N O B I L I T A T E
Diflertatio
Q u a r r y . Cum approbatione^ > D I R E C T O R E P R Æ C L A R I S S I M OD n. H E N R I C O A U S I O
G r æ c æ Lingvaß FrofelTore ordinario»Confer if fit ^ d tn Auditorio ußaviano f . Dteemb.
examinandam obtulit» J O H A N N E S E R I C I Uplanduf0 .
I
u
P s
A L
I
Æ>
____________________ I m p r i m e b a t E s c h i l l u s M a t t h i æ. A n n o i 6 4 $.‘ --- ---& É M M ; S D S
Prooemium.
A t u ra m ipfam atq; univerfi con d itio n e m fi infpicere voluerimus, nihil e f fe q u o d non alterum vincat dig n itate ac præflantia, &: ite ru m ab alio reru m g e n e r e i u p e r e tu r , i n v e n ie m u s ; adeoq; omnibus ean d e m vim & efficaciam non incfli : Idq; non fine ra t i o n e ; V id it enim naturae opifex Deus T e r O p t. M a x . fi o m n e s res e flent dignitatis Sc conditionis e- j u s d e m , ex in de m era m c o nfufionem in troduci,qua nihil p e r n i c io fius. I d e o o r d i n e m eflc v o lu it, quo o m n i a apta rat ione, & d e ce n ti vinculo jungerentur, q u o nihil pul chrius, nil utilius, ut ait Xenoph. Hi c Ut in o m n i b u s rebus utilis c e r n i t u r , ita in Republ. m a x i m e ; In illa enim evidentiflimum eft, ita c o m p a r a t u m efle, u t alius alium v i r t u t i s , dignitatifqve p r æ f l a n t ia a n te ce lla t: N a m q; Relpub. non aliter ac c o r p u s h u m a n u m , c o n fla t certis partium ordinibus, ijsq; d i v e r f i s & inaequalibus. Q u o d eti am E x c e l - lentilT. Politicus ille Arifiot. lib. f. Nico, confirmat, ubi a i t : N o n ex duobus medicis conflat focictas ci vilis, f e d ex m edico & agricola. Q u e m etiam o b
-f>r v a tu m f u i(Te à multis populis rel a tu m l e g i m u r * : U t p o t e ab Æ g y p t i j s , q u i d i v i d e b a nt civcs in faccr- d o t e s , milites 6c o p e r a r i o s : à R o ma n i s q u i i n Se na
t o r e s , E qu ite s ac Ple b ei os ; Ubiq; c e r t e N o b i l e s à r el iq ui s olim d i l l i n f t i f u e r u n t , Sc e t i a m n u m h od i e d i f h n g v u n t u r . N o b i l i t a t e m a u te m c u m m a x i m e fp l e n d i d a &: illuflris fit, ac praecipuum focietatis ci vilis o r n a m e n t u m , p o l iti o ni b u s quib u sd a m o b i t e r d e f e r i b e r e c o n f t i tu i m u r * . Q u o d ut f el ic it er fac e
re poffimus, auxilium Dei fupplices i mp lo ram us ^
>5cS5c55c & 55c5Jcxic> 5e^ c; i f cjflc^Jcäocî S ; â î c i j c ifc « c s ô c i j c îf c 5cc5sc
* * * * * * *
The (is 1.
O b i l i t a s ( u t ab E t y m o l o g i a ordia- m u r ) a l i j s d i c i t u r a n o f c e n d o , tan- qu am n o f c i b i i i f a s , q u o d o m n i b u s il lu f tr is , a tq ; h o m i n u m f e r m o n e _ I n c e l e b r a t a fit: Hi nc N o b i l e m d i & u meffe v o l u n t , qui v i r t u t i b u s , & r e b u s g c l h s c o n i p i c u u s elf. Alijs quali n o n b i l i s ,
q u o d prae cceteris, p o t i u s m an fu e ti, qu am ad elatio n e m p r o n i ede d e b e a n t . Vel n o n v ili s, c u m N o b i le s &:v*les i n v i c e m o p p o n a n t u r, A u t h . Præfides in prine. Cod. de E p ifc o p. a u d i en t & 1 C o d . d e
I L
E f t p o r r o N o b i l it a ti s n o m e n a m bi guu m , va- ri at urq i fere p ro in d ic u ds ac morib us variarum g e n t i u m : Unde varij gradus & ordines in te r M a giftr a - t u m f u m m u m & Plebeios.
I I I .
N o b i l i t a t e m fic d e i c r i b i m u s : N o b i l i t a s eft dig nit as , ob fci entia m & res praeclare geftas, à Prin c i p e , p e rf o n æ alicui collata.
I V .
D e f c r i p t a haec N o b i l i t a s eft vel N a tiv a , vel D a t iv a .
V .
N a t i v a N o b i lit a s eft, quæ in liberos c o n t i n u a t u r jure h æ r e d i u r i o , ac ex u t e r o matris quafi p r o v e n i t .
V I .
Hæc ( q u e m a d m o d u m præ d iüm in h æ red itatc n o n ad pa re nte s , il prae ferti m adiint lib eri, aliosq; t r a n f v e rl a l e s a f c e n d it ) ad fuperiores, vel coliateia- les, a tq ; c o n f a n g v i n e o s n o n p r o g r e d i t u r , f e d r e d l a ad l ibe ro s, qui exindè clariores r e d d i exiftimantur*
V I I .
In p r o p a g a t io n e N o b i l it a ti s patris præcipuè d ‘g n i t3 s reipici f o l e t ; E t e n i m liberi patris c o n d i t i o n e m f c q u u n t u r , n e c m atris inlignia p o r t a n t , &
ejus c o g n o m e n a f l u m u n t F i li or u m itaq; N o b i l i t a s pa terna cô clarior & i l l u l h i o r fit, fi ex p a t t e matris, praeclara quoq; N o b i l i t a s a cc e d i t.
V I I I .
Sed hic quaeri p o t e f t , n u m ne filij nati a n t e a c c e p t a m à patre d i g n i t a t e m , fint aeque N o b i l e s a c illi, q u i p o f t ? D u r u m eq u id e m cft p a te r n o s h o n o res fiiijs d e t r a h e r e , q u o minus fel icitate p j t r u n i fuo rum f r u a n t u r , t a m e n cos ij s d em p r i v i l e g e s n o n g a u d e r e cen fem us , nifi fpccialis ejus rei, in p r i v i l e - gijs p a t r i conceflis ac datis, m e n t i o fiat.
I X .
A d filios illigitimos & f p u r i o s , qui p a re n t e s N o b i l e s iadfitant,jura N o b i l it a ti s n o n d e v o l v u n t u r , cu m n o n à f o n t e N o b i l i , fed c o r r u p t o & i lle git im o nafcendi principio fiunt. L i g i t i m a q u i p p e pofteri- t as , nuptijs legi timis ac q ui rit u r.
X.
Poflunt i n t e r i m , vel p e r f u b f e q u e n s m a t r i m o nium l é g i t i m a n t e n o b ili ta r i ; V e l fpeciali conceflî- one Principis jura N o b i l i u m aflequi, familiae patris, & ag n at io n i inferi.
X I .
D e ado ptivis ita c e n f e m u s , c u m a d o p ti o n o n fit m od u s c o n ft i tu e n d i v e ra m p a tr i a m p o t e f t a t e m , fed imaginariam, a d o p t i v u m p l c b e i u m , p e r ad op ti
a d o p t i o n e m à N obili minime fieri Nobilem ; cum N o b i l e m , u t prius didtum, tantum faciant, vel jus f t n g v i n i s , vel propria virtus.
X I Ï.
D e N o b i lita te Nativa fat di&um ; Tranfitum i n u n c 3d D a tiv a m faciamus, ad quam propria & ve*
ra
v i r t u t e paratur aditus.X I I I .
P r o v e n i t autem hæc præcipuè, vel ob multa r u m r eru m egregiam fcientiam; vel ob praeclarum a l i q u o d fpccimcn bellicae virtutis.
X I V .
Literae quam arma latius patent ; Etenim Reip. p r o f u n t , non m o do pacis tempore, verum etiam bel la : S e c u n d u m illud Ciceronis i off parva funt foris a r m a , nili fit cofilium domi. Armorum necefli- t a t e m n e m o non videt, quod nulla tuta diuturna elT e poflît Rcfp. nifi praefidio militum fit vallata: fi c o n t i n g i t , literarum, eruditionisq; fplendorem* c u m a r m o r u m decore concurrere , duplicem glo r i a m c e rn ere licet.
X V .
A d fplendorem & magnficentiam hujus gra du s , p l u rim um divitiae juliis honeftifq; rationibus p a r t æ c o n fe r u n t. E x quibus tamen N obilitatem ælEi mare n o n eft t u t u n u , praefertim cum in vile»
-perfon aS î& n on faro în infam es cadant, quibus por ta dignitatum , om nin o interclufa cft.
X V I .
N o b i l i t a t i , t e m p o r i s a n tiqui tas mu ltum d i g n i tatis a d j u n g i t ; Q u o en im g e n e r i s vetuftas lo n g iu
s pr og ref la, eo plus a ut o rita tis h a b e r e creditur. F
i - üc q u o d a m o d o , q uæ pr ælenti m e m o r i a f e j u n d a f u n t
ipfa vetuft ate f a n d i o r a , & rationi c o n f e n t a n u m e ft , u t illae familiae maxim e illuftre* h a b e a n t u r , quae p lu rimis annis ita fe ge fferunt, ut d e c o r i s a t q ; d i g n i t a tis po flcflion em v ir tu t e p e r p e t u a t u e r e n t u r .
V
X V I L
f N o n h o c ipfo laudatis n o v o r u m v i r t u t i b u s q u i c q u a m der o ga tur , n on p o t e f t libi pr op ri a a u t
o — ' ri tate quis N o b i l i t a t e m co n f e r r e ,P r in c i p i illa de cla- - rati o ref ervata eft. Huc p e r t i n e t illud v u l g a t um , , N o b i l i t a s à n o bi lit ate in cipit,in filijspu be icit ,in n e p o t i b u s a d ol e f ci t , in p r o ne p o t i b u s , m a t u r a m & p e
r — f e d a m aetatem c o n fe q u itu r .
X V I I I .
N o b i l i t a t i infignia a d i ac e n t , q u x l u n t v e l u t i i 'fi ^n a b r e v i t e r & c o m p en d i o f c aliud q u o d n o n vi
d e tu r , p e r fculpta aut caelata fignificantia,ad m e mo i - riatn e o r u m , qui quippiam e g re g i u m g e f l e r u n t ,f i < C Leones h e r o i c a m in b e ll o f o r t i t u d i n e m , & e rga fu b
)- ditoe c l e m e n t i a ; Bo uu m capita, f o r t i t u d i n e m , c u i
m p r u d e n i
-p > r u d e n t i a c o n j u n £ h m : Stellæ-perfonas conf-picuasî, I T r a b e s æ c o n o m i a m ; GalJi vigilantiam notare vi- d l e j i t u r , de quibus v i d e a tu r Petr. G r e g . Tholofanus.
X I X .
Ritus n o b ili ta tem c o n f e r e n d i non if d e m ap u d o m n e s . Q u i b u f d a m p e r codicillos c o n f v e t o eft M o b i l i t a t i s titulü atq iura t r i b u e n d i,in quibus fru-^ e m d i N o b i l it a tis privileges poteftas tribuituri Alij* n n o s eft arma apertaq; g a le a dare & c . E jusmodi iniï- g n i a a d p o f t e r o s t r a n f m i t t u n t u r , quae n u l lo e x lin e a p;at e rn a prioris fexus fuperftite, frangi plerüq; folent
X X .
A d N o b ilit a ti s acq u i/îtæ effe& us, privilegia re f e r r e n t u r , quae juris c o m m u n i s c o n fv e tu d in isfta tu - t o r u m intuitu variant, f u n t q ; prxcipua; Plebeis prae- p(oni. Feudis & i m m u n ita tibus donari. E x aftioni- b i u s & vediigalibus pro m ifc ue n o n obligari. V tf t i- b»us p n e ft a n ti o rib ^ uti. E x c u b ias agere no t e n e r i, n<ec milites hofpitio excipere. Quae etiam privilegia a d p aen aru m t e m p e r a m e n t e m ,f u o m o d o refe ru n tu r.
X X I .
N u n c p lac et quaedam recenfe re, quibus ipfî N J o b il i ta t i d e ro g a t u r : q u o rum p rim ü infamia eft &C viitae t u rp it udo, c u m quis voluptatibus, cupeditati- b u s , libidinibus, om nisq, g eneris vitijs fe in q u in a t, e « o i u m q , v . n c u l i s l c i m p e d i r i p a titu r,q u o minus
majorum infifter«, ac viam a/peram v i r t u t t i s ingredi podice.
X X I I .
S e c u n d u m a r t i u m m e c h a n i c a r u m & m a n u a r r i - a ru m e x e r c i t i u m , n o n u r g e n t e excrema n e c e f f i c a t t e f u f c e p t u m , q u c li c et in f e ,& fuo m o d o , fit h o n e f t u n m , & Remp. in multis i u v e t a t q ; o r n e t , t a m e n u t A r i f t . . $ Pol. cap. s. ait c um v i r t u t e m p e rf e d i a f t < f t a r i , q u a f m d i u in iih s v iü b u s opificiis v i t a m t r a d u c u n t , n o n polTint,redîe è N o b i l i u m n u m e r o a m a n d a n t u r . N i c o - bi lis enim perfedfrffima v i r t u t e praeditus t r i e A - fift. lib. 7. Pol. cap. $.
x x n r .
T e r t i u m m e r c a t u r a Sc n e g o t i a t i o , quae a l i q u i i d f o r d i u m fec u m t r a h e r e v i d e t u r . In p e r l o n a s e n i i m N o b i l e s fordes n o n c a d e n t . I i m p p . H o n o r i u s & T f u o - do fi u s m e r c a t u r a m IS ob ili or ib us, & P o t e n t i o r i b t u s p r o h i b u e r u n t , p r o p t e r difficile c u m eis c o m m e r e r i - urn q u o d in 1. y . co d. d e c o m m e r c i j s & m e r c a t o r i b u s videre l ic e t ,
X X I V .
His ali; q; modis N o b i l i t a t e m a m i t t e n s , f i c t e t fifijs nih Ipr.* judicare v i d e a t u r , p r s f c r t i m fi N o b r l i i - X t a s l o n g a a v o i u f e r i e f u l g e a t , fame n o n l e v i s m a c i n l a
X X V .
Pau pe rta s N o b ilita te m n o n d e flru îtj Q u a « ( e n î m diviciæ no n dant, nec paupertas auferre potefh I P a u p e r t a te m qu od c o n te m p tu s plerumq; comitatur, iid n o n legibus, f i d præ poftero hom inum judi c i o t r ib u e n d u m .
X X V I .
I d e m a fl erendum de agricultura, de qua C ic.
i of E O m n i u m re rum , ex quibus aliquid exquiritur
m i h i l e f t a gricultura dulcius, nihil melius, nihiJ u b e - r i i u s , nihil h o m in e libero dignius, veterurn e xeni- p>la t e ffa n tur, m ultos ab aratro ad nobiliffimasRei- p>ub. d ig n ita tes revocatos elle*.
N
Obile n o m en habet quem virtos Clara beavit t Majorum meritis laus tribuenda tamen. H * c fi jun&a cupis, nem o tibi futile nom enH à n c ob rem tribuat, (unt quia dona Dei.
PraftarJü indolis, o p t i m ß e i 9 ju ven i Dn_„ Johanni Erici ©pa rrman /
J m u o DilcHo hifce paucis fuos felices progrefltH gratulari voluit.
J O H A N N E S L A U R B E R G I U S ,
Q
Uanquam amâra e r u d it io ni s radix ndeatur» cis praefertim, quorum in gen iu m nullis b o n a on nullis v i r u m artiu m adminiculis fit fufFuItum : A tta m e n uKi literis p erdifeeodis paulu lu m im p en d erint operar, labörem illum m in im e infrugiferum a n im a d v e rtu n t, cu m nihil fit ram altum & cx ce lfu m in hum ana natura c o n fiitu r u m , q u o d h o m in is rrens n o n vincat, & in familiaritatem affidua p e r ducat m e d ita tio . Quapropter frater p erdile& c, ex quo a n im u m ad ftudia ( adplicarc cæpifti , nullum la b o r e m abfterruifle te, nullam v o lup ta te m ibfiraxiil'e, n u l lu m deniqj im p e d im e n tu m retardaH'c.vel pra?fens h o c nc* g o t i u m in d icio e f ic p o t e f t: Etenim quâ in t c n t io o e , q u o ftudio quâ deniq; induftria ftudijs invigilaveris d iiputatio- n c h a c offendere conaris. N obilitatem m a x im u m ad la b o r e m virtutem qi in citam en tu m haud in fe lic i p e n i« cillo adumbras* Ad quam» u t n o n reftd viâ fem per itur: uc veris coloribus eandem d e p in g e r e , non cuivis o b v iu m cfTe potefl* Qua ex c a u fa , tibi ex a n im o gra tu lo r , D eu m q ; Opt* & Max* ijs quibus d e b e o precibus* fubmific & h u m iliter oro» ut quar aufpicatus esftu d ia it* d u cat, regat & gubernet, ut dignum laboribus tuis prat«.naium C o n fe q u a r o *
Fratri fraterne fer/pjit
J S R A E L EKi CI