I'
' ^Ό. D.
REVELATIONIS DIVIΝΑΕ
PEOGREEIENTIS
adumbratio biblica
DISSERTATIO
€17JUS HARTEM QUARTAM
EX SPECIAL! SACRM REGIME MAJESTATIS GRATIA
ET
VENIA MAX. YEN. FACULT. THEOL. UP SAL.
ρ. Ρ.
MAG. ANDRE AS JACOBUS BROMAN
TIIEO'L. LICENT. AD LKQIONEM B AH US IAH AM. PASTOÄ
ET
V
70 ΗANNES CHIIISTIANUS KULL· Slip. Reg. Gothobtirgensis
2K AUDIT. GUST« DIE XII DECEMB, MO0CCXXU
Η. Ρ. M. S.
UPS ALU
Excudebant Regiae Acaderaiae Typographi
KONUNGENS
UOGTBETRODDE MAN GENERAL-LIEUTENANTEN
FÖRSTE CAPITA.IN-LIKUTENA.NTEN
INSPECTEÜ-REN EÖR FÖRSTA C
AVALLERXE~1NSPECT10NEN FÖRSTE ADJUTANTEN HOS HANS MAJIT/
KONUNGEN COMMENDEUREN AF
KONGL., SVÄRDS-ORDENS STORA KORS
RIDDAREN AF KEJSERLIGA RYSKA STo.
ΑΝΝΛ£-ORDENS FÖRSTA. CLASS
HÖGVÄLBORNE GREFVE HERR JL E? i djuρ:Πc ödmjukhet tilivSnidt: ar J. C. KULL.
KONUNGENS
TRÖMAN BISKOPEN OFVER CÄRLSTADS STIFT
LEDAMOTEN AF KONGL, ΝO.RDSTJERNE-ORDEN
HO G VORDIGS T Ε DOCTORN herr
(MÖJE
SAMT VÄLBORNA BISKOPINNAN frujMiJjLXLXJL
MJ
"USHBJLCK
Född LUNDGRENöejgas.dessa, blad fåforo ett fvsgt bevis ρ31 den
skyldigaile yördnad
och; tacksamhet
aff
J. C. KULL
KÖNINGENS
TROT JE ΝARE PROFESSORS
LEDAMOTEN AF KÖNGL.
KORBSTJERNE-ORDES
VIDTBEROMDE OCH
H0GVORDIGE
DOGTORNHERR
JOIV
X7XÄ.
JLXtMQjJXS
SAMT Η0GÄDLA v -r\/r* w "1Γ* *n\/r/7*\»ιΓΦΊι fRüMXÄ JM*eAJU^L^tUJ
Fodd BERGerk^nsasit och vordn adsfullt
iillegnadfc
At
vqiiod Di feipulis fMatth. XXVIIT: i8 prseceperit, ut
omnes omnino gentes ad Reiigioncm
Chniiianem
ample-ctendam.perducerent ?
;Praetermisfis
quoque^argumentis, quae'Religionern
Chri-ilianam, uipors qua? i'ummum eil doeuroentum
(apienriae,
bonitatisetgratiae riivinae,
perfectisfiraamet ultimam quoque
eamdsm probant Dei in rerum
natura revebtionisformam;
ha?c animurn fubit univerfalitatis ratio,
quod nihil jubeat
necesfario ohfervandum, certo
rempori vel uni et alteri
ίο!um populo adeommodatum t).
Duo tantummodo ritus iblleinnes nj, a Chrillo
inüituti, iimplices et pulchri f
iinguios Ejus eukores vineulo nectunt fr3terno v); adeo uc non fu locus nec
temporis infelix (latus, ubi Religio
Chriili falutiferos fuos exferere
nequeat efFectus et
falu-tem reddere atque fpem cuhoribus
uhicumque terrarum
et condirionum.x).
Nonequidem mirum eil
hunc, quem in univeriurn
intende-ret finem Religio
Chrifliana,
a Judsais ceterisque ea ae«täte populis male et
perverfe pereeptum fuisfe cum, o-mnium hiftoria doceat temporum, non niii
per adverf»
st
t) Die CIirifHicheReligion fchreibt nichts
vor, was nicht von allen Völkern und unterallenHirnmelsftrichen beobachtet
werden konnte. Sie hat nichts Klimathifches und Lokales
u. Γ. w. Bretschnei· der Libr. cit. Th. i. ρ. ιοί.
ü) Es ift darin die hohe Weisheit Jefu
ganz unverkennlicb, dafs er ausfer zwey fimplen, bedeutungsvollen
Handlungen . - - keine·
bleibenden Cultus - - anordnete.
Marheinkcke Libr. cit« p. 78·
Cfr. Bretschneider 1. c.
») Cfr. Bretschneinder Libr. cit, p, 102.
/T- =3
*"
å
et pugnas procesfisfe veritatsm coeleftem. Ut fcilicet
iransgresfum a vulgari et communi rerurn confiderarione
ad idealem alnoremque effectu difficiilimum reperimus, iic etiam, hujus aevi homincs, formis et fymbolis dediti externis et fplendidis, quibus libere indulgeret Phanraiia,
non niii moleilo labore veritatis et juftitiae nudam
enu-cleatamque concipere quiverunt notionem, et βασιλειχΐ
ra Qea rationalem et moralem animo complecti finem g). Cum igitur Chriilianismus, jam inde ε primo ortu , oppo-fitum i'efe praebuisfet Judaisnno, totamque ejusdem forma¬ lem exiiilentiam argumentis adgresfus esfet gravisfimis,
e re ipfa fequitur, fieri haud alirer potuisfe, quam ut Ju¬
daismus fefe in vicem oppoiitum conilitueret Chriftianis-moz).Quodautem magis mirandum putamus, quodque magis
demonftrat, quam fegnes iinr enimi mortalium ed Divina capienda, exemplum eil jefu Chriili Difcipulorum , qui,
interiori et farniiiariori Ejus dtfciplι nee admisii, tcfies
fu-erunt factorum illius mirabilium oculati; vix tarnen capere
valuerunt, quantum inrercederet discriminis inrer Religi¬
onen!, Patribus Pub fpe melioris datam, et Religionen!
a DwOimmediate patefactam, fide et juilitia concipiendam
et muniendam. Hinc pluriini Difcipulorum diu anxie
o-pinionibus adhterebant vereribus Judatorum; ilupente
a-nimo Jelum everiionem «nnunciare audiverunr Templi
cultusque antiqui er urbisj Lance periodum pereuntis
Ju-daismi, non nifi periodum esfe posfe pereuntis rerum u»
niverfitatis Tibi perfvadentes. Hinc victoriam Religionis
a Jefu enunciatae, victoriam esfe crediderunt reilituti
Mo-faisrni; regnum coeleile et ideale a Jefu fundandum,
re-gnum ^OfCfr. Joh.'*XVIU: 36» MarheineckeLibr. cit. p· 79 (§. 7·) Re
t 'wette p. 197.
gnnm
terreftre
et reale fore fimulaurnmäntes
(Act. I: 6.)De prima in hoe regno fede älteresnres (Matth. XX: 203 Marc. X: 41; Luc. XXII: 24L figna ejusdem initii
expe-tentes (Macih. XX! V: 3) videmus, omnesque mire folli· citos evitare cafus (Matth. XVI: 22J, qui ipem hujus
re-gni potiundi minus eertam efficere po tüisfeηt. Amisfå igitur fiduciå (Luc. XXIV; 2ι), depresfis anim is Magi-ftrurn morre iubiatum refciveruntj refufcitatum deindc
es-fe vix crediderunt (Luc. XXiV: 11, 21, 41; Job. XX. 25); exdincta videbatur ßdes Jeiu habits; defperata res
Chri-ltianismi; anxii e confpecru hominum recesferunt (Joh.
XX: 14J, dubii et incerti, quid amplius facerent aut o·
mitterenr.
Ambigenribus autem et vacillantibus animis pro gra¬ tis fua fempiterna fubvenir Dcus; fpem erexit depres-fsro et priitinam reilituit fiduciam, novis auetam
incita-menris (Acr. il: 1 iqq). Quanti autem esfet momenti umverfalem Chri.ilianismi fpargere genium, teilantur Pro¬ videntia: divinee mirabilia facta, primo ineunte tempore Reiigionis propaganda?. Forte emm non erat fperandum,
ut mens humana, üne admonitione divinitus data, um-quam vel faltim tam cito hancce ideam concipere
potu-isfet, quatecus nihil difficilius, nihil moleftius, quam cru-dele tollere odium, quo veteris sevi populi alter alterum perfequebantut a), Quamquam enim Difcipulus Chrifli
'laScctorotros (Gal. Ii: 7, g), divino admonitus egotpetτι (Act. Χ: ιο fqq.) nihil esfe immundum, quod Deus mun-dum declarasfer» et ipfe, hac ducrus perfvaiione, Ethnicos
in coetum fufeeperat Chriftianorum (Act. X: 47); tarnen
eumdem
λ) Cfr. Bretschneinder Libr.cit. Th. I. p, 113.Not. 6),
eumdem, paulo pofl:,'videmus^vereri opimoni
a'clhajrefs-rem, animo dubio et anxio, prsefentibus Judaeis, et con·· ivetudinem cum Ethnicis evitare, et alios Chrifti cuirores,
fuo exemplo, ad ύποκξίσιν .perducere (Gal. Ii: 13. fqq).
Si quidem causfam hujus agendi rationis in ipio chara·
ctere Petri haud temeie quacramuSj quippe qui
inconiUn-tiå iimul . vehementiå esigr-infignis;
non ramen rantu.m demus huic animi indoh, ur non aluus efiam, in jpfo
il-lius cogirancli modo, rarionem prsedpuam larere creda¬
mus. Eådem fere capri fuisfe/Videmur lenrenria ce-teri
Oi-icipuli£?). Non pocuerunrquidem non Uerari deg' ana Ethnicis a Üeo concesfa; attamen M-ofaismum cum Chnihanisrro
jungendum cenfuerunr, quatenus vix coniouum i11 is. vi
-debatur (Act. X: 45; XI.1, 2). Ethnicos, verå Dei unius
cognitione dediroros, fidem fuscipere. posfe Chrsitianarn,
niii antea fpem fuscepssfent Judaicana (Gal. V: 1, .2;
Act. XV: i.), et hac ipe dueti veram Dei iummi et
optimi Ejusque promisfionum iibi adquifivisfent
notio-nem. Non tamen ii fumus, qui hane fententiam
ii-lis vitio vertamus, ied excufandos potius cenfemus, qua¬
tenus fuis dueti argumentis» uiwm veram ad
Chriftianis-mum viamJudaismum pandere riibi certo perfuaferant c).
Sed Paulum ecce zelum ipirantem (Act. ΪΧ: 1)
ra-diis divini luminis circumiufum! »Vocem ex nube audi
fonantem! Veritaris coeleftis mirare victoriam! Ultima.vi¬
ce loquitur Jefus fermone humano, novum Apoftolum
ad-pellans bborisque campum adfignans: οτισκευος sxÅoyrj? μ,οι
iHV éros T8 ßxsr.ctaOCi Τύ,ονομχ μ8 ενώπιον&νων (dAct. IX; 15J.
b) Cfr. Eichhorn Biblioth. d. Bibl. Litt. Ρ. V. p. 61 et P. VI. f.
i©34 fqq.
c9) Vid. Eichhorn Libr. «it. Ρ. VI.
Qiism in fermonibus et parsbolis Jefu jamjam
per-fpexißiiis, Univerialismi lclea, a Difcipulis vix fatis
inrel-lecta, cum Particularismo Judaieo ambiguo discriminc
gemulans, in animo Pauli, divino tacti admonitu, clara nunc oritur luee; et iic revelationi Divinae, per tot
discri-mina temporum progrtsfee,. σφξο>.γι3α iropresfam vide¬ mus d). Qui miyam hane Pauli
Apotfoli ad Religioner»
Chriftianam converfionem ex rationibus psychologicis er
vulgaribus narurae efFectibus explicatam voluerunr/), vix
ejusdem, in totius rem Chriftianismi, perfpectam
habue-runt efficaciam, quae immediatam E>ei
curam, fumrro Nu·
mine nec indigrram nec fupervacanesm omnino
reddidirg).
Noh fufficiunt quidem argumenta, quibus illi
probare ßuduerunt, doctrinam h), qua antecesiit Paulus ceteris ApoftoliSp et ingenium i), quo ad perfeaam enitebatur re-rum
rf) Ohne Paulus, den Apofiel der Heiden, wäre das Cbriftenthum
Wahrfcheinli ch ein auf Palaeftina und Syrien eingefchrånkter Par· ticularismus geblieber. Durch feine Bemühungen vornehmlich er¬
hielt es den K<um des(Jniverfalismus, der fich nachher zumStaunen
der ganzen Welt, in grofster Schnelligkeit zu Stamm und Biüthe
[ entwickelte. Augusti Dogmengefchichte. Leipzig jgu. p, lyv
Marheinecre Libr. cit. p. 6%, 69.
/) Vid. Eichhorns Allg. Bibl. cV Bibl. Litt. P. Vi. ρ. 1 fqq, „
g) Cfr. Celeberr. odmaxni Libr. cit I. B., a Häft. p. 360 fqq. 1 h) Freylich war es eine Uebertreibung, wenn man dem Paulus eine grosfe Belefenheit in griechifchen Schriften, und überhaupt grie-ehifche Gelehrfamkeit zufchrieb, allein in jüdifcher GelehrLmkeit
war er fehr gut erfahren. W. Münschhr Handbuch der
ChriftH-chen Dogmengefchichte. Marburg 1797. Erft. B. p.86.
\i) Tn dem ganzen Gang feiner Gedankenwird ein Phiiofophi&feei
rntåmmummåmmtMmmmmmmiΜ
44 =
rum divinarum cognitionem, ideam univerf?i1i9
Religio-nis menti illius fuggercre potuisie, cum ipfe confesius
fit, neminem Apoftolorum ira adbieiisfe ςοι%ειας ΓΪ«rp nec
ullum Pharifaeismo ita fuisfe dedirum (Gal. I. 13; Act. XXII: 3. XXIII: 6). His rite perpenfis, nos equidem a-gnofcimus, argumentum pro verirate et divina origtne ReligionisChrifiiance vix affcrri posfe efiFicacius,quam quod
ex mira hacce Apoltoli etfubita converfione ducitur k). A primo inde die, quo lumen iterum adfpexir, er, apertooculo interno et iimul externo, nova animi mtellexrt
fenfa et novam mundi, per Chnftianismum mutandam
inente praeftgivit faciem, vocationem fecurus eft divinam;
utpote ΆποςοΚος των ε$νων (Rom. XI: 135 Gal. 11:7; I Tim. II;7;ΠTim. 1:11 ); omnes ferepartesimpeiiiRomani permi-gravit/),Judseos adpellanset argumentis movens,GennIesad
cultumτχάγνωςα©en (Act, XVII: 23)invitans·, jura culrorum Chrifti verorum et contra Judaeorum minas et Echnico.rum
periecuriones, ipfe illos antea perfecutus defendens m); et
parvi faciens dignitatem etcommoda Λα τ ο υπεξεχον τηε yvcu-σεως
Vid. quae dortisfime de hac re disfcruit Bretschnbider in Libr. cit. Ρ. 1. 134—148.
/) Vid. Celeberr. Ödmanni Libr. cit. Γ. B. 1 HJft. p. r fqq.
wi)Cfr. Marheineckb Libr. cit p-97C§ 4·)· Diefer
ausferordentli-che Mann ift vorzüglich als derSchopferdes Apoftolifchen Chriften-thums zu betrachten, und die dogmatifche Form,in die er decGeift
3efu fafste and die dem Streben nach Wahrheit so mächtigen
Vorfchab, hingegen, dem lebendigen Glauben und Gefühl keinen
Eintrag that, wardasficherfte Mittel der Einführung des
Chriften-thums in die Welt und der Erhaltung desfelben. De Wette
(reoοε- τχ Χςιςα Ίησχ ^Philip. III: 8N vincula perpesfus eft et
labores, et fidem denium a Cbrißo datam, moite, iicut er Ipfe, coniignavit, gloriofä. n)
Hereditatem reliquirChr'iftianis finctam et perennem.
Scripta, qujs nomine lilius lnfignia, per rerrarum orbem
fpirgunrur et leguntur, universalem o) Dei grstiam annun-nant. Monumenta aeterna divini coniilii de falute mundi per fpcula manent, 'Ialaiols μεν σκανόαλον, Έλλησι όε μο^ια
(I Cor. ϊ: 23;; red veris Chriffr cultoribus, omni
fapien-riå humana potiora, gloriam Dei et gratiam ad finem prac-dicant dierum.
Loetenrur cceli et exfultet terra (Ef. XI IX: 13)! Lux
divina toturn illuminat orbem, και τα i&vr, των σχζωμενων sv τωφωτι αυτής7τεςιπατγ\78σι και01 βασιλείς της yy]s φεξ8σιτψ
$ο£αν και τψ τιμψ αυτών εις άυτψ (''Αρ. XXi: 24J; ότι τα
ττξωτα azvjh&ov —« Ίό& καινα παντα (Αρ. XX: 6JI
«) Cfr. Celeberr. Ödmanni Libr. cit. et Part» clt. p. gr» 0) Der Hmptpunct, wohin die tnehrften feiner (Pauli) Breifeabzwac¬
ken, ift, dafs Gott nicht blofs Gott der Juden fondern auch der Beiden fey, dafs der Chrift frey fey
von den drü· kenden Fesfeln der Mofaifchen Gefetze, dafs aber diefe Fieiheitnubt eine
Auflo-fung der tnoralifchen Gebote mit ficti führe — W. Münscher.
Libr, cit. I. Th, p. §7.