Disputatio philosophica de virtute morali in communi, quam ... præside ... Dn. Henrico Ausio ... pro gradu magisterii, ejusque privilegiis obtinendis publicæ ventilationi subjicit Paulus Gabrielis Kalff ... ad diem 5 junii in audit. vet. maj. horis matut

_,v _ - £ / SvP Otùj d i s p u t a t i o p h i l o s o p h i c a

V I R T V T E M O

R A L I incommuni,

Conjentiente approbante Amplißlma

Facultate philofophica

,

P R Æ S I D E

v i r o c l a r i s s i m o ;

Dn. H K N R 1C O A U S I O

Græc.æ linguæProfclTore publico 8cordinario,

Pro G radu Å4agtfleni0 e jusque privilegiis ob? tinendis publica ’ventilationi fubjicit

P A U L U S G A B R I E L I S Kal f f S. R. M tis alumnus.

A d diem j . Junii in audit. V et. Maj. horis matut. 1 6 5 2 .

C yriU . Tçctxeta, rj a p ttv j, ^ Qifx(&> \tv o w viv,

U P S A L I Æ ,

E xprim ebat J O H A N N E S P A U L I Academiae T y p o g rap h u s.

Il l u s t r i s s i m o e t Ce l s i s s i m o

P r i n c i p i a c D _{o m i n o »}

Dn. A D O L P H O

j o h a n n i

_.

Com iti Palatino ad Rhenum in

Bavaria: D uei Juliae, Clivias

& Montium: Com iti Valen-

tiæ , Spanhem iæ, Marchiæ

& Ravensburgi: Dom ino in

Ravenftein : S. R» M.tisSve-

coruni ftipremo Cubicula­

r io , nec non Generali Ve-

ftrogothiæ, Verm elandiæ,

Dalias & Hallan dias Gubcr-

« ' T\! ^ » K

m

v ” Tb » y ■v'f-*\ r .*•» - v»** •

_'

natori.

I L L U S T R I S S I M E E T C E L S IS S IM E

P R I N C E P S ,

D o m i n e C l e m e n t i s s i m e ,

L

, perexiguum^

poffm accufari

,

, quam multis

variisq

;

prafertim nominefit impedita ; Illuft. tamen Celfit. veftra erga fludia humaniora propenfiffimus fa v o r,

Excellentium virtutum fplendor Q ? magnitudo

, IU

lufl. nomini hafce pagellas ut dedicarem, me erexere,

non quod eodem dignas judicarem

,

rum imperitus, utnefciat teneram Celfit.Veftra a ta -

tem, bifce aliis que fludiis jam pridem feliciter imbu? tam ; aut ignoret provectiorem, iisdem egregie exor­

natam , cum eorum adminiculo dextre de magnis re­

bus judicare, fana confilia fuppeditare noverit.

Sufcipiat itaque Illuft. Celfit. V*eftra boc quicquid eft, chartacei mmiufculi, lata ac fer ena fronte, de­ vote precor, nec leve quantum vis, fperndt, me que

humi-bum ïm um magnarum virtutum cultorem favore ac gratia dignum judicet. Deus optimus maximus M u ß. Celfit. V ß r : ex alto benedicat, Q f c u w l~j

I l l u f l r i ß & Celßjf familia diutißime falvam f f f

incolumem, _{Reip. emolumento, Confervet. A n im i-}

tus fic voveo > votum D ivina M aje fias impleat*

L l l u s t r i s s . C e l s i t _{. V E S T R Æ}

v -ji-r < s\> _{i i--. ; ;}

Humilimut & devotijf. (lieni: à

E A U L U S G A B R I E L I S Ktfff W . G O T H U S .

D. F- V.

T h e s i s I.

N te r alia quæ in ampliflimo cpt-

tenÇluç th e atro tra& ari ad lo le n t,

praeclaram haud im m erito le­ dern aj&rxfÿiç de virtute M o rali fibi v e n d ic a t, quæ cui opera im^ pendatur, digna vifa eft: rîjç yS

àpe-Tt;Ç ÿJ'èu KTtJJUCÙ <K(MCTE(>0V , ÎV ßdoCUOTfpOV. IfoC. V\ CLpîTij ç i $ € i 71- fiwvTocç ciinyjv 7m v7U%p : ^ cteZ7*jç f y c t t t» x Z iï ( & ù ftc c ,

Sir. I J . yiJïçdv a/ru &iu TzrcuS'eicL K, àpZTtj. "Luk^ct^ç. NeC prî£-

tereà aliud m edium quo aétionum h o n e fta ru m finem co n feq u am u r, quam virtus effe poteftj, h a c n am q; ceu gradu arcem felicitatis afcendere va­ lem us. H o rn . I.3. H inc R o m an i virtuti Deæ h o ­ n o rem decreverunt, ac no n nifi per ejus tem plum h o n o ris ædem juxta extrudtam quenquam in g re ­ di fiv e ru n t, h o c iplo fignificantes veram p aran d i h o n o ris viam effe virtutem . H an c igitur yssAQz™ nobis eleg im u s, hujus indolem ©teftM n& w xa&- y«ym©- brevi tenuique penicillo adum brabim us.

U t autem lufcepti laboris felicior fuccedat ra­ tio (cum quis haud com m ode quid fe&ari poffit, nifi unde id derivetur & quom odo accipiatur pro­ be noverit) in ipfo frontifpicio, virtutis bvoptanrM^lou>, quæ iTvpoÅo^icw, bfxuvv^icuiy & 'Lvvowpiou/ exhibet , eonfi- derabim us.

I I I.

’EtvpcXcyicL eft fecundum lexitographos, a. Latina, qua Virtus ducitur vel à viro,qüod lexu virili maxi­ m e digna fit: Vel à virendo,quod viridem animum & aetatem in te g ra m , ad labores, felicius fefferen- d o s , cum robore corporis primario requirat. /3. Graeca, qua ’Açen} ducitur vel a. 'X™ £ q u o d ad fum m a 5c m axim a hom ines evehat & extollat, vel /3_{. ctptvxuquafi ipapjive 1 y.i&tu quafi 'ipcnii* vel $• cupet£§}

quafi _{quod feleétim expetatur, nullaq; a&io,} nific* wcupîxnaç procedens virtuofa dici m ereatur. Vel*. i7apw, quod in m ilitia maxime fit conlpicua. quae om nia virtutis honorem & dignitatem maxi­ m am effe indubie probant.

1 V .

D icitur praeterea virtus M oralis quod more 8c conluetudine paretur, vel, rßiKrj eQttf oûîv £ TXvoftct to/yiti pitTtp'bv 7mptyK?4yoy _{tx tdxf» i.Eth. I .}

C u rr return intelligentiam nihil m ag isq u am vocis ambiguitas im p e d ia t, ^ nobis ex­ cu tien d a , ac vox vinculo æquivocationis lib eran ­ d a venit.Sum itiir itaq^vox virtutis i.In d e p e n d en ­ te r pro eo quod kut fyxw virtus d ic itu r , & fie D eo

juftitia, fortitudo tribuitur. i.D e p e n d e n tè r idque i . G eneratim ad d en o tan d am *. Q u am c u n qu e in anim atorum iw&im & efficaciam : fie M agnes fîia virtute a ttra h it ferrum , & ignis aurum à fco^ riis repurgat, ß. Q u a n d a m an im ato n im & ctXoyuv

I h o T t i m : Sic fæniculum aciem oculorum aeuit, i ^ V

-Wtf u p i T t j cLVTOv c a r a ^ c u o v m i e i, ^ ctycdiov ^p c t / x & v , ^ m y x e i v rov p a v c y rtfç m À i f x i a ç » 2 . Eth. 6 . y • ’Aii f y n c c v , quSC

viro videtur propria &c. 2. Speciatim prout homi­ ni c o m p e tit, eique ineft <*. per naturam & fignifi^ c a t fingularem & eximiam alicujusin d o le m , & ad divqrla percolenda (ludia inclinationem .C.Dei in fu fio n e m , fie dona linguarum in A poftolis mi­ raculose con ceffa, habitus infufi erant. A dl.i.4. y.Exercitia& intelligitur habitus ex naturalibus & infitis honeftatis feminibus per crebras adtiones efflorçfçensj& honeftasac laudabiles pofteaa&io- nes gignens. N o s reliquis relidtis, hanc ultim am virtutis fignificationem in ftitu to n oftro con­

gruentem acceptam us atque am ple& im ur.

'Twamjpid, ex di&is p a te t, vocatur enim virtus 'Apri, aliàs probitas, integritas, honeftas, ab hono­

re q u o d virtute præditis màximus honos fit exhi­ b e n d u s , item juftitiauniverfalis, ad Proverb. ai§

Jïk g u io v v y] ovflb.rfeS'iji/ ‘z r c t r à p n y ç t. Kc ti x d t i ix c L p jv à p v p j v G r & fs få e i t y v , X. x a t t U c L p jv p io xß > )£ /cm x u Ä s je t. 5 . E th . I .

V I I .

ovofxcirAoyt*» mçctypcb-nteyicL qua in rei notitiam de^

d u c im u r, excipit: Aptn) iç i v TiïÇ9cup{Uxr\ _'iv pcaronjlt xox TYj ' z r & ç i i f t c t ç , u a y e r f A ^ A o y c o ,) i û ç ctv 0 Q p o vi/u t® * cg/me. 2 .E t h .6 .

H x c definitio m ore c o n ficto in Genus & Diffe­

ren tiam fpecificam refolvitur. V I I I .

G enus ftatuitur ’f y ç quæ non in corpore fed ani­

m a refidet, quod ipfum cum philolbpliorum prin­ cipe fie probam us : t ej* ©få njv \pvzw iW ^« a. àvvupuç,

i i å p p ffi J t våYj e n t x 7m ô x ç . jS. 7n $ & 0 j u v q m ç n g n \ ç £ v v a ,p te u g . y . é p ig n i ç t \c y y g ÿ x a fe o T c iv r ] n j g f w d p M t o ç , e ^ tQ x g e y y tv o p ie n j. râ]av rt ctv ïiv\ *1 àprij. Ad iïùvccfxiv virtus non potefl: referri, Xts y è àyxhes A iyofttO ct tu. S 'm d S etf TrÇstrjetv à / R f a ç , Xts xccxoi. Xt

iTsrouvxpxeQct x ts \peycpce9cc. k eh à'vva.'pi pclv io-juev Qv<ret. ayeSoi

^

xivad*5/ u?&.ct _{<zxruç. A c fie ex horum rem o­}

tio ne , thv virtutis Genus conftituere relinquitur. 2 .E th .j.i.m .m .7 .

I X.

H u ic noftræ affert ioni ulterius dabiliendæ ,quæ aliàs naturam %** (p e d are folent, fubjicim us, ceu fiint: i .föne id enim q u o d natura affequi vetat, ne per habitum quidem acquirere poffumus. 2. /wa&j-

cjç, habitui enim acquirendo no n (ufficit naturæ

a p titu d o , fed neceffum e d in fu p er, u t p o ten tia illa naturalis per d o d rin a m & dilciplinam exco­ latur. 31' k<7x.v\ciç fèp crebra præ ceptorum praxis, ad illud: folus & artifices, qui facit ufus erit.

X.

D icitur praeterea •a&ayiruùi, no n quia virtus vel eju sfu n d io propria n u d a confidit, ièd quia fine prævia exerceri nequit. A rid.

N e c virtus ed , fi quis cafii r ed è fa c ia t, fed vacupe* ovin anim oeffe neceffe ed. B onum autem illud qu o d virtus e lig it, e d au o d re d æ ratio n i & lumi^ n i naturæ ac h o n e d a ti congruit. C o n g ru it porro vita re d æ rationi tum d e mu m , cum voluntas Sc appetitus om nesque ejus motus ita ab illa in o f ­ ficio c o n tin e n tu r, ut nec in exceffu nec d e fe d u peccent. H o r n .l^ .c .i. Et P lato l.i. de leg. Id cum primis e d b en e & fecundum r e d a m rationem vi­ vere , m otus illos in om ni vita r e d è com pefcere, com pefcuntur a u te m , cum confvefiunt i t a , u t

m odum & m ediocritatem teneant.

Diffe-D ifferentia virtutis M oralis à M ateria & forma delûm itur. . V erum cum hæc fit accidentium na­ tu ra & r a tio , u t materiâ deftituantur propria,

Mum 8c ctvliK^ivcv m ateriæ vicem fupplere fo-

Ient.

X I I .

Subje&um quod, eft hom o virtutis capax, qui eum in fin em ftu d ioEthico invigilat, ut virtutes addifcerepoflit. Subje&um quo, eftanim a, uter vero ejus appetitus _{an *Aoy©-, in ter M agni} nom inis Philofophos,nonlevis eft concertatio, & u trique fententiæ ftabiliendæ argumenta 8c ratio­ nes fuppetunt graves. N os fequentibus nixi, ap­ petitum a/oyov virtutis lubje&um ftatuimus.

X I I I .

'rEt i <n icciA' clç nrçàç tol 7m6fj èu £%0ju,ev rj xclkuç. 2. E t h . f . Tct q 7mc% èçiv tv tu ÙÀoya tyjÇ _{ftcg/cj* ctfJLct ranpiç 7mt%ei7t} to rufict. 1.1. de an. D einde in appetitu àxoya funt vir­

tutum fem ina 8c igniculi, qui ante ufiim rationis in pueris fele exerunt. V nde item colligitur virtu­ tem in e o , quo funt ejus rudim enta, lubje&o col­ locari debere.

X I V .

N o n confideram us hic appetitum fènfitivum à ratione lep aratum , ut in animalibus irrationa­

lib u s, h o c enim m o d o , •srcfiaiptai, v elh o n eftasv e l laus ei com petere n e q u e u n t, nec ejus a&us h o m i­ ni proprius & peculiaris efle poteft : fed rationis im perio liib je d u m , quatenus hic eâ d irig itu r, 8c h o c confiderandi m o d o , nihil impedit, quin vir^ tus 'tyç ^cup&KÎi ve&e dicatur. Et appetitus fenfiti- vi rationis confilium fequentis a&io ab a& ione voluntatis n o n difcrepat. N e c appetitum fenfiti- vum om nium fine difcrim ine virtutum , cum T h eo lo g icaru m alia fit r a tio , fed laltem E thica­ rum fu b jed u m conftituim us.

X V .

O bje& um internum & proxim um virtutis fimt

rumOri (quæ funt m otiones appetitus fenfitivi tu m

n o n naturali m utatione c o rp o ris, ab o b jeéto 'b o - no vel m alo, à phantafia propofito & æftim ato, ad illud confequendum h o c v ita n du m ) quæ virtus n o n evellere 8c abolere fed dirigere & moderar* ri debetjU tinter defe& um & excelfum confiftant, eoque n o n eft cmùüetcL riptptlu, cL?ka avfipcetflet. 2 .E th .j. q.7. E xternum vero fiint vr&fyç ex affeétibus ortæ & n a tæ , vel illud ipfum , circa quod virtus fpecia- lis dirigendum o ccupatur : u t T arpam . H o ru m om nium individui com ites funt

m it a-im cf y ù 'zvoui'n 7tÙQ<h , v& j vruar/i w ç j & o t , v& j

7m<rt t u s W

a t p i i r i v z.Etli.3- in quibus cavendum

d u lô , ne ad turpes 8c illicitas aétiones voluptatis illecebris illiciam u r, vel ab honeftis a&ionibus doloris aculeis deterream ur.

X V I .

V irtus m ateriâ d e ftitu ta, form â etiam proprie d iftâ caret. H an c autem dnttiyug 8c improprie conftituit ipfa/^*W h o c eft m edium inter nimium & p a ru m , five inter exceffum & defe&um. u 3 <&*■

m c B n ç tjp y Xtcoto _{i^yov c f h r i Å d , <zs&<r to fi io w ß X iT rx c ity}

tXto

c ty x o u r e t epyce, cÔêv tuoQcuriv w n X é y e w , TOig zu z y x r i v e p y e tç , ot #V

d t y i X w , #7i _{'Zff&c&wcLi, log vq ç fxzv vmp& oXyg >L tv\ç eXhekjAcog CpQi}

h- pxtnjg ro k v , TTjg 3_{fxZTOTVjTcg crco^xoyg, r\ d ç e v j Tccto^g Tryyqg cLkçJ o ï-}

ç i p a Xj dpidvcov zç tT X pL ifX d v g«j çv%£LÇfxq. 2 . E t h . 6 .

X V I I .

N o s hie non intelligimus m edium K u r d v jv p i i r -

fyv _{quale eft tepidum inter calidum & frigidum ,led}

k cot dpv/jtriv. _{N on medium rei five k o lt d v r o t o Tsr^cypLcty tx t o} y $ t ç n low d m y p c tty î7m T tpX tcov dicpcov, 'o7rtp zçiv iv duTC txtdire,

k Kj K0LT0L T)}v dfij^fjLY]TiKv\v dvctXoytou). _{Sed rationis five} T ffög yipddçy

0 _{pJLYjTi -ZSASovd^et {IVIT Oket7T0i TX àzCVTCÇ y}

TXTO X% iv (£ TO d v ro 7rcL<Tl.

Et hic proportio G eom etrica locum te n e t, & ad extrem orum alterum prop/ius accedit.

X V I I I .

H æ c m ediocritas i. in affe&ibus lervanda,

a /T & m g y è îçw v7rtp£oÅy] (c e P h e i^ tg Ê r o piztrov' oiov (c ^cQtj^rivcLf (c

fapçqozef, (t cJ^u/LLyrccf (cXTngpcLffipcLf 2 .E th .d . 2. In a<£tlO- nibus aut rebus circa quas aétiones humanæ lunt OCCUpatæ. fie, 'zSt lijv J'eny ^fpuLTCov (£ Å^tv pte^o7t}f pt,&

tMvG{^/or>}Ç‘Xj2rê^}^i 5(£îiïKîiptÇjcùr&Jvet.(cdvtAevêegJa. 2.Eth.

Z q .ç . 3 .In voluptate & dolore praecipue corporis:

fio fei vxßctf £uôW etc viav y iïçt xcuçetv ye (c ?w7ret3zq ôïç fèi.

z.E th .3 . N o n tam en o m n em affe<ftum& a&io- n em m edium adm ittere afferimus: Ivt* $ M ç ùvo^ar

ç r t f (TVm ÅYifJifxivet fJLlTU TVS’ ^ M /À O T J J ^ O f . cJJnXCttÇtKOLKlCL, d v M^ V V T T K t;

poix** kù>7w. Haec nam que n o n nudum affeàu m

aut a& ionem n u d a m , fed affe<ftum & a& ionem cum circum ftantiis , in quibus b onitas aut m alitia m oralis polita e ft, c o n ju n d a s fignificant* Bur- gersd. c . n . th.18.

X I X.

E t quia (ummæ difficultatis eft , & haud fecus ac in c irc u lo , m edium in v e n ire , nam om ne ho- neftum in arduo eft, etiam quod vicinum honefto

e f t, ro [A,iv y è Zccêoçôxv juovax&ç içi, ro f ' d f z c t ^ r d v r n mïkcocüç

2: E t h .6 .ro /Lli V d y tQ Q V fJt,OVCSifiÇyTQ ^ KCÏKOV 7l z X v H f \ f I ,]M.IV1. 2 ^ .

E tq u ic q u id à m edio,fed nunc magis nu ne m inus, rece d it peccatum e f t, om nia vitia non paria led m axim e inaequalia effe colligitur. Q yod vitiorum d ilc rim e n , à circum ftantiis quarum hic fere eft num erus : nç, n, W, ©& tt, muet nvoç, ts-uç, è on, ori­ ginem trah it. E t hæc f^îidnjç KoycaùçitriAivYifcùiç dvotypor

vifioçôyirete d ic itu r, prudens enim reéfcae rationis di-

élam en fecutus & longo ulîi edotftus, in qualibet a& io n e, lingulis perfbnis & circum ftantiis quid conveniat, deprehendit.

Ex-Explicatis ita V irtutis M . definitione 8c caufis internis, ad caufarum externarum contem platio^ n e m r e d e progredim ur. Caufa igitur Efficiens R e m o ta & univerfalis eft Deus T e r O pt. Max.

& tpZ (reiÇ yÙ ivi^ytjputTUv ù<nv, ô d v r o ç içt, Gîoç o ivzp yu v t a •2STAVTA iv 'ss-ouriv. i .C or. 11.6. Q u i hum anæ naturæ in­

d id it n o n folùm u t honeftum à turpi difeernere poflit ; verum etiam variis aculeis 8c incitam entis ad virtutis exercitium eandem adigit 8c excitat.

X X I .

P ropinqua & particularis i. Principalis eft cre­ b ra M oralium ad io n u m repetitio.

ClKodofKOl yiVOVTttj y KOU K&AQiÇoVTSÇ KiQaçIça}. XTùû KAI TA [Àv $\KcÙ.A

ITÇAtIoVTIÇ y dlKAtCt ^iVOflf^A' TA

Q

d v f y ê i O i . i . E t h . I . E tP IatO I .7 . K v p t u n u r v yÙ ip e ty v i- m f ir c u r i tots TXTAv *[ôoç o l d sôoç. A d io n e s h x inftitui d e b e n t ju ­

x ta r e d a m ra tio n e m , leu id operam d a n d u m , u t n o n illud in vita fiat quod videtur aut m axim e li^ b e t , fed quod expenfis ben e circum ftantiis quam rediffim um d eprehenditur : H ac D uce per totam vitam eundäm e f t, m inim a m axim aque ex hujus confiliogerendafiint.

X X I I .

non folùm fiint virtutis caufie, fed etiam

e f f e d a , iQl^OftZVU yÙ KATxÇpCVMV T QJotfiUV , KAI \jZ ö0pCtV€1V AVTA,

y a c fiî§ A Àvfyetci ' k ytvcfizvoi

,

Gz&C-£<&?. 2.E th.4. S ed in te r aA iones v irtu tem confti- tuentes & c o n ftitu tam fequentes n o n parum eft difcrim inis. S u n t ergo eaedem vel fimiles m ate­ ria lite r, n o n fo rm a lite r: F orm am enim om ni a& ioni m orali præ bet anim us potiflim um agen­ tis , & principium in a n imo , à quo illa proficifci- tur. V irtu tis igitur habitu præditus M w M r ÉV«nt

ß&diug cLpvmxivriTuç tx^v vryfået.

H u n c h ab itu m n o n conlecutus eadem quidem agit, led n o n eo d e m animo.

X X I I I .

2. M inus principalis feu adminiftra eft i. C ura parentum co m m o d am e du c a tio n e m , quae virtuti generandae m agnum m om enti affert, com ple­

ctens. Q u am v is enim pueri in prim is unguiculis virtutum n o n fint capaces, iis tam en reb u s, in quibus virtus co n fiftit, u t affuefeant, utile eft ac neceffarium , N a m ,quo ftmel eft imbuta recens, fer-

'vabit odorem teßa diu.

X X I F .

i . C u ra educandi, quae eft praeceptorum & ex*

em plorum reCta applicatio & quotidiana ulurpa- tio. Praecepta enim lunt normae & exem plaria vi­ tae form andae, & exem pla funt ftim uli quibus ani­ mus ad virtutis ftudium impellitur à vitiis deterre­ tur. R eq u iritu r denique u t indefinentèr virtuti

fît d e d itu s, ab una enim vel altera aftione virtuo- fiis nem o dicendus eft. Sic Cambyfes Perfarum R e x n o n ideo juftus eft v ocandus, quod judici iniquo Sifamni pellem d etrax erit, eique tribunali fiiperftratæ filium ejus im pofuerit ; quia alias ty^ rannus crudeliffimus fuit.

X X V .

In educandis t v Ç v ï * quam d.Eth. 1 3 . ^ 7 * ^ ^

Phil.vocat, præ liipponitur, quæ egregiam corpo^ ris tem p eriem , ingenii acum en, judicii folertiam, memoriae fagacitatem , aliasque dotes naturales ex corpore bene tem perato pullulantes, compre* hendit.

X X V I .

N o n tam en hinc concludendum tem pera­ m entum , naturam aut inftitutionem K V g / C C t CLpiTtJÇ CtV-

conftituere. N o n _{em peram entu,hoc enim} ad hos vel illos mores nos difponit^& inclinat,non vero neceflario tra h it, quo etiam arnnutato, m o­ res, non raro m utantur, cujus rei exemplum T h e - m iftocles nobis fuppeditat, cujus vitia ineuntis adolefcentiæ magnis fiint em endata virtutibus. C orn. N ep. Et Plato 3. de R ep. tfjLCi /x\y Ù <pdtH7tti 1’■

f â V & v y\ < r u /u ,d ,, t x t ot v\ c t v r a à p e r r j _{a o y o S r \v m i e i v , c û k c t r ü} m 'V \ l v % ï ] O L JcSri 771 CCVT1JÇ CO^tTY, <TûùfA,CL _{U Ç h O V T i ß i Ä T l f W}

0 cw

tUvoui-XXVI I .

fjLivGiZx0^ ' i .E t h . i . N on y. Inftitiitio aut do&rina, ^ V

Finis virtutis ultim us & lumm us eft G loria D ei,

m edius v ero a. S eft h o n e fta s , hujus enim gratiâ o m n es virtutes fufcipiuntur. ß .a eft beatitudinis

In te r varias virtutis divifiones, ea videtur com - m o d iffim a , qua alia eft i. Perfe& a fie diCta quod affeChis lut) rationis fraeno plene dom itos co n ti­ n e a t , eaque vel *, O rd in aria mediis enum eratis a c q u ifita , vel ß. E x tra o rdin aria, quæ virtutum m o raliu m em inentia & upirij rjçsüïxr] dicitur. 2. Im ­ p e rfe c ta , eo quod no n d um planum & plenum

im perium in appetitum noftrum h ab eat, ficxliCta, & eft ad perfe& am virtutem apta difpofitio.

X X V I I I .

.R o m .^ .^ d .In te r^

071 6 jC sF ôgtf X J'i OLVTX ïi ç CUUtOVT CL 7FKV TU,

civiiis ieu evdeuumetiç rruitio quæ 11c aen n itu r : n

cu*w-jLLOvict 6-fïy cvspyotcL *l>vyyç Xo^tx^Ç Xclt cLptrijv cLç/çtjv Kgij 'nteiurcP-

7>]V, OV /3ica TlXsi'-J I . E th .7 .

civilis feu kvfeuumctt fruitio quæ fie definitur : v iv&

» « / i ^ ^ ^ . i \

Quum omnis _{virtus fit medium inter duo extrcipafeu}

vitia, de his, ut virtutis indoles & natura ex ration_{e oppo-} fita, hoc redius intelligatur, _{p c û k o v x A r iiïo p iv o 'n c *}

•nruaiv *i fxitwrriç, tyrouviTW’ too 3 _{x t opQci, x t}

i^rcaviroo, ct,?&k \f/ex T a ' _{2 .E th .7 . paucula fubjungerç placet.}

X X X I .

Vitium à v ito , quod omnibus vitandum & fugiendum fit, Gr.vcis _{neurice, KcL’AQTrfç> alias}

O k a p cL i a-Çâ.À/xa. _{dictum, hic}

lo ci non fignificat proclivitatem illam malam, quâ _natu­ ra ferimur ad id quod civiliter malum eft, & lumine natu- ræ malum efle cognofcitur ; nec aftum malum, qui à pro­ clivitate illa manat; fed promptitudinem potentix naturali fuperadditam, qua: ex crebra horum aduum rep_etitione provenit, & habitus dicitur.

X X X I I .

V itium Morale eft habitus eligendi mala feu fedandi ea in vita , q u æ à modo & mediocritate aberrant, fivè id excefiu five defedu fiat. Horn. 1_{.3 . E th. 3. n.4. V el : vi­}

tium eft habitus cum prxeledione conjundus in nimium vel parum declinans, picc. gr.9. c.90.

X X X I I I .

D icitur i . Habitus non kcot _{cp ih oroQ uojv,}

e v f i çépycrjç

fed impropriè propter modum tum acquifitionis tum inhxfionis. 2. _{'n & cu p tltx b ç ficut enim virtus ex aliqua} adione cafu quodam bona non efficitur, fedele_dionem in animo bonam prarfuppon^t, ita nec vitium pro_{prie eft,} ubi quis femel vel ex arfedu & imbecillitate impin_{git, fed} curp,deliberato adiones malas obit.c [ukçov _{y S x iv o x Q c d a /u v x}

Ttf, XT efkt TO UOt?iK0Vt XT cJkï TO >]tJov}cÛ&‘ 0 TZfrfiOV. 2_{. E th .9.}

V itium feu x o lk U eft duplex i . kuG ' \!^srtpÇo\yjv i v t u 6k -CdïïK&v ? JWrdK «V TOf 7rtihun kj t u l ç 2. Ku t e X k & ÿ ïv i t r u ï ï k H7veiv r i %Wvr®^. âr<as- ô ctcr^r©0 ei/ ^£i/ 'snStëcr« y s r tp G c iX h e i,

g y j Àtj<fs& iX K etret' o y ùyèÀ évÖeg®* kv p t v À ij^ c i \szre p G c t? k e i’ kv y 'srçpirci ’OketTTGt»

X X X V .

Sed jj vW^CtrA^ %, *j iX K e t^ tf fub uno interdum vitio com ­

prehenduntur, ciun una & eadem a<ftio plus & minus ha­ b et, ut in injuftitia con tin git, injuftè enim qui a g it, una aftione modum & excedit & deficit. Saepius tamen duo diftin<fta vitia fu n t, ut mtuticl £ àveÀtuêeg/ct,. Quæ vitiorum

diftin& ioparthna fubje&o, partim ab objeéto deftimen- daeft.

XXXVI.

V itiorum oppofitio eft duplex: vel ^»jwdjvel& e u r r i* .

çepviluiuç. cum virtute pugnat, id enim quod virtus ponit,

vitia tollunt. E t ut à virtute a<ftio legi nàturæ conformis p ro v en it, ita vitium adionem conformitate illa carentem edit. Inter fe opponuntur iv o u r tu ç . Sic Phil. vftelcov

IVOLVTIO-> \ ~ V \ V . • \ V / ^ ~

7775" £Çl T iÇ ClKpCIÇ 'ZS&Ç CL/AV\ACL , V\ TSÇÿÇ TO (JLlOWy m^pUTEpU^0TBtVTDt d ty tp jK tv cûkv\X yv yj r* fxiT ü . too 5 vrheizvv âttï^ovt» ù ^ ^ u v , Ivournet cfJ^ZTzcf. 2 .E th. 8. Opponuntur autem ratione fui materia­

lis , quatenus funt qualitates longiflimè diftantcs, non ra­ tione fui formalis,quç eft à mediocritateT q r v r & f ÿpooçaber­ ratio,quum hac in re conveniant.

In honorem

Ornatißimi

Iuvenis

,

D N . P A U I i l G A B R I E L I S Kal f f /

Philofophiæ Candidati,commilitonis & popularis luifin- cerè honorandi,pro laurea Magifterii reportanda, de

virtute morali egregiè dillertantis, hoc 'zrzvrsKcur JîKciçTXov _{gratulationis caufa L -M .Q Jundebat}

P ieridumplaufußhcebi penetralia, P A U L E A ppctis>afpirans altas ad Apollinis arces. V t vario vinttus vertex vel amine vernet> L ibethrœ liquidum lucubras libare liquor em, V rgens virtutem veneranti voce verendam

S

G rata Gothis y gracili graphio ,gymnaßa grator,

A rdalidum aufpiciis atque applaudentibus auris.

B landœ Budœœ bonitate brabœa beavit R erum Regnator radianti rore rigando, I dcirco invigilans incumbe3juvante lehova, E gregiis exercitiis, egrejfm ephebis.

L aurea largiftuo largitur lucra labori, I ugiter ingenuae jugulo jungenda juventa, S in don Sice! i dum[equitur fuaviffima ferta.

J o h a n n e s H a q j j i n i