• No results found

De nobilitate dissertatio quam ... directore ... Dn. Henrico Ausio ... conscripsit, & in auditorio Gustaviano 9. Decemb. examinandam obtulit Johannes Erici Sparrman Uplandus.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "De nobilitate dissertatio quam ... directore ... Dn. Henrico Ausio ... conscripsit, & in auditorio Gustaviano 9. Decemb. examinandam obtulit Johannes Erici Sparrman Uplandus."

Copied!
12
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

N O B I L I T A T E

Diflertatio

Q u a r r y . Cum approbatione^ > D I R E C T O R E P R Æ C L A R I S S I M O

D n. H E N R I C O A U S I O

G r æ c æ Lingvaß FrofelTore ordinario»

Confer if fit ^ d tn Auditorio ußaviano f . Dteemb.

examinandam obtulit» J O H A N N E S E R I C I Uplanduf0 .

I

u

P s

A L

I

Æ>

____________________ I m p r i m e b a t E s c h i l l u s M a t t h i æ. A n n o i 6 4 $.

(2)
(3)

‘ --- ---& É M M ; S D S

Prooemium.

A t u ra m ipfam atq; univerfi con d itio­ n e m fi infpicere voluerimus, nihil e f fe q u o d non alterum vincat dig n itate ac præflantia, &: ite ru m ab alio reru m g e n e r e i u p e r e tu r , i n v e n ie m u s ; adeoq; omnibus ean­ d e m vim & efficaciam non incfli : Idq; non fine ra­ t i o n e ; V id it enim naturae opifex Deus T e r O p t. M a x . fi o m n e s res e flent dignitatis Sc conditionis e- j u s d e m , ex in de m era m c o nfufionem in troduci,qua nihil p e r n i c io fius. I d e o o r d i n e m eflc v o lu it, quo o m n i a apta rat ione, & d e ce n ti vinculo jungerentur, q u o nihil pul chrius, nil utilius, ut ait Xenoph. Hi c Ut in o m n i b u s rebus utilis c e r n i t u r , ita in Republ. m a x i m e ; In illa enim evidentiflimum eft, ita c o m ­ p a r a t u m efle, u t alius alium v i r t u t i s , dignitatifqve p r æ f l a n t ia a n te ce lla t: N a m q; Relpub. non aliter ac c o r p u s h u m a n u m , c o n fla t certis partium ordinibus, ijsq; d i v e r f i s & inaequalibus. Q u o d eti am E x c e l - lentilT. Politicus ille Arifiot. lib. f. Nico, confirmat, ubi a i t : N o n ex duobus medicis conflat focictas ci­ vilis, f e d ex m edico & agricola. Q u e m etiam o b

(4)

-f>r v a tu m f u i(Te à multis populis rel a tu m l e g i m u r * : U t p o t e ab Æ g y p t i j s , q u i d i v i d e b a nt civcs in faccr- d o t e s , milites 6c o p e r a r i o s : à R o ma n i s q u i i n Se na ­

t o r e s , E qu ite s ac Ple b ei os ; Ubiq; c e r t e N o b i l e s à r el iq ui s olim d i l l i n f t i f u e r u n t , Sc e t i a m n u m h od i e d i f h n g v u n t u r . N o b i l i t a t e m a u te m c u m m a x i m e fp l e n d i d a &: illuflris fit, ac praecipuum focietatis ci­ vilis o r n a m e n t u m , p o l iti o ni b u s quib u sd a m o b i t e r d e f e r i b e r e c o n f t i tu i m u r * . Q u o d ut f el ic it er fac e ­

re poffimus, auxilium Dei fupplices i mp lo ram us ^

>5cS5c55c & 55c5Jcxic> 5e^ c; i f cjflc^Jcäocî S ; â î c i j c ifc « c s ô c i j c îf c 5cc5sc

* * * * * * *

The (is 1.

O b i l i t a s ( u t ab E t y m o l o g i a ordia- m u r ) a l i j s d i c i t u r a n o f c e n d o , tan- qu am n o f c i b i i i f a s , q u o d o m n i b u s il lu f tr is , a tq ; h o m i n u m f e r m o n e _ I n c e l e b r a t a fit: Hi nc N o b i l e m d i & u m

effe v o l u n t , qui v i r t u t i b u s , & r e ­ b u s g c l h s c o n i p i c u u s elf. Alijs quali n o n b i l i s ,

q u o d prae cceteris, p o t i u s m an fu e ti, qu am ad elatio­ n e m p r o n i ede d e b e a n t . Vel n o n v ili s, c u m N o ­ b i le s &:v*les i n v i c e m o p p o n a n t u r, A u t h . Præfides in prine. Cod. de E p ifc o p. a u d i en t & 1 C o d . d e

(5)

I L

E f t p o r r o N o b i l it a ti s n o m e n a m bi guu m , va- ri at urq i fere p ro in d ic u ds ac morib us variarum g e n ­ t i u m : Unde varij gradus & ordines in te r M a giftr a - t u m f u m m u m & Plebeios.

I I I .

N o b i l i t a t e m fic d e i c r i b i m u s : N o b i l i t a s eft dig nit as , ob fci entia m & res praeclare geftas, à Prin­ c i p e , p e rf o n æ alicui collata.

I V .

D e f c r i p t a haec N o b i l i t a s eft vel N a tiv a , vel D a t iv a .

V .

N a t i v a N o b i lit a s eft, quæ in liberos c o n t i n u ­ a t u r jure h æ r e d i u r i o , ac ex u t e r o matris quafi p r o v e n i t .

V I .

Hæc ( q u e m a d m o d u m præ d iüm in h æ red itatc n o n ad pa re nte s , il prae ferti m adiint lib eri, aliosq; t r a n f v e rl a l e s a f c e n d it ) ad fuperiores, vel coliateia- les, a tq ; c o n f a n g v i n e o s n o n p r o g r e d i t u r , f e d r e d l a ad l ibe ro s, qui exindè clariores r e d d i exiftimantur*

V I I .

In p r o p a g a t io n e N o b i l it a ti s patris præcipuè d ‘g n i t3 s reipici f o l e t ; E t e n i m liberi patris c o n d i ­ t i o n e m f c q u u n t u r , n e c m atris inlignia p o r t a n t , &

(6)

ejus c o g n o m e n a f l u m u n t F i li or u m itaq; N o b i l i t a s pa terna cô clarior & i l l u l h i o r fit, fi ex p a t t e matris, praeclara quoq; N o b i l i t a s a cc e d i t.

V I I I .

Sed hic quaeri p o t e f t , n u m ne filij nati a n t e a c c e p t a m à patre d i g n i t a t e m , fint aeque N o b i l e s a c illi, q u i p o f t ? D u r u m eq u id e m cft p a te r n o s h o n o ­ res fiiijs d e t r a h e r e , q u o minus fel icitate p j t r u n i fuo rum f r u a n t u r , t a m e n cos ij s d em p r i v i l e g e s n o n g a u d e r e cen fem us , nifi fpccialis ejus rei, in p r i v i l e - gijs p a t r i conceflis ac datis, m e n t i o fiat.

I X .

A d filios illigitimos & f p u r i o s , qui p a re n t e s N o b i l e s iadfitant,jura N o b i l it a ti s n o n d e v o l v u n t u r , cu m n o n à f o n t e N o b i l i , fed c o r r u p t o & i lle git im o nafcendi principio fiunt. L i g i t i m a q u i p p e pofteri- t as , nuptijs legi timis ac q ui rit u r.

X.

Poflunt i n t e r i m , vel p e r f u b f e q u e n s m a t r i m o ­ nium l é g i t i m a n t e n o b ili ta r i ; V e l fpeciali conceflî- one Principis jura N o b i l i u m aflequi, familiae patris, & ag n at io n i inferi.

X I .

D e ado ptivis ita c e n f e m u s , c u m a d o p ti o n o n fit m od u s c o n ft i tu e n d i v e ra m p a tr i a m p o t e f t a t e m , fed imaginariam, a d o p t i v u m p l c b e i u m , p e r ad op ti­

(7)

a d o p t i o n e m à N obili minime fieri Nobilem ; cum N o b i l e m , u t prius didtum, tantum faciant, vel jus f t n g v i n i s , vel propria virtus.

X I Ï.

D e N o b i lita te Nativa fat di&um ; Tranfitum i n u n c 3d D a tiv a m faciamus, ad quam propria & ve*

ra

v i r t u t e paratur aditus.

X I I I .

P r o v e n i t autem hæc præcipuè, vel ob multa­ r u m r eru m egregiam fcientiam; vel ob praeclarum a l i q u o d fpccimcn bellicae virtutis.

X I V .

Literae quam arma latius patent ; Etenim Reip. p r o f u n t , non m o do pacis tempore, verum etiam bel­ la : S e c u n d u m illud Ciceronis i off parva funt foris a r m a , nili fit cofilium domi. Armorum necefli- t a t e m n e m o non videt, quod nulla tuta diuturna elT e poflît Rcfp. nifi praefidio militum fit vallata: fi c o n t i n g i t , literarum, eruditionisq; fplendorem* c u m a r m o r u m decore concurrere , duplicem glo­ r i a m c e rn ere licet.

X V .

A d fplendorem & magnficentiam hujus gra­ du s , p l u rim um divitiae juliis honeftifq; rationibus p a r t æ c o n fe r u n t. E x quibus tamen N obilitatem ælEi mare n o n eft t u t u n u , praefertim cum in vile»

(8)

-perfon aS î& n on faro în infam es cadant, quibus por­ ta dignitatum , om nin o interclufa cft.

X V I .

N o b i l i t a t i , t e m p o r i s a n tiqui tas mu ltum d i g n i ­ tatis a d j u n g i t ; Q u o en im g e n e r i s vetuftas lo n g iu

s pr og ref la, eo plus a ut o rita tis h a b e r e creditur. F

i - üc q u o d a m o d o , q uæ pr ælenti m e m o r i a f e j u n d a f u n t

ipfa vetuft ate f a n d i o r a , & rationi c o n f e n t a n u m e ft , u t illae familiae maxim e illuftre* h a b e a n t u r , quae p lu ­ rimis annis ita fe ge fferunt, ut d e c o r i s a t q ; d i g n i t a ­ tis po flcflion em v ir tu t e p e r p e t u a t u e r e n t u r .

V

X V I L

f N o n h o c ipfo laudatis n o v o r u m v i r t u t i b u s q u i c q u a m der o ga tur , n on p o t e f t libi pr op ri a a u t

o — ' ri tate quis N o b i l i t a t e m co n f e r r e ,P r in c i p i illa de cla- - rati o ref ervata eft. Huc p e r t i n e t illud v u l g a t um , , N o b i l i t a s à n o bi lit ate in cipit,in filijspu be icit ,in n e ­ p o t i b u s a d ol e f ci t , in p r o ne p o t i b u s , m a t u r a m & p e

r — f e d a m aetatem c o n fe q u itu r .

X V I I I .

N o b i l i t a t i infignia a d i ac e n t , q u x l u n t v e l u t i i 'fi ^n a b r e v i t e r & c o m p en d i o f c aliud q u o d n o n vi­

d e tu r , p e r fculpta aut caelata fignificantia,ad m e mo i - riatn e o r u m , qui quippiam e g re g i u m g e f l e r u n t ,f i < C Leones h e r o i c a m in b e ll o f o r t i t u d i n e m , & e rga fu b

)- ditoe c l e m e n t i a ; Bo uu m capita, f o r t i t u d i n e m , c u i

m p r u d e n i

(9)

-p > r u d e n t i a c o n j u n £ h m : Stellæ-perfonas conf-picuasî, I T r a b e s æ c o n o m i a m ; GalJi vigilantiam notare vi- d l e j i t u r , de quibus v i d e a tu r Petr. G r e g . Tholofanus.

X I X .

Ritus n o b ili ta tem c o n f e r e n d i non if d e m ap u d o m n e s . Q u i b u f d a m p e r codicillos c o n f v e t o eft M o b i l i t a t i s titulü atq iura t r i b u e n d i,in quibus fru-^ e m d i N o b i l it a tis privileges poteftas tribuituri Alij* n n o s eft arma apertaq; g a le a dare & c . E jusmodi iniï- g n i a a d p o f t e r o s t r a n f m i t t u n t u r , quae n u l lo e x lin e a p;at e rn a prioris fexus fuperftite, frangi plerüq; folent

X X .

A d N o b ilit a ti s acq u i/îtæ effe& us, privilegia re­ f e r r e n t u r , quae juris c o m m u n i s c o n fv e tu d in isfta tu - t o r u m intuitu variant, f u n t q ; prxcipua; Plebeis prae- p(oni. Feudis & i m m u n ita tibus donari. E x aftioni- b i u s & vediigalibus pro m ifc ue n o n obligari. V tf t i- b»us p n e ft a n ti o rib ^ uti. E x c u b ias agere no t e n e r i, n<ec milites hofpitio excipere. Quae etiam privilegia a d p aen aru m t e m p e r a m e n t e m ,f u o m o d o refe ru n tu r.

X X I .

N u n c p lac et quaedam recenfe re, quibus ipfî N J o b il i ta t i d e ro g a t u r : q u o rum p rim ü infamia eft &C viitae t u rp it udo, c u m quis voluptatibus, cupeditati- b u s , libidinibus, om nisq, g eneris vitijs fe in q u in a t, e « o i u m q , v . n c u l i s l c i m p e d i r i p a titu r,q u o minus

(10)

majorum infifter«, ac viam a/peram v i r t u t t i s ingredi podice.

X X I I .

S e c u n d u m a r t i u m m e c h a n i c a r u m & m a n u a r r i - a ru m e x e r c i t i u m , n o n u r g e n t e excrema n e c e f f i c a t t e f u f c e p t u m , q u c li c et in f e ,& fuo m o d o , fit h o n e f t u n m , & Remp. in multis i u v e t a t q ; o r n e t , t a m e n u t A r i f t . . $ Pol. cap. s. ait c um v i r t u t e m p e rf e d i a f t < f t a r i , q u a f m d i u in iih s v iü b u s opificiis v i t a m t r a d u c u n t , n o n polTint,redîe è N o b i l i u m n u m e r o a m a n d a n t u r . N i c o - bi lis enim perfedfrffima v i r t u t e praeditus t r i e A - fift. lib. 7. Pol. cap. $.

x x n r .

T e r t i u m m e r c a t u r a Sc n e g o t i a t i o , quae a l i q u i i d f o r d i u m fec u m t r a h e r e v i d e t u r . In p e r l o n a s e n i i m N o b i l e s fordes n o n c a d e n t . I i m p p . H o n o r i u s & T f u o - do fi u s m e r c a t u r a m IS ob ili or ib us, & P o t e n t i o r i b t u s p r o h i b u e r u n t , p r o p t e r difficile c u m eis c o m m e r e r i - urn q u o d in 1. y . co d. d e c o m m e r c i j s & m e r c a t o r i ­ b u s videre l ic e t ,

X X I V .

His ali; q; modis N o b i l i t a t e m a m i t t e n s , f i c t e t fifijs nih Ipr.* judicare v i d e a t u r , p r s f c r t i m fi N o b r l i i - X t a s l o n g a a v o i u f e r i e f u l g e a t , fame n o n l e v i s m a c i n l a

(11)

X X V .

Pau pe rta s N o b ilita te m n o n d e flru îtj Q u a « ( e n î m diviciæ no n dant, nec paupertas auferre potefh I P a u p e r t a te m qu od c o n te m p tu s plerumq; comitatur, iid n o n legibus, f i d præ poftero hom inum judi­ c i o t r ib u e n d u m .

X X V I .

I d e m a fl erendum de agricultura, de qua C ic.

i of E O m n i u m re rum , ex quibus aliquid exquiritur

m i h i l e f t a gricultura dulcius, nihil melius, nihiJ u b e - r i i u s , nihil h o m in e libero dignius, veterurn e xeni- p>la t e ffa n tur, m ultos ab aratro ad nobiliffimasRei- p>ub. d ig n ita tes revocatos elle*.

N

Obile n o m en habet quem virtos Clara beavit t Majorum meritis laus tribuenda tamen. H * c fi jun&a cupis, nem o tibi futile nom en

H à n c ob rem tribuat, (unt quia dona Dei.

PraftarJü indolis, o p t i m ß e i 9 ju ven i Dn_„ Johanni Erici ©pa rrman /

J m u o DilcHo hifce paucis fuos felices progrefltH gratulari voluit.

J O H A N N E S L A U R B E R G I U S ,

(12)

Q

Uanquam amâra e r u d it io ni s radix ndeatur» cis praefertim, quorum in gen iu m nullis b o n a ­on nullis v i ­ r u m artiu m adminiculis fit fufFuItum : A tta m e n uKi literis p erdifeeodis paulu lu m im p en d erint operar, labörem illum m in im e infrugiferum a n im a d v e rtu n t, cu m nihil fit ram altum & cx ce lfu m in hum ana natura c o n fiitu r u m , q u o d h o m in is rrens n o n vincat, & in familiaritatem affidua p e r ­ ducat m e d ita tio . Quapropter frater p erdile& c, ex quo a n im u m ad ftudia ( adplicarc cæpifti , nullum la ­ b o r e m abfterruifle te, nullam v o lup ta te m ibfiraxiil'e, n u l­ lu m deniqj im p e d im e n tu m retardaH'c.vel pra?fens h o c nc* g o t i u m in d icio e f ic p o t e f t: Etenim quâ in t c n t io o e , q u o ftudio quâ deniq; induftria ftudijs invigilaveris d iiputatio- n c h a c offendere conaris. N obilitatem m a x im u m ad la­ b o r e m virtutem qi in citam en tu m haud in fe lic i p e n i« cillo adumbras* Ad quam» u t n o n reftd viâ fem per itur: uc veris coloribus eandem d e p in g e r e , non cuivis o b v iu m cfTe potefl* Qua ex c a u fa , tibi ex a n im o gra­ tu lo r , D eu m q ; Opt* & Max* ijs quibus d e b e o precibus* fubmific & h u m iliter oro» ut quar aufpicatus esftu d ia it* d u cat, regat & gubernet, ut dignum laboribus tuis prat«.

naium C o n fe q u a r o *

Fratri fraterne fer/pjit

J S R A E L EKi CI

References

Related documents

delirae acumen, cum contra clariflima prophet* komlvnt Ver­ ba,contra antiquæ Synogogæ fencenciå (Match, ii, 6. a longo emm tempore Bet hie­ be ma fuit. id autem Daviàem not at, quum

frigidum fragile elici... De analyfi ferri. Ferrum cvudum Uliforfenfe - 2,0 iib. Ferrum crudum Åkerbyenfe - 2,6. Exp. Ferrum crudum

Gällande att denna studie har fått fram att intervjupersonerna upplever att kvinnor tenderar att stanna kvar hos en våldsam partner på grund av att kvinnan ej är redo, kan även

Enligt Benders och Van Bijsterveld (2000) förekommer det stora skillnader mellan hur Lean tolkas och hur den utövas i praktiken, vilket är vanligt förekommande för managementteorier

The Swedish Chancellor of Justice’s decision and the Swedish state’s breach of Community law should also be examined and judged based on the discretion awarded the

Genom att gå till väga på det sättet kunde dessa artikelförfattare se att blodtrycket var signifikant högre under fredagen för att sedan sjunka på lördag och därefter hålla

Att distans till de egna erfarenheterna framhålls som viktigt för att förstå och bemöta klienterna, skulle kunna vara ett uttryck för att skapa adekvata

läroböckernas framställningar och förklaringar kan skilja såg åt genom att undersöka tre läroböcker för kursen Historia 1b. De teoretiska utgångspunkterna jag använt mig av