Disputatio moralis de ultimo humanarum actionum fine, quam ... sub præsidio ... Israelis Bringii ... pro magisterij gradu, ejusque privilegiis potiundis placidæ disquisitioni submittit Olaus Erici Schult wesmannus. In aud. Gustaviano ad diem 21. Feb. A.C

hp _{βρομ,ατι 1fimy.it}

Difputatio Moralis

Do

ULTIMO

HUMA-NARUM

AGTIO-NUM

FINE

uarrut

Λ3

Confenfu

_{Stapprobatione}

_{arnpliffirnse}

_Facultatis

Philofophicae,

in

illuftri

ac

Regia

Ubia-lienfi Äcademisu,*

S U B Ρ K JE S I D I O

Magnifici

p. t.

Redioris

Chrtsftmi

(j)

Excellentisfimi

Viri

s

M.

ISRAELIS

_BRINGII,

In

_pnedidia

_{Acad. Philof Civilis Prof. celeber™}

rimi» _{Prarceptoris acprornotoris fui ju*} giccr honöraodi.

Pro _{Mdgtßerijgradu> oj&% priiilegw potiundis}

placidtzdifquijttiom fubmittit

O L A U S Ε R I C I

_@φπί(

Wefmannus.

In Aud. Gfßaiianoad dtemit. Ftb. A.C. 164.6.horis_confuetis.

Maxime

Re

ver

endo Vi

ro ac

Domino,

Dr,

_J

_Ο

_{Η Α}

_Ν

_{Ν I}

_R

_U

D-Β E

C

Κ

ί

_Ο,

_SS.

_Thoiogise

Do-étoni

_{Excelientisfimo,}

_Aroiienfis

Dioecefeos

_Epifcopo

_dignisil·

mo,

Confiftorii

ibidem Eo

eleilailici

Prasfidi

gravis-firao, fautori

meo

plurimum

ho-norando,

Reveuentcr 4c

ßt&miße

Gjjereiam

Η Ρ Ο Δ Ρ Ο Μ Ο Ζ.

Ucmadmodum animo_ejus,

_{qui Iterall«}

quodingreditur,

ob

ve r

far

i

fu

Β

ί

η-d

e

fö¬

letlocus,

_qui

_meta

_quaii

_&

terminuspe-regrinationis

propoaitur

$

ita

in

tota

hominis vita, nuilå cum rationc

inftl-tüitur _{adtio, miicertus, ad quem}

_{.totädirigitur,}

_con fiituatur finis. Nam ida naturå homo confecutus

_tf1?.

Ut

quod iibi

utile

_{putat,expetat}

_&

fequatur.

Cetera

vero arfimantia,raticnis t

xpertia>

dum bruto

_quodä

impetu

percita,

prasfentla

duntaxat fs^lantur,

η

hü

pra

fentiu

nt

in

futurum

,

necquis

adlionum finis

fe-quatur,

attendunt,

Caeterum finis

is,

quem

homo,

rationis dudlu, ceu ccrtum vitae fuas

_fcopum

pne-fixum habetj nomine Summi Boni, in

fhilofopliia

folet venire;cum finis Scbonum inter

fe«^V^c£«,8c

certa ratione,con

vertibilia, ceofeantur, Hinc

vete-res bonum definiverunc ;

quod Omnia

_appetunti

Itemq;appetendorum

ultimum^. Nec mirum

:nam

ut oculuslucem; fic hominis voluntas,

_{quod ho«}

num yidetur, dtfideratSc

quaerir Unde

Seneca

pro-ponamufe,

inquit,

Oportet finera

S. ßoni, ad

quem

nitamur,ad _{quem omne}

_fadium

_nofirum,

_didtumq;

reipfciat,

veluti

_navigantibus

_ad

_fydus

_aliquod

_diri—

geη

dus

eil

eurfüs.

Alibi

caufam

_ftultitiae,

_Sc nia-Yitlx noftras _{aflerit,. Finem}

_ignorare,

autnon

affidue

meditari.

_Quo

_Sc

_Cic.

rcipexic

> cum

ait Üb.

_4.

A-cad, q.

Omnem

rationemvitae, Definitionc S. Boni continerL _{Atq; hasc}

_ipfa

,

in

caeteris ,mihi ctiam racio

_fuic,

_{utex florentiilimo}

Philofophiae

viridario,

hane pne

alijs,

Ülufirem

materiam

_excerpferim

_dif«

eutiendam. quae

licet arduaSc

difficilis fit,

teflimo-nio etiam Cic. üb, _{ζ, de Fin. afierentis: De nulla}

quaeiiione

majorem

eile

inter fummos viros

diffen-tionem, _quam

_de

_ea,

_in

_qua

_quaeritur,

quaenam res fit furomum _{ßonum; Cum tarnen multum}

jucundi*

tatis, moltü _{utiiitatis, neceflitatis-vero in vita}

com-muni

_plurimum

_habeat;

_ejus

näturamv

_poftquam

ex finium

fubordiinationcy

_{ultimum tandem}

infe-.

rendum,

_{demonftravero^}

_Convenienti

definitione.

Sc

praecipuisaffe&ionibus,immediatoq;efFeftuin-de

_prodeuntc,

_expücare,

_{Deo clementer}

annuente&

SKlljÉ Μ

Μ1IJI.MM

H

äMjldiSMÄ

Μ

H

Mä

^eSe*e^e©e5eeé©ef«^«öéa^iijfe>®äa(

DI SPUTA TION

IS.'

Do

Ultimo

humanarum

aäio-num

fino

4*

Thefis I. *

T

_adliones,

_ita

_fines

_quoq;

_adlionum

humanarumdifFerunt. Alii cnirnaliis

antecellunt_{jlicmilitaris artisfinis}

,·yi-£toria> architeåonices fibern, id eil

«-dificium»_{iongé fuperat}.· nec non mc-dicorum _{fcopuss ianitascorpore«,}

far-torum, futorumq;

finibus, multo

eil

pracilantior.

Habetprasterea

finis ornnis,

mente

conce-

^

^ ptus, alios

fe

priorei,

quibus

fcugradibue&

mediis» ad ul¬

timumcontenditc Ita bonavaletudo,prarcipuus finis eil artis _{medicae, ad quemcoeteracomnes}

_ejus

adioncsj

_erunt

dirigcnda?s qu«q; aliquomodo

ctiam

medicifincs

efTe

di-cuntur , Cumtarnen omnes illi» principalem

refpiciant»

nempé fanitatem_j4 Quo

magis

autem

finis

ille

ultimus,

proteul pofitus

eil

>eo caeteross

dignitafe

&

pretio

vincio.

quemunice amamus

&

colimusinonaliorum»

Ted

fuiipfius

rcfpcdlu. Cieteros autem propfer

illum

appetimus,

quo

ctiam obtento

_{acquiefcimus,perfedtam, in}

_eo

_confiilerc

_fe¬

lcitatensarbitrantcr*.

11-IL

Centra veto,_{qui finem humanis aåiönibu*,'in}

quo S.B. _{pofituraeft, nullurnprarfigunt; immcnf»}

cujusdam

kvxQioct, naturam ipfam,accufareyideatur; ac Γιmentibus

humanis in _{vaoumcommunicafletrtfw»»tf<?/<iW,}

omnihu^^

mnatum_{dsßd'rium, finem cjuenäamultimum}

conjequtndi, qucna

tandem _{reperirenon poifcmay5.}

III.

Vtautem hu_{jus, quod quserimus, Boni>}

indolesfaci-«fqraliquantoilluftriorappire-ät; defiißitionc, anteomni«

«xp%imendaficocuIis fuhjicicnda videtur. initio å

Nomi-ncjji

fa&o jubi rooredudum _{reeeptoSc probato, tria cum r}

primisraomentaveniunt exponenda. Quorum x. £cym.

a. _{Synonym. 3. Homonym,}

expedieo.

1 V.

i. Qu»fit _{appcilationis hujusgenuinaratio,}

nonadeo

promptum exPhünfopborum feriptis eil eoghbfcere#

vi-dentur certé ilü, non _{ufq; adeo fuifie de caiblliciti .·}

for-ttilised,_{quod parum lucisjad ipfiusrei expiieationem}

ad-^ _{ferat. Nostarnen cum illisfacimus,}

qux bonum putantdi«

k4*^ci _{quafi Rtw<*v> åduobus,(Cicut Sc Beatucn quaöbené}

habi-tum) quU _{quiequidbonum eil,id etiana aiteribonum ef*}

ib dieitUL·.

V.

2. Suceedit_Synonymia

: qua (*) Latinis dicitur (/)

Felicitas, a. Bcatitudo. _{3. Finishominis.}

4. Beata vita

ici-licet civilis. _{5. Radix åqua pendent omoia, ad}

quam

refe-runtur omnia. 6. _{Parens Sc Rektor decretorum.}

7. Ulti¬

mum_{appeieodornm. i. Extremum,}

9- Summumj &o. V I.

(/3)'Crs:ci vero dicunt (1) _{πλ^, paulo aliter in}

Philo-fophia, quam vulgo : u£>i effeclioncm ,perfe&ionernq, rei

%ni-Ugnificit

r ut Homere ac Prife's: ät primusftäto Philo* jfophi«adjunxir & reftrioxit: _{proeoquodin vita ultimum}

appetimusv Ideoq,· Cicero pailim rertit& appellat; ul¬

timum, extremum, _iummum, ut _{prius indkatuen, (2) τ&}

a.?«Bov. bonüm, ideo_{inqnit Pbllofophust.Mor. 1. Seite ve¬}

te res, id eiTcbonum _{definiveruot quoNdömnia}

appetuno.

(5) iuåcufxtxi**) i. M. 4 beatitudinemioquit,_&vulgus§c

e-f_{Uiiiti, poiitiq,·}

_hoÄides

appc_{Jlant, ejusq; vérbi vim} han©

eifeilatuunt, utidem valeat_{quod bené vi?ere>&:bené?em} gerere, (4) Μακα^/σ-μο*, a 1<?titta ejus £Omite# di£ta efcii

Prileienim ri _{μA\&c %οΰοαν> b.c.}

aniaxt-megaudendo deduxerunt, uttefiatur _Phdoiophus7. M.ir,

(0 Ευτυχία* proiperam fortunam , qu« quamvis

fclicitatis|

efibntiam non conftituat: ad _{integritatem tarnen}

pluri-mum confero, _{Impoflibile enim eft> auteerte difficile»}

ut_{prseclarasres gerat i-s, cui null« faeultates fuppetuno»} ι. M. g. Arift. d. 1. _{quia ex rc&e conformatis} adtiouibus, Felicitas orkur. _{(7) ευζωϊα*, redlitudineruvi¬} vendi, tum enim felix_{quifpiam judicatur, cum}

vitaea&io-nes re&é inftiruerit. 1. M.c._{4. & fc. juxta Ma;th,Bergii}

ver-fionem _{pag, 39,*}

Vit

Rationehomonymias, feiendum bonunj

etfe

duplex?

SpivitUAlcunwm* dequopctiilimum in Theologia, ubietiam ratio,& via ad tale bonum_{perveniendi»rc&é &}

fufficien-ter demonilratur. _{Joh. 14 v. 6. Hoc bonum ex}

Philofo-phia, fruftra quaritur &expe£tatur: Cum ithnreis,cxil¬

la, feiieiutero _{qusrentibus, Chriftusfit ßultitia, 1.Cor. u}

VIIL

NaturaU alterum, _{quod partim in contemplando confi-·} flit.& ad nit tem _{imprimis refertur c partim in agendö}

»>

%uocj _{magis ipe&at} ad appetiturru. Uadé Cic, elegante» dicit

dieltχ.off.

duplicemefß

_{animorumvim% utsam inAppetitu}

pofi-tam\ alteramtnratione: _{qua? docet explicatquid}

facien-dum _{fugicndöcaq; fit, ifa fit ut Ratiopraßt, appetitus vero} obtempevat. De Naturali vero bono> hic potiflimumfsr«

mo eft,

1 X.

Äriftoteles felicitatemdefiniens: ait efle

_higyetet*

φυ-%ηςteytKv/fκα&kovn^rJw

ηλΗοΌ.τψ

ev

βίφ%ιλΜ<ύ

: Operationem

animd_{rationalismfeetmdum optimam$perfeftißimamvirtutem im} vita_{perfecta, ι. M.7.}

^ _X

Omnesilii, _{qui eruditjus deS, B. difieruifle credunturs} felkitattm vita? civilis> «na cum Philofopho, in Pirtutis _a<*

Bione_{repoiuerunt. Genens ergovicem hicobtinct adio} feu_{operatio. Commodé; etenim» fi juxta canoüem,}

fapi-cütum confenfione _{approbatum , debeamqs cujuslibet rei}

bonitatem &_perfedionem , ex ejuidem operh & adione»

prseeipué «ilimare: quidquaefo impedit,quo minus

bea-titudinem» in_{qua,hominisbonum & periedio pofita e(t»}

perpropriam ejusadionem, definiendam ftatuamus?

un-deiterurnAriiloteles ait ι, Μ.8, έυ^ΜμονίαΖ*:_{c* κτηΐΗ » άλ>}

λαfåqrnαξίτηςχκίν ά?λα s'57» & Cic. Omnis lauf

virtutis in adione confiftit, 1.Off.

XL

Quemadmodum enim inludis theatralibus? non

peri-tui rerum» fed_{quigeflu &voee» perfonam &adionem}

fi-biimpofitam» advifumexprimitjlaudem _{&applaufumpo·}

puli refert: ita in virtuds theatro,parum aut ctiam nihil»

prodeft virtutisnotitia, nifi bonaoperafequantur. Quod

enim corpuseil fine motu, hoc cfi virtus fine adione, id

quod variorum exemplorum indudione» dcciarat Arid»

loco_{iuperius aliegatoj} nempe c.7. &85

XIL

t ' _{\ ■. y - , ·}

v

X l L

forro,eum dicimus adlionera eiTs _{genus, femotum}

t)ic_{inlelligimus, utveropropinquum üat,}

_reßringitur

_per caufam _efficieotem, yoccanima. _{Cumqjanim«hominis#}

pluresfint faeultatcs, dicitur operat'0 animarationalis. fet re-moveantur ea, _{que? ad vegetativam & ienfitivam}

petti-oent,_{quas homo cum brutiscommunes}habet. _{ι,Μ. 7.} In

hinc ienteatiam admodura _{eleganter loquitur Seneea_>,}

Ep.76, hoc modo : Inhomine optimum quid eil ? Ratioι

håcaoteceditanimalia, De^s _{iequitur. Ratio}ergoperfffiay

propriumhominisb9ηum eB: Ca?tera> iilicum

animantibus

fa?

tisq;communia funt. Valet i &Jeones. fermofus

eß

? Sc pavoacs: veioxeß i &equi. non dico,

in

bis

Omnibus via*

eieur, Ettribus_{interjeüis lineis:} Quid in hemine pro¬ priumr Ratio. Htecreblafå conjummata*

feltcitatem

heminü

implevie.

XI IL

Differential petita eil åmedio

proximo,

per

quod,

bca-fitudo_{acquiritur, femelq;}

_{acquifitapoilidetur,}

_qua?q>ejufc

niodi verbisindieatur : Secundumvirtutem optimam perfe~

fiifimam,in

vitaperfeBa.

£ten

im

5

quia beatitudo

eil

Tum-murnhominisbonunvideo nonqualibet adlionc definien*

da,Ted tantum ea>qua; perfecta virtuteperficituru. Hinc in dubium verti ooteil i

XIV.

Jgtdnamvirtu*ßt optimaξ$

perfeflijßma

?

Cum

hic

fo-lius hominisbonum quasratur, ut prius ailertum ;

ideo»

non poteß illud

conhderari,

nifi iecundum

praeßantißi-mamhominis _{partem, qua} rationalis eil, Quarq;

vel

per

eßentiam talis» ut mens \ vel per partieipatiönem j ut ap~

petita

qui

rationi

reöa

jubenti,

aptus natus

eß

parere,

&

fi-liale_obiequium

_prseß^re.

_ütriuiq;

_jam

_{partisoperatio}

hic

Intelligcoda venit. Hinc etiam cd, qucdtarn contemr?a* tiva _{qu^n adiva felicitas» datas definitioni» accomtuodari} poiTit> acdebeaOi

x v:

Hifce_{praraffumptis,& vereprasfuppofitis, fequitur} u»

tfiusqj facultatis virtutes>< hrc eile inteiligendas» _ut inter

virtutes iöfcelledualesv _{Sapiintiam aceipias, quas inertem'} perftcit; quam & ipfe Pbi'ofophus, ίο M.7. iummum ho¬

minisbonum _{appelJat: Moral/um>vero > optimumputabis} eile _{Jußitiam univerfalem^ qunrff itidem Arid. 5. M. %}

pras-ftarififijmam virtutem eiTe ait. _{Idqi 1. quia virtutes in fe}

complsditur omnes«, Deiodeperfedas _virtutis uius cfo«

Quiergoeåedprasditus» etiam cum aliis, non fecum

io-lum, virtute uti _{poteil, idem plane Cicero hifee verbis}

expreillt; Juilitia_{inquiensv forasTpcdat,&} totam fead

a-Iseaas _{utilitatesporrigit» & explicau.} XVII

Licet porro, Hase fententia, magnorumauthorum _ap«

plaufu approbata, redotalo dare podlt; ei tarnen» nonad«

eo _{magnam movebimuslitem, quiperoptimam virtuterrv}

feie _{indefinitéjqusmlibet virtutem perfedam aeeipit.} Cum

enim, omnes virtutes» in_{gradu fummo conftitutar» in}

u-num hominem non cadaothinefada_{comparationecum}

reliquis virtutibus,unaquasq;virtus cenfetur optima, _quai

cum hoc vel illo individuo, _{edprimuminchoata, Ted lon¬} go ui'u crebtisq; adiombus confirmata» praftat reliquiV«

Tta beatitudo_{joiephi incaditateconfiftit» a qua,}

potifli-mum denominatur. Huc etiam_{facere videtur illud}

Phi-fbiöphi, ι. M. 7. dicentis: Si plures fint virtutes »

fecun-dum _{optimam& peite61iilimam»cenfenda crit bcatitudo«}

XVII.

Additur in Deficitkne Uta_{ferfttta*- ubi duplex}

non

com»-incömmodé,_poteft

_intélligi

_perfedio.

_Prior,

irdicatbea-tum feufelieemhominem, judieio conflanti & iolido,

hi-bituq; virtutisconfirmatq, vaierc debere, ut

his inftrucius,

prasclarasadioncs edere poffit, & velit. In Tumma .e

Pro«

baadio, prxfupponit_{verumrationié,} ξ$

ϊώ<η arbitrif

ufurru.

xyni.

Temporisautem reipedu,

pcrfeverantia

intclligen-daeft; non cnim uoa, aut altera adio, ad beatitudimm

fufficitifed eonftans» &continuum virtutisexercitium

rc-quiritur. Quamdiuergovir probus»

virtutis

orbitam

pref-icrit, _{fuoq;officio nihil indignum admifcrit:}

_tamdiu,

ia-quam» hac felicitatc gaudebit.

Quampräoum

vcro,

å

virtutum tramite,ad vitiorum _praccipitia

_deftexerit»

_illico

hoc bono _privabitut-.

XIX.

Qua _{dereipfe Ärift} ι Μ. Μ c,4.

ficdocct,cum

igituff

inquit: felicitas fifcbonum

perfedum

&

fmis,

nos

latere

non debctj id insetate _{perfectaeile» non autem} in _puero*

iedin viro, is_{namq; perfedus» & ne quidem}

_in

_tempore imperfedo, fed pcrfedo. Perfedumautem

fuerittempus,

quamdiu honvo.vivere potuerit. Nam redé

å

multis dici-

^

tur, felicem, in_{lorgiiTimayitsetempore}

_e(Te

_judicandum»

,nt_{opus(itperfedumeile, intempore}

perfedo

&

in

homi-ue. Quod etiam commuoi proverbio-declarat.

Philoio-phus L»i. f.th. 7. Tantum de

debnitionereali,

quae pro

u-beriorihujusenucleationcjdcridcrarividentur, in ipib dii-putationis adu,

Dcobenediccnte}conabimurfupplero.

X X.

lisita

_{quodammodoexcuifis,}

_quar

_fummiboni

efien-tiam conftituuut, _{operar prctium eiTc duximus,}

_ejuidem

quoq;

afFediones

ieu

proprietates delibarc

: quarum

.(*)

tit _quod

_bicupoHx

_fit

_{im πςα,κτΜ}

_ultimum

_live

extrs-extfemüm a<rtiöiium biimånarumbonuäa, ι. _Μ.·/, dicitar"/ autem, veieo potiiTimürD nomine_{cxtremum, quodin fui}

adeptionem & deiklenum>appetitumvehementer excitet

moveata^

XXI

(β) TtÅMiiinV) ι. Μ.7. quia fuperias _{& perfeåius} hoc

non datur. _{Semperenim propterfe,}

nunquam propter

a-iud _{expetitur: reliqua vero ad hoc, ceu ultimum ordi*}

nantur, ut fuperius_{diåum» Deindc, perfeüidiraum eil*}

quiamaxime ertatfu,,

ΧXIL

(y) M.f. proprium hominis, qua homo, icq; öobilifiima hominis parte poiitum. Nulli enim praetet

hominem?_{competit, ipfumq;abomnibus aliis diftingui0%}

Hinein _{optimahominis parte fitneeeife eft, ita ut in ejus}

öperatione mensßtDux> νΰluntas Comes, _ÄppetHusfenfuu'm f#*

mal#*. Piccol. _{gr. 9. c. 52,}

XXIIt

(i) Eit kvji*£κΙς, h. e. fibi fufficiens: _{quia eontinet}

o-rnneillud, _{quod ertin fe rieeefifarium,non autem fimplici*}

ter omne_{quod homini potert obtirigerc. Nae tarnenma¬} netdefiderium hominis _{ioquietum, quiadefiderium} ratio-ne_{regulatom, quäle oporteteilefelicis, non habet}

inquie-tudinemdebis,_{quaenon funtnecetfaria, licet fint portibi*}

Éäv B» Thöm. ieEth. lc&. 9. & Arirt. 1, M.7. Horn. 1.1.c.7.

XXIV.

(e) eZovy i. M. 9. Divinum,namvel å Deoeft,non_qui~

dem immcdiaté,fedmediaté. vel_{proxime ad Deum}

acce-dit. Quo e aim

_aliquid

_{eil: melius, eo divinitati magis}

ert

vicinum**»

ί XXV.

Φ Hroc ctiam fua fpontc

_ernannt

_6.

_pfoprietas,

_quod

S. B. fitτίΐΛίονhonorabile, i. M. ii: _Taleeft, non

proptera-Jiudj ied proptérie, & in fc _{praefiantiiliraum, adeoq$omni}

veneratrone _{digöum. Tantum de affe&ionibus: Caete»}

txß quse fint,_{exiis quas recenfits funt,non obfcuré}

inno-teieunu.

XXVI.

Effcttusimmediatuti feuperpetuum, perfe&arum

aftio-num _{confequens, eft& dicituranimi}

vo/upta*. Qu«huncio

m oduno ab Äriftotele, _{so. mor.}e. q'definitun^.

XXVII.

Écfai>q157 _{a/Sgy&af cτίλ^. Velupt/U tH} perf«B<zopératienisfiiQHi autperfeflh extfinfeciu accedens. Reite

dicitur _{voluptascomes5c effe&us S. Boni,principalis}

j eft enirntaη_{quam flos, & pulchritudo}

ex eo con_{furgens: per}

quem ardlius; dukiusacintimius cum

objecto

_{S. Boni vir}

felix eooBe&itur, Arift, ίο.M. _{4. Piccol.grad 9. c. zu}

XXVIII.

Talis, _{utapinor, genuina , de fummo bono efi:}

fen-tentia; magnorumPhilofophorum, cum primis Chriftia-norum _{applauiu, &una-nimifere confenfu gaudens.}

Quae-que aflertio,ut adhuc manifeftior evadat: perplexa, eaq? nonparvi momenti_{qusfiiohic occurrit deeidenda_..}

xxex.

Cum S. _{Bonum definitura fit pervirtqtem optimam s}

Jurequaripotefl:: Utrumiäudin hacvitapoßitobtineri/ Refp,

Cui iaeis faciensdico e, S. B. quo_{ad abfolutifTimam &o*}

mnimodam _{perfe£tioocm> in hac vits ftatione plané obti¬} neri non_{pofie. Cui afiertiöni, iequentcs rationes robuf}

addunt.· _{(λ) Intelléöus noftriignorantia· (ß) Voluntatis} & _{appetitus (γ) Totius vits humans ntiiéria,qus,}

B _{3 omni}

^mni_{querimoniaeil major, cujus infinite calamitatis 6s}

jcrumaarüiüi_{pleni fun£ libri, tam iacriquam profani.·}

XXX.

r _{Si Sc Bonum nondetur,}

quäle å Philofopho

defcribi-tuf» _{quefrußu tale defcribitur-iqaodejjeriAtura abnuit/ Refp.}

Opportune tibi oecurrct

Juftus

Lipfius (ubijagit de vero

Stoicomm _{fapiente irreperto, Manud. ad Phil.StoicarrL»,} 1.2. diiT. _{8) dicam in exemplum inquit : Speeles 6t idea}

quafdam illiusiummi proponenda eil, quo eonnitamur*

non pertingere_{fed accederc,non aiTequi, icd semulari. Sie*}

utOratoremCicero&Eabiusformavit, _{qui nonfuit aut}

e-rit} /ednempeperfedio illa_{exprimendaeil. βtenim}

in-vitatharc _{grandi ioquentia, & honeftos quidem animos} e-rigit ad

honefta,·

Et Quiηtil. inProoem, 1.1. Α

ί

tiu s ibunt

qui ad fummanitentur, quam qui _{pradümtajdeiperatione} quoyelint evadendi,protinuscirca ima iubfliterint.

Sene-car _quoq;

verba

tempeftive huc ducam; _{quidmiru.m, Γι non}

aicendunt,in alturrbardua_{aggrefli ? viros fufpice,etiamfl}

decidunt, _{magnaeonantes. GenerofareseH>reipicientem}

nonadiuas, fedadnatur* vires,conari alta,tentare,&

men-tc majora concipere, _{quam quae etiam iügenti animo}

ad-ornatiseffieipoifint, devita beat:c.^o. XXXI.

11. Ad _{aliquemtarnen,imoad notabilem gradumac*} quiri pofle,patet (i) 4 redo liberi arbitriiufu, qui in

adi-bus externis adhuc nobis eil refiduus. Rom. i.& 2._cap.

(2) Ex eventu& per experientiam quorundam gentilium*

qui excellentiore

_{virtutisgradu,}

confpicuifuere. aliapor« tobinc nafcitur _quailio.

XXXII.

ütrumcadat in_{fpeciem,anveroinfpeciei individua?}

fo.e. utrumin

_{fingulisfeparatim}

_{iadividuis,an vero}

lus _{conjun&im T Refp. Variato virtutumrefpcflu&}

con-iideratione,opinamur non adco incönvementer _ροίϊβ

u-trumq; aliquo modo dcfendi. Siquidera uniyeriä virtutis

Jatitudoj ad focictatcm civilem, _{hominumq; castum debet}

eile _{dirc&a; cumqr omnium virtutum exercitia, in uno}

homine, fecundum _{gradum quidem eminentiorem» non}

dentur _{(utin TheiiiG. oftenfum)proindeneceiTe eihut} ho-mincm colleäitn _{furaas", atqj ita aggregabitur fuis diverfis}

partibus*_{cornpiebiturq^tota civilis felicitas. Ita fi} inuno

homine dabitur_{perfe&um temperantiae exercitium, in}

al-tero _{förtitudinisrin} tertioliberalitatisj donec tandem ex

horninum benemoratorum individuis_{&exemplis, totaci¬}

vilisbeatitudo _{aggregetur.- Atq* ita toti Reip, ad quam} fumnftum bonum eritordinatum, re&e confulitur, Undé

eoncludimus, Summumbonum_{quoadtotum>intota}

fpe-cie, _{quoadpartemvero, inindividuis, fuo modo pofle}

re-feririi

XXXI IL

Ätq;

bsc,

proinftituti ratiöne, dlxiilefufficiat. Quod

reliquuro eft, fummum & _omnipotentem Deum, omnis

boni fontemadoramus,& _{fupplices devoteq,precamur> ut} bonitatis fuas radios in nos _{largiter diffundat, bonümq;}

quod in nobisoperatus cil,clemrnteradaugeat& perficiat»

ut_{temporariåhåc δέmomentaneå bonitatctransa&å; tan¬}

dem _{aliquandoaetcrnasbeatitudinishaeredesfiamus. Quam}

donet nobis miiericordifllmus _{pater» per& propter}

uni-cum,humani_{gencrisreüauratorem; euicumPatre &}

Spi-ritu fan&o* Triouni Deo, (it laus» honor &_{gloria iniécula}

munquamterminanda. Amen...

A D

Dotlisßmum

ac

HutMnisßmum

Virum,

IDn.

OLAV UM

ERICI

@4liie

Weftm. Philofophiae

Candidatum,

pro

gradu & Magißerii privilegiis publice do-#eqj diiputantem^.

Litterat

_isfime

_Vir

_>

QVodde

humanes

adlionum

felicitans

humanarum ultimo

fundamento diiTcris

fine,

> facis

quod

te

dignum

cfo.

Non ineptos,

mihi

crede*

hinc ftudiorum tuorum

injduftriseq; aeftimatores

in-veniasc Etenim

_qui

_ab

_ipfa

_{adoleFcentiå}

_nihil

_η

_iß

quod

honeitum

Sc

decorum,

aut

admiratur,

aut

o-ptat> aut

expetit,

haud

dubie

Felix eft

$

qui

vero

Fe¬

lix, maximo

bono?

_{virtutisq; praemio dignus:}

ma¬

ximο

inquam

honore,

dignitate, Fama,

gloriaq;

as-terna. Si enim in _unaquaq;

virtute homini

_adefle

debct,

_{.quod eximium, quod}

_{perfedliilimum}

_eFo:

ü

_{quod eleganter}

_aut

_perlte

_ad

_furnmum

_bonum

fe-rat, ufu hominesaut excrcitatione parano _λ

_ratio

profedto

didlat,

Sc

Fapientia

clamat,

non

minoris

ο_{ρer ie}

&

arcis

cffe,

virtute

pedius,

_quam

dodirinl

inftrui.

Nulla

fiae

Iabore

fcientia

eft:

felicem

vero effe maxima

fcientia

eft.

Perge

igitur,

Lic-teratiffime vir,

_{quod facis}

_facere,

confilioq;ma¬

gis

, quam

cafu,

animo,

quam

corpore

vivere.

Per-ge

quantum

potes,

Juyenilem

hane

astatem

tuam,

lemitå

hacreöå, (quam

ealcare

ceptili)

femita

in-quamvirtutum

>

&

liteerarum,

ad ierena

jfelicitatis

ac

fapientiae

texnpla,

perducero·

In

Radio

es,

&

metam

t*ngis?

in

Augufto

hoc

Muiarum

facrario

es, Sc

ad Remp. properar%

Jam

enim

difcis,

imo

& didicifti? quae

ad Remp»

faciunc.

Fecit

id

an-tiqua,

facit

noftra

aetas

,

fac

tu

quoq,

labpre

8c

fpe

boni fucceiTus? quae

laborem

Jeniat, in

gioriam

fu-premi

numinis,

cmolumentum

patriae

>

honorem

praeceptorum,

quorum

nomen

tibi Sc

magis

exem-plum

commendo-

Commendo

quantum

poffum

8c valeo, Sc ut_pergas

yirtuti

8c

glorias

fefviendo

_,

nominis immortalitatem,

8c

felicitatis

fundamen-tum?

ipe&are,

_toto

affeiiu

_yoveo,

Johannes

Spam

Joh.

Fil.

φ

QVofimusfine,

Nil referre

sut

_putat,

quacondkione

_maxima

_pars

creati,

_homirvum:

Cetera turbafere faliis fe iinibos offerO :

Ille

_voluptates

_adpetiti

_alter

_oper'i

Hiciudibfia

_{portentoforam tieuloruni_.:}

lite alias nugas, atq;

alias apinar\

Sunt

_{quibus officium cordi}

_Sc

_cur#

_efTe

_rearir*

_r

Sed'tarnen id malint _{quaerere* quam}

_facero.

Etmiramur _{adhuc, ii} tantum vita molefti

Et miferi3- taatum vani Sc inanis habeO I

Qunerere

rite

opus

efl:,

atque

uti

rite

_repertij

:

Fine tuo

_poffis

_ut

_fine

_{fine frui.}

Hoc utinam eveniat Sch ul t εk _e,

_{Tibiqj, mihiq,v}

Ec vitae redbum

_quisquis

_amabit

_iter!

VIvere

_Ineertus

qui

nefcit

_{variis labitur ille modif3.}

natur#

conveniefjten*

B

Vexat _{namq; alios ftigoulis damooiå ¥oIuptas%}

£1 facit, ut miitris caufa fit _{ipfa nceiy*.}

$daxiß>a pars hominucp tiiuli _{tan^uotnr amoro»}

Qua re nulla

magi»

_{ntobtUtate vigeu.}

MMMMlWMMMM

A L 1

Ö

D

Mondanis _{opibus cum cfives gsodet iniquus* 7}

Veris t<s _{miferum neicit egere bo-uisr*·}

At _{qui feficem femper vult vivere vftam_»,}

Uno virtutis tramite _{perget rtei^.}

Hoc tu voce doces, _{fcriptoq; recludisO lavε,} Nee tu* te fallit vita _{probata diu.}

MIe malum folio» _{fummumqj reducito juilunfL·?} Sic te ltudabuntfecla futura virum_».

Inperpctua fignum, popuUrifuojuwn*

dijjimc

rtlinqucbåt