ATTHIA ARCANIS

S. A Μ

DlSSERTATIO

_PHILOSOPHICA

ARCANIS

SCIENTIARUMj

PARTEM PRIOREM

Gmftnju

Ampliß.

_Pbilof.

_Upfalienß,

PRASIDE

VIRO _CELEBbRRlMO

Mag.

Μ

_ATTHIA

(

Eloq.

Nicolaus

Ol.

_Sund,

Weftro-Botnienßt

d. XIV. Martii A. _MDCCXXXIII;

In Audit. Gud. _{Maj. H. S.}

UPSALl/E,

&/έ r:;e

m:tis

MAGNyE FIDEI

_VIRO,

Reverenålfimo

PATR1

DOMINO,

Dn.

_joanni

STEUCHIO,

S. S.

Theol. DOCTORI

longe

CeleberrimQ,

Regni

Sveda?

ARCHl-EPISCOPO,

_Upfalienfis

PRO CANCELLARIO

Vener. Confiftorii

HccIeC

PR

Ai

SI DI

Eminentisßmo,

Keverendissime

PATER,

m*lngu!ar't

omnino

&

Pater,&totaNobi-liflima

_{STEUCHiANAFamp}

lia Paternam

_domüfemper1

fovißisGratixquodlicet

ve¬

ner

abun

da

_pieta

dignis

t

amen

verbüß

it

bus,

_inter

tus

_{predicarenequeo.}

Igno-Jcas

_itaque,

_Reverendis*

iime Pater

_,qu

tem

_fortunam

_meam

_Tibi

Jupplex

commendans,

leves

hafce pagellas

ad

_pedes

tuos,in

_jepiterm

venera-tionis

_pignus,

nmq\

deponere

_audeam.

Fa-xit

DeusT.O.

M.

Sacrorum

Antistitem

tan-tåntumque

Mufarum

Pa-tronum

_quam

_diutijjmie

Joß)item

atq;

incolumem

ve¬

ner

ari

nobis

HceatX

ReverendiflL

_Nominis

TUI

Cultor& cliens devo*

tijjimus

S:;E R:#:

M:tis

MAGNA! FIDEI _VIRO,

ReverendiJJime

PATRI ac

DOMINO,

Dn. N1COLAO

STERNEL,

S. S. Thcol.

DOCTORr,

Occidentales

SUPERINTENDENTS

Reg. Gymnafii

_Scholaramque

EPHORO, atqueVen.Coniift.

PR/ESIDI Celeber_rima,

Adcuratiffimo,

Patrono

Maxi

Edgre

ferasy

Reve-/%/

_Pater,

W

_{cjuod mdis}

Å/Ii-verva,

tuguhri hdbitu induta>

Ar-c;ana

Scientiarum

fupplex

porri*

gereaußt*

Scilicet

tpfe

Omni-Cmnipotentis

Numinis

conftlwmy

'

tnwfio

licet

qmd

alte-rajam

vice

heat

Parentemmor-talitati ereptum

lugeam.

Hinc

mirerps, Patrone

_Optime,

bebefcat

&

&

linguaßavo-

remquc

tuum

Parentibm

totiespraßitnmßne

ullo verborum

rtpparata,

follicite ambiat.

Pia9

ad

vixero,

nuncupabo

perenniTuh

falute,

Aor-landiamm decm

_&

_fubßdium

dtutUßme

vivas,

floreas

t

ReYerendiifimi

TUI

Cutter lumiltimtu

Adm. Rever, tf_{Praelartfflmo VIR O}

,

MAG. ZACHARI# _PLANTIN,

Umenfium _{P*/?or/MeritiiIimo, &}

Adja·

ccntis diftriftus_{Pr&pc/itoVigilantilfimo,}

Auttn-culout_unico,itaj_{quoad vixero,piamente}

vcnerando.

Ρlur. Rev. (5 _{Prteclarißimo VJRO,}

DN- NICOLAO _BERG;

Paftori in Dvcftila _{Digniffimo, Patrui}

loco _{quovis honoris cultu}

proiéquendo»

Ρlur. Rev. & _{Pruclarifftmo VIRO,}

DN. O L A O S U Ν D I _O,

Paftori in 23ötbfQ Meritiffimo

,Pa-trutlocoomniobicrvantia colendo.

Ρlur. Rev. # _{PracUrisftmo VIRO}

,

MAG. ANDREA _SUNDlOj

Grace. _{Ung.Leftort in Reg. Hernofand,}

Gymn.Dexterrimo, Adßni unico&cariifimo,ob

Paterna_{beneficia ad cinetcs}

fuipicicndo,

PRodit

jam in conipe&um

Veftrum,

Dtleftißimi, mäter es, quae

mata-riori,fiquaalia,|udicio, majoriquementisacie efiec

elaboranda, _Jam veroDiflerratio haec, omnicarens

jplendorc,interplanftus Scjlamcatadomus Paternae,

bisconcuiTae,miieread_{^/adrepit, dumnecalius,qui} cauflamejus peroret, ei contigerit, nec mihi,

caus-iam_{ejus qualitercunqueagenti, melior fors}

adful-icrit, Veftrum _{itaque ambio favorem, Veftramfc} Jicniguitatem, qui,quoadvixero, _{permanfurus fum»}

NOMINUM VESTRORUM

ObfirTjantiflimttsCultot

<2> ® @ <2><y© φ <3> <"2>^ "β/ ·<2>(3> <2>ΰ> <o> <2> ■se/vrtAjsAjxAieAaiAäeAm-AsiAitÅatAseAseAs:^-A eAjiAjitasAjisAjeA»« ΓΛίΛ«^ΐ5θζ2?Λ:^ί>3 «^«γίίγιηΛίγϊγ.^ίγ^ίγ,ίγ,^^ρ.-γ,,γ,ΛΛ^ιγϊίν» «y»α,ίγβ D.D.

'§.

conati _{fimt, Uli certe progresfui}

Philofophis non

infirmum

obi*

cem _pofuere. Qui _{vero in-·}

akerum exrremum prolapii

_de«,

natura, tanquam

de

explorata, pronuntiare

aufi

Uli9 ii non majori fcienrias

adfe»

cere damno, _in vefaniam faltem

haud minorem fe _ipiös

i

runt _a).

_Imprlfliis

_iiulla

lia re, _{qvam nimis arroganti}

titil-latione, in altum eve&i, in hane Scylläm

incidiile

titillatio il tolleretur, _propriumque

hi _{ipfi excuterent}

_finum,

ne _{exfpe&atione citius ipfimet fu*}

am _{agnofcerent dementiam: dum}

viderent, intelleéium noftrum Sc

cum _propria

_{imbecillitate}

rerum fublimitate collu&ari* Ec·

qvis enitn

eft,

fe

_poteft?

_éandettu

öriginem ceterae res creatas

agno-fcunt? Nonfte etiam homo tacile

deprehendet, & fui & reliqvorum

entium _{perfe&am fcientiam cum}

Infiniti Entis exaéta notitia indis* folubiii nexu effe _combinatam,'

cujus tarnen eifentiam _compre*

hendere _{neqvit ? Non qvideitL·} nego, omnium dari rerum

ratio-nes, _{easque ititeliigibilest fed il·}

xnui

_contendo,

tem eile, eas perfe&e fcire; cui

etiam foli omnes ideo intima? re*

rum eiTentia? _{exade, ut nihil}

de-lit-, ftota? iunt _b).

a) Vid Veral. Μ Ö. Part. _t.pr&fl b) M. R. Dociorim E. Alßr'mi Le-ålöftes Pnevmal. c. i. _{§.?.■$" A}

Rydeki Colleg. Pttevm, c. ι. §» 8·

j.

Mdificiu'rn prastereä hujuS imf«

verfi dum _{conremplatur inteliedus}

humamis, ftrtr&ura ejus inftar

Ia-feyrinthi eftV ubi tot _{ambigua "}

viarum, tot rerum _{fignorumq-, <et}

firnilitudines, tarn _{obliqua? & im-"}

plexa? naturarum fpirae ac nodi·, "

tam fubtiles _{denrque res rerum u} que partes, omnem noftrum fu~"

gientes fenfum, undiquaque ie"

©ftendunt _{c)* ubi etiam tot} tan-taque ftupendi operis artificia_ *

vel ad _{fuprema coelorum^ vel ad}

frna terrae, _{quo riulla humani}

ien-itis acies _{penetrare poteft, ex}

4

finita Dei

_{fapientia quaii}

relega-ta funt.

c) Verul. N> 0. pr#f.

III.

His autem maximum

_pondus

addit _{propria noftra}

_imperfe&io

Sc _{imbecillitas nunquam fatis}

de-ploranda. Illa enim ut ad reli·

quas noftras facultates, ita ad

co-gnofcitivam fe extendit. In

fub-tilitatem & ob admifrandam fuam

flru&uram nexumque

artificiofis-fimum, ut & ob loci diftantiam

non incurrere. Addo _{heic, eos,in}

re _{fepe proxime obvia Sc} mini-me _{fubtili, nos non folum}

deili-tuere, ied etiam _{prorfus fallerei}

idque non tantum ob tarditatem,

vel etiam velocitatem _{motus, auc}

ob medii _{alicujus naturam}

ί

ma-gnitudinemve rei; fed Sc,

quod

5

fli, maxime vero ob ipfam orga¬

norum conftitutionem, _qua?

in-terdum variat_{d). Teftimonium enim}

& informatio

fenfits

analogia

univerß

Imagtnationis autem

naturalem"

agendi modum

fa?piffime vide-"

mus turbari, ut mentis omnem"

reipuat dire&ionem/). Qvid?

quod

vis

_imaginandi

fenfuum externorum naturam, ur,

ubi illi _{perfe&iores, ha»c quoque}

perfe&ior pierumque fit. Immo ha?c\non asque

perfe&e delineat

obje&a ac fenfus externi, quos

tarnen _{faepifiime corrumpit.}

Va¬

riat _quoque

_ejus

facultatum_{vis, pro ratione atatis,}

temperament!,

climatis

Quis porro non experitur,

no-ftram vacillare Memoriam; _{quae ta¬}

rnen thefaurus eiTet omnium

re-rum, iine quo omnia inventa

ex-cogitataque, etiamfi praeclara

4

hteileBus vero _{purus, aiiis}

ßro-pliciter Ratio di&us,

pretioiiffr-mum _{illud animi donum faculv}

tasque _{longe excellentiflirna, pro*}

ijrio

etiam

laborat

jnorbo,

&

in*

bus,quorurn regimenhomo in

mut-„tisamiiit, ira_{debilitatur, ut res, a} „materia _abftra&as,vix

fineimagl-„nibus & _{corporeis fymbolis per·}

„eipere quear _g)t

Judkia&Ratmimavaluntas cum

adic<$hbus & variis _{horainurn indi*} natiorobus

pr£cipitapt,turba;ftque.

do, cum _pra^udiciis

, quae unaM

cum _{la&e materno}

imbibimus,

ni-ii remedia cito _{adhibeantur, fotos}

nos in errore _{yel jgnorantia decir}

nent. _{Taceo vita?}

brevitatem^,,

fragilitatemque,

ex vita civisi

longo ordine _{propullulantiainconv} moda, _{qua? animurn deprimunc&} ajuita rtrum _{conteniplatione ab&·}

<7

d)

Verul. Ν.

Ο,

diRrih, Scheibleri

Logic, ρ. 2. c. 31,

qutßn

e) Ve*

rulam. L c. j) %

F

Bttdd. Pb?L

biß. P. i. C. 2. g\

Thidd. Ph.

hiß.

I. c. h) Plura

S*

fiecialiora

foßunt

apud C.

Rydelium

in Exercit.

Rat. Verul.in Nov. Org.

Malebrancbc

de _{inquir. Ver.}

_Edvards

_difcoitrfe

aerning

Tbrutb and

&c%

i.

IV.

Non _{itaque mirum}

_{eil, cuÉji}

Dogmaticorum

rejieiamus

deliria.

explicet B. L.

non ideo Seepticorum

ignorantiam

recoquere nos

cogitet.

Dum

nim Intelle£us naftri morbos, va·

riaque , quce

in

inquifitione

ritatis remoram nobis

injiciunß,

depingere

aufim;

tarnen

o-mnem _nego veritatern,

fed

tantum in

profnndo latere,

unde

non niß magno

iabore

trahi

_poife*

_Democrito

affir-;

moj idque

ob

fublimita-.

s

tem & intelle&us

_{imbecillitatemj;}

aliaque. Ex hifce imperteåionern

noftrae _{cognitionis deduco,}

ftatu-ens, inter _{perplurimas res* ,quas}

ex lutrine rationis fatis evidenter

cognofcimus, dari eciam _quasdam

res _{rationesque rerum, quae}

non-dum ab ullo _{ingenio humano vel}

deteéfce.vel _{apodi&ice demonftra·}

tx funt. _{Quod etiam experientia}

fatis _{fuperque probat, 8c nos in fe·}

quentibusulterius fumus oftenfuri»

Nam licet varia horriines

excogi-taverint _{media, quibus intelle&as}

infirmitas _{tollatur, in quo etiam.»} admirandos fecerunt _progreilusj e-andem tarnen omnino removere

haud _{potuerunt /), multo minus}

contra rerum iublimitatem mede-!am adhibere fat _{fufficientem.} Has

autem occultas res _{rationesque-«}

Areana vocare _{folemus, & quidem}

Vhilojbphica

Theologicis

adu-9

jri fumus; qnpd cum facimus,fa-cile _{intelligit B. L. nos}

Philoiophi-am & Scientias heic _{fubjeétive fem¬}

per fumere. In feie enim confi-deratasnulla continere_arcana,haud

a?gre largimunquod fiilke innobis

confiderentur, multa in Iis

abftru-fa, multa _{probabilia tantum, multa}

denique dubia, obfcura, &

con-fufa occurrere non diffiteor.

ij Vide infra§.

$*feq.

§. V.

Conatur _{Logica medelanu}

prasfcribere infirmitati intelleftus noftri, ut in veritate _{indaganda_j} feliciter _{progredi poffimus:} ade-oque arcana enodare iummo

ni-titur ftudio. Multi _{itaque olim hac}

in _{difciplina defudarunt,} multas-que vigilesproduxereno&es:

quo-rum labor etfi _{maximus, minime}

tarnen metam _{adtigit propofitam.}

Experientia enim edoéti, eos _fa?pe

laterem lavaiTe videmus. Sentit

quidem in dies ha?c fcientia ma·

gnos

progreffus;

ΪΟ

viarn ad ornnes verffates adeé

planam, ut

nullibi

ha?reamus,

monftrare _{potuit. Nec mirum o*} mnino, cum illa ipfafemita

heic

incedere

tet in _{ipfa femitae inquifitione-»,}

Quorfum etiam facit,

quod

cus, nön ftne fummo

incommo-do, ceterarum difciplinarum

o-mnino rudis _{eflequeaf. Non}

qui-dem inficias eo, Logicam fua _in

bi vindicare _{principia; attamenu*}

negari nequit, quin

aiiquando

habeat adminicuiis

quibusdam,

quorum traéfatio proprie

ad alias

pertinet fcientias. Prima certe ve*

ritatis _{ftamina, prrmasque omnis}

veritatis _{regulas ex Ontologia}

pe-tere debet: unde _qnoque

baud

pauci vel Logicam

ad

Ontologi*

am , vel Ontologiam ad Logi¬

cam referunt. Deinde cum

Lo-gica

medicina fit

intelleöus,

mnes etiam intelle&us in

qualita-II

fes, _{morbos, eorumque}

_fontes,

rivulos, fibj _{cognitos habebit., Hi}

autem morbi non modo _proveni*

unt ex _{ipfo inteile&u puro,}

ima-gmatione, memoria & _voluntate,

quorum omnium noriria ex

Ψηβν-waticdy irr-mo etiam ex Anthropolo¬

gie, &1 Phyfica hauriendaetö; verum

etiam a «enftbus _extemis,

quorum

cognitio proprie ex Phyfica, vel, (i

mavis, Anatomia, habebitur. Serie*

eriam cetera _{peri'crutari nos opor¬}

tet, QUcE ex comroercio. _corporis

inteikdui remoram_{inpcere videa*}

tur. Probe ramen heic _cavendum,

ne limites

_dilcipHnarum

migrentur, nec ea _refpuantur

ad-nunicula, qua? una dilciplina _alteri

fubmimftrat. Non tarnen _voto,

Logicum haecce omnia ex protes*

ίο _{periequi, fed tantum ea ex it*} Iis _{decerpere, quibus ipfe indiget;}

Si _{iraque in hifce atiquando oo}

currant _{quaedam minus cognita δς}

certa, ea _{quidem, quatenusei tum}

Ufui non _{iunt, ßcco praeterireco·}

12

gitur

pede,

incom-modum inde

_{propullulans eifrige¬}

re nequit k).

k) Vid.

feqv.

§. VI

Jam autem vidimus prapced.

duo _{prsecipue Logico iefe}

_olierre

medenda, Intelledum purum &

fen-Jus. Horum autem morbi in ope-rationibus eorum iefe _quam

maxi-me exferunt: quas _{ideo ex}

Pnev-matica & _{Phyfica fibi pertra&an·}

das fumit _{Logicus. Unde etiam}

adcuratiores do&rinam idearum_i

huc

_referuntfy

ejusque

or-ganis unitam ede, neicit tarnen-»

modum,_quo fuas operationesiper-agat: quomodo cogitet, h. e.

ide-as formet &

_conjungat:

do fenfationibus _corporis refpon-deant ienfationes ia mente: _quo¬

13

modo _{aliquid memoria? tradat: u·}

bi omnes fuas recondat ideas: _qua

ratione tam artificiofiilime fibi in«

vicem _{coordinentur, utnec altera}

alteram turbet & _{quaii obliteret,}

nec altera alteram facile

pra?cur-rat* _{Ignorat, qui fiat, ut nobis}

fa?pe idea? rerum vel invitls

recur-rant: cur _{nonnunquam illa?, ne«»}

omni _{quidem ftudio, induftria 8c}

labore, excitari a nobis poflint,_&c,

m). Cum itaque facile conjicere-»

poflimus,

for-matione _{quarundam idearum}

ejus-que modo error quidam fefe

in-finuet, quem tarnen ilatim, & an-tequam in a&um erumpat haud facile obfervamus; hinc angvem

iftum in _prima

_herba,

fuffocare, Logico arduum eft, in primis dum natales ejus fere

ne-icit. Primariam _{quidem noftrae}

imbecillitatis _{cauiTam, peccatum,}

non_ignorat;

_led

_illud

_6c

fen-14

(us _{colTipiat inficiatqire, ä6buc la¬}

te Certe non _{proveniunt omnes}

intelle&us _morbi a _{fenfibus, ut}

quidam volunt» fed is etiam

pro-pria laborat infirrnitate: v;d. $3 ti)

/) Vid* Μ R. D, Alßnm Cofl

Log,

L _{3. c. 23. Holmanm Difl, A H.}

féi

In _{txer, Rat. Ρ. V*}

§. VII.

Pari modo nos _{fugit*, qiiaJ}

fratione anima _imicetur

conftituti-©nem _{corporis * & quomodo}

cor¬

pus fit cauiTa non raro influens

in _{perturbationem facultatis}

cogno*

fcitivas, dum modum intimi iftl··

us commercii inter animam &

corpus neiciaü

_{Anchropologus,}

Hinc diflicile etiam _{eft, intelle&um}

contra has

perturbationes pérfe&e

_Ideoque

exfpeeatur.

Multo

nosTanio-res,quam nunc fumus,fore confido,

ii föntes 6crivoserrorum _proximos

adcuratius fcrutari _{poilemus» Huc*}

usque pauci de ipia ratione reåe

folliciti fuere» fiquidem _{omnes e*}

jus infirmitates plerique a ienfibus

derivarunt>($c6.)quibus tamen non

omnino _{perfe&am in promtu}

_effe

medicinarn* noftro fepius

perfen-tifcimus damno. Non _{quidem ne*}

go utilitatem 6c veritatem pra?·

ceptorum, qua?

noftri

dunt, fed eam longe maximariu

agnofco, adeo ut etiam fenius 9

qui toties nos fallunt*

firmiffi*

mam etiam fecum vehere eviden*

tiam* fi modo ad fanas Logices

regulas

ducantur,

fateeiz^.

Nihilo tamen minus _{puto, mui·}

ta adhuc nos eirca artem inveni* endi _{ignorare* quorum ope}

_mul*

to _{citius, facilius,}

_majorique

compendio,immo fa?pius& in

plu*

diåi-ι6

di&ica _{demonftratio obtineri pos*}

fet. _{Quod vel exinde patec, quod}

quotidie fere novis augeatur

Lo-gica inventis,

quod fieri

perfe&ionis faftigium

eve&a eiTet,

nihilque in ea nos fugerec.

$. VIII.

Levi iic _penicillo

_adumbratis

ar-tanorum _{prascipuis cauflis,}

fimul-que generatim vifa imperfe&ione

cognitionis noftras circa remedia,

qua? Logica offert, ad interiora

Philofophia? objeiia properamus.

Haec inter duo _{primum occurrunt;}

Spiritus & Corpus. De illo, quenu

Pneumattca _{confiderat, primo}

lo-co _{aäuri, ftatim initio fere haere*}

mus. Nam licet _{fpiricus in}

phi-iofophando primum forte fefe

offe-rat, _quid tarnen fit, haud facile

dixeris: _{qvum anima noftra, li¬}

cet _{ipfa talis fit, haud facile pos¬}

fit fubßanciam , ab omni materia

remo-remoram,capere. Quod itide pro

-venire videtur> _{quod adeo ar&e.»}

cum _corporenoftro, _{per peccatum}

corrupto,unita & eidem , ut loqui

ita _{liceat, adeo profunde immer·}

Ta fit o% Vix itaque _de

definiti-one _{Spiritus in genere compofita}

Iis eft inter

_Philofophos.

autem fint _{fpirituum genera, Phi·}

I _{iofophi pariter ac Theoiogi}

tan-tum non omnes rationem iolanu haud certo _probare

_poile

dunt* _{Dei atque Amm& noftras} exiftentia _{liquido quidemnobis fefe} offert: _{Angehrum vero non icem.}

ρ)> Obfervamus quidem quasdam

operationes fubftantiarum,intelie·

&u 5c voluntate _{praeditarum, qua}

nec Deo nec hominibus viventi-bus adfcribi _{poffunt: an vero illas} animabus defunétorum tribui que-ant, _{qua?ritur; fi} negatur, rationes

adferenda? 5c_{impoffibilitas}

demon-ftranda, _quod tarnen firmiter pra?« ftare (ola ratio _nequit.

jS

lem tarnen ei éflTe _{angelorum exi<*}

ilentiam credo: unde etiam _po*

tius ftatuit eos _{däri* quam omnes}

fpirituum operationes, qua? nec

Deo nechominibus_adfcribi

_pofiunt*

animabus _{feparatis, qua?}

fubftan-tia? _{incompleta? Tunt, competere*}

idque fi Vel maxime

_{fpiritusfinitos}

in alia entia _{effe&ive agere> neget.}

Is _{enim, qui huic falix}

favetopi-nioni, operationes illas ii angelis

- nolitianimabus tribuet:Ettum

ne-cefTario animas _{feparatas veftiet}

aliquo corpufculo, quod etiam

in-ter veteres conati funt Chaldasi

aliique: quam cramben recoquere videntur _{quidam noftri a?vi}

Phi-loiophi

ori-antur _{difficultates, nec ipfe diifo}

mulare _poteft

_Bülfingerus

ad-huc tarnen unus reftat _{nodus, qui}

etiam _{nos, qui regia via infiftentes}

ejusmodi

*9

verum infiuxüi fävemus; _pari* ter _{torquet; nempe num fla¬}

tus animarum _{impiarum , piis}

enim has _{operationes, cum}

ple-ffumque mala? fint» adtribuere o*

mnino _{nequimüs, tales a&us per¬} mittat. Seimus _{quidem poenas.} il-las _{confequi: fed quales, certo}

fta-tuere nefeit _{Phiioiophus» dum_#}

emnes rationes _{Jußitiae Bivinas?}

vmdicarivas non _{capit. Atque in'}

hoc etiam fluftuat _{ratio, utrumu*}

alicui certo _{ioco, anim^e impri*}

mis _{impias, iint alligatas; an per}

fooc _{univerfum errent, fuatn}

fe-cum vehentes poenarn.

Probabi-lius tarnen _{prius putat, quod et>}

iam ian<ßior doårina abundeu· probat.

o) Holman. Inflitut. _{Pnevmat, c«}

2» _p)

Jäger,

Schertz. _{fyß, L· 4. Hollatz. Exarn.}

Ehed. Ρ. i. c. 4. _{q. 2. Meißeri Phi«}

kf.

fobr. Ρ.

Hebenßr.

til, f,

Bajer.

IheoL

20

ξ. &C* q)

Bulfing.

Diliic.

Ph, ζ.

966. &1 Leibmtz, multis loas

r) L. c. φ. 369.

§.

Pofito tamen, _Angelorum exi-flentiam fatis firmiter ex ratione

probari poffe; attamen

inproprie-tatibus eorum _{explicandis haereas,}

neceiTe eft. _Spiritus

_quidem

prietatibus, qua£ fpirituifinito

com-petunt: utrum autem omnes iili

fpiritus fint fubftantiae incomple*

t se, _annon^ an quidam tantum^

certo haud definias _{i). Ex} Scri-ptura S.vero omnino convinceris,

eos eiTe iubftandas_{completas» ad¬}

eoque corpori non unitas.

Leibni-tius ideo nimis _{confidenter, facrant}

non veritus _{Au&oritatem, nullum}

fpiritum finitum fine

_aliquo

re _{admittit. Cujus fententicé}

ori-go haud dubie fuit, _{quod eos} ex¬

agere neget. Et

fic

ad _{prasfidium alterius,}

_inftar

in-concuiTce _{veritatis, orbi literato} obtrufus eft.

/) Vid. Leftiones Pnevmat. M%

R. D. F* _Alflrin.. c. i. §. 7.

§. X.

Loquelam autem, quam qui«

dam _{Angelicam vocant &}

anima-rum _feparatarum

> nemo

adhuc

quod fciam, fibi iatis notam

af-firmare aufus _{eft, fed hane}

omni-no arcanam omnes fere

Philofo-phi ac Theologi aflftrmant t). H<ec

enim incerta manebit nobis, _quouscfy

in hae _verfamur

_{imbectllitate}

_&

ta incertitudine: _{oportet itaque ut}

hane _{Philofophiam ad}

_{feltcm erudi'}

tiusque remittamus

feculum

quam ut curioje nimis in incerto fru·

fira hic navigemus

pelago

prasterea alia in doåtrina de An-gelis inter noftra arcana Iocuitl*

inveniunt: _imprimis

_quod

opera-22

operafcionés

apparitiemesqué

ante omnia _{magiam malorum An««}

gelorum adtinet, qua? brevitati

iitantes omittere _cogirnur.

t) Rudi. Theo!. Dogmat. L 2. cl

2. _{5- 27.Hajer. Comp. Theol Pof p,}

i. c» _{3. §. 14. Theol. nat\}

art. _{3. C&. Donatl Vnevmat. L. 4^}

§. 26. cWv 2/) i?·

Riidratiffti

Er-Phikft

5. XI.

• Accedimus

iraque ad Anirnam

»oflram

_ejusque

fimri _{quid de illa incognitum fit,}

cujus tarnen exiftentia _apertißl*

mis veritatis radiis fe _{prodit Heic}

autem omnium _{primo oceurritL·»}

qua?ftio de ortu _{an\ma> quam ex}

fölls _rationis

principiis decidere

nimis _{arduum eft: im}

prim is dum ipfi de hac qusftione

_difputenL.#

Theologi. Clinda enim^ qua? heic

ilatuuntur, fi adcurate ponderemus,

tari

_fent

_pojjé,

ma-gnis ρrematur incommodls u).

Un-de non _{pauci cenfent, Amma}

ori-gittern inter Myßeria natura

refe¬

_qnibits

dis _{frujlra bommes ingemt nervös}

in-tendimt _{v). Quos pra?ivere}

Au-guftinus, Gregorius M. muitique

alii e Patribus. Non tamen

de-iunt, qui

probabiliter

heic

aliquid ftatui poiTe, non fine ra-tionibus contendunt: quos inter

optime fibi conftare videntur, qui

traducem _{propugnant, licet cir¬}

ca modum arcani quid admitte«

re _cogantur.

u) ΈϊκΜ.

Theol

I,

6. 16. v) Bud. I cα

ξ. XU.

Similiter Localitas, Γι ifto νο·

cabulo, cum heic valde improprie

fumarur, uti liceat, anima?, ardua

res eft3circa_quam

rnuLtihaUucina-ti funt. Certum _{quidem eft,}

ani-&nam eile in certo

_aliquo

_ubi>

_&

24

quidem in _{corpore humano, quam,} diu cum eo _{coujun&a eft}

; fei

quomodo in iuo ubi & iuo cor¬

pore, 8c ubinam ibi refideat _anima,

ignoramus. De _{priori tantum hoc} fcimus,quod infuo7rånon{iteomo·

do ac _{Deus, nec ac}

corpora, Ad pofterius autem _{quod adtinet,}

pu«

tarunt _{Scholaftici animas eiTe} to¬ tas in toto

corpore 8c totas in_.

qualibet _{ejus parte. Galenus au¬}

tem in _quavis

corporis particula diverlam videtur _{fingere animam.}

Islec ianiores _{puto quosdam}

re-centiores , qui animam dividere

volunt, cujus unam _{partem in} ce-rebro, alteram vero in corde

po-nunt _{w). Cartefius}

glandulanu, pinealem ejus officinam voluitL·,.

Alii vero _{corpus calloium:}

quidam ventriculum, immo _ianguinem,

*8c neicio _{quid non ei}

adfignant.

Rydig.

Thomas. Tent. _{de JSlat.ß)ir.}

2₅

$. XIII

Et fic viam nobis _aperuimus ad tra&ationem de anima curn^

corpore unita, quam tarnen

pro-prie Anthropologia fibi vindieat*

nos vero illam , bona cum Le¬

doris _{venia, huc retulimus, ut_,}

fimul in _{compendio habeat,}

quid-quid de anima ignoramus. De

ho-rum autem, anim$ puta & cor¬

poris, unione,

nifi

doceret, nihil auderemus

_fujpicari:

tn illa enim confilium Dei, _nunquam

fat mirandum,

elucet.

crede-ret _{quis, ex auro &■ argilla}

confia-ri _{pojfe corpus hene coh&rens, quam}

ex _{(pirttu & materia anima!,}

nihil

bahens _{monßroft χ)♦ Hinc modum}

hujus unionis, qui per tot

fe-cula eruditorum vexavit _ingenia,

inter abftrufa numerare neceiTum

habemus. Nonnulli recentiorum

videntur _{quidem heic aliquid ma¬}

gni aufos eiTe, ied vereor ne

nu-bem pro Junone amplexi in Deurn

Sa-& Sacram _{Seripturam fnjurii fue«}

rint; dum omnem vim extra _pro¬

prium finum effecbvam fpiriribus

creatis

_denegavere,

vel omnes crearuras inftar meri

inftrumenti, vel animam inftar

inachina?, ut modum _hujus uni-oni$ _{explicuifle videantur.}

χ) M: /?, D. _Ilyddii

_Colleg.

c. _{5. 1.}

5. XIV.

Patet _{itaque, quam difficile fil}

di&u, quomodo anima regat cor¬ pus iuum , morum producendo,

accelerando, tardando, _(ufpenden*·

do,fle&endo, &c. _Atqueadhuc ma¬

gis , quomodo _corpus adficiat ani¬

mam. Idem etiam de _{modo, qua}

ceteras fuas _{a&iones perperrat,}

te-nendum eft. Verum _perpiurima

ex ils antea_{§.6pertra&are}

opus ha-buimus. _{Etcumeaomnia,}

qua?

ta-paen

_vigilans

2?

mulfd minus decfarabifc _{; quo«}

modo in fomnio fefe habeat?

quo-modo initium ftatuet eiP_quid

caus-(x cur femel _{correpti fomno,}

per-petuo & fine fine non dormiamus?

Quodnam pun<Sum, quo aut

pri-mum _{capimus fomnum aut fini«}

mus? _{Quid de no&ambulonibus} fentiendum? _Quid

_deniq;

irla-nes illa? in iornno illufiones, _quas

anima a ie removere _{nequit, ied}

üt veras omnino _{refpicit? jf)}

y) Hoimari. Diß*. c,

$· xv.

Uiterius exinde ,

quod

unionis Sc commercii inter _corpus Sc mentem _{nefciamus, provenit,}

quod minus cognitum Sc perfpe-Äum nobis _{fit, qua ratione mores}

animi _{(equantur temperamenturn}

corporis? Quomodo homines pro

ratione _{parentum, nutricum,}

edu-cationis, cibi, Ataris, vita? gene«

rir, dieta?, fexus, climatis, conive-iudinis _{See, ad hos vel}2illos

7S

fe&us _{proniorés fiant? Qua?nanu} fic _{origo adfe&uum ? Quomodo}

corporis imbecillitates

_ejusq;

ac _{corrumpere videantur &}

con¬

tra? _{quomodo dolente anima}

lang-veicat _{corpus? & piuraalia,}

qux ad _{magnetismum morum natura¬} le^ _{pertinent ζ). Modus}

, quo

haECce _{fiunt, non tamfacilis eft}

ex-plicatu,

altius in narurae _{adyta penetrabit,}

qui haec ad liquidum omnino de« ducat. _{Insequaliras certe 5c}

gra·

dualis animarum _differentia, quam

heic non _{pauci pra?tendunt, ad}

ha:cce minime _{fufficit* prcefertim}

cumvtantum _{abfit, ut haec inae«}

qualitas fufficienter fit

demonftra-ta, ut contrarium _{potius majori}

gaudeat probabilitate, licet & heic

quidam επεχεω malint <e). Melius

omnino agunt, qui omnia hascce

ab infiuxu & mutuo _{animae &} cor¬

poris commercio _derivant,

29

y modum non tam exa&e de·

j

nftrare poflinr.

z) Vid. DiJJert. de ea re. ee)Budd^

il. mor. ρ. _i

. c. i

$„ XVI

Admirandam autem _quorun*

dam hominum > prascipue

mor-i _{propinquorum, in pra?iagiendo}

certitudinem > ut & qu<edam omi¬

na _{atque nonnullas animi anxie*}

tåtes _peculiare

_aliquid

portendeil-tes, quas interdum homines

ex-periuntur,

haud

^itia _{animäs, nec ab unione cum.»}

corpore

derives,

Enthufiaftis latam _{aperire velis}

orfam-, quo vel deliria fua

prö-ent, vel iacra oracula, _vaticiniaj

ac miracula nefando aufu

_elevent*

eludant. Dixi

_qusdarn

> negare nolim, quin aliquando

ar-canior

_quaedam

haec, minime vero _{circa cetera^} ^aliquid tfficere poflit

3°

od) Μ. R. D Rydeliusin€oll. Pnevnu

c. 2. §. _9. & Dijfert. _{an hom'tnes Nah}

Divinandi_{facultate gaudeant.} §. XVII.

£a _{itaque, qua? in} Pfycholo-gicis & do&rina de Angeiis

ptasci-pue inveniantur Arcana, heic ha·

bes B. L. leviter _{deicripta. Non}

tarnen ideo credas animam Tibi _ipii e(Te _{prorius ignotam. Dantur enim} multaimmota?_{veritatis, quse necfä¬} dle _{ignorari nec negari poffunt,}

nifi in caftra velis tranfire _mate-(

rialiftarum. _{Ignorantiam autem} noftram in ceteris _diiciplinis

_alip'

tempore, fiira Deo placueritj,

nosiumusindicaturi»

{

J1,

Λ.

G.