vy
DISSERTATIO PHILOLOGICA
DPTNUMERO CONIUGATJONUM
IN LINGUA HEBRÆA.
Qu a m, • Ccvf. ÿîrnpL Fücalt . rbilof. l'pfn}.H I S I D E
mm
.CAROLO AUR1VILUO
L i ngu. Or. P r o f. R e g . & O rd in . S, R. S. M.
‘Publico examini Jubmittit
P e t r u s S a m u e l D r y f è n ^
„ St i pendiarius R e g i u s , Smokiydus,
In Auditorio Guftaviano M a j c r i , H. A. M.5
die 18 Dec. 1780.U P S A L I Æ ,
t y p i s J O H A N . E D M A N , d i r e c t , e t r e g . a c a d , t y p o g r .Generofo et Nobilifljmo
DOMINO
SAMUELI G. QUKCRF
ELT,
R e g . Dicaft. Goth. Ad s e s s o r i,
Nobiliffîmo. et Ampliflim
o
DOMINO
JOHANNI FREDR. W
IGELL,
Rei V ena tor i «: , p e r Vef tma nni am , S ummo -Praef eâa *
Admodum Reverendo1
D o m i n o
M A G I S T R O
JOHANNI DRYSEN,
Pr æ p.. & . Pa sr: Ecclefiæ Algiidbsbo
denfis vigilantiT- fimOj) Parentii I ndulgçnt il fi mo, ,
Admodum Reverendo •
D o m i n o
M A G I S T R O
JOHANNI ALMQUIST,
P r æ p o s. Pa s t. & L f c t o r i in Vif ingsô meritiffim o Affini O p t i m o ;
Patronis , Fautoribus
'Evergetis longe
Exoptatiffimis
Q
u o d in partibus humanae cognitionis aliis haud raro c e r n i tu r , ut vulgari quidem ufu frequentata vox aliqua, fed ante non fatis definita, qua figni- ficandi v i m , ct r e f t r i f t a , in varia dein traxerit fenten- tiaruin d i v e r g i u , idem accidifle etiam technico terminoConjugationum, D T
23
v oc ant, apud Grammaticos Heb raeælinguae, tvel inde paret, quod ne in numero quidem ea r u m figendo finguli confenferint. Plerifque vifum in fcptenario fubfiftere, Ita pofira Kal five P abal, II:a Ni-
p b a l, III:a P ih el, IV:a P ybal, V:a Hipbil, VI:a Hopbnl,
VII :a Hitbpabel. E n i m v e ro addita forma Pohel, o£fo j am olim nume ravit D A V I D K I M C H
1
U S , uti et fra t er ejus M ofes, quoad colligere liceat hujus e Gramma tico libello:njnn
'b '2
V tametfi aliam illi in n u m e r a n do m en tem tribuit ALB. S C H U L T E N S I U S , Infli-
tu tio n i pag. 269. edit. 1756. In o£to itidem divifit SPI
N O S A , Comp. Gramm. L. H. pag. 59, afl peculiari me t h o d o , I:a9 complexus verba, quibus nulla radicalium efl: gutturalis aut quiefeens* H:a, Verba definentia in N ;U lta, definentia i n n quiefcensj I V :a , definentia in n , y , vcl")j V:a, incipientia a VI:a, quae mediam habent quiefeen- t em 1, ï vel N, V I b a , incipientia ab N, n» H vel y ; er VIII:a denique, habentia mediam gutturalem fl vel y, aut non quiefeentem & vel n. C o n t r ax ere agmen alii, non nifi fex a d m it t en d o ,’ videlicet K al, Pibel, H ipbil,
Pobel, Nipbal et Hitbpabel. ? Qua in fentenria fuifie G ra m
ma ticorum Hebraeorum antiquiflimos urget BALMESIUS in
0 " ) 3 8
H3pD pag. 260 fq. Venetiis 1523. 4. mulrisqueA r ef e h
refellere c o n a t u r , tum a mbo K IM C H I Ö S , tum c e t e r o s , quibus ukr-a fex p r o g r e d i p l a c ue r a t , faflus n i hi l o mi n u s, h o r u m li quis vellet rationibus m o v e r i , elfe p o f t r e m o dicendas undecim'. Ri g i d i o r P A G N I N U S , qui Hèbraic.
ln ftitu t. pag. 216 lq. Lutet. 1549. 4. n at u r a l i , quam v o
c a t , adducta rati one, demonltraffe videbatur libi, n o n nlures nec pauciores , - qu am ab iilo n u m e r a t a s ' f e x d e b e re conditui. N e q u e tamen cavere p o t u i t , quin dernon- d r a d o n c m idam o m n i n o uulîam p u t a r e n t I
3
E R T R A - M U S , B U X T O R F I U S , A M A MA , E R P E N I U S , c et e r i , qui non nili quatuor ma luer unt p o n e r e , ad A c t i v a s ,R a l, Pibel et H ip b il, relaris t ot i d e m Paffiuis, N ip b a l, P y b o l, et H opbal, ita ur quarta for et Hitbpahel. Q u i n
i m m o d r i f t e loquendo unicam mo d o fuilfe Hebraeis V e r b o r u m C o n j u ga t i o ne m fanxit D AN Z I U S , L itter,rt. Ebr.
Cb,ild. §. 40. a pp robant e S C H U LT E N
5 1 0
, et , qui hujusInditutiones compendifeci t p a r t im , p a rt i m erinm expl i cuit auxi tque, N . G. S C H R O E DE R O . *
§. IÏ
Atqui di de ndis hujusmodi caudam f.-eruere li bu er it , vix invenietur alia, quam q uod appellatione qu id e m
Coujugationis ubique r e t e n t a , r em tamen ipfam diverf a
ex parte f p e c t a v e r i n t , q u o tq uo t voce illa ir cb a nr u r. Quibus p r b m t u m erat feptem plurefue i n f e r r e , tum r a tio valuit e a , quae pädivonirrt for mas ab a f t i v o r u m cladibus fuadebat d i s j u n g e r e , t um al ter a, quae multipli cando par adi gmat a pollicebatur difcentibus fublevandac m e mo r ia e h a u d »exiguum a d j u me n t u m ; q uar um p r i o r vix latis videtur edicax, Gr aecorum certe Latinoi unique conf uet udine . G r a m m a t i c o r u m non f ir ma tu r , p o d e r i o r p e r fe qu id em commendabi lis , li m o d o a m b ig uu m i n de n o n fiat Conjugationis n o men . V e r b a a u t e m, quae
vul-cStëa
'S ? f«a? )
5
\ c&fv u lgo dicuntur imperfc&a, ad modum etiam perfeflo» r u m , congruenter Linguae indoli, poruifle flecti, quam p l urima exempla Biblica offendunt, multoque re£tius ac diftinctius, quidquid a perfe£tis- produnt differ entiae, li cebit cognofcere , ut primum ad normam hor u m totum iftuci exigatur. Quocirca haud adeo concinne , ob qua- l e m cumque diffimilitudinem Conjugationes illico plu- res fingerentur. Dein leviculum difcrimen, quod e gut- turali aliqua in radicalibus littera oriatur, bchevata fi f pe£tentur nonnullaeque vocales, quoniam certum cha- r a£terem Conjugationis, utpote tolis e litteris p e te n du m , n o n conffiruir, mereri etjam nequit, ut difcreta inde C o njuga tio quaedam nuncupetur. Ceterum G r a m m a t i cis tantum non omnibus, qui Hebraeae Linguae el em en ta fumferunt exponenda, fraudi videtur fui fle, q u o d , ubi Conjugationum numerum definirent, litteras illas, quae ultra tres radicales, in Verbis, five ab i n i tio, five in medio aut fine, ea de cauffa adjunguntur , ut fim- plici fignificationi primitivi Verbi nova vis inf e ratur, u- nice refpic erent, ad illas vero , quae nunc ab initio, nunc in fine, nunc utrohique adpofitre, Temp o r i s , Per- f o nac, N u m eri fecernendas-vices offendunt, utpote qui bus Conjugatio proprie difta enafeirur, haud- aeque ani m u m adverrerent facerentque adeo, ut, quse Latinis v o citatur, i n ‘Verbis, Conjugatio longe aliud coge re tur de<- n o ta re , ubi eidem voci locus in Hebraeae Linguae tra- f t a ndo idiomare dabatur. In hoc enim omnibu s, q u o t quot f u e r in t, Verbis flexiones, quibus di verfitas T e m p o ris , P e r f o n æ , Numeri exprimitur , quod ad litteras cer re attinet, fo’o excepto D initiali participiorum , quod in Kal et Niphal non adhibetur, omnino caedem f un t, ira q u id e m , ut fi has renuerimus, nomenque Conjugationis fenCu e o , quem pofuerunt Latini, fit iumend u m , non
ni-fi uni#am C o n j u g at i o n e m , five Hebrae
a L i n g u a , five affines illi Diale&i cenfeantur agnofcere.
< § . m .
/ .
r
N e q u e ver o f equet ur i n d e , ut n e g l i g e
r e , n e d u m t o l l e r e , fas fit .multiplex d i f c r i m e o , q u
o fejungi a p u d H e b r æ o s V e r b o r u m f o r m a s , manifcftum
eft, fi cubi a u geri tres radicales una pluribufue Litteris c e r n a n t u r , hau d fane T e m p o r i s, N u m e r i , fPerfonae
^varietatem a f f icientibus-, fed fignificandi ipfum ha
bitum acceflione qu ad am d it anti bus, quaeque fic ortae for
mae, unam e a m - d e m q u e ad legem , per T e m p o r a , P ç r f
o n a s , N u m e r o s d ei n fe fle£ti p at i untu r 'f in g uk e. Cel e br a
t ur , nec i m m e r i t o , qua vetus G r æc i a atque Lat ium urebatur i nf tr u&ior idearum fupellcx, in Verbis c o m p o l i t i s , jn c h o a t i v i s , inten- f i v i s , f requentativis, &c. c o n f p i c u a , tainetii n e m o u m-
quam diflinguendas inde t ot i de m Con j
u ga t io ne s c o m mentus fuerit. A t vero n o n m i n o r o l i m . Hebraeae L i n
guae inerat copia v oc u m , tum ad o b je &
o r um i nt e r fe mutuas relationes e xh i b e n d a s , t um ad an
i mi in his c o n cipiendis flexus afte&usque varios indi candos , fiquidem h u nc in finem non Particularum m o d o ,
Verbis f ub ju ng i folitarum , attemperatus ufus f requent aba
tur , fed et p l u r i ma e quovis v e r bo pr imi ti vo d er iva
ta au&aque alia i n c r e b u e r a n t , q u o r um quodlibet pr iv a e
t vi formae di- g no f e e n d a poteflate gaudebat. - H o r u m
igitur in clafles e a s , quas ipfius Linguae nat ivum decus poflulaverir, dis t ributio pla num faciet, n on tam C o n j u g
a t i on u m lignari deber e n o m i n e , quam alio potius q u o da
m c o n g r u e n d o - ri lucidiorique. M agis fo r ta ffe , inquit T H E O D O R . BI BLI A N D E R ,
7
»/?. Gramm. L. H. fol.71.
Jigur. 1 5 3 5 . 8 - quadraverit appellatio for mes vel fpeciei, ß
gnific asionis, ve i
derivationis. Complebitur enim duas verbi qualitates,
» Y ’ *7 (
/
7
\ win Jitter at or uvi dijciplinn fere dicuntur forma et gems'. qu& ’
plane videntur formai Jeu Jpecies derivatorum, quibus verbo
rum proprietas o f modus (igmficaruii variatur. Species, q u o
q u e , tum originariam., turn derivativus, vocare placuit H e braeae Litteraturae inltauratori unico ALB S C H U L T E N - S I O , hujusque rc&illime legenti vefligia Cel. N. G. S C H R O Ê D E R O , quos ubi fecutus duces fuero * per furn- m a eundo ab illis traditorum præceptorixn capita, nec Benevoli Le£toris modeile pacifci faventius judicium ve r e b o r , nec fa&urum me p u tem , q u od’ingratum accidat, li quibus no ndum forte licuit. Schuitenliani. perluflrandi »
operis occafione früh. %
£ IV.'.
Itaque fuprerro ftatuatur loco V erbum , tribus modor* conflans litte ris , iisque radicalibus, quale a u t , qu od i praefenti in re fuerit commodius, npS. Mox aderit Spe cies , quam in Verbis prim itivam dicamus. Significandi ea pollet fimplici v i , nunc tranfitiva , nunc intranfitiva, -, feu neutrali, pro ratione ipfius ideæ,, quæ V erb o -fub- eft. Secunda radicalis frequentirtime notatur vocali Pa- tach j f ep e etia m, ubi fignificatus intranfitivus , T z e r e - - adeft, Cholein rarius, nec nifiin intranfitivis. K a l, i. e.
levem , v o c a r i , jam diu fuetum. Praepolito J , derivati» - varum Species : tenebitur.
I:a TpöJ Nipbkad.
PafTivam ty\s Kal multi ce nf uerunt, ducentibus illuc ex
emplis haud paucis, receptoque proinde mori ut indulge- r et S C H U L T E N S I U S , e o tamifper nomine dici permifit,, haud infitiatus ta m e n , nom numquam injungi fignifican- di m o d u m , qui poflulet, ut fuam fibi propriam fed em ' obtineat. N e q u e enim reciprocae modo a£tionis notio « b a u d i aro co m it at ur, fed et formae reperiuntur, ultra*
p a l l i a
paflîvam vim', aliquid aliud, i nvalefcent e u f u , intelligen- d u m ex hi bentes , quales funt y y V l jurejurando fe a d
ß r in x it,
jurejurando promifît fe fa Si u ru m, CHJJ p ugnavit, cum
alus deliberavit, 1DU aliis pluribus adfuit capiendi caujja
conßlü &c. Q u u m igitur er vet er um in H e b ræ i s G r a m m a t ic or u m plurimis habita hæc Species fuerit a
ceteris d i f t i n f t a , haud d ub ie , qu od peculiari littera J a Kal
fc- c e r n a t u r , fola vocalium varietate in ceteris pafliv
is c on - ftituente d i f f e r e n t i a m , quæ h a r u m quamlibet a fu
a acti va difcr iminat, et Arabicae e t i a m , quæ VII:a fo
ler n u m e r a r i , o m n i n o r e f p o n de a t , p o t e r i t haud i m me r
i t o d e r iv at i vo r um ceteris præmitri. T r i u m autem r adicalium fi gem in et ur f e c u n d a , præfto erit Species
H:a ipjb Pikked med. dngeflata, cum pafîiva Pykka
d.
H u i c p r o p r i u m , ut l:o fignificationem int endat
ac fre- q u e n t i o r e m adeo vim et con ti nuat i onem aftion
is deli- g n e t , i. e. ftudium acrius iplhrs animi in agente.
ire-i duplicata media , fo rtiu s irc ac frequentius \
per- fcqui, ge mi no 1 , continue, fludiofius per/equi, unde
etiam ex hac v e r b o r u m Specie n o m i n a a f t i o n u m , quæ con- f u etudi nem et cr ebr am iterationem adjun£tam h
a b e n t , l on ge plurima d ucun tu r, fu r , JKtsn peccator, ccpuçr
u-
Acs’, o
7
rcia>v rrjv cijAd^rlccv,|**1
judex T'y venator, n^Dqui fape^ perlibenter, condonat See. in q uo r um lingulis
me dia radicalis bis pr onunti anda. I l r o u t , li qualitas aliqua
c o r p o r u m no te tur V e r b o pr i m i t i v o , aur mentis noftræ a f f e c t i o , hanc talem inj ung er e aut concitare lig
nificet, ?!£H pinguis effe, poll geminar am m e d i a m , pinguedinem
in ferre, pinguem efficere$ H£y clarus efje nitidujque, media
d a gel f at a, nitorem , nitidam crudam obducere ; ncW
lœtari ,
p ol l imprelTum mediæ dag ef ch , l e t it i am in alter
o e x c i•
tare. 111:o ut cenfentis, decl aranti s, jubentis in a ni m
o q u o d fentitur , offendat, im m undur f u i t , fi duplice
t u r 0 ? p^o immundo habuit, ejje tale declaravit ; p i
infovs cfjc, cum dupliei 1 , juftum , innocentem cffe, o/?m- d it, ant c ert e, quam lit alter, minus n o x iu m , Jer. III: i r.
Elech. X V I : 5 1 , 5 2 . N£n peccavit, medfct bis pofita ,
peccatum effe declaravit ; quare et facrificium pr o peccato
d ictum DNC:ri cum dageleh in £J, utpote qu o , commif- fum p ec c a tu m , contractam culpam, publice declarabatur, conf. Gen. X X X I , 39. Efech. X L III, 20. 2 Chron. X X I X , 24. u n p fanttus fu it, geminato *1, fanSlum ba-
lendum (la tu it, j u k(f t que Ex. X X I X , 44. et alibi. Scilicet
eade m o m ni no lignificandi virtute haec Species valuit Hebraeis, qua frequentari adhuc folet II.*a Arabum. T r i bus praepolitum radicalibus n dabit
I I Tram T p ö H H ipbkià, cum pafs. Hophkad vel Hupb-
bad,
haud abfimilem IV:æ Arabum et Verbis Graecorum ef- feftivis in x'va & vvce delinentibus. Itaque fignificatus f e m p er tranfitivus, et n o n nunquåm , fi primitivum Vqr- b u m fuerit a£livum, tranlitivus etiam infecundum.
p tß u lit, p o r ta v it, p r o fe c it ut alter portet j
*)0 agitanti^ *)'jn fecit ut alter agitet. Fit etjam, ut, quem a d m o du m in Specie Il.a, fic in hacce pariter, declarandi et judicandi poteftas reperiatur. ÿ'tinn reum pronmicia*
v i t , declaravit, condemnavit ; jv flu m cenfuit, criminis
purum judicavit ; neutra tamen , fua libi p ro p ria, in {igni-
f icando, j u r a , donec vivus erat Linguæ ufus, credatur p r op t erea confudilfe. Ac tametli neutralis fignificatus in quibusdam formis videri queat dominari, re ipfa ta me n tranfitivus adeft. {'INH, quod explicatur: a u d ivit, efl : advertit aurem ad audiendum f DOWH mane fu r r e x it, eft ODIP bumerum e x tu lit, quod faciat, oportet, mane far- re£turus. albus f u i t , notat co ngruenter genio L i n g uæ r album fe Juumve colorem fecit exbibuitijue. Si gemi nat a media radicali praefigatur fyllaba fin? Species orietur
rV:a
"Ipfinn H itbpakked cum pafs.. Hotbpakkad' vel H utbpakkadv quae r e c i p r o c a m vini i n f e rt , A ra bu m- que V:æ et VlM:æ r e fp o n d c t pjft prehendit, validus fu it ; p m n n , fe m et validum reddidit et exhibuit. I n t e r d u m fi- mulandi, not i o a cc e d i t , aut etiam jaCtandi,, *
D3rin fe m e t
peregrinum exhibuit aut fw iu la v it, “npynn ja tta v it fe effe
divitem . N e c abeft frequentatae et continuatas aCtionis,
e Specie P i k k e d , un d e p r o x i m e f u c c r e v i t , re
petendas i n dicium.. frequenter et continue iv it; vel p o t i u s , vi f o r m a s , ambulantem Je ofïaidit. D e palïiva vulgus fi let G r a m m a t i c o r u m y at exftar t a m e n Lev.
XIII,.
55, 56. DllZn hyccabbeSy de promt a fu it ve fl is ut noxa
ablueretur;
Deutr.
XXIV, 4 ,
HNEßn bytt amma ab , p afja f u i t fem inaf e pollui ; rOCnn Ef.
XXXI
V ,6
. de gl a di o, qui paftus- lit fe pinguefieri*
-
• f. v.
Sunt has fere Speci es, q u a s , ex empla liquidem fae- pius in Co di ce Biblico r e c u r r u n t , plerique G
r a m m a t i c o r u m t r a c t a r u n t , ubi diCtas libi Co nj ug a ti on
e s f e c e r n e - r e n t atque o rd in ar e nt . Sed mul to etiam deriva
tivae plu- res ut poffent? u f u r p a ri , n o u Linguas m o d o analogiam tuliffe, o p p i d o elucet, v e r u m et fuilfe r£ ipfa
i j f u r p a t a s , t u m D i a l e à o r u m parallelifmus , t um paucior
a licet Bi- blica loca r fatis t a m e n lucide patefaciunt^ I n addendis- i gi tur fubjurrgatur Species
V:a "Jp^Ö P oked, cum palïiva Pokad. L i q u e t , charaClerem elFe 1 poft p r i m a m radie
alem,. quie- feens in C ho i e m , . ad m o d u m Illrae A r a b u m ,
quippe in qua El if quiefcens in F a th a feriptioni Hebraeorum p e r i r ef pondet . I nde f i t , ut ficutl A r ab i b u s , ira etiam H e braeis , haec Species mutuae et relativas aftionis fignifica- t i o ne m a d f e r a t , f ere ut p e r avv & cum ap ud
Graecos et Lat inos c o m po ti t a Verba,. D u d u m ante K I M C H
I O S eam*
H H I
« ) « ( ®
<eamdem agnoverunt., oui Grammaticam Hebrææ Linguae »coeperant excolere. VA G N I N U S I.e. pag. 377. integro p o li to paradigmate profecutus e f t, omni autem dubita t i o ni eximunt obvia in Biblicis Scriptoribus veftigia. E g eminantibus mediam occurrit ab fplenduit,
ad in fin ia m redegit, fecundum indolem Linguæ : fecit ta lem , qua Us [ it, qui ad vices fplendentis Lunae mente move t u r , ceXryiXKos, aeÅqviot^öfjisvos Græcis ; a
3
DD >3 3 1
D circum cinxit rem unam alteri , y V I , VÏH j Je invicem con- quajjavit. Atque hæc ipfa eo fortius probant diftin£tam
a ceteris Speciem, quod ex iisdem illis Verbis etiam adl int formæ dagesfatæ, fitqiie adeo aut admittendum i n t e r utramque Speciem Pikked & Poked diferimen, aut f ta t uendum , poffe fub una eademque Specie locum te n e r e formas penitus diverfas. N ec o b e rit, quod in ge mi nantibus mediam multo hæc Species Poked reperiarur f r e q u en ti or , quam dageftata altera. Sufficit enim hujus etiam exempla non deefte. Sed et exftanr, a PlDtff»
iftV/W una omnes opes diripui E f X , 13. a ÿ T con
d ix i locum, quo mihi adfuturi fint. 1 Sam. X XÎ, 3. ab m n
et rUH, u n i m n concipiendo fim ul et proferendo, form, i nf initivi, Ef. L I X , 13, a , E&W judicio difceptavit
unus cum altero , e q u o ’’ßölWD Job. I X : 15. a »JWI^D
lingua calumnians apud me alterum Pf. CI, 5. a 'VyO, BH"#, radices egit Ef. X L , 24. Jer. XII, 2. ne plura cumulem.
H a b e n t quoque S y ri, nifi quod 1 per Petocho mobile p r o n u n t i e n t ; ut fchauteph , communicavit, ga u
-ze l, abripuit & c. Paftîuæ Pokad exempla cenfeantur, prae
t e r e a , quæ plurima fumi e geminantibus mediam po t e r u n t , r u n remotus fu it 2 Sam, XX 13. y i r o multa fami->
liaritate jun&us Ruth. II, 1. Quod fi huic Speciei acceffe^
r i t ab initio fyllaba n n» numerare licebit VI :am npiônn H itbpoked,
cui etiam fuilfe paffivam Hitbpokad, verofimile. Facile
intel-intelligitur fuperadditus rrj Pokeri fignificafus reci procus. H u c referri o po r t eb i t I tÿyunn fe invicem concutiendos prae
bent , Jer. X X V , 16. X L V I , 8 XN
1
J0
nun dagef fat o, at-que adeo f or ma plena XRBHÖ ceaplus fe ab aliis contemn
i
Ef. L I I , j . E gemi nant i bu s m e d i a m , uri copiofa e x c r e vit feges f o r ma r u m Speciei P o k e d , ita et hujus H
itbpo-ked crebræ] c e r n u n t u r reliquiæ , quas i n t e r , p r æ cet er is
n ot a n d à f or ma î^inWN, confpoliandos Jedederuut. P f L X X V I , 6. ut pot e qua d o c e m u r , potuifle veteres H e b r æ o s etiam a dhi ber e K ab i n i ti o, m or e apud Ararmros ulitarifrimo
. Bis fi p o n a t u r tertia in Primitiv.o r a d i c a i i s , f p cct an dam fefe fiftet fpecies.
V t h a - n p ö Fikded vel Pakded
1
I n t e n d i t s r heic h aud dubie fignificarus r w P ik k c d , ir r fentiatur fortior. Si e r go fuerit neutrale v e r b um p r i m i t i v u m , e t , in derivata hac S peci e, intranfiriva f e r v e t u r n o t i o , ampliori ta me n vi donat a au£laque eadem putetur .
A | Vl j quo d fupereft apud Ar a b e s , taxus f u i t , late prc- m in u it, eft |
5
J H , valde patula fu it arbor , Uti[fimeque viguit.H i n c 3. pers fern, praet : HJJjn fenfu p r o p r i o de A r b o r e . Job. X V, 32. et me taph or ic o de lecfo conj ugal i, Cant. F,
16. quo etiam r e p e n t u r d e riva t um ad jei fi vu m f j j n tri bui h o mi n i beato valde ac felicius vigenti, N e q u e alienum ,
q uod ftatuit Cei. S C H R O ED E R U S , »formam quiefeen-ti um media ), quæ ad Pibel di£tam conj ugat io ne m v u l g o a b l e g a t u r , ad h an c Speciem r educere , ira ut p r o b o i p K ivm em , 1 pe r C h i r e k m o b i l i , lenior p r o n u n t i a tio cr edatur intuliffe a b l p kom em , 1 quiefeente in v o c a li h o m o g e n e a C h ol e m. N a m in Pihel quoque rite p o - tuiffe fie&i , quæ me di am 1 h a b e n t , a r gu me n to funt f)iy
iv v e t, cu rva vit, tv ver , caecum f e c i t , SW, iv vel, im que
egit &c. Arabibus in forma IX:a eadem duplicatio ter
tiae radicaiis haud infolita, pr æfer ti m ubi coloratum quid-piam aut d e f or m e h o r r e n d um v e d e n o t a n d u m . SimiliterH e
-H c b ræ is hanc Speciem vindicant N om ina , quae ex eadem fluxere, , rubicundus, a ' Q i t f , priori D dagefla-t o , valde rubicundus , o'pICf, dage fladagefla-to p, punicei, quo r u m utrumque legitur Zach. I, 8. nigredo fu m m a, Job. IIT, 5. pJ3J, g i bb of us , , fc o rta tio ) n i l l ÿ l i / ,
/>or-rendunt facinus. Quibus adjungantur haud pauca alia ,
quæ pofl: incrementum finale tertiam dageflaram exhi b e n t , uti funt , D'JCOp &c. Palîîvæ Pykdad e xe mplum foret ab SDR) y m la l, valde faSlus fu it
languidus, nili pateretur fe ifla forma etiam aliunde expli
cari. S C R O E D E R U S autem fi audiatur, in DDtp komam for mifque quiefeentium media 1 fimilibus, aderit. Ne- q u e ' e n i m putetur improbabile, mollius vifum DDlp k0-
viam d ic e r e , quam kyvmatn, quod julliflet pun£latio alte
ra. V e r um patietur Analogia, ut heic etiam prtepona* t u r fyllaba n n et exiflat
VIII:a n p f c f t n Btthpakded\
qUcfc reciprocam notionem lignificatui rric Pikdcd fupe* r addet. U n icum modo illius vefligium reperit SCHUL- T E N S I U S in ninnWn > fe iplum pronum dejecit, h. e. pro
cumbens adoravit, cujus in fine politum n quiefeens re
p et i tam prodit tertiam 1, formamque imp fcbAcbvev, a lntfif h. é. ut feribi frequentior ufus voluit, n r o . Repetita cert e tertia haud, obfcure exferitur in rwnpwn > et cete ris perf. proet. in quibus * politum pofl: ) apparet, uti et in derivativo nomine fVinfWH. 2 Reg. V, 18. SCHROE- D E R U M autem fi fequamur , omnes huc pertinebunt for mte , quæ ad Hirpahel referuntur vulgo, in quiefeenti- bus med. 1 , fueritque hoc p a t i o , emollita pronunciatio- n e , Hitbkoimm ufu receptum pro originario Hitbkav•
mem. Denique pofl: très radicales repetita tum fecunda
t u m et tertia repetitur. Hinc IX:a i p i p Ö Pekadkad,
quae fummum veluti lignificationis gradum confcendit,
9
î
h
(
t
liti cer ni tur in “ïD*)Dn> fupra modum turbulentus
f u i t ,
IPPriD, fupra modum vagatus fu it. Ex hoc fonte pr of lu x er e der iva ta N o m i n a 0”10“lK valde rubicundus,
colluvies, turba vili/fim a, "JÖDÖn peterdffimus \ p ^p
^n g la
berrimus jummeque lubricus i p")p V intenfe flavus ;
^ p
7
pytortuo/iffim us, SrV?PÖ immane quantum contortiplicatus ;
n m n p longe nigerrim us, forte etiam r ^ f n D n talp
ae, EC
II. 20. et n i p n p a vifus clarifpm us, q u or u m u t ru m
qu e in impreflis qu id e m plerifque exemplar ibus feriptum inftar du ar u m v o c u m , in m a nu exaratis autem quibusdam le
gitur n o n divi fum,
§
.VI.
Percenfitas §. p r æc e d e n t e Species, H e br æi s olim in nfu fuilfe, haud licet fr equent i adeo lingulas,
ac q u a t u o r ta&as §. I V ipfa Biblica m on i me nr a condoce
nt. A t emi car e etiam hinc illinc vi de nt ur aliæ, quas a
linguæ analogia penitus alienas n e m o d i x e r i t , tametfi au
t raris* fime in facris Scriptoribus o c c u r r a n t , aut n o n d u
m c e r t a m fatis, qua e x p l i c e n t ur , r a t i o n e m , mihi faltim
, fub- miniftraverint. H a s ig it ur , d o n e c ampl ior forte pof thac eliciatur lucis c o p i a , f eor fum ac breviffimis perluftr^m. Sit I:a TPNÔ', qu am tùerur S C H R O E D E R U S , c har act er em l i c e t , n e m p e n poft p r im a m r a d i c a l e m , nulla e formis Biblicis ab eo aliatis exhibeat. ll;a *lpN£nn> cum Palli- va H otbpaakad, q ua ru m in exemplis , qüæ putari
p o ll e n t , fimiliter, defideratur c ha r a f t e r p o l i t u s , fola pr æfenti vocali l on g a kamet s fub p r i m a radicalium. Dub iæ hæ format o b v e n i u n t Jud. XX , 15, 17. N u m . I , 47.
I I , 33. X X V I , 62. i, Re g. X X . 27. lll;a Piiked vel Veked cum palîiva V u k a d , q u ar u m titraque exftare cr ede re tur i n ^ f i n , betel 1 illufit e t
7
m n , illujus j u i t , fan&iori in C o dice r e p e r i e n d i s , nili exiftimari p o f l e t , quodcenfuit
SCHULTENSIUS
, p r on unt i at i on is m o d o Varietatem incaulïacaiifTa fuifte, cur ita fcriberentur. IV:a cujus chara£ter foret K poft fecundam, cuique fimillimæ for mas non défunt apud Arabes, e Biblico autem Co d i c e , haud fcio an promi queat, verbalis quidem, alia, q uam V«DWn finiftrum Intus p e tiit, ad m o d u m rr,s H i p h i l , fi- q u idem a PDtUy involvit, ortum duxerit. V:a Scbipb-
ked <Sc Scbapked, adpofita ab initio littera ty. Syris f o r m a haud infrequens, quæque præmiflo augmen t o daret Hifcbtnpbked , admodum congruenter X:æ A r a bum. L e gu nt ur quoque in Chaldaicis Efræ & Danielis,
& Efr. V I , tTO'tfT, ar in Biblico Hebraifmo , praeter derivatum N o m en ronV# flamina acrior tribus in locis r ec u rren s, nil ultra reperitur, quod huc pertineat. VI:a “ipön Tiphked, quam in pedijjequum egi H o f. X I , 3. in m n r n ceitabis Jer- X U , 5. & mplDD
circumvallans fe aut pyœferens Jer. XXH, 15. depre h e n dit
S C . H U L T E N S ÎU S, diflbntientibus aliis, quorum n o nn ul li prius efte N o m en arbitrantur ,, pofterius' e n o mi ne N*vnn Ex. X X V IH , 32. XXXIX, 23.. quod incertae eft o r i gi nis , fhixifte.. VII:a "TppSapprime conformis- Arab; X l l : æ , in qua reperitæ fecundæ radicali V interponitur. E n i m vero unica excepta voce D'Ü'WîO > fexies licet in v e n i e n d a , videlicet i Chr.. X V, 24. 2 Chr. V, 12. 13. V I I , 6. XIII, 14. X X I X , 28. orta, niii valde faHor , e fub- ftantivo nWS'IT tuba, aliae non fuperfynt, maluitqye p r o i nde ipfe S C H U L T E N S IU S formam iftam fub Specie
Pekndknd comple£ti ‘ ne memorem pun£la, quas in noftris
e xemplaribus voci nunc adfunt , aliorfum ducere.. V I I I:a quam-, poll veteres nonnullos Grammaticos urfit B A LME SIUS, motus r ä r t f U ^ q u o d eft E f L1X,3. etT h r e n . IV, 14, fed quae exemplis aliis comprobari nequit,
lX:a
“tpfcp Mipbked admifta a Cl S C H R O E DER O, ut inde fe explicari patiatur forma Participialis r p ö J 1 Sam. X V, 9. adeo fingularis , ut nufquam alibi, ne in affinibus q u i d e m
e-H e b r a i f m o dialc£tis , p ar illi, quo d fciam
, r eperiafur. Q u oc ir ca valde fuerit p r o n u m f u f p i c a r i , i
n vécu flo al i quo e x f c r i p r o r e , tur bat am fuiffie ocul orum a
ciem a p r o x im e fequente DD
3
, quod ab iisdem litteris0 3
i n c i p i t , fa &um qu e d e i n e m in noftra exemplar ia feriptio illa d e r i varet ur. C e rt e concurfus ej usmodi L i t te ra r um
3 0 3
O r i entalium ori p a r u m videtur accommodatus.A c , li l e g e n d u m n p j idonea poflhac ratio f u a i c r i t , difficultas o mn i s evanefeet.
$. vu.
In fingularum exhi bendis formis S p ec i e r u m
, V e r b u m t p ö ubique pofui, haud fane ac fi om
n es iflæ S p e c i e s , e V e r b o illo apud v et e re s H e b r æ o s , re ipfa d u £ t æ , ufuque tritæ fuer int , fed eo , q uod & alii fe
cuti funt, c o n - i i li o, ut diftinftius uniuscujusque Speciei indoles habitus- que di gnofeeretur. N e q u e eni m ullum
adhuc fupereft V e r b u m , q uo d fingularum exempla ful^rnin
iflret , nec v i det ur in primitivis fpeciebus figni ficat io,
quæ d ifferre multis modis p o t u e r it , admififfie, u t , æquali dein v a r i e t at e, derivativae multiplicarentur. Q u o t autem u n a quaeque pr imiti va t u l er i t , aut quae fingulatim il
læ f u e r i n t , int er mor tu a jam diu li ngua, exiguaqu
e t a n t u m m o do fui parte f uperftite, haud ulli d a b i t u r , u
t q ua nt um fa tis det er minet. Iflud qu id em Diale£tornm collatio pa lam a r g u i t , mul to fuiffe ufitatiores ea rum p l u r i m a s , q u a m in Biblico j a m Codice obvia f peci mi
na v i de a nt ur indi cam. T u m , fi radic em ipfam N o m e n aliquod c o
n fli tuer i t , fieri potuiffie, ut primitivae Speciei veluti v i c e m illud gef fer it, atque folæ adeo deriv
ativae, n u n c p l u r e s , nunc p a u c i o r es , locum invener int.
E a d e m p e n ur ia i d o n e o r u m mon in t en to r um obflat ,
qu o mi nu s exa&i figantur li mit es, ubi fuam cuilibet Sp
eciei n at i v a m adfignare v i m opor teat. Q u e m e ni m f u g i t , h o
-ötio iifiim Linguæ cujuslibet, donec ipfa fit vernacula, potiflimum do m inari, eamque ob c au flam in Heb r æ a L i n gu a, ubi cujuslibet Speciei eruenda peculiaris et di- flinftiva poteftas , non jam ultra licere progredi, qu a m q u o ad ßiblicorum Scriptorum au&oritas, et huic fubfer- viens Dialectorum harmonia praeiverit. Enimvero, li vel maxime fatendum f o r e t, in Speciebus § IV et V. p o litis , quas om nino ufurpatas veteribus Hebraeis, quid- qtiid fupereft antiquiflimæ linguae demonflrat, lucule nti us in lingulis difcrimen, quod ad flgnificandi vim, n o n d u m potuifle ftabiliri, multaque adhuc, ea in parte O - rientalis Philologiae, tentanda atque exploranda refla re, h u n c tamen u f u m , valde eximium, diligentior ear um confideratio adferet, u t, fl reneantur lite atque obf er- v e n t u r , permolefta anomaliarum turba multis e vocibus exfulatura lit in poflerum , reclufaque Linguae ipf i u s, qua olim f l o r u it, am plitudine, analogia illius clariori luce eniùçfcat. Poflet hoc exemplis minime dubiis often- di , nili horum plurima jam ante in medium fniflenr p r o lata , meque nunc efle longiorem ipfius opellae mo d u s pr ohiberet..
§. VIII.
Sed diflrahi forte fele fenferint et hæfltare, qui vul g aribus e Grammaticis tritiflimam appellationem Conjuga« t i o nu m ita haufere, ut durum videretur nimis, ab in n o xia fcilicet loquendi confuetudine recedere; ipfo in no m i ne haud multum efle pofle momenti flrum, parumque r e f e r r e , utrum Species dicamus, an Conjugationes, ubi lin guæ nihilominus fervetur verum decus, nihilque de t ra h a t u r , uberioris, qua fruebatur olim, fupelle<ftilis atque copiæ. Kquidem haud magnopere inte’rceflero, quin ct C o nju gationes, fl quis voluerit, appellet, modo juxta c o n cedatur , alio tum fenfu fumendam vocem , quam in
)
'S
(
s§s
nis jam diu fuir foli tum, cfTqque p r o pt e r e a longe idone- u m m a g i s , g eni oq ue H e b r æ æ Linguae a p t i o r e m , Speciei t i t u l u m , i m m o et multo quoque plures tum fore inrra a m b i t u m H e b r æ i f e r m o n i s , n u m e r a n d a s C on jug av o ne s , q u a m huc ufque tradi tum a pleri fque accepimus. Ve te re m fi quis n o m e n cl a t u r am deni que praetulerit, hac lege fa c i a t , u t , quod fubfit rei intclligat riteque explicer, ne- q ue adeo fe mov er i patiatur objedfa idemt i dem dif fer en t i a , q ua m nume ru s XIII pl ur i umu e di&arum C on ju g at io n u m in A r a b i f m o hujus i n e xp er ti s vifus prodere. Sol l e m n e his , ubi lux e Dialeddis' o ri t u r a , ad Hebraica redfius i n t e l l i g e n d a , c o m m e n d a t u r , v er e r i , ne t( to coelo ab H e braicis diftent in primis A r a b i c a , cu m ob ratiunculas ali a s , æque invalidas, tum praecipue, quod ad f u mm um fe- p t e m Co njuga tione s Hebraea Li ng ua ad m i t t a t , tredecirn c o n t r a ab un d et Arabica. I mm i t a t u r illa in prifeas, libique c o n g e n i t a s , o p e s , n e c d e i n o b fc ur u m erir, c o m m u n i a u t r i q ue & p r o p e ea de m fuifle jura. G r a v i o r , in hac cauffa, dubit ati o ea, quam m o ve ri n t, qui a d varietatem lectionis r e f er an t puncta vocalia, quibus f olis, n o nn u l l a r u m , ex ante poli tis, Speci erum exempla vi de an tu r niti, y T D Ruth. II i. ne r ep et a m cet er a, erir e Specie H upbkad
7
li l egatur, ut effc in n p , mndây e P ykkad, fi le gatu r viejyddd, e Pokad Iip ro n u rreietu r m e jo â a . A t , q u em ad m o d um , vel fepofitis fo rm is, quarum n o n d u m adcQ c e rtam le& ionem p u ta re quisquam ac rio r poflet C riticu s, fa t m ultæ nihilom inus fu p e rc ru n t, quæ fingulas S pecies rite co m p ro b e n t, ita haud invitus feram , ut in pofteru m follertiori accuratione in q u iran tu r le d tio n is, li quæ fu e rin t, v arie tates in pundtis etiam vocaliu m , quod K ennico ttian a fieri diligentia non p o tu it, liceatque dein aliquanto c o n fid e n tiu i ju d ic a re , quæ nam in dubiis locis pundtatio fit alteri praefe ren d a . In univerfum a u te m , qui p undta ubique ‘polita ab ipfis Sacris
S c rip to rib u s re p u ra n t, n i l , o p in o r, h a b eb u n t, quod enum eratas V e r borum S pecies fo liic ite t, n ed u m eas elev e t fo rm a s, quæ
p e r pun d ta ipfa re c e p tæ ledtionis con- ffituuntur.
