »یگنە��سواه«

ەنیقەت��ساڕ یتە��سایس ەب ە��ناوەل مە��ک ەنیرۆز ی��نووب ک��یمانید .نواردڕ��ێگرەو

ەک یناکەیینامزا��س ەنی��شێپ و ەنیمەک و یۆه ەتێبەد ،ەوارد را��شەح ادناو و��ێن ەل یرود و رەبنارەب ییناموگدەب ینووب زا��س ەب ناکەنیمەک ،راج رۆز ،ەنیرۆز .ی��سایس ڵەگەل یراکوا��ه ەب ەک تێنازەد را��بناوات یندناشەوڵەه ۆب تڵاو یەوەرەد یناکەزێه ینترگواه ەل یریگشێپ یۆه ەنبەد ،تڵاو ناکەنیمەک ەک اد��کێڵاح ەل .یتەیڵاەمۆک یزێراپرووتلەکەرف ە��ل یناویت��شپ ر��ترۆز ەک نەوە��ئ یزاو��خاد ە��نیرۆز .نە��کەد یزێه یرەکزاولا ووکەو یزێراپرووتلەکەرف

Zabad

(ننازب ەوەتەن یییووترگکەی و ەنیرۆز ڵەگەل ناکەنیمەک ی��فام .)

2017 , p 2-3

و نێر��سانەد کەی وو��کەو ەوە��نووباییج یەمان��سان ییکۆکان ووکەو یرۆ��جوارۆج .تێرکەد ەڤۆرش ییوترگکەی و ییەوەتەن ەب تەرابەس ادەوێشواه یکێکەمەچ ەل یناکەتەللیم-تەڵوەد )ینووچکێت( یتسکش ی��ندناقڵوخ ە��ل ،ن��یوان ی��تڵاەهژۆڕ ۆب یت��شگ یی��سایس یەوێچراوچ کە��ی و یزە��گەڕ ە��ییزاوایج و یرۆ��جوارۆج

p9-,2014

( ڵتسۆف و اکیلمیک ،ناکەیینییائ

یرەتکاف ێس ەب ەرا��شیئ کەی کەو )

¹⁶

-تەللیم ی��تاریم ؛مەکەی :اکەد گ��نیرگ

ۆب یکێلەگەنیشێپ ،ینام��سوع یمەتسیس

یسایس یندرک ەزیلانیژام ،ییاسای ییزاولا

یناکەڵەمۆک ۆب یتەیڵاەمۆک ینووبدنەباپ و

،ناردنیبەدەن نامڵ��سوم-ەننوس ووکەو ەک

مزیلاینۆلۆک ی��تاریم ؛مەوود .ەوود��ناقڵوخ

،ەوڵابرەب ادنیوان ی��تڵاەهژۆڕ ەل شات��سێئ

یوای��ش ەب ،ناکە��نیمەک ەک کینێو��ش

یواریگێرکەب وو��کەو و ن��نازان ە��نامتم

ەک ناکە��یییاوائژۆڕ و ە��ناگێب ەتڵاە��سەد

یندرک شە��باد و یرە��بوێڕ نا��یجنامائ

،تەبڵەه .نناوڕەد نایێل ،ەملاسیئ یناهیج

ینادرەوێت تسەد اینەت ەوەئ ەیین تسیوێپ

ەک ادکێڵاح ە��ل ،ەنوومن ۆب .ت��ێب اوائژۆڕ

(13)

ادیرەک��شەل و ی��سایس یراوب ەل نار��ێئ ەنیرۆز ا��ی ە��نیمەک ەتێ��شخەبەد ز��ێه شایدوعس ،بەڕەع یناهیج ەل ناکەعی��ش یتڵاەسەد ووکات تادەد ڵوەه یتخەس ەب ڵۆرتنۆک ادەکەچوان ەل ەعی��ش و ی��سراپ یرۆز یکێنتوەکرە��س دنەچرەه ،تاک��ب ،نانبول ،قاڕێع ،ەیرو��س یناکەنوومن .ەیین یناوێپ یرەدنا��شین نەمەی و ن��یەڕحەب ناکەییبەڕەع ەتڵاو ؛مەیێ��س .ەیەنازێه وەئ ،ایکروت و نار��ێئ مەکەد دایز یێل ن��م ،و یناکا��سێڕ و ۆڕەرە��س ینارەبێڕ نەیلا ەل .ن��ێردربەد ەو��ێڕەب ەوەوە��تەن-ەتاهکێپ و ییۆمان نا��یۆخ یەبۆن ەب شیناوەئ ە��ک شیناوەل مڵاە��ب و ەنیرۆز ۆز ۆب نا��یجنەڕ ەب ەک نەکەد زا��س ەنانیمەک وەئ ۆب رتایز نایواچ ڕوخیس کەو و وارکێلناموگ یەوێش یتڵاەهژۆڕ ە��ل ناکەتەڵوەد .ێر��کەد ێل یەنارەبشرێه یناکەزاوێش یڵاقرەس ادنیوان یندرب وان ەل و نۆیسازینێژۆمۆه یتەسایس ناکەنیمەک یروو��تلەک و ەمان��سان ،نامز یەگێج .نوو��ب ناکەییت��شگ ەنێو��ش ەل

,2016

( لتسۆف و اکیلمیک ،ەک ەجنرە��س )20١2( راددەخ ەنەدەد س��نەرفێڕ )

^{p 15}

یییلاینۆلۆک یمزیلانۆی��سان ناو��ێن ەل ەک ەک ،بەڕەع یناهیج رە��سەل رادتڵاە��سەد و یزەگەڕ ەرۆ��جوارۆج و زاوایج ه��ڵەمۆک یتڵاەسەد ەب ژد ،رتکەی انەپ ەل ناکەیینییائ یمزیلانۆی��سان و نەکەد ڕە��ش مزیلانۆلۆک ییۆڕەرەس یناکە��سرۆکسید ەک ،یتەڵوەد اواد و رەبەتەووترگ ناینۆی��سازینێژۆمۆه و یرۆجوارۆج و ناکەنیمەک یناکەتساوخ و ییەوەتەن ی��شیاسائ یکەیە��شێک ووکەو

Kymlicka

( تێنەداد یزاوا��یج ،ننیبەد .)

&Pföstl2016

‌ەل‌ناکەــنیمەک‌یــناکەفام‌یــنیناوڕ ندرکیتەینمەئ‌یەگناوڕ

یتڵاەهژۆڕەل ناکەنیمەک یندرکیتەینمەئەب کێرۆز ،ە��نوومن ۆب .ەوڵا��برەب رۆز ن��یوان

وەئ نەیلا ە��ل نات��سدروک یناکەچوان ەل رە��س ەب نایتڵاە��سەد ەک یە��ناتەڵوەد ،نوارک ەز��یراتیلیم ،ە��یەه اد��ناکەدروک و نووب ەراوا��ئ یۆه ەتەووب را��ج رۆز ەک یژد یڕەش یەنۆب ەب ماوەدرەب ییژیتودنوت ووکەو ناکەدروک اینەت ەوەئ .»م��سیروریت«

ووکڵەب ،نوارک یتەینمەئ ەب ەک نین کڵەخ شیکەیایفاڕغوج ە��نووب ی��تەیینمەئ وەئ وەئ .ەوەتێرگەد ن��یژەد ادیێت ناوە��ئ ەک ناکەدرو��ک ێوەهنایەد ە��ک یە��ناتەڵوەد یایفاڕغوج ،نایۆخ یتڵاە��سەد رێژ ەنرەب و ت��ساڕان یکێناتڵاو وو��کەو ناکەدرو��ک ەیەلە��سەم وەئ رە��ه .ننیبەد »پار��خ«

ەک ەتساڕ شیناکەیینیتسەلەف ەب تەرابەس

یکەییسرتەم ووکەو کێتش وومەه ەل رتایز

.نێردنیبەد لییاڕسیئ ینووبەه ۆب یشیاسائ

ەراسەح و نینک��شپ یناکەگتسێو وومەه

یە��ناییرێدەواچ وە��ئ و ناکە��ییهمەئ

رە��س ەتاخیەد لیئار��سیئ ی��شەتڕەئ ەک

یت��سائ یرەدنا��شێپ ،ناکەیینیت��سەلەف

یناکەفام و ەڵووج ەک ەیەشەب وەئ ییهانەت

یزێه ێب و جنامائ ەتاکەد ناکەیینیتسەلەف

یینیتسەلەف یاعیدیئ ،رت یکەیەتوگ ەب .اکەد

یرەبارەب ،نایناکەفام یەرابەل ناکەدروک و

یریە��س ەوەیینمەئ یەقلاەد ەل نایتڵاو و

ەک ەیاو ێ��ێپ )20١5( ینمین .ت��ێرکەد

-ەتاهکێپ ی��ڵۆرتنۆک ە��ل درک ی��هانەتەب

رەبارەب ەب .ەووبەه ییکەرەس یڵۆڕ ادەوەتەن

ەییتەیارەبوێڕەب ڵەگەل ناکەوەتەن یەوەنووب

کێتاک ،ناکەیینامیتشین ەتەڵوەد و یکڵەخ

یژیتودنوت و تە��سایس ە��ب ناکەنیمەک

،ەوەنەدەد تەڵوەد یناکەتە��سایس یمڵاو

یووژ��ێم .یروو��تلەک یە��ناگێب ە��نبەد

ەییزەگەڕ ەڵەمۆک ی��شیاسائ یندرک نیباد

دە��سود ەوەتێڕەگەد ،ناکەتڵاە��سەد ێب

وێن ەل ەوە��ئ نیناوتەد و رە��بوەمەل ڵا��س

ا��سنەڕەف یناکەزاوخیرامۆک ی��سرۆکسید

(14)

ەک ەوەنینیبب اد��یزیلگنیئ یم��سیلاڕبیل و کێرەتەخ ووکەو ناییکۆکان و یرۆجاورۆج ی��سارکۆمید و ییەوەتەن یییووترگکەی ۆب کێتڵاو ەک کێتاک .)

^{Nimni 2015}

( ینازەد کەییسرتەم ووکەو ەنیمەک یڵەمۆک کەی یراب رێژ ە��تابەد یەکەتڵاو ی��شیاسائ ۆب ناکاسای ێناوتەد تەڵوەد ،ەوەندرکیتەینمەئ واکان ەل یخۆد ی��ناکەییکلااچ و تێرگاڕ ۆب ەک کێراک رەه یەوەئ ۆب ،تابب ەو��ێڕەب تێنێد یراکەب ناکەنیمەک یندرکیتەینمەئ یەتو ەب .)

Dajani 2015

( تاکب یدن��سەپ ناکەنیمەک رەبنارەب ەل تەینمەئ ،اکیلمیک ناکە��تەڵوەد ە��ک تادەد ووڕ ک��ێتاک و فا��سنیئ« یەگناوڕەل ناکەنیمەک یاواد یەگناوڕەل ووکڵەب ننیبەن ەوەی»یرەورەپداد

Kym-

( ننیبب ەوەی»یرادافەو و تەینمەئئ .)

lika 2004, p 134

ندرکیتەینمەئ ە��ک ەیەیاتاو وەب ەوە��ئ یرەورە��پداد شێپ ە��ل ناکەنیمەک ۆ��ب کێتاک ا��ینەت ەک ەڕەوا��ب وەب ،ەناوەئ ۆ��ب ،نب زاولا ی��سایس یراوب ەل ناکە��نیمەک ناکەنیمەک ات ؛تێرزەمەداد زێهەب یکێتڵاو ەکەتڵاو ینامیت��شین یتەیواوەت ن��ناوتەن )

p 219 , 2012

( تفارک .ەوەیسرتەم ەنەخب یت��سەبەم ەب یوارزێراپ ینووبەن یکمەچ :ێنێد راکەب کەیە��سۆڕپ یندرک ف��سەو رایڕب ێناوتەد مکاح یزێه ەوە��یاگێڕ مەل«

ێل ییراگزێراپ ێ��بەد کێ��سەک چ ەک ادب وەئ یزێڕ ەتێرخب ێبەد کێسەک چ و ێرکب ،ڵۆرتنۆک رێژ ەنوەکب ێبەد ەک ەوەنا��سەک )200٤( اک��یلمیک ».سرت و یر��ێدەواچ ەل ەوەتاخەد روود یۆ��خ اوا��ئژۆڕ ێ��ڵەد و ناکەنیمەک یندرکیتەینمەئ یمزیلانۆیسان وێن ەل یەوەنووب ایج یتە��سایس یەزاجیئ ەرەتکەئ ادێوەل ەک ەواد ادییاسائ یتەسایس ،نزێراپب تە��ڵوەد ینووبەه ناکەزاوا��یج یڵوبەق ای ەوە��نەکب یە��شێک یووڕوەرەب ەکیتاڕکومێد واوە��ت ەزاوێ��ش وەئ .نەکەن رەبمەه ەل درەد ش��ێپ یکێنامرەد ووکەو