Disputatio civilis de societate humana. Quam ... præside m. Israele Bringio, ... publicæ placidæque ventilationi summittit Iohannes Erici Norinus, westm. ad diem 3 Septembris in auditorio majore horis à se[..]ptima matutinis

J>)UOD _FELIX

FAUSTuMfy

SIT.

DISPUIATIO

_CIVILIS,

«Do

SOCIET

_ATE

HUMANA,

JghavL» In _{inclyta ac florentiillma}

Regia Academia

_tlpfalienfi,

μ.

israele'bringio,

Politices_{PrpfellbreOrdinanoRcultatis}

Phiiofophie^p,

|0

.101 Decano, _{Praxeptoreac Promotore} füo

honorando.

Publicλ

_pUcidxfy

_ventilatiom

fummittU

IOHANNES

_ER

_I

_{C I·}

Kdrinus> Weilm.

nsfd _{diernaSeptcmbrü 'm Audttorio}

Majorehémd

fi^fptima matuétntt,

•

UPS

_{ALI Μ'}

Typis W ALLi A tiiSt AHNO

Reveyemifßmo

Sxceäenfrßimo

rlroy

Imtw

Ν

vcnerabiles

Oft abs

re

forejudicavh

_{at% clarifßmiy}

mecocneu

_{β aliquafe ingtnif fpecimeiLs}

admodum

RnAc%

vin

0C rudimenlum_{vobisßßerem:}

Tantijper

n. T.RnA* D. ti

Reverenttam &_{animifumm/Jßonem; vobis}

autempromptitu*

ebnem ^rat* mentuξβ_{quibmvts hontftunbm add/éta,de}clar*·

re eertö etrtim decrevu _{Quidquafo aliudtam}

levtdenfc* quoddam βnon autlorb ed qua decet reverentidi_fubmifiwL»

peclmolenderet? Certe _{beneficiorum ingentium redboßi*}

mentumnon _{eß-,ξβpro.eo haudqvaquam}

vendilatur, memoria

eß. Ηmc _itafy vobis_{foregratam, mn quafe quddam}

ele-gantiJh

fcd

ipftm authoris ammo obfqrdjcupido, commendet»

mihi ommno_{perfvafum habeo. Roßrems, maxima}

quo% o* pere contendo, utfavore quo multos _{complctli,patrocinio qu§}

pl-res defeadere, conilto _{quo plurimü prodefle confvevtßis»me}

yeßramUientem _{compleclamint> defendatü,ξβpromoveatüc}

R.d* V.« D.««

Feßrisq^ Citrit Kus _praß*

addtilifßmm

«Λ*^gtif iEtetit#frlfytf iJLfiåf%äf-%å*CC*å£*lrAAvIcaL· -A-vir

■>!/■

^

DISPUTÅTIONIS

Φο

SOC1ETATE

HUMANA,

Prooemium.

MAgnam

qua vel

tpßu*

cognationem

natura

yim

quandam

efje,

/V)

vel

conjungehdts

convenientiaw>vel

ijs

rebtus

pmilitudmem

inter

fe

habenty

experienttd

faen

Unter

docetyβ omnesnaturapartes

evidenter

oßendunt.

Jgnts

β

alialevia_furfum

tenduntygravia

deorfum,

ßngula

ad

fuaco-gnatαin natur

all

β proprio

loco

quie+feentia.

Αρη

a

e

ti

am

α

minima_guttula·,

altert

admixta

tarn

intime

cum ea

fe

donjim-ut nufbiam_eam feparatam

fuiße

adpareat.

in

(triguUk

vero animaluim

j{Mctebu*

evidentirx

idipfum licet

obfervare

·

Apes

conjunchßime

vrvunti

Gruéi

nonnijt

gregatim

vdiläntt

ovtsdrelipuisfegregata>

continuo

fe Ulis aßociure

nititur.

m-hbet resdeßderio naturacognata

teriet'/ir*

nec

ah

ea

fe

fear:

yga*

γι nßgravit_er

Ufo

commumonis

deßderiopatitur:

ande

verum

omnino triturn illud* ßmile

f.mih

σαη

det.

In

homn/e

cérte

mattamajor adfocietatem

coiendam

indi

na

tio

eß*

quippé

cui

lonne arB10re communionis

vmeulo

aßringitiit.

Pnm

anum^

focietatis

humana

vtnculum

eß,

ratio

iß

oratio*

qua.

docendoy

difeendoy

communicando·,

difeeptando*

judica

neie*

conciliat

mter

fehomines*

conjungücf"Hat

uralt-xjuddifm

fox

ante.

cfotun%

hoc

_{puantumcumpylU qUod}

_{certe max}

i//tum

eßy

nM

coinmunio

hominisaccedat, frultra eß

cenßtur*

quoti

dtctref

cum

faptk

β

• χ.^./r... ,, :j.;/äe ebßnum.^tßed ~ß/■/.'trea

■

mcmguicum faxtr.i χ

ciabilis-,_{forrefatisnaturamplanergn&raye: Jfuareopeyapyecwm}

avbhfaitiétβremtamnecf(}ayiarn>tan.pfrcuridam, mihietiam

notam<ß> _{familtarem redäerem. Jfua potißimum de caufiui}

paucasthefescon.-cyibereanimuminduxhm.ateriam quippelibe¬

raltexercitio_{dignjfwam,quamJcireprofeelo inteyejt omnium,}

uerjarevclveyeac revolvereqmaItbet>licet. Agamveyo i/o

focietatcpytmoingenerexexpltcando ejtit definitionen.~x canfasx

efj "tålatacoppbfita: Deinde_{injpecietresfocklate* prima4}

aeßm-pkdjßmasi

conjiigakmnimmimtpaternamat^ Rerilemfyeviter

enodando.

Sit.igitur, quod Deus bené vertat,

Thefis Prima,.'

ggSOcietatis

notatio å

verbo'.

^^fesfocio

fcu

coniungOj

defumpta

eil tamab adjun-*

dia _{objedliconditione,quajpiuralitatem}

jun&orumim-plicité

compleditnr/quåm

å modo

copulandi qui con-iiilitin duorum triumvel plurium coitiono.

IL

Acceptio hujus Vocis vel iatior eil, Jpro quarum·

libetrerutn _{inprimis ädimatarum & quidem fentieiiv}

tium coniundlione, vel ftridtion pro fola hominuni^ communione,& confortiö.

III.

Inbac _{acceptione dicimus* focietatcmelfeeoti~}

iunclionem bominümduorum velplurium,communis cujuirdambonigratiå

conilitutamj.

t-■:

Ccnjun&io hicinfélHgitur*' ea, adquam

fione abipfo Dco natura:

infitå-traWmur,

quamq;

ad

fublevandam vita:indigentiam,

&

commodias

pcrfe*-CtiuscJ;

vivendum,

folliciré

qu«rimus&.

ie&amui^.

V»

Primus ergo

focieratis

aothor»

ficut

omnlsboni

fofts & _{origo ell}

ipfc

Deu^q.ii fcvam

Adamo

adiuto-rium creavit Gen 2» i8-

Sicq

nuris&

foemina·

con-jur.aiooem &

primam

f

>eietatc«j

in

ipfo

Paradis

conilituit; _quiparentum

&

liberorum,

dominorum

&

fervorura, magiltrauium &

Pub dito"

um

ufHcia

certis

legibus

fanxit:

qui etiam

humana

focietatis

turbato-res

gravilhmii

poenis

afAcio.

VI

Proxima vero & immedia^a

forietatis

caufa»

efl

appetirus

n.iturali>,

quem

Deus

omnibu*

uididit.

Qua-jn?&

_generandi

facultas»

primipia

_ρ

aft

a,

fermonis

uiqs>&alia

hominibus

peculiariter

concclla

Tunt;

qujae

extra ibcietatem nulli

ufui forenu.

yii.

pinis ibcictatis,eft

oeceiiitatis &

indigentia?

bu-ttianse iubievatio» vitarq;

fe.euritas,

commodius&per-fectioc IiX,

Indigcntia

multiplex &

varia

eft,

pro

diverfita-»

te statisk

inimitarationerafuum ix

rcaito

ura*,

IX,

Cum _{primum naiutur}

homo

_nu

dus &

incrmis

al_{jor ι m}

_auxilijs

_quam

_rnaximé

indiget;

necuilum

reliquse vit«tempo?

ed,

quo

iibi

futficiens

eile

po(litB

fedad_{paranda vita-}

_fubiidia,

_ad

animi

lumenexercect

dum>ad munia debitaobeunda, & respr

ydare

ger*«'

das,mUitprumoperam induitriamq;

neceßVrio

co 5c claudo· _{quofum nei;fer altenus adminictiluifL#}

defpicer.e audebat>cum cε im_{oterq; adunam eandemq;}

metam _{propera»e nitereßtur, alte* via? igftarus, alter}

langvidus & imbecillis: viam monilravit claudus, vi¬

tare obüaoula _{doeuit, adeoq;}

per planum & asquuiTL·

duxit: ca-ctis vero validus atq; _{robuftus,claüdum}

hu-meris _{portavit; ficq; mutuas operasconferendo ambo'}

fcopum optatum _attingebano.

X.

Prsetcrea etiam tanta _{qubriindäm bominünl»}

improbitas ert:, tanta crudelitas & malitia, ~ut tutö &

fccure vi-vere non lireat, _{ieddefenrto apud aliosomtii.} no qua?renda> _opealiorum _{injuria? obviam curtdüntj./}

XI.

Sed· etiamrt taics neccilitates non _{ertent, 5t}

omnia nobis qua» ad vi&um _{cultumq; pertinent qüaß}

virgulå divma ( utitioffic. loquitür Cic. )

iuppedifa-rentur, nemo tarnenianae mentis _{inveniretur, quifo«}

litudinem non _{fugeret & focium iludij}

nonqusercret»*

cumveldcrcersveldifcere velleu*

ΧΙΪ.

Ütilitatesidcictatis maxima? funt_&multipiice&

inprimisvero ipfa Pocietas animum oblc&at»

corpus-euetur» vit« _{pr^iidia & iuftentationem parat» promd<} ▼et _{atqi coniervao.}

XIIt

Hincmanifeitum eft, vitam iblitariam,

möttafti-eartli 5c eremiticam omnino miferam eile* _pcriculo» fem» & _{ipfi natura? adverfarru.}

XIV.

Inprimis quidem miiéré vivit illc» qui ab omni:

η . r* · · * «α 1 · a

in adverfitatibus

nullum

iblatiuni»

inproiperis

nullam

congratulationem,

velex

comrnunicatione

cum

alijsr*

dele&ationem, ullo unquam tempore

potefl

expe&a-re: undé reite dixitSeneca,

qui

res

&

homines

tugit,

ille eil quem

cupiditatum

fuarum

infelicitasrelegavit:

quialios

feliciorcs

videre

non

potuit,

qui

fe

velut

timi-dum& iners animal metu

occultavit,

ille

Tibi

non

vi-vit,Ted _quod

_turpiilimum

eil,

ventri,

fomno,

iibidini:

non iibi vivit qui

nemini.

XV.

Periculorum expers non

poteft

eile

vita

foüta-ria. Cain in agro cum

fratre

iolus,

eum

interfecic^

Gen. 4>8.

Joiépbin

iolitudine,

å

fratribus

Tibi infen·

fis divenditus eil. Gen 37,28.

Lotb

inter

Sodomitäs

fanttus extitit, in monte

peccavit, &

nefandoinceilu

fc _poiluit.

_Gen.

_{19, 33.}

XVI.

Ipfiveronatura?

talem

vitam

adverfari,

pulchre

docuit Arift. ubi

dicit,

eum

autpra?ilantioret*i

aut

de-ferioremhominé, id

eit,

aut

Deum aut

befliam

eilo»

qui non

fortunå

Ted

natura

_XVII.

alienus

eil

afocietato.

Cavendaigitur &'

fugienda,

ha?c

vita,

tantis

rc-pleta

miferijs.tot

tantisc^·

ditficultatibus

expofita,tamq;

abomni humanitate

aliena.

Non

ab

hominibus

Ted

rebus _{torpibus» &}

cupiditatibus

iliicitis

fecedendurm#

cRi nemoq; fit

cui

non

fan&ius

fit

cum

quolibet

eile

quam iecunxj.

XVIH.

Societas alia _fimplex

_{eit &}

privata»

alia

pubica

XIX.

SfRspliees focktatcs, Mttådusii«

©natur»trcsTunt,_{Gonjwgalis,fsugmåMHmlii*.}

XX.

Conpgdä

ficiefatt φlegititn*m*m £?fömin*

con-junBb* conJorttkmommnriUidivim^ _{huManijuris wM*}

mttmcatioLufF. de ritu nupc. XXI.

Haje focietas omniuro _{prima efl, ab ipfo Dco,}

IflöxåprimocrcationUpnmördio,

irt Aafunatura: in-nocentis& _{integras inflituta,}

origo& feminarkmi

Fö-detatum_{rdiquarum. Eftq; ardfiilima}

& mlaxrttféJ

tia-turalis; homoenim _{magis conjugale quam civileefl}

a-nimal. Arifl.*. Echi. n. At_{q; meo,ficut irt carterre}

a-nimaljbusSc _{plantis, naturale eft}

deiidefitirti, qualc

i-pfumeil,tale alterum _relinquendi. XXII.

Ar&iJfTmam harte _{focietatem efle,velexéo}

pot-eöeile maniteflum»_{quodJiintduoin carrtetmsL>.}

XXIII.

Sedirtprimfe legitimeha*c focieta^cönflituendiL

c|&rtittiiriiminterperfonas,qua?

vel grad'u

confangVi-»itatisi-arttafHrtitatis* veläliataiismomeriti_caufa,ύόύ

probibcrttur,cum cörtfenfii earundeitt'_{atq; paren tum',} prout reqüiritjus taMriatutä

ätq/föcuri-cium ordinem _{in IcclefiaVeceptumj.}

XXlVv

Cdrtjütiåiö VfeVb1 eft rthihs*rfiaWé uniiis &ml·»

ax9 unde _polygamiam

penitusexpirare, & _plane

irn-probandamefleconflat. _{quamvisinV.Teft.}

le-^rtip

_{aätqrtandö^ettfiifl^^}

_tbléfratk,

_riMiquam

tamen

mm

B

Nu-Nuptiastarnen

fecundar, omnirlo lieitx,

ftatuun-tur,iimodo rité& legitimeiicut priores,inftituantur. XXVI.

Nunquamtarnen

temeré negligendum

eftconii-iiumillud Poétas: Si visnubere nube pari. Pa ritate fcili*

cet_{quoad fieri}

poteft aetatis,

conditionis,

divitiarum.»,

virtutis, &c.

XXVII.

Requirit hasc

focietas

conforthim

omnis

vitar»

quia

communicationem

habet, nonfolum

corporum,

fedetiamomniumrerum& bonorum inter fe, eamq; perpetuam&

indiflolubilem, feu

ut

loquitur

Augufti-nus,tantiiper dum vivunt,_nec ullo

modo divertere li¬

cet,nifivelmors,velipfa lexhanc feparet, _propter

al-terius delidtumj.

XXVIII.

Indidblubili _{itaq; vinculo maritüs &} uxorTibi invicem _{junguntur: hincantiquituslanea, &}

nodpfif-fimå zonå, _{cingebatur Sponfa, quamSponfus vix}

fol-vere_poterat;

utperpetui vinculi, quofe

obitrinxifleu

Sponfas, recordaretur.

T

ureas

adhuc oereis

infolubi-libus _{nbvos nuptos implicant.}

_Rasoti

_{axem, quo} ve-&aerat Sponfa in domum

mariti, comburebantjüt fei*

ret abitum ex domo mariti fibi intercepturrL».

XXDC.

Finis iocietatis_conjugalis

_potiflfimum

_duplex

_eil,

fobolis _{proereatio ieu}

_generis

_humani

_{propagatio, &}

mutuumvitas auxilium_s,

XXX. ■

Hinc non immerito _jureconfultus

addiditJféc

verba: Divim $ humani iuris communicatio, tum

qu^d

le¬

getarn

diyina

quamnaturali conjugium

fit

edneeßum,

tum _{quodonerafimul & commoda}

cujusq; fint com-munia. _{Sic maritus communicat uxori}

familiam,db

gnitatem,& conditionem fuam, _{prseftat iili tutelanu»} patrocinium& defenfionemcontra_{injuriam» prxftat*}

ctiam_{guhernationem, fuftentationem,}

vidtum & ami«

&um,in Chriftiana_{religicneinilituit, confolatur}

mas-rentcm,in firmam_{curat,captivam redimit»}

errantetiL» moderate_{corrigit, mortuam honeilé}

fepelit. Uxocu

contra_{präilatmarko fuo}

obedientiam,fidem,operam>

adjumentum, reverentiam& honorem; liberosilli _pa¬

rit, ladtat&educat, eum inomni _{fortuna fequitur,}

11«

lius miiérias& _{calainitatesfublevat» ad iliius}

mores fc

accommodat, (inemariti confenihnihil _agit»&c. XXXL

^irniijMÅT

Sententia _{Pontificiorum de Monachorum&to»}

tiusordinisclericicailibatu merito _{improbatur. Hac}

enim in_{partequod Deus permittit,}

pontificij

fimplici-ter _{prohibent;deinde natura ipii}

injuriam

faciunt,ex-tingvendo vel faltem _{impediendo ejus in producendo} Ii bi iimile»defiderium; _{vagis deniqilibidinibus anfara}

& occaüonem _prjtbcno.

XXXII.

Soctetas_{paterna cß conjuncl}

'wparentum ξ£ liberorumäi

educatιοms_boneßa

gratid,

XXXIII.

Haecetiam focietas_{ipiiusnaturarvinculo conßat*}

ficutinter aliainfita:_{Storgaievidenteroftendunu.}

XXXIV.

Liberi _{fecundum Dei & naturae}

legem

paren-tum _{impefio&pocefiati Tunt}

iübjedti. Quadere ele¬ ganterPlinius: Lex>_{inquit,&vis naturse,fcmper übe«}

tQ>iη _{pQteitate feudi«one parentum}

dTeju$it>nec uti

fafeif ic hornϊnes poteftafcem vakntiö-dpft

d&éy*

XXXV.

Ι£κβ _{fcamenpoteibis fecundum leges}

_human

_äsr* SOßüadem iemper fuit; Olimquidem paterhabebau

IPiriiberos jusYkae &nccis^ 1. in fuis ff. delib. & pofth.

i

in,

αde pair. pot;

Sed hane

poteikrem pij

prinoi-pes»tanquam

nimisitridfcam

&

rigidam, imo iniquam.,»

äcipii

juridivinorepugnantem, poftea

coardtarunt.

b

t&<§uditum. iF. ad L corneLde bcar. 1. ii qtiisde bis

qui

pareni-iwliibeioccid. Idq; rectiffimé,

quia vindidtani

prxvatamneminiconceditutumeih 1. io.

ff.de jurisdich

Itpatria poteftasinpietatenon atrocitate

coniiftero

debet. 1. divusff ad _{bpomp. de parricid.} XXXVI

Rigidam iliam

pofefiaiem patriarn,

qua?

oHtl*

coneeila fuitr _{Imperator CondantinusMagnus}

omni-ndantiquavit; & filiorum

interfediores

ut par

ricidas

pu

wifanxit.d.1.Γι_{quis*c. dehisquipar.}

XXXVII.

Poena_{parricidarum, fecundmif jus Romanumj^}

eil utinculcoinfuantur cum cane & gallo gallinaceo»

vipera&iimra> .&deindeinma re veίam nem

proijeian-tur. LiTn. ff. ad 1. pomp'. de parri. 1. unica _c:

de

bis qui

par. vel üb.

XXXIIX.

Lex_{quoq·;divina vimparentiim- in}

_liberos,

_qua?1

modum excedit, _{improbatr&^ubelparentes}

contuma-ce«Fuosiiiiö&ad_{qudicemdéducereiutabeöadårbitriu}

pamseondemnentur. Déöt.ar.

qus-qü$däth iö ßfefcfrö# Pmoex _juilis etiam.»

caufis éxhiercdatio. Interim Piutardiicöniilium

o-mriino_{iequendum eft,qui fvadetut}

patres»

increpatio-num_{rigoremmanivetudioe,}

tempereno. XL.

Tenenturante _{omnia parentesfuosliberos rc&é}

eduCare»inffitueréin véraDei _cognitione,

honeffisar-tibus_{erudire, hfree}thefaur rzare,de matrimonio

tempe-ilivéprovidere,

Åéj

XLI.

Libér'i:vérö _{parentes debcantam are ac}

revere-ri, _{eosq/incafu neceilkatif&}

inopia?

alere &

iuilenta-re, _modisn;

orpLnibtiWL^obletpienterillis prébere»Scil"

nllum dedecus in _{päfeßtibus irteiievitteaturriüüd}

tnb-dis omnibus occultareac_{tegere. Bod. lib.i.c. 4.}

Tertia focietak_{iimplex & privata}

_eftinter

_Do¬ minum & fervumj _{diciéttrq; irlenUs.}

XUlt

Seryorum _{quinq; genera recenfentur r„ quina-·}

turafervi dicuntur. z. _{qui captifuntab hoftibus. 3.}

qui

ad opera publica funt damnati. 4. _{quifeipfosin fervi»}

tutem _{iponte dediderunt.}

ρ quiapiratis aut

latrooi-bus venditi bona fide ab

_{emploribusponidentur.}

_Bod.

1. Ϊ. c._5;

ÉL1V.

Dominiofficium1 eft>låboreS ueconomicosieivis

iuispraefcribere»adeos

Hloscogere»

_{abignavia»IuxusSc}

intemperantia abftrahere, aiimentaillis

iubminiftra-re, labores _{compenfare,cailigare &emendare. Cifous}

enirnfine _{opere exfervo portumfacit,}

opus iinecibo»

»ilnumj_caftigatiofine_utroq»,canemj. XLV.

Servi_operas

_fideles&

_obfequia

_{Hominis fuis}

_pra

ßabunt,_ijsq; per

omnia

aufcultabunt &

obedient

cum timore & tremore, diligentér ctiam

cavebunt

nc

dar

mna rebusOoiiiinorum(uorumadterano.

Hsec

_pro

_inftituti

hujusratio-ne,de

Societate

_tåmingenere

quam

iiVfpecie,

di&a fufficiat.

DeoTer.

_Opt.

_Max.

primoio-cietatis

authori,

fit

laus,

honor,

&.

_gloria

_in

iempiterna

fecuta»

i

Ζ

aaßarafi

■_y . ,v>-r-V ,-få&S' ■ *>$sm isÉSgif mm mii ■-"■-^■ • · _ν^Λ

y- Systf*

IPr

vi-. V.·: i«:?-■ . - W?*P& · - ;T8>£S&®C·*: . ■ ·

'r~ ""■;·K - 2r': <åg*s-•V7**". ' i £-"-ö • ,,,. .;.·''·· - ' '"'ί·"/·?·}''1 - -^·· ' '' ..^. · ' ·_g®ss·'' - ■->—:■ se». : α^Λ >> i ' Z^sS&zBM - ■ - · ·> ^ ,·- , ' ■■■ - .· - · ' - te- ^ S mém mm δϋ fgf^ -•-'."'i^S '••r'"-.--v -v-y-' - '' ·-·"··· :" ■ v.~2£&■"■■ v- »i·* \ ; v -."V " t _ -₁ as V -i: '. ■■ v " ' . .- ■<*%>'. ->«■?? -c·.· Sfrom , m y^.yr-c imI „-·-£· S ' -ί ii.'·: \ «ΐΑ'. . . . ,··'-, 2 ·- -. ·v'·.■-·' v.£'v: •-Ή mmmm :■.■■y-·:·' SssseM