Ε F. IC Ο GEST. GEi JEPi

'

ET

SCANDINAVOS COMPARATI.

DISSERTATIO, CUJUS PARTEM SEXTAM

QUAM

VENIA AMPL. FAC. PHILOS. UPSAL.

Ρ R JE S I D Ε

MAG.

Ε F. IC Ο GEST. _{GEi JEPi}

HISTORIAR. PROF. HEG. ET ORD.

REG. ORD. DE STELLA POLÄRT EQUITE,

ACADEMIA5 SVF.CANÄ OCTODECIMV JRO, REG. ACAD. LITT. HUM,

HIST. ET ANTTQU. HOLM. REG. SOCIET. SCIEKT. UPSAL. HEG.

SOCIET. SCTEMT. NIDAROS. REG. SOCIKT. SCIKNT.AC LITT. HUM.

GOTHOS. NEC KON REG. SO£IET. SC1ENT. HAFN. ET ARCH/EOL.

SCAND. HAFN. MEMBRO.

PRO GRADU PHILOSOPH1CO

P. P.

CAROLUS AUGUSTUS HAGBERG

UPLANDUS.

IN AUDI TO RIO GUSTAVIANO DIE XU JUN. MDCCCXXX.

Η. Ρ. M. S.

UPSALI I,

EXCUDEBANT REGIA: ACADEMJjE TYPOGRAPH1.

Ex praeda bello capta et communi confenfa divifa _pars quaedam eximia, qua; et yéqots vocata, regi data est. 140) Ceterum dona honoraria inter yéoccrcc regia; dignitatis etiam in

pace erant. 141) Tributorum ioco fuisfe videntur, ^cum "ju-

ra vel vectigalia pingvia sceptro debita voeat*' poeta, Sfyo-

στοις υπο σκ,ηπτξω λιποίξαε. 142) Dona etiam appellantur

tributa, _qua; ad exercitum alendum persolvuntur.

— —·

Αωςοισι κα,τοίτξνχω ku) Λ«ouV. 143)

coram sociis queritur Hector· Neque ab allatis difFerunt,

quajcumque, dona magis quam tributa, majores nos'tri Regi-

bu,s ofFerre solebant. -

Apud Sveones regnum antiquissimis temporibus hacredita-

rium fuit, ita tarnen ut in populi simul steterit voluntate; et

eundem hune morem apud plerosque Germanica prosapiae po-

pulos olim viguisse novimus. Nec aliter apud Gratcos antiqua illa regna,

([ποιτςιΚΜ) ßotaiÄe7cii),

144) htereditario jure

tenebantur,

^seu, ut Aristoteles

dicit,

145) erant ''he-

roicis temporibus et civium in

voluntate

posita et a parenti-

bus tradita"

(koctcI

tovs 'Ηςωϊχονί

χρόνους

εκουσια,ί τε γ,α)

Ρ. VL 6.

140) II. I. 120. cfr Od. IX. 55°·

*40 Ib IX. 155.

142) ibid. ν. 156.

143) II. XVII. 225.

144) THUCYDIDSS L. I c. 13.

*45) Polit. L. III. c. 10.

42

πάτξίαι ytvcfAsvoii?)

Regnum Ithaoensium Telemacho natalium

jure deberi dicitur.

146) Filius

in patris

succedit jura, nisi

voce divina monitus vel oraculo forte motus, 147) populus

alium quem eligere

voluerit, regias dignitatis virum. Nam

et ea re veteres Grreci et Scandinavi inter se conveniunt, quod regis titulo non regnantes

solum, sed

omnes

regiae nobilitatis

participes, ornent. Multos esse in

Ithaca insula

reges,

ait

Telemachus; _quorumforte aliquis, mortuo Ulysse, regnum obtineat, licet ipse, diis adnuentibus imperium non

detrecta-

ret, ef, quoquo vertat

fortuna,

rex tarnen

domi

euas maneret, αλλ' ήτοι βοΐΊίληες ^Αχαιών εισ)

χα) άλλοι

πολλο) εν άμφιάλω 'iBåxy, νέοι,

jj'Jg

παλαιοί*

των χέν tis τόόε _{εχησιν,} έπε) Βάνε

tios ό^-σσΐνέ

αυτάξ syων

οίχοιο άναξ

^{ε σομ}

ημετέςοιο

χα)

$μωων,

ous μοι λψσσατο

(tios 'Ο^υσσευε.

^148·

Regio itaque nomine etiam

nobiles

et

optimates heroica

gra¬

tis insignitos videmus; nec

id solum apud IIomerum, sed

e-

tiam apud alios Gra;corum poetas.

i4g) Reges

ex

nobilitate

sumsisse Germanos Tacitus tradit. Apud nostrates vero vox

ipsa Konung—

virumnobilent primitus significasse videtur. Nam

146) Od. I. 387. ^c- 147) Cfr. Od. III. 215.

148) Od. Γ. 394. seq. cfr. Od. XV". 510. 533.

149) Ow μόνον r'0(Mj§os ßx7i\e7s λίγιι rovs ivio$ovs ^xut ßufft\txovs, αλ¬

λ« κχΐ oi μsr χντόν. πχξχ Σοφοχλιΐ γονν η 'ΐόκαστη rovs *ν ©tißxis Svyevtis, χώζχί Uvuxrxs λίγο. Eustathius in nuper citat. Ηc meri Iocum.

Kont'

lingvå priscå vir

gentromt,

Komingr—η getieroso oriitn·

dus _est, et a priori

vocabulo deiivaium idtm significat. 150)

Regia haec

nobiliras

non

soium opibus, sed forma etiam cor¬

poris eminet.

Metselaus, Telemachum et Nestoris filium,

hospiies suos,

ira adloquitur:

Σίτου & enTTsaScv, κα) χαϊξετονί αυτκξ επειτοο

$εΐ7ίνου πα,σσαμενω

εΐξψόμεοίτινεε

εστον

άνδξων,

^{ου y/χξ σφων ys} ysvos

Κ7ΐόλωλε τον.·ί\ων \

αλλ'

<χ\'$ξων

yevcs εστε

Διοτξεφεων βασιλν,ων

ηχη7?τουχοΰν'

επε)

ου κε

y.ocy.o) ταονσ^ε τέκο/εν. 151)

Qua: magna: reverentia

forma: populo luerif,

^ex eo

videre li¬

cet, quod raro regem

in publicum proferat Homerus, nisi

deus piaesto sif,

qui "altiorem

et

crassiorem" (μοοκξότεςον xcci

ττοίσσονα) eum videri

faciat. Apud

nostram

plebem, quantum

pra:stanria

forma: in principe pra:sertim viro adhuc valeat,

Omnibus notum esr. Vestrogothi autem veteres,

si fabulosw

historia: Roefi Krakii creditur, regem non

agnoscebant nisi

eum, qui sedem

regiam bene impleret. 152)

De heroica illa, quam

diximus, nobilitate heroicas «tatis

monumenta praecipue

loquuntur. In nobilium coetu cecinere

prisci poeta:,

ipsi in eorum numero habiti. Atque ut in bello

ducum maxime nomen

inclarescit, ita in memoria horum

temporum,

armis plena, regium genus ceteris prostat, multi-

150) Cfr. BISrnonis Haldorsonii Lexicon

Islandicurru

151) Od. IV, 60. seq. 152) C, ^2p.

44

tudo sequifur. Hane tarnen servorum loco minime fuissej

sed Jiberam et rei publica; _compotcmcommonstrant apud Ho-

merum inprimis conciones vividissimis coloribus depicta. De- icriptione Homerica Achivorum ad concionem _{vocatorum ne·}

scio an ullå

lingvå

pulchrius sui generis specimen exstet.

'Hure εΒνεα ε)σι μελισσάων καινοίων,

πέτςηε εκ γλαφυρής als) νέον έξχομενάων*

βοτξυ^ον Je

πένονται έπ άν&εσιν εϊαξίνοϊσιν'

olt μέν τ ενΒα άλις πεποτηαται, άι Jé τε ενΒα

ως των ε$νεα πολλού νεων απ ο και κλίσιάων

ηϊονος πςοπάξοιΒε βα^ε'ιης έστιχοωντο

ιλα^ον ε)ς

άγοξψ

· μετά Jé σφισιν "Οσσα

JeJ/e/,

οτςυνους ιεναι, Αιός άγγελος' ^οι J'

άγέξοντο.

τετςηχει

J'

αγοςη» υπό Je στεναχίζετο γαία,

λαων

ιζόντων, ομάδος

J' ^ην εννέα Je _σφεας

χηξυκες βοόωντες έξητυον, είποτ άϋτης

ΐσχο!ατ, άκουσειαν Je Αιοτςεφέων βασιληων. _IJ3)

Decernendi vero in concione potestatem minime apud "Re·

ges Jove nutritos" solos stetisse ex superius allatis satis li-

quet. Ε contrario, in communi atbitrio posiram fuisse ex eo

concludere licet, quod, si quis coram concione aliquid petere

velit, et regem et populuui adeat oportet,

— —

λισσόμενος βασιληά τε, παντα τε

$ημον.

*54)

*53) Η* II· 87· seq. 154) Od. VIII. 157·

Etiam in beilo vel expeditionibus nauticis exercrtum, si alia placuit sententia, suam, non ducis sequi nonnumquam vi¬

demus. 155) Adeo cum antiquam Sviogothorum regiminis

formam describic Rimbertus: 156^ ''Sic apud eos moris

est, ut quodcumque negotium publicum magis in populi una- nima voluntate, quamin regia consistat potestate," a veterum Grascorum more id etiam non alienum iuisse merito dixeris.

Verbo: si reges Homerici regibusScandinavias antiquis,ingenui

etiam homines Homerici asvi nostratium colonis (Odalbonder) ajquiparandi sunt. Agrorum suorum illos asque fuisse liberos

possessores, ex vitas socialis hoc asvo in Grascia statu, in li¬

bertärem potius quam dominationem vergente, omnino sequi-

tur, cum neque Regum ^, neque Sacerdotum, neque Nobilium

eo processerit unquam potentia, ut dominium sibi vindicas·

sent terras, tributis adhuc fere liberas.

Servis usi sunt Graset heroica asrate et sub regum imperio,

multo ^vero paucioribus quam postea sub libertate. 157) Ut apud

majores nostros servi plerumqueerant capti bello, quos victores

ab occidione servabant, unde Grascis

βμωεε

dicti ποίξού

^χμοίσ'

Soli a domando. Servos, _quos Telemachus domi habuit, du-

dum prasdatus erat pater Ulysses,

155) Cfr. Od. XII. 297 et quae de exercitu Regis Sveciae Anu-ndi jacobr narrat Sturlonides. Heims Kringla. Saga af

01. b. helga. c. 161.

156) Vita S. Anscharii c. 23.

157) Cives Atheniensium quovis fere in temnore viginti milliurn

numerum complebant: servorura numerum viefes majorem nonnumquam fuisse traditur. Spartanis vero, mnlto pauciore

civium _{numero, tarnen} plures servi fuere, quam Atheniertsibus.

Cfr. Nitsch lit. cit. T. I. pp. 392. 421.

4δ

—- — ληί'τατο $7os 'θ-ντσευς. 158)

Nccjue principes vir i et feniinic, si sors ita

cecidit belli,

^Ser¬

vitute exemti sunt. Reginam in antiquo Eddiv carmine au- dimus conquerentem, se bello captam plagis compulsain

fu-

isse ad calceatnenta dominte liganda. 159) Hector animo Tröjas ruinam praesentiens, metuit diem, quo, se mortuo,

Andromache in captivitatem abducta, cogatur alienani texere

teiam et aquam e fonte afFerre,

ττολλ'

άεκαζομένη,

κςατεξη

<Γ

επικεΐσετ ανάγκη* καϊ 7τότε tis ε'Ιπητιν, ^)άων κατά

ΰάκςυ

χεουσαν'

"Εχτοξος η$ε

γυνη, os άςιστενεεκε μάχεε^αι Ύςωων

\7t7toΰάμων,

οτε 'Ιλιον άμφεμάχοντο. 16ο) Captos Priami filios in servitutem diveuditAchilles. 161)

Nec justo tantutn bello servi ab hostibus capti, sed sapius

etiam a prasdonibus et piratis vendebantur. Olaus Trygg-

vonis filius, _{postea rex} Norvegias, tenera adhuc astate in pi-

ratarum manusincidens, a matre comitedistractuset inservitutem venditus est "ut vendi solent bcllo capti/' 162) Tribus do-

minis servivit, _{quorum unus} pretio "egregii hirci" ^{eum e-}

158) Od. I. 398. 159) Godrunar^Quida I. Str. 9. 10.

160) II. VI. 458. seq.

161) II. XX. 78. XXIV. 75r.'

162) Olafur var seldnr mansali, sem"adrir herteknir menri. Olof Tryggv. S. ed. cit. p. 15. Mansal (tnercatus hominuro) foe-

dse venditionis erat nomen.

mit 163).

Apud Homerum

scrva

optima in prima juventute

viginti

bouni

stat

pretio. 164). Dominorum f«vore ^servos

noonunquam honores et

divitias consecutos fuisse videmuj.

Tunne Regis Auni vetusti

consiliarius et thesaurarius (rada-

gjordamadr

oc

féhyrdir)

servus

ejus dicitur. 165) Thorer Sei

Regis Olavi Sancti procurator et

oeconcmus mancipiorum

in numero erat. 166) Eumteus,

"divus subuicus," in aula

Ulyssis vir non minima: dignitatis est.

Regio

genere ortus, (nam pirata;

Phoenicii

a

patria abductuin in Ithacam vendide-

rant), serviii vi

vit

contentus sorte.

"Ο

ξγρμος

οίν^ςων dicitur,

et aliis servis non soium imperat

167), sed

eorum

etiam

numerum, absente domino, propriis ex

bonis

auxerat.

168·)

Libertatera ei pollicetur Ulysses

redux

et, qu»

signa

erant libertatis, propriam

domum

et uxorem;

169)

nam

legitimo

matrimonii jure servi

carebanf.

170)

Statum

servorum

in Se-

pientrione

illustrant,

quae

de Erlingo Norvego tradit Stur-

lonides: "Domi _Semper

aluit triginta

servos praeter

aiia

maneipia. Servorum

singulis

^sua pensa

quotidie distribuit,

quibus absolutis,

eorum

reliquit arbitrio, cuicunque id erat

voJupe, sua curare

negotia temporibus vespertinis

aut noctur-

nis; his etiam dedit demensaagrorum, quos serere et segetes

163) ibid. 164) Od. I. 53 r.

165) Yngl. S. c. 30.

166) Saga af Ol. b. h. c. 123.

167) Od. XIV. 25, 26. 108) Od. XIV. 450.

169) Od. ΧΧΓ. 214, 215.

I/o) Ita etiam apud majores. Cfr. Caeonius de prisco in patria

servorum jure, φ, XIX.

48

perceptas sibimet in usum, ad _opes quasrendas ^, venere pos-

sent; singulis quoque posuit certa laborum _{pensa, et sua, qux} solverent, redimendtc libertatis pretia. Multi pretio isto intra

annum primum auc secundum soluto libertatem vindicarunf,

omnes, quibus aonnihil favebat fortuna , intra tertium. Hac

pecunia sibi alia mancipia emit Erlingus, iibertos vero suos

partim ad halecum _capturam adhibuir, _{partim ad alias} res lu- crandas; quidam ca?sis sylvis domicilia ibi et sedes flbi para- runt." 171) Ad minifteria vel in domo vel in agro servi ad-

hibebantur. Erant tarnen etiam ingenui, qui mercede operatn

suam aliis elocabant. Θητεε Hqmero dicuntur. Eury-

machus ab Ulysse hospite quasrit, ^an ad rustica officia mercede velit locari« 172) Etiam apud majores ingenuis, _qui

non propriis gaudebant agris, sed in alieno fundo sedebant 173))

opeiam suam aliis mercede locando, victum _{quasrere, ne-}

cesse erat.

171) Hkimskr. S. af Olafi h. b. ^c. 22.

172) Od. XVIII. 357.

173) Variis sub nominibus in antiquis Legibus Sviogotbicis bi ei- gnificantur, ut Torpakarl, ^som i skogum bor (colonus quoad personatn über, sed variis servitutibus obnoxius, qui in silva habitat. Up!. Thingra. Β. Η. I. Grcefäti (qui in alieno fundo sedet) W.G.L. I. FB. _3. Edit Colliη et Schlyter) Husscetis tnadr, gfnnismadr, (inquilinus) UpL. kirhB. II. 7- V. GL.

II. Form. 46. Gerningsmadr, Malakarl, Legukion (operarjus»

mercenarius.)

SCANDINAVOS COMPARATI.

MAG

HE

ACADEMIjE S

HIST. ET ANT

SOCIET. SCTEN

GOTHOB. NEC