£ F. S. F. Q,
V MEDITATIONES PHILOSOPHICiE.
De
GRADIBUS
VIRTUTUM,
RESPECTU MOTIVORUM,
£. S, V A
EX CONSENSU AMPL.SENAT. PHILOSOPH.
IN REGIA ACADEMIA ÜPSALIENSI,
Sub PR^ESIDIO
VIRI AMPLISSIMI atque CELEBERRIM/,
Mag. LAURENTII
DAHLMAN.
Moral, et Polit. PROF. Reg. et Ord.
PRO GRADU,
publico examini modeste submittit
STJPENDIARIUS REG JUS,
LAURENT. GABR. THURELIUS.
AROSI A-WF.STΜ ANNUS.
INAUDIT. CAROL. MAJ. AD DIEM XIX. DEC.
anni mdccl.
Η. Α. M. S.
UP S ALI iE.
WIRO ÄmplißJmo atqae Confultiffimo,
Dn. ANDRSTE
Civitatis Copingenfis CONSULI antehac ^quiifimo.
VFRO Plurimum Reverenäo ac Clariffimo,
Dn, Ψ EJ RO KOLBECKIO,
Animarum, qux Deo in Svedvie colliguntur, PA-
STORI Fideliffimo.
VIRO Speciatifftmo & Confultifftmo,
Dn. AB RAH. TÖRNSROS,
Terjitoriorum Tuhundra &Siende PR&FECTO Adcuratiflimo,
AVUNCULIS Exoptatiffimis.
In
venerabundi gratique animi pignus,
munufculum hoc, fola argumenti dignitate, pietateque offerenris ceftimandurn,
VOBIS,
AVUNCULI OPTIMI, HONORATISSIMI,
facrum effe Volui, quia Debui.
VESTRUM erit,
lllud pro folito VESTRO excipere adfe&u,
id eff,
benignifiimo, faventiflimo.
Vivite diu felices,
cum omnibus VESTRIS!
Sic vovet, vovebit
Con/ultiff. äc Ciariß. NOMIN UM VESTRORUM
cultor humillimus
LAUR. GABR. THURELIUSi
dm im Iis Virtutem in generen:
per babüum atliones überas le¬
gi Dmftß conformanäi. Ha*
Ibitum veto, per fromtitudinem agendi, xrebriori aäuum eorun*
dem refetitkneaäquifitam. Ex praftriith hac Idea Virtutis
Facile eruunturnonnuila, quae, aduberiorern illius explicationem, pro ratione in- ftituti, a nobis vetbo tantum funt adtingenda.
Quis enim hinc non, primo veluti confpeäu, a-
nimadvertit, nec unam alteramve aEtionem, legi¬
bus Divinis conformem, mox eile Virtutem, nec, ob unius vel alterius a&ionis cum lege conveni- entiam, Virtute praeditum quempiam ftatim eile adpellandum? Quis non videt ., ad Virtutem vel ixnaxime requiri expeditam quandam animi facul-
ä
GR A D U Si
fairem
,fiVe babitum, qoi abfolVitur pronttimdine
agendi legibus eonvenienter? Hase vcro promt!-
fudo, hWc firma facilitas, experientia tefte. fre-
quenti exercitätione & crebriori abhium eoruridem,
legibus ncrnpe conformiura, repetitione adquirl·
tur. Seilicet, ut negleöra quaedam ars facile tra~
dituroblivioni, exculta vcro, repetitis vicibus, abit
in confvetudinem ,quam fequitur habitus, & habitus
perfeftum reddit artificem ; ita, pari qtroque rationes
virtus, itcratis aärionibus, legi Di vinte conveni-
entibps,Tibi magis magisque emcittir familiaris, do-
nec tandem, confuetudine qtiafi firmata, in o·
ptatum excrefcat fadiginm. Et haec q indem
jnnia, nifi admoduni fällor, iatis luculenter indicat
"Seneea, EpiiL 94. Virtus, inquit, ne levi qub
^dem opera & labore, in te incidetr, pars enini e-
*jiis difciplina condat, pars exercitätione, &<dl·
*ieas, oportet, & quse didicidi, agendo confirmes»
Similiter quoque hine evincitur, Virtutem velma*
xime pcftolafe condantem ae perpfctuam voRinta-
tem, nihil faciendi, nifi qucd legibus conforme^
ut pote in qua ipfe habitus confiftit voluntatis,
fine* quo Virtus coneipi nequit. Unde haec
etjara definiri nec minus commode poteft, quod
üt confhns & perpetua voluntas, nullam cornmit--
tendi a&ionem, nifi quse legi Divinse conformis
fit. Nec enim rebdius Virtutis naturam perfpicere- datur, quam ubi animum, ad conffantiam & per-
petuitatem voluntatis, advertimus» Vid. ill. Wölfl
Phil.PraQ:. U. Ρ-1. §. 32g. Haec pauca, nt multa a«
% qttfe ex adlatg Virt^is de$»itione iponte fua
fei
VIR TUTU Μ.
Huunt, utpote ad noftrum minus tendeintia pro-
pofitum, rericeamus, in antcceflum m onere ,
fufficiat. §, II.
Lex in genere dicicur regula feu normo,, Jeatn-
äum quam aäiones nofiras liheras det er minore Obligo-
mur. A£tiones, quae ab hominihus proficiicuntur,
in naturales Sc liheras diftingvi a Philoiophis, res eft notiftima, Sc has qmdem folie, utpote a libera
anirrne voluntate dependentes., noftram jam ingre-
diuntur coniiderationem. Has enirn, non illas, legi fubefle, cuivis, vel metacenre, manifeftura
■eft. A lege infeparabilis fempcr exiftit obligatio,
(per Def. Leg.) quippe quas pro animaipfius le¬
gis merito habetur. Hinc fequicur, ut ad utram-
que in pragfenti, noftra multum interfit, tum le¬
gem ^ tum ei reipondentem obligationem, fimul ad-
^endere. Qualis enim obligatio, talis etjam lex.
■Et contra. Lex vero alia eft Divina, alia humandl
lila in revélatam abit & naturalem, quarum hxc potiffimum noftrae eft difquifitionis. Per legem na*, turalem, fenfu generaliffimo, intelligimus eam, quam novit ipfa ratio humana fibi reliMa, 8c hujus
quidem legis duplicem eile obligationen!, akeram
internam feu naturalem, alteram vero formalem
•obfervarunt Phiiofophorum nonnulli. Habito igi.
tur, ad duplicem hanc obligationem, refpe£fcu 5 ipfa quoque lex duplicem fubit coniiderationem,
vel enim, utmere naturalis, vel, ut Divina natu¬
ralis fpe&ari poteft. Hoc tarnen, utcunque vide-
fi poftet obfervatiiim; reite omnipQ feie habet,
A 2 fc
# * GRAD US
CrrnGqne' nititur fundamento; Per priorem enim
©Migationem·,. internam fe. & naturalen} , lex ideo
mnmittenlas effe alfi&nes prteipit, qvod ipfa eariim
natura indicety eas mflram felkitatem före promot u- raf, ideo vero' omrnittendasquod eitlem officiant. Et
fec ipia obligatio , tam in hominis efientia , quam in natura: afKouum, fundata eil. Per poileriorem
vero, fc. formalem, lex ideo committendas elfe äSiones pnecipir, tjuoä cum Volontäre, b. e. finihus
JDivinis confentiant7 ideo vero, quod ab hisce diffenttant,
omilt endas. Et foujus fundamentum ad fen'mus vo-
luntatem eile auffcoritatemve DiVinam. De neutra
quoq; harum obligationum, jure dubitari pote fl. II-
läm enim fiquis negaret, rerum fimub& aftionum,
ad Ramm hominis, relationem penitus deflru&um
fret; Hane vero nec agnofcererecufabit, quicunquc
non omne Dei imperium eique innixam autoritä¬
rem te me re fublatarn vellet. Quod autem Deus illimi»
fatogaudeat dominio, nec minus in hominem a-
ftionesque ejus liberas, quam in omnes res crea-
tas y vel inde fatis coUigitur, quod Deus totius ta- jus un iver (T Condiror fit. Sic Deo O. M. tanquam
a Quo accepit quidquid habet, homo omnia re- fert accepta. Sie quoque ad Deum eo re&ius o- rigidem & auStaritatem defert legum naturalium,
quo certius conilat, Eid em, vi im per ii fuiacdo-
mini i, competere ius, de omn ibu s h om ί π um aftio · nibus, libere difponendi. Fatemur quidem a Ebe¬
nes, quae fafcipiuntur obligatibne interna feu na»
öar aß, obligatione etjam, quam formalem voca-
.. -
mus?
V[RTUTUM; s mus, fufdpienfe efie quntenus voluntati Dr vi¬
ns neceffano confentaneum eil, ut ejusmodFcom,-
niittantur adiiones , qtise,. perfuam na tu ram, ad
nodram felieitaceni quo vis modo conduccre p o b·
fint. Hoc tarnen non impedir, quo minus diver-
fa concipiaiuur bina hsec obligationum genera, ut—
pate quae in fe· vere omnsia diitinSa, licet in pra»
χ i fint eon jtincliifima, quand o ne ni ρε ci rca id e,ni·
veriantur objeålumv Ecquis errim η o η perfpicit,.
lange aliud ede, fi qtris hane. vet llfani fuicipiat aftionem, ob necefiarsum,, quem, cum natural humana ejusque confervatrone, habet nexum ; a- liud vero, fieandem fufcipiatut voluntati fiatis- fiatDivins? Hinc per fe pate t, qtiod ratio fuffici-
ens aTiqurd agendi, <& a Dei voiuntate
,& a natu¬
ra aädonis- ejusque relatione, ad noflram alfa*
rumque felcitaten!, utiqiic defumi debeat»
Abfit tarnen, ut eandem mereantur sfiimationerrr,, quin fiatuamus potius, eos% qui non intendunt, be-
ne ac reOre agendo, ut voluntati Summi Numinis fiat latis, nequaquam carere culpa, a&ionesqueeo-
rum, licet vel maxime legi, qua priorem ejus oblf- gationem, fintconformcs, defeftulaborare manifefla Uniis adhuc reftat fcrupuius, circa hoc i-
pfum, remo vendus. Scilicery ut nemo forte fu-
fpicetur, legem nos reflrinxifie naturalem, ad of-
ficia tantum nobismet ipfis dehita, exclufis, quac er- ga Deum & alfos funt praefianda , verbo monen*
dum diiximus, amente noflra illudprorfus aliemini efle. Id> quod eo facilius efl iiitelleäu, quo
- -
dill-
ό GRADÜS
diligentiüs quis perpenderit nexum, veram nofiram
inter felicitacem perfe£Honenique , & gloriarn Di-
vinam, quas ambaetam ar&e funt coßjunSae, utu-
na fine altera poni nequeat: quo item adtendue perfpexerit, amplificationem noflrae felicitatis non pofte non fimul tendere ad aliorum, & aliorum,
contraria ratione, cum noftra, intime copulatamei-
fe, felieitate. Optima enim eft via, nosmetipfos
felices reddendi, aliorum Jnferviendö commodis,
& iimulac aJiorum coniulimus ialuti, certißimura
quoque inde ipfimet perfentiicemus fru&um.
HL
Aßt» bona eß allio legi cotifevmis, & ad quam
eäenäanhjjißo nwtivo determinatur voluntas.Duplex igi-
tur requifitumhabeat, neceße eß , omnis a&io veri
Hominis bona, fc. ut legi fit conformis, in] ipfa fub-
ftantia, quod dicitur, a£tus, dein, ut ex jufio fusci-
piatnr motivo. Et hasc quidem in genere funt
requifita omni um bonarum a£fcionum. Ut autern
fuis hisce requifitis abfoluta, adeoque bona evadat
.a&io, certiifime prasfupponi debent, a parte in- telleäus
,voluntatis &-motuum corporis, aliqua,
quorum neceffitas plane eft indubia. Et hatc qui¬
dem fingula,/ut fvaviiiime inter fe confpirent, haud
.minus efie neceilarium, res ipfa loquitur. A parte icfcirco meikäus requiriturornnino, ut completa
.adfit cognitio a&ionis cujusvis determinatae, unde
non modo veram & diftin&am habere convenit i-
deam uniuscujusque a&ionis iuicipiendae, verum
& Judicium eerium.& indubiutum ? de indolea-
VIR TU TUM. 7
£iionis, quae legibus adtemperanda. Quid, quod majorem in modum ere eft, ut fufficienti imbuti β
mus cognitione legis, liquidem aftiones noftrx ad ejusamufiim ritedetermmandaednc. Aparte autem
voluntms, vel maxime fpe&atur impulfus agendr,
feu ratio illa , qua mens indu&a ? hoc vel illud a- gendom fuicipip & ex hoc faneimpulfu, feu ani-
jni propolko, metiendas funt aftiones. Novimuse-
nim naturam noftram ita comparatam eile, ut abs-
que praevia ejrasmodi ratione, neque veiTus hoc,
neque verfus aliud quidpiam, conatum & inclina-
tionem fentiamus; nec voluntas nodra ordine aer naturaliter magis ad hoc, quam ad illud, fefe de-
terminep nifi per motiva. Sunt hasc quidem re- prasfentationes in inteileöu fafbs bonorum vel ma- lorum a&iones coniéquentium, quibus voluntas,
natura fua boniformis, h. e.qusefemper adpetit bo-
num, & averfatnr malum, lihere fe adcommcdat,
voluntati tarneneatenus iubfunt, quat.enüs eidem
non perinde eft, quibus, in fe determinanda, uta^
tur rnotivis. Nam ante omnia id aget, ut juila Sc legitima eligat ab intelle£fcu repraefentata. Atqui,
ut omnis obiigationis fundamentum in rnotivis iltumeil; de etiam, ß vera & jufta adfuerint, ve-
ram & juilam, Ii falia & illegitima, faliåm & illegi-
timam pariunt obligationem» afh'onesque adeo, qiM inde feqnuntur, nec^, quam lex praeferibit,
habent reökudinern. A -parte deniqtie corporis, ut verbo nos expediamus, nihil aliud certe reqiiricur,
quam, ut Organa corporis fuo fungi valeant offi¬
cio*
β GRADVS
cio, i. e. prorate exfeqm, ea, cjux, prselucente intel-
ie&Uj TOktntas legi convenienter decrevit.
§. IV.
TU am $. fu per i or i mr tnorat am actionem lonam ,
mon fine motTvisJufctpi, evkimus, αΐ moåitm fpeåalio-
rem, quo volunrmem het c ipjh deternmmit, eorumque
dherßtatem} paitcis indicare} mßri jam infiitiiti ratio poftulaL· Adilruximus, ut ex pnrcedentibiis conflat,
animarn in volendo agnofcere mot i va, quas in re- pradéntatione boni mall coniiflutit. Juxta tarnen
monemus obiter, motiva hxc , vel repnxfenta-
tiones boni rrralive^ min im e feie habere per mo- dum neceffitatis, h.e. qux animarn interne cogurrt, fed vel roaximc efle perfvadentes, h. e. quas fuavi-
ter alliciunt & quaii commoventj adeo ut anima, pofids licet motivis, agere queat, & non agere, ii«mo intelle&um, ad alla repradentanda motiva iiimulare, quo ia&o, vel prioribus refiflere, & has
rtovas eligere, vel etiam viciflim, his oraiffis, illas
prieoptare valet. Quod autem non ünius ejusdem·
que generis fint motiva, id ex diverfitate, tam eo-
rum finium, ad quos res ipfae per iiiam naturam,
& ex intentions Divina tendunt, quam eorum, quos in agendo fibi proponant homines, iatis evi¬
denter colligitur. Lubentes quidem concedimus,
non nifi unicum efiefummum omnium noftrarum a&iontim finem; cum vero & fingulae fuum ha-
beant particularem, pro fpecifica earum natura de-
terminatum, cumque is, ab homine confideratus, in
motivumabeat voluntatis, clarifiimepatet,quot funt
VIR T UT UM. 9
cKonum fines, tot etjam motivorum indc orirt
genera. Atqui funt non tantum diverfarum, fed
unius ejusdemque a&ionis plures acdi^e&ii.per«
iazpe fines, principalis alius, minus vero pr in-
cipaies ceteri- Hinc etjam eft, quod ex variis ae
diverfis motivis, una eademque fufeipi poftit a·
ctio,
5. V,
Quatuor fotifftmum monvorum genera, ex må-
bus acliones fufcipiantur hominum, flat ut mus. Vide- licet, cum in quatuor genera commodiffime re- duci pofie, vifa funt Pbilofophis prreihntioribus,
quotquot fnnt motiva; ita nemini difipliceat, ar-
bitror, ii nos etjam, hor um Virorum prementes veibgia, quadruplicia adferamus motivorum ge¬
nera, quas omnia vi, licet impari, gaudent, per- fvadendi hominibus, in determinandis a&ionibus
eorum bonis. Conferri, hoc in pun£fco meretnr Celeb. Büllfingerus , In Diiucidat. §.GGCCXCVL
ut alios omittam. Primum igitur omni um ha-
bemus mot i vum -proprio fiveütilitatis, five Jecurita ·
tis, five neceffttatis ♦ ut t dum quis ex. gr. frequen-
tat facra, praefertitn ca ratione, ut declinet infa·.
miam, ne pro iacrilego, ab aliis, reputetur. Dein·
de, motivum bom cmmunis, ve l ut Hitat is Ö fecuri«
t åt is public*, ut: dum quis facris adefl publicist
ne turbas excitet in Givitate, & fic officiat inco-
lis ejusdem. Poftea , motivum < ex adtributis, u#«'
luntate exemploque Di vi no y quatenus lumine rationis innötefount} ut: dum quis, bona praeditus indole,
B k
ΙΟ GRADUS
& Phiiofophiea Dei eognitione imbutas, publicis
intercR iacris, quia Deum id voluiße, idqoe pras- cepifie féntit, &e, Et poftrerno denique motvcum,
ex veritatibus revelatis f opcre inprimi$ reclemtionis &
fanBißcatton'n, ex. gr. dum quis haec eadem pne-
iht, quod, ialutare id eile, certiffims fic convi-
£lus, vel etjam, quia verbum Dei exaudire cupit,
υ t in ftudio pietatis, majorainde capiatinorémehta.
Ad horum aliquod commode ac debite referri
potefl omnis, quse dem um curique ftierit, a&io
bona* adeo ut plnra fibi fingere, nec opus .fit,
nee facile fieri poffit, Haec tarnen quatuor non
eadem eenientur dignitate ac praeftantia, neque
par illis ineft robur, quin fubordinentqr potius,
ut ita Ioquar, ignobiiiora motiva nobiiioribus, ä-
deo, quod primo adtulimus loco, ut iubordina·
tum iit ei, quod fecundo, feciindum iterum ter- tio, tertium denique ultimo feu quarto, quod cer-
te reliqua omnia, multis, ut* ajunt, parafangis fu-
perat. Menfurae autem hujus rationein clariusa»
liquanto commondrandi, opportunior, in fequen-
tibus, nobls dabitur occafio.
5. vr.
Ex his etjam, quatuor nobis tantum eße virtw
tum genera, baud difficulter dejnonßrarur. NuJIam,
iine motivis, a£Honem fufeipi §. Iii. innuimus,
cum vero motivorum non (int, nifi quatuor gene¬
ra, f §. V.) a&iones autem bonas innnifo numero
variae exiftere pofiint; fätis Jiquet, harum plnri-
mas idem agnofeere moeivum» Duas ex eodem
fufei-
VIRTUTUM II
ibfcipiuntur motivo, hoc inter fe habent com mu¬
ns , ut ad eundein dirigancur finem, (§. IV.) onde
haud in com mode, fub eodém communi concc- pcu, comprebendi poflunc. En! itaque bonarum
a&ionum clailes cotMera, qnot 'füllt irsodvoruni
genera. Porro,a£iio bona, piunbus iterata vici-
bus , producit häbitum, babitus vero in agendo,
cum ad normam legis conformatur, dicitur vir-
tLis (5«I·)· Ergo tot etjam virtutum exfbrgunt
genera, quot iiint adionum bonarum, reipectu
moiivorum, clafles. Quätuor antem has iunt,
ergo & illa. Scilicet: Habitus conformandi a&io-
nes legi, ex tnotivo proprio utih'tatis^ dicitur
Vir tus Naturalis. Habitus autem conformandi a^
bliones legi, ex motivo utilitads publica?, Virtus
Civilis. Habitus porro conformandi a&iones legi,
ex motivo adtributorum, voluntatis, exempüque
Divini, Virtus Ίheologica, vel, ß mavis, Pietas
Naturalis. Habitus denique conformandi atfiohes
legi, a motivis , ex veritatibüs revelatis, opefe inprimis redemtionis & iän&ificationis, fumcis,
Virtus Chri(Ii ana.
§. Vli.
Virtutum generibus breviter ftc inäicatis, ad id9 quod inflituto propius eft, not accingimus. Diverfam
iiempe har um virtutum prxftantiam conßderaturi, pri¬
ns, in quibus conveniant, pauctßimis tantum pervide->
bimtis. Exigit quippe a nobis ipfe propofitus tra-
ftationis' fcopus, ut prxdan.iam infpiciamus, &
quam habeat unum, pra altero, virtutum genus,
B a prae·
12 GRADUS
praerogatlvam, quam certe deprehendemus opti-
me, ii modo, & ad illa, quibus vel maxims
conveniant, & dein ad ea, quibus praecipue dif-
ferant, juxta adteudere velimus. Conveniunt id-
circo potiffimum in eo , quod l:mo motiva, ε qui¬
bus profiuunt, fingula in fe fpeftata, verum & pro¬
prio diftum aliquod incendnnc bonum. Et fic qui-
dem, qui ex prima agic motivo, fuam privatam
quaerit utilitatem perfeftionemque, quam inter .bo¬
na cenfendam cfle, eo minus dubitari oportet, quo
majorem naturs impctum, ad illam fe£tandam,quis-
que, fui fibi confcius, agnofcere habeatneceiium.
Ét quis, quaefo, nifiadmodum, in Ipium natune Conditorem, injurius, exiitimet id malum eile,quod proxime, ipfamet in natura, fundatum ed? Adeo-
que perperam illi agunt, qui ejusmodi inftinftum,
inter damnandos corruptae naturs fruetus, referunt.
Exempli loco adferam: fi quis non noceat, fed be-
nefaciat potius inimico, ut eum lucretur, fibique
conciliet amicum, ne mali quid ab illo pofihac fi-
bi metuat, vel, ut generofitatis laudem, honorem &
qux reliqua commoda? & apud eundem, & apud
alios nancifcatur, bonumne is feflatur? Qui ex ie- cundo, bonum quaerit commune, feu quod fb-
cietati genejsique humano profit. Sic fi quis idem prüftet inimico, quoniam utilem efie ejus operam
in Cisntate inteiiigit, veletjam pnefumit, alioshoc
forian exemplum, in certiifiraum focietatis emolu-
meotiim, fecuturos. Tertium; vero qui fequitur
motiv um, exemplo^voluntati adtributisque Divinis,
natu-
ViRT U T UM, *3
natura cognitis, conformicer vivendo, quantum pe»
nes fe eil, gloriam illuftrat Divinam. Quod fitT
ii ex, c. hasc eadem qnis iaimico exhibeac oiScia,
quia comperic De um naturaler bene facere Sc iL
Iis, qui Ipfuni colunt amici, Sc illis, qiiiEum negli-
gunt inimicij vel* memmit Deuni velie, ut incer
fe invrcem amice vi vant bomines* vel, inimicum fuum prasterea fub eadem eonft'itucum eile Dei pro videntia. Nee aliud ihtendit, qui Jquafto ducitur
motivo, quam vis longe prceilantioribus, ad iderrs
commrttendum, inftrudlus fit mediis. Ut:· ß· qurs haec taliarpraedet, quia Chriilus Redemtor Sc Ser-
vator inimicos quoque fuos & Dei beneüciis cumu- lavit,pro iilis oravit, paßus eil, Sc qux reJiqua,
II:do quod hae virtuces non nid bmis> fe exferant
attionibus ,Sc de voluntati Der legique minimecon-
trariis. HI:o denique, quod omnes hisce virtutibus
dediti apud animum eonilitutum habeant , bonas
ejusmodi fe£lari aöriones, fieque non tantum, in
cafu hoc vei illo iingulari, taies feie praebent; ied
flatum quoque Sc hmrtum commonilrant, ex quo, quamdiu durat,,ejusmodi bonse, nee con&rarias um quam profiliere queunt a&iones.
§. VIII.
Quilms etjam äifferant, jam oßendere, nohis aU
terum erit. Scilicet, ut clarius pateat, qua pr^ro-
gativa fuperbiat una harum, anobis receniitarum
virtutum, pras altera, juvabit earum quoque per-
pendifle difterentiam. Licet enim, in omni moti-
vojseque ac ipfa virtute, aliquid adfitboni ($. praecj;
atta-
14 GRADUS
attamen mon ejusdem fpecificiE natura?, necordi-
nis ac dignitatis id quidem efle, 8z ancea oflenfurti
ivimus, (§. V.) 8z ulterius jamexponereconabimur.
Differunc itaquebmo, cbjefto, quod, vel menonmo-
nente, quivis facile mcellexcnc. Aliud enim eil
Virtutis Naturalis, aliud Civilis, aliud etjam Pie-
tatis Naturalis ob;e£lum, imnio hujus, quod ratio perfpicit, plane diverium efl abeo, circa quodre-
velata verfatur cognitio (§. Vi. circa finj. Il:do, mo¬
do
<quoanimam internea&ficiunt, nS nempe, Iii
obleöatione animi produccnda, alia aliam longe
fiiperat. Quid, quod longe plures etiam bona? de
prehenduntur afctiones» a ChriRiana? Virtutis Ru-
diofo, edicae, quam a naturaliter Pio, plures a na¬
turaliter Pio, quam ab Honeilo, feu Civilis Virtu¬
tis culcore, 8z plures item'ab tiocce, quam anatü-
raliter Virtuofo. Nam quod prim um adrinet, ob-
iervatorem loquor ChriRiante Virtutis, aftionesnon
tantum eommittit, q ute ex Rudio fux 8z aliorum perfe£tionis utilitatisque, gloria? jue infuper Dei,
ex natura cognita?, proficifci poflunt; ied 8z alias,
ad qtias redemtio a ChriRo fa&a, hujus pnecepta,
exemplum, 8z id genus alia Rimulant. Sic etjam
naturaliter Pius fua latins extendit officia, quam na¬
turaliter HoneRus; omnia enimnon in Riam tantum, fed pubücam etjam utilitatem,& hanc, in gloriam Dei
disponere niritur, adeout non proprio utilicatisf. nee publici tantum caufla, fed 8z propter Deum,qiiae con* · veniant, agat. Et Rc quoque anfa fubminifträtur
Civilis Virtutis eultori, Rias amplius expandendi
actio·
VIRTUTUM. 15
acbiones, quam naturaliter Virtuoia Hinc videre
pronum eft, maximam illumanimi perfentifcere de-
le&ationem, qui fe totum Chridjana* cradit Virtu-
ti; quo major enim perfeQdonis fenftis, eo major
etjam oble&atio: quamvis ceterfs-virturis cultoribus
eandem, pro portione nobilioris ve! ignobilioris obje£h, denegacam nolimus. Hinc igic ur or- åine ac åignitate dtfFerunr, pronr r??m. re fpecfri <k objeöi & modi; altera alteram fubordinans, nobb
lior cenfetur atque praeftantior, Sic rationes mo- ventes, ab utilitate vel peffe&ione propria, defutn-
tas, fubordinat cultorCivilis Virtutis irs, qua?, a pu¬
blica ialute promovenda, funt petita?,; & proinde majus inefi pondus illis virtutibus ·, quae vi htijus
motivi, quam illins exercentur» Sic naturaliter Pi¬
us mociva titilis & honefli, a Dei perfe&ionibus depromtis, fubordinat, qua? fackmt, (ut mutuo iunia-
mus verbaCel. Büll fingen, in Örat. ipiias, de Re-
duftione Philofophiae, ad ufiis publicos)ut velirn,
cum alioqui fortaiGs agere renuiilem ; faciunt, ut difcernam·, qué-decfeat agere, cum fine illis fortas-
iis ambegifferrn faciunt, ut, cumago, majoris fit
in Divinis oculis aöio, quam fuiffet a Iiis pra?dita motfvisj faciunt, ut Iargius excendam odicia, quam
finchoe argumentofeciflem , & fic porro. Hxq
ilie« Adeoque Virtuti Theologicse, vel Pietati Na„
turali, hoc irituitu, adhuc majus accedit pretium.
Chridiante qui duuet Virtuti hisce jam di&is licet u-
tatur motivis; pectiliaria tarnen habet, per lumen re,
velationis, a Redemtore funna* quibus cetera o-
*mia
iS GR AD US
'
" ' '
' -■ '■'
■''V *
mnk, quantuittvis bona & jufh, fubordinat; ut
adeo eximia incercedat diffcrentia, inter Chriftiani
virtutes & alias cujus cunque hominis. Sicut enini,
ut hoe addamus, iludium glorificandi Deum, in na- .turaliter Ρίο, per omnes ejus feie extendicadiones;
ita motivaetiam, qux pecuntur, a merito & opere redemdords & ianétificacionis, ad om nes Virtutis
Chriftianie cultoris expomguntur acfiones. Na in
-quamvis reliqua non negliganrur motiva, ic. utill-
tatis, vel privatae, vel communis, pietatis item na¬
turalis^ interea hoc tarnen noviini aceedens altius
iubinde adiurgit, & caput ad a dra ferre con ten- dit, »imrao, vim quäfi ac pondus illis conciliat lon.
ge maximum. 'Unde etjam hunc vkx üix ordi-
dinem nexumque fibi conftkuturn habet , ut nihil a-
gat, mfi quo iiium fe Redemtorern agnoicere de¬
mon fl: ret· Sicex.gr. edk & bibit, ut femetipfum
confervet, fe ipfum confervat, non fui ipiius gra¬
da tarrtum, fed ut public© inferviat commodo, huic
infervire adnititur, non ejus caufia folius, fed glo¬
rias Divinae propterChriilum, quo tandem, & fu-
am, & publicam utilitatern, & quse demum cun¬
que fa&itaverit, dirigere fatagit. Verum longiushic
progredi, nobis, ut Philolophis, haud forte licet, quin
jam fubildend um, ne, aJienam in meflein, fälcem
imniittere videamur. Ex bis omnibus , utcunque in medium pro! a tis, evidenter latis conflare arbh
tramnr, iinum altero praeftandus eflé virtutum ge¬
nus longeqtie fuperius, quin & demonftratum, quara-
iibet virtutem fuperioris ordinis, iub ie, cornpre·
hindere inferiorem. IX.
VIR T UT U Μ* jy
§. IX
Eine åemum, quid, per Virilit um Gradus, inteU
ÜB um velimus^ ftiallimo perfpicitur negotio, Vidi-
mus, virtutum genera, radone moüvorum, prae-
eipue fuifle quatuor, (§. Vi ) eaque fibi invicem fubordinata, adeo ut alterum pradrantius iit altera (§.§. VII. & VIII). Hoc vero quid aliud defignat,
quam virtutes admiteere gradus? Gradus proprie quidem icalis tribuuntur, quarum ope in fuperio-
ra adfeendimus loca, & quis, quaefo , terminum
hunc egregie transferri pofie ad ordinem virtu¬
tum , mihi non facilis concedet ? Eil: omnino ha-
tum quazdam veluti fcala, per quam eundo ab in¬
iin 10 ad fupremum pervenire licet gradum, In a·
Hionibus itaque legi conformibus, quando uti litas propria unice pro icopo habetur, liquidem mod-
vum , niii aliud quodpiam advenerit, tanti iioncen- ietur, infimus inde oritur gradus virtutis, quam di-
xirnus naturalem, ex. gr. dum temperantiie quis
ideo (ludet, quia per illam ianitas fuilentatur, mul- taque malorum evitantur iyrmata. Sic , quando titilit^s ac fecuritas publica a&ionum fit mo.tivu.in,
virtutis inde alius prodit gradus, priori quidem Tuperior, quam chilem nuneupamus: dumv.c.
intemperantem eapropter quis deteflatur vitam,
quum utilitati promovendae Civitatis aliorumque,
eum prorfus reddat imparem. Sie, quando, ex motivo adtributorum, voluntatis & exempli Divi- ni, boni quid agitur, tertius, utroque priori iuhli- jn'ior, iurgit gradus, Pietas fc. naturalis ieu Vir.
f C tus
GRADUS
tus Theologie a: dum v. gr. conrinens qtiis 8z termte-
fans vivit , quoniarn novit, Der völtmtati conien-
taneum eile, ut muneris foi partes fiteobeat, i i qtiocl nentiquam fieri poflet, ii, profufa vivendi modo, Πν
fe enervaverit atque ineptum reddiderir. Sic et«·
järn, quando mociva defumimus, ex veritatibus re- velatis, hve , dum quidquid agimus,- agimus in
nomine Jefu Chrifti, ut fcripturas Ox convementer
loquar, qnartus denuo, isqne fupremns vimi-cis*
exiftit grad us, Vir tus η im, Chrtßiatm: fciÜcet, dum
iobrietati atque tem perantiar qnis operam dat, e&
poriifimum induetus ratione, ut, in preerhus, ad
Redemtorem, fundendis, Ejusque cultu, fan&e
fe gerere poili'c; vel, ne femetipfum,- quem
templum Spiritus San£$i eile perbene novit, com taminet, ied, ab omni irnpuritate, confervet invio«
latum ; immo, ne imparacus, ultimo vitas fax die,
a fummo offendatur Judice. Ar, noiim vitro vertag urverbis utar Celeberr. BülKingeri, Philofonhum ad»
monere in tranfitu,qua* iint utiiia in Theologicis. Vid.,
ßilue. f. GCCCXCVIH. # X.
Sed antequam huic opellae addimus' eoiopho>
nerrr, necefiarium duximus, paucis tantum occura¬
rere obje&ioni, quam contra nos formare quispiärri poilet. Scilicet, fruilra, in menfurandis Virtutunf Gradibns, collocata a nobis putaretur opera, β ve¬
rum eilet, quod aiuntnonnuliiV, virtutem veretalent folam eile Ghriflianam, ceteras vero, nun niit
JplendiiL· ejje vitia. Refprciunt hl procul dubio ad iri-
fignem, quo laborant bsvirtutes, defetlum, quem
etjam nos lubentes neu modo agaufgimus/fed &
VIRTUTÜM,
iflgemie fatemur, pront ex diiferfatione videre licet»
immenfo proriusipatio, aChriftianae Virtutispcrfe-
£lione,Vircutem &Pietätefri diftare Naturalem. Ve¬
rum enini vero nihil obftat, majus licet ve! minus
rerum quarundam pretium fit, quo minus ad (dem
illae refefantur genus, quarum eadem funt requi&
ta, eademque eflentialia pnedicata. Ex generali etiam Vfrtutis defiriitione, fingülos ejus gradüS, legitimo
deducere conati fu mus ordine; unde, cur non larva¬
ta sv fed veras retiq^pas* inferiores quam vis, virtutes exiflimemus, abunde paterearbitramur.Quid,quod
neminem hoc fccile fperatntis negaturum, nifi q ut, Virtutem non effe, cui definitio cornpetk, falfo iibi
erfvsderer* Fatendum quidem eft, motivs illa igno- iliora, licet in fe bona, facillime vitia generarepofc i®, quod perverfa pbilautia, pra va libido, immoderata
ambitio, &nd genus reliqua, far is fu perqueteflanturj
at ideo nobilioribns jftbaee fu bordrnavimus
,utcü«
ivls fuum vindicareturpretium.CavendumböC ta¬
rnen minus fort, in Pretate Nafurali, cum ne quidem
infe pofljbilefit, tit nobiliori, Fietati nim, Cbriflia-
nae, i ρ fa vel tantillum deroget, qtiinpotius haud le V Γ
adminiculo fir. De crtero, omniurnne harum vir-
tutum regula eft ϊρία Lex Natura*? quis hane ve¬
ro nid ad m o dum irr ρms, ut impuram vitiorum geiietricem, ne farie traducet ?
Sic hsbfs P.L Gradlus Virtutum , pro fiofiroquidem In¬
ger, ii mor'nio, lev i ter fåne adumbratos. Nec enim alifer
irppernta peimiftbrevitas, fen pönsq,· anguftia. Üt vero^
In hurneiiitafe Tu?, futirr habeant patrocinium, oran u&
Gra-lum hic fiilunus, merbf; doäumqj noftrarum iameila
Clarifilmo Philoioohias CANDIDATO,
Dn. LAURENT. GAB, THURELIO,
POl'ULARI & AMICO Integerrimo, De Gradibus Virtutum, pro Gradu
Difputacuro.
i
