SALUS POPULI

d. d.

DissERTATio acadf.mica;

aureolum illudcicer.on1s effatum:

SALUS POPULI

LEX ESTO;

explanatura,

QVAM,

consens. ampliss. ord. philosophici

AD ILLUSTRE ATHENÄUM UPSALIENSE,

pr/eside

firo CELEBER

Mag. PET

e:

Eloqv. PROFESS. Reg. et Ordin,

publica: eruditorum

submitt1t

wolcker l. hagman,

nericius.

IN AUD. CAROL. MAJ. AD D. XXIV. DEC.

ANNI MDCCLXIV.

ii. a. m. s.

ü f S A L I £

S;jE R:« MTIS

MAGN/E FIDEI VIRO,

DE STELLA POLARI ÉQVlTi

ET

COMMENDATORI SPLENDIDISSIMO,

NEC NON

PROVINCIARUM NERICI/E & VERMELAND.

GUBERNATORI ADCURATISSIMO,

PERILLUSTRI COMITI,

Dom. ADOLPHO

M0RNER»

MiECENATI summo

Qnamvis ^ccrrima, DifTcreationis hujus ^{ac mcas} qualcscunquc materia longe fu- fit pul-

percc vires, iilam tarnen mihi elaborandam furae-

re hand dubitavi, monitu PoStae fretus:

In magnis voluijjc fat efi.

Opufcn·

Opufculum ^vero hoccc, nec fale vel facundia^

vel fapientiae condicum ^, aufpicatiffimo Nomine Tuo, Periiluihis Domine COMES, decoratum vo-

lui, at ut excipere illud ne graveris gratia, qua

effiorefcis, admirabili in literarum eultores, hu- millime precorqua fieri poteft, animi demifli

obfervantia contendo. Quemadmodum pro inco-

lumitate Tua, ^{nec non} Generoiiifimae Profapias

flore pcrpetuando, nunquam delinam vota nun- Ctipare ardentiffima

i . . ' J -

PERILLUSTRIS _atque GENEROSISSIMI

NOM1NIS TUI

dtvatißmts eultor,

WOLCKER L. HAGMAN.

q FlRO Maxime Reverendo,

S:x S'X Thpologia? DOCTORT,

GUSTAVO HERD Μ AN,

Paroeciarum ad Glanshammar & Riikarleby PASTOR!

pervigili, atque PR/EPOSITO ContraTus ad- jacentis Adcuratiffimo.

FIRIS SpeEtatiffimis Confultiffitnis,

Rei Metallica? DIRECTORI Supremo

C AR. DAN. LVTHMAN,

nec non

Rei Metallica» JUDICI Aiquiilimo,"

JACOBO FRÖBERG.

/

"

Τη finu ketor, cum opufculi mei Academici paginulas A Veftris nominibus ^ornare poilim. Sufcinite itaque

Firi Max. Rev er. SpeEiatiffmi & Confultiffivii, hocce perleve munus animo, uti foletis, benigno & faventi.

Futurus, dum vixcro

MAX. REE ER. SPECTAT. ET C0NSUL7ISS1MI,

NOMINUM VESTRORUM

tultor humillitnuE

WOLCKER L, HAGMAN,

ortalibusDEum Cer Optimum,Maxi¬

mum, varia & innu mera conceffis-

ie , atque etjamnum dilargiri, bo¬

na, rebus attente confideratis, men-

te fateamur, par eflydevotiffima.

Vei in uno horum tantiiper nobis

fubfiitérc liceat. Dedit viam & ra-

tionem cocrcendi fceiera generis

h ii mani, vitiis, usquequaque polluti, & iemper propen-

ii ad pejora ampleäerrda inque vetitum', neicio quo Fu¬

rore, ruentis. Homines, inquam, ita funt comparati,

alter alteri mala, qux demutrqcunque poffit, inferre ut

prcegeiiiat, ingenium vel unius fadtion, & rebus no-

vanciis dediti, permultrs longo ordine, uti fieri adfolet,

pecudutn ritu, non qua eundum, ied ^qua itar, temere

iniequentibus. Iis Fic in deteriora verfis, nihil fuit prac-

flancius vifum, neque ad morbo ifti peftifero medicinarn

ädhibendam aptius, quam plures patresfamilias, inter fe

decertis rebus poileaquam eonyenerant, tit coalefcerent

a ; -m

# ) 2 ( tfi

in uniiis popul i corpus, ib ^c jet a te jun&i quara Concor«

cfiiTirma·.. ^Jé quod felici! fufbe-prum· eile iiciere ad fum»

cntimque prevedum· dein fälLgium·,. expenénda omni-

tim te oapor um la tis iuperque teilatur. Temna iiicec, id quod mireris, priraordk non poterunt non agnofcere in-·

tegra?'respuhlicaa, utpote e fine civkatum rede der i ^an¬

da. Fin is namque recumpublicarurn nianet manebitque

lalus höminiirn,. fubefi _ergo ratio, cur Cicero, leg om Rom an ar um naturamy indoiem,;vari.etateni& itumenurr,

perveiligaturus, nempe,, ίιιο- &·νο, ingenuus vir tu·,tum.

eukor exflkit, at denique de tota arbe iiterato immorta¬

lker me.ri.tus· ob foripta fua, omnis prudentiar humanita- tisque fade ira coixtka-» ut nihil fupra·,. exclama verit: SA¬

LUS POP ULI SUPREMA LF'X ESTO. Libr. HL. åe Le-

gib. e. 3 Finne.,, divinum. aufim dicere, iencetitiam ego-

rntt mihi, _utcunque potero, enodandam Funiii5 at, B. L.

Permittes - expemkre - quid

Conveniat. nobisrebus _cgue fit utile noflris, ·

JuvenaL Satyr:-. X.. v. 347:

'% IL

Societas oritur ex pado;, i titer plures inltcr; hin c

plures familias, in fbeiexatem & urnim corpus redadas,, reipublicre nomine fignari mos eil. At hominibus, in

ilatu naturali viventibus, iolus tum tu·t paterfaniihas,

iumrnum adminidraturus iraperlum. Ejusmodd, in Fo-

eietatibus quoque rreajoribus,. rep erkur-, quem· penes fumma eil imperii, a, nobis , majeilatis utpote· obtinea-

tis nomen & _omen, ex regend ^o Rex d'iclus. Analogiam;

vero majores & minores inter focietates in eo eile fitam, pervidemus, quod, in utraque,. mujeilas vindicax locum*

& Fic, haud injuria, concludi iplam edenfLim reipubjicas

in majeflate coniiilere. Majeilati; vero liquidem jus de>-

cernendi eompetk dedis, qua? ad fineni rerumpiibiicarumr

prus imnusye, sonferanij, neceilario imperaati curar elFe

•

t 7 jpfifi. debet,

# ) 3 C ❖

debet, priefidia adhibere.malis huji-us lodiet .tis pr.rca ven-

dis, averruncandi.% ii hoc f tri ncquit, ^prucemer i ^ti b- eundis, cumuiatiflime fuffeclura. Iriter nrörbos porr o,

v ialuti avium ruinam min i ta o-tes, eotumqué animos pes- fima inficientes lue, principe loco, refertur maiitia;

quippe qua; lafionibus ac ihjurits unumquemque parea- tium pervarie infefiee, dumvenenum adeo dirum, judo latins, ipargere & firm.il. evomere no η intermittit. Vis

illa agendi nocendique, quia in conatu coepto pergit ⁹ pedem non relatura, fe ti pion)otura, itrenue ut ei con¬

tra veniatur, furorqoe ejus vel inhibeatur effrcnatus, vel emendetur, tandemque in bonnm vertatur ufium, fni-

gemque meliorem, optabilc erit. Repagukim vero ma- litite, quam nom i na vi, ne Simites cleftinacos ttanfiiiat, op-

pönendum, non ex v a no , legem appellamus. Leges jgitur ab lmperante, in quo i cm ma refidet poieftas, ita

erunt pangendae, ut inde falus regni publica (ärta tecla-

que maneat, &, falvo hoc Pålladio, (älva fic manfura.

Ordo enimr in omni ftatu, legibus confbrvaturj ergo

digriae, quai ^pro cunclarum rerum iniigni iplendidiilimS

habeantur, cum Ens perfedtiilimuni fuum agnoicant ^au-

clorem, confuiioneni, ordini & perfectioni maxime ad- verfivm, plane refpuencem· Quare iocietates multitudine populi, auipicato, inftitirtas ab ordinc non eile aüenas,vel

me non m o ne η te, confbt' Si vero ordine non defti·

tuanrur., legi utique obnoxiae fint, oportet, ceteroquin occafiones, commnnitati inimiea*, ordinemque optatuna

fub verteiltes, creberrime iuppeditarentur, ^{cum a,natura}

aberret qui Ii bet,(al ut i non confuitnrus publicac, cujus alrna,

fi quid ego video, mäter efi: entque civitas, ab legibus

bonis inftruclior & fal über rim is.

§. III.

Suprema poteftas, niilli licet hominum rkionem reddere debeat, prohibere tarnen nequit, quin hoc diclo

A 2 yel

/

/.

$ ) 4 { & '

re! audito: Salas populi cfto, in aniraum fitpremulex illi-

co recurrat mentio prasteritorom faRcrum rerurnque ge- flarum, Γι ve bona fint, five ma'a; onde ftacim i eq nit ur,

ut imperantes', nid beftiis, quam hominibus, fimiliores,

etjamil aliis a legibus fint immunes, ab hujus fane obfe- quio minime excludantur. Eil id ipfum, quod opti-

me fecum reputavic Cle men t i (Ti mus Rex noder, Adol- plius Eridericus, ab effato Ciceromano fymbolum fibi

deleRums haud alienum, immo vere auguftum, quod in

Nummis fuis ^{a u r} e i sa r ge η t e i sq υ ε a nt e oculos civiumexpo·

fitum frequentatumque eile vokiit: SALUS. PUBLICA.

SALUS.MEA.Evanefcente nimirum, in patria dulciilima, amperio illo abfoluto, in forma, qua nunc perbeati frtii-

niur, regiminis exilruenda, novas leges, easque hoc principio fundatas, CelfifTimi Regni Ordines condidere,

janciitfftem Majeflatis Μegi<£yCatifihririorum regni intimorum poteßatem, mc non chiirm omnium, ^etc fingu.Iorrm, hl ^ert ri¬

te m juilillime pra'fcribentes &, iacrae inilar ancora?, ma¬

xima quidem opere, commendantes. Nihil aliud ^, ηίίι

felix fatiilumque intervallum fibi ρ ollic et ur, uhi,ex opta- to,-valuent ^tam bene difpofita & ordinata lex. CuieniiTi

bono eflent leges, intermiiTa illarum exiecutione? Non¬

ne contemtus in.cfe iuboriretur hujus Divae progeniei ?.

Cum originera ex fummo Nomine, per mulus deducat

feries·, ek cog nation is,, ut i ta dicam, nexus. ad idemque

genus cum jure Naturer, lege Divina &c referatur. Si ita-

que legem ^, his'prineipiis innkam ^, defpicatui habemus,

afpernemur fimul oportet illum, qui, ^per ämbages:, järn

modo inculcatas, eundo, legis eil au Ror·, quo admilfa

fcelere ^, fieri profeRo nequit, quin verkas rei, ltice cla-

rior, pafeicat. Quantum en,m legis, hifce munkar fuil-

damen ds, violatores, tequitatis & ju flitig migrän t limi-

tes, tantum quoqne deipeRus veri Numinis a via dehe-

<Rit aberratque virtutis. Ergo Thefi nofce: Salus populi

Φ ) # 5(

fttpi -erna lex eßo\ fua manebit veritas, fuum decush. e,

indelebile,

$\IV·

Homlnibus, in republica degentibus, varia quutrs

occurrant objeRa, qua; certa Tibi otficia depoicant, lianc

r-e'm-fuis picturus coloribus, c'iftmctionem prius adhibeat

debi _tam, neceflc eil. Nempe iunt objeSta vel infinitum,

vel f. nit a, quorum, illud, ut confrare pofiit inde obliga¬

tio orRcia prceftandi, traclandum mihi jarn ei it. Obliga¬

tio vel inde _{put et} maxime, quod D£1 imperio omnes &

iinguli fimus obnoxii, ita canente'Poeta:

Ol qui perpetua mtmdum ratiom gul· er nas»

Conf. Bologneti diip. de Lege,Jure &yEquitate, c. 5. §.3.

p. 31, Si itaque ^mun dum, a ie fabricatum, regit, cujus

rei antea convifli fumus, ne omnis machina evertatur

orbis, conqlufione a majori ad minus, ab univeriali ad

iingulare, adhibita erfici cogique potefl,nos imperio divi-

110 edle fubjedtos. Sed ex imperio ieinper flu i c obligatio

ofRciorum, idecque, cum benigniiflmi Enti's rebtioni

romime liceat renuntiare & contravenire, neqiie ofRcia,

Uli debita, fubterfugere; quippe .nihil aliud, ntfl poenam

& vindictarn, jufle ab ill o nobis infligcrtdam, tum certo exfpeflemus. Hinc etil, nobis refpuentibus, alite res

motivs; oiRciorum, DEÖ prsrftanrforum, ex ejus perie-

ctiombus &c pollicitårionibus ilintarceilenda?, tarnen, ti-

more peente, debita eile tribuenda nemo non ingenue

profitebitur. in homines, cervicem ac humeros DEO

imperanti fubducentes, ita Arifloteles invehitur: 5>Fla-

"gris, inquit, nefarii iiti iunt exeipiendi, nec Philo Tophi

*'verba,ied carnincis verbera merenturA Meisn. Difp. de

Legibus Lib. VI- Quseft. 1. Ratio ergo eil inde colligen-

di eilend am Divinam omnes dirigere actus, ^atque adeo

nihil ab legibus fummi Creatoris eile detrahendum. Le-

ges porro vel poenas minitantur > vel prsemia proroit-

A 3 tunt.

φ ) 6 ( #

turnt·; darum autem eil illis, a f.anto vmdice eo.d,emqu®

jksxo, Infiiciis, mini me dl:i polte ^.nos faluti pubii^re o-

rrrve, prout fas eilet» die alle iiudium. ^Amiea fubmo-

r.ul nos rebtioni DEI eile fubjeclos, adeoque ad orficia ei pradlanda obligari, nec non, ca Γα oppofito, peenas fubire gravlffimas, ied ablionibus, poenam e ccelo devocanti- bus» & neceilario finem fuunn obtinentibusj, ialus pu- ibiica minime vel iervatur, v,ei adaugetur. _Legi a Li¬

tern obtemperando, digni reddim'ur, qui prxmlis fi-

mus ornandi; cum de oppofi is, vi Metaphyfices, va- Jeant oppofita, & prxmium & poena vere fibi invicem

fint contraria-, ratione efie Aus, ^ex eis ilat i m ,-obor i u neb Leonis eaimvero fäkis ί-ubruitur publica, ^a iurnmo vind-

ce, tanquam telis,* in corpus immiiTis, com ran um ide o

pnrmiuio producit effeclum.; nempe ut iaius pub ica, quaft iepirr.ento, jure valeat in xternumque firmis ftabi·

ltea fulcris, duret'ac perdurare queat.

, . . 5· V·

F.ntia illa finita, quibus homines, in focietate civili 'conftituti, aclionibus fuis erunt defefvituri, ad diilincll-

onem antea fabtam, reilant memoranda Rem autem

hanc explicaturus confiderabo per fo nas a ut in eodem ftatu civili, aut extra ilSum. In tbeatrum prodeuntes rei- publicx,* ilint im ρ erans & Civ es. Imperans fincere di¬

elt ^ur & benc gerere rempublicam, fi fem per a bli ^{tet, nec} invitus, fini civitatis refponfura; cum autem reipubiiex

conducat Talus publica, non intermittenda; idcirco ialus

populi quotidiana ejus fit Cyp o fura <k Heiice, ut popti- lumfuum omni ampleciatur ^amore, &infinitate beneficio-

rum comprehertdat, cum Cicerone cogicaris Oratione in

Verrem V. ^c. 66 "Civem innocentem facinus eile vinciri :

"Peius verberari:parricidium,necari:quid d camfincrucem tollere? PejTimx vero actione1, _erga cives patratv, cum

iaudanffimo fine reipubiiex minime _congruunf, Exiflunt prxterea nonnulla in Principe, unde varia originem tra.

haut

❖ ) 7 C #

hnfit paren t i um iniorfunia: quam max i me enim in per- dit em hominum natu ra »*7 cacfitj. ut, prarjudicio au«Ttorifa-

th occupata·., ad hoc omittetidum iHucive fadetidum, #-

ne exsmine curatius ioilituto, fufcipiat cum mala, t tim

ve ro, etjamfi rarius, bona convenienter regentis gutlui genioque. Noftrge iententite perappofira lunt, qua* le-

dtitantur apud Pliniern in Panegyrico Trajani c. 4f: fle-

"xiibiies quamcunque in partem ducimur a Principe at-

,sque, ut iradicamy iequaces iumus. Huic enim cari,.

*'huic pFobati elfe e.upimusr eoque obfequii continuatio-

per veni mus, ut prope omnes homxnes unius mors- ,5bus vivamu:. Vita Principiscenfura eil,, eaque perpe- 'Ina: ad hane dirigiimir,. ad hancconvertimuF; nec tam

^imperio nob-is eil, quam exemplo. Faciley inquam, ft-

eri & poteil & allolet, ut civesr Imperanris veftigia pre·

rnere de cor um cenieant,. pratcipue eornm „ Γι perplacent

& adblandiuotur inclkvatlonlbii-s,. In makirrr licet _pro-

penfifTimis; v. g, Rex ubi impuis fuerit, etjam cives i:a

flfialum impietatis ineldunt,, pietateni vcro, uti fas eft,

eoente il'o-, _{ρ aren t} i um non ρ o il ^un t non i de ^a? ad eultum

Dei religiofum ipfos,.vsaveiuti proxiroacorapendiaria,.

deducere. Icleo,. ne,, exfua diiibluta vivendi ra ti o ne,, vitiis cives imbuantur turpifllmis, ab Inro ε ra η te erit fem¬

per pratcautum atque provifum. Accedit, quod u fl , an ab υ in, pofeRatis, atroci tyrannide, jura paren tium vir·

e are illosque iub jugum mktere fåepius contigerit, fan- gvineque ctvium r utut infontium. ne quid defit mall:,,

lernet cruentare hand du bitar in t 1(1 ae generis human i pe~

■ftes,, omnium foelerum maculis riotatiilimarr. Cui dixe- ris bor;o ?· Nihil aliud,, niii pernicieim.reipublica? ifkec im-

snani'tas tomitem, habet habuitque.. Etenim.: Cfr„ Ärgus:

Svecanus Tom.. II.. No.. 2&.

manus hcec vnimicay Tyrannis, Enfe petit. placida ciun· lihertate quietem.

.

tetssr-

# 3 8 C ❖

tciemrra, in hiftoria quidcm Romana, exfhnt exempla,

q u or um unicum adferre fnfficiar, r.empe Cadatis ViteMii-:

"Optime olet.occiius hcilis, fed melius civ is. Nec n®-

iira cariffima patria ab' bis portentis fuit imm'unis: fic

A. MDXX, juilii crudeliilimi &z perditiifimi Chriftierni

II, in laniena max i me truculenta Holmen Π ^, indidta

cauila, non darnnati, ied ma dia t i, fuerunt ipgenui cives

Svecanx* gentis, ex Senatorum regns, Epifcoporum,

Confulumgac aliorum honoratiorum civium,ordine. Ce-

terum aliud genus eorum, qui degenerant in admini--

ilranda repuhlica, attendamus, baud immento, negli¬

gentia habiturum nomen. Huc referuntur. caius iili,

quibus Rcges ju ra reg ror um Eue rum, contra exterp.s aut plane om.»ttunt, aut tueri nolunt. In Svécix Regem Ma¬

gnu na IL, qui A, MCCCLXI. provincias cpimas Scani-

am, Blekingiam & Bahufiam ib pina ^, nefcio, qua incu-

ria mentisque infuliitate, a regni abällenavit ckioné,

unde cognomen Smek^ confumelia: quidern plenum, ipjfl

non potuit non adhareicere. Sine u'ilo négotio vide¬

mus ha*c, &alia, in exfilium veluti ρ eile re {aki ^{tern re¬}

gni publicam, cum finis reipublicoe fit faius communis,

cui minime adverfus eil finis civitatis; itaque a tali tam-

que grandi d e tri meη to ^re g η i abftinebitEmperans. Cives

vero iocietatjurn majorum nec fuis deilituuntur obligatio-

nibus, in Imperantem conferendis ^, leeundum leges, quod dici ivevit, fundamentales. Obedientia prrec pue

a parte parentium, ii abfuerit, juOa Regis irrita reddun-

tur, cum tarnen imperata exfequi déberent univerfi &

fmguli. Etenim juira maadata ii iuiialeris, padla in i ta nequiilime violabuntur, quibus tota corporis Politici in-

nititur ialus, adeoque, hoc modo, fines juflitice & vere- cundix tranfiliuht maléiani, falutis public re repagula

conveilendo & valvas efFringendo. Munus fuum dem-

quo rite fideliterque adminiiirabit unusquisque, cum in

ofbeiis

# ) 9 ( ^' #

officiis colendis honéftas (it pofita; honeflati Verocon-

veniens nihil cenfebitur, quod falutem publicam legem

non agaofcat iupremam.

5· νί·

His le vi ter adumbratis, ad éå, quas ad venis prteftan-

da erunt, procedamus, oportet. Varia autem & plane

diverfiffima exftant officia, ex (lata iioftro,cum aliis geii-

tibus diilimili, arcefienda, in quo iocietas noftra fe re-

pofuit ^, unumquodque membrum civitatis in eandern

fe cum duolura conditionem. Gentes i η ter ie.autvi de- cer'tant, ant non cerfant; prius bellum, pofterius pacerri

vocamus. Illud tantiiper réferyo, hoc primum tradlare

contentus. Eft Pax, chorp Moraliftarum adfentiente, ejusmodi flatus gentium, ^quo nullte injuria, ab altero populo, alter! inferuntur, fed legis pneicripta, fecun-

dum didlata _natura', utrinque praftlantur, Regno, pa-

ce quoad alma fruitur, nulla ufura ex Jncommodis alio·

rum redundat, ideoque nihil eft reliqui, quo fe poilint

cives locupletare, nifi artes ad id faftigii evehendo, ut per res, ihis manibus fabri ca ta s\ honeile alantur. Magni

quoque theiauri ex commerciis ^cum extraneis accumulari folent, faluti publica haud mediocriter profuturi; Im- perans igitur cives non modo invitabit, allicietque ie~

dulo proque re nata,Ted fvadebit, jubebit, ejusmodi ut inftituant exerceantque crebra, unde optati provenire queant fruftus. Exundante ita multitndine, ut ad aliud

genus artium conftituendum fufficiat, ne ad mala, reipu-

mlicce intentanda, fe applicet otiofa & ignava, ad qurevis r-eipublicae perneceftaria munia cogat: iicmilites fcribere poteft, contra irruptionem hoftis, regnum, pro virili, de- fenfuros, utque paratiflimum & bene exercitatum agmen, vel fub florente alma _pace, habeat, libertatis eo me¬

lius public« confervana« gratia. Ad deferta item loca

examina populi smittat, fteriles antea ibi campos aritro

B ra-

φ ) ίο ( φ

raiirisque ftibactura ^, ut amoeniifimi evadant Sc fruåifff»

r'i, exportationi res idoneas olim iargiter fubminiitratura.

Omniurn vero folidiiiimum lucrüm habebitur ex cultu-

ra ingeniarum per bonas & ingenuas literarum dofinnas-

Etenim nemo neicit populos, apud quos ignorantia hu-

maniorum artium dominatur, effreni grailari barbarie ;

at barbarie efficitur, ut ad mittantur crimina, in deteila- bi'es importunitates tandem eruptura. Verbo: officia

neque erga cives,neque erga exteros, ab illis pracftantur, adeoque commercio cum aiiis moratioribus cohrerent

nullo. Unde fluit, cum tns fummum decreverit alteri-

us ope alterum non carerepoile, homines ab omni perpo- litione literaria exclufos,neque fat com mo dé, ^{m u} 11 o minus feliciter, vitam traducere. Si vero fine fcientiis vita felix prsedicari nequir, illis plane neglefiis, falus publica pro

fuprema non habetur lege, ad quam tarnen, uti motten t

§.§. 1.2.3, perfecta obligamur. Quid, quod ad ea, qua;

commendata ivimus,rationes pluiimse moventes aderunt.

Kullo enim modo de faiutiferis rebus, quid poffumus

ordinäre vel alterius regni Pfincipem ad noftra tutanda

commoda allectare, nobis illi nihil conferentibus boni,

neque ex juribus nofiris cedentibus, locum neque relin- quendo officiis innoxia; utilitatis atque humanitatis, ^un¬

de nihil ab eo commodi, at multum incommodi, deri- vari _per ie patet. Sic neque proprio utilitati,neque com- rnuni pracparant viam, nihilominus falus patriae illis eit fuprema lex, quam vis egregie errent.

§· VII.

Proximum ed, de beiio ut perpauca adferamus. Bel¬

lum eil, quum gens genti injurias infert, fines tranicen-

dendo ipfius legis natura. In tarn generi humano fune-

fto (datu _manentes, nec omnibus officiis praeftandis fu-

mus privati, nec iis accurandis diftringimur, quae in aliis

obtineant locum, Cum, natura, amor fui generis ho¬

minis

# > »I ( #

minibus fit infitus & bello, indiilolubili nexu, contra¬

rius, nemo mihi denegaverit perfeclam obligationera

a bello abftinendi, coniiaeratis incommodis inde fluenti- bus. Vicino tarnen, hofiili animo terras, alterius domi- nationi fubjeclas, armatis fiipato, ingrediente, quisqu©

amatör patriae lux & penatum, diu fecum nequaquam meditabitur, an belli feie offerat periculis, nec nc: fed,

ne ipfe forfati, infelici exitu, libertatis videat finem, alias

animo mitiftimus, nunc fit omnium ferociifimusj acerri-

mus enim celerrimusque arma induit aliorumque auxilio

pugnat, donec populo afieruerit libertatem, vel, gloria maxima, honeftam oppetierit mortem. Si bene fucces-

ferit propofitLim, vindex efi: injuria^ illatae jusque civium fuorum, e manibus hoftium cruentis, expofck, non defi-

nens prius, quam ipfi fatis fiat & vires amplius nocendi

refrenaverit in adverfario, ejusque infolentiam validis comprefierit paftis. Ne limites juftitiai egrediatur, maxi-

me ei eft cordi, quoniam adverfarius, ejus arquitatem vi- dens, ad amicitiam non poteil non inde citius permovc- rifideliter colendam. Sin vero ita tulerit fors, ut aper- ta vi inter gentes certctur, altera harum necefle jufiis non

faudcat eaufiis, _ellum, incumbere debent ad tum cives focietatis, gloriam patriae, injufto illp injufium gerentis

bello, non.amittendam; quod fi absque Itefione alterius

fieri poflit, eo tutius fuicipiatur, ceteroquin enim non nifi poenam a inmmo vinriice nobis arceffimus, pofl ali-

uod faltem tempus, infligendam. Poenam vero evitan- iutique datur obligatio, at legem violantes digni effi- cimur, qui ^poena mulclemur.

§. VIII.

Def!derium,propria commoda & tuendi & juvandi

homini innatum, obiigare ad officia nobismetipfis refer- vanda, ex fante rationis principiis,legitime fada inducfio-

ne, nemini efi: obicurum, ifcquitas enim cxiularet o-

mnis,

# ) 13 C #

ronis, Γι permuka deberemus aliis, officiiserga ^nos ipfos plane fepofups : tuto itaque aftruitur- perfecla iilorura obligatio,quatenuSjUtilitatis & coramodicäds confequenda;

ergo, focietatem civilem iniiraus. Sed libertas, (quip-

pe psucis,qute dicenda reftant, compledlemur; hand im- merito, ab omnibus, pro falute populi habetur iuprema, pretio utpote omni pretioiior« Eit vero libertas nobis,

eo ienfu Pjmta, ut involvat ji:s illud, quod Philoibphise

Moralis Doftores huic tribuant generis humani prreroga- tivte primaria?,& contrarietatis & contraditlionis, in licitis

& udlibus tantum. Si enim ad ea, ex quibus funefla

quoque hominum proveniunt, extenderctur, neceffe eft

libertateoa degenerare in maximam peiiem ^v licenthe in- fignitam nomine. Neque tamen ararmo libertatis pra>

cipuaro aiFectionem eile, quod nnllis fit vallata legibus,

tum enim in abufiim rueret: libertas ^vero genuina non

poteft intendere aliud, quam optima quaeque, homines

in felicem ftaturn perduclura. Åt licenda, iuis non defti-

tuta patronis & fautoribus, prorurapit potius in aclionem malam, quam bonam, quibus utrisque minjme noitram confequimur ialutem populi iupremam, quam antea e*

vici veram fupremam legem fuifle, eile inque teternum manfuram.

§. IX.

Hoc fine dubio ^veteres Romani item obfervarunt in

regio imperio abrogando, quippe mirifica libertatis dul- cedinecapti, furamam poteilatem populi conferebant in

illos, qui libertatis fu± fuerant auRores & vindices. Vi-

ros qnoque illos integerrimse ^erga cives fidei, comperi-

mus magnopere in id incubuifle, ut quo demum cunque

poflent modo, amori civium fibi comparåndo ^{velihca^}

rentur. Inter hos eminet P. Valerius, honoris tandem caufla, eo quod populo perplacere ftudebat, Popolicola di-

&us,Grace populi curam gerens, a δημοε populus

# ) !| ( &

$c Ktj'hs cura; unde apud Plutarchdm in Vit. ValeriifbL

109· legi tur: Παπλικολας cl, _{εττςωτευαε} δυνάμει yßf

00 £ ^η it' α-ξετν,ν Υ ωμ ci i ων, τε^νηκότος, ^Ii? toTs- επιφανεςά-

Tcts γενεσι v&j ςεμμο&σιν όΥ ^ετών εξακοσίων της ευγενείας της

$$ζαν άναφεςβσι ii e. Poplicola, princeps au&oritate &

gloria civitatis Romans ob virtutem, dum viveret, fuit;

& ad mörtuum ex clariilimis familiis & gentibus, per an-

nos fexcentos, nobilitatisTplendorem, iicut ad origmem,

referunt. Teilatur idem Florns L. I. c. 9. Itaque fubilitu-

vtus Collatino Valerius Paplicola, ex fummo itudio anni-

"xus eil ad augendam liberi pöpuli majeilatem. Abiit ta¬

rnen longifTime, ut nos iniulfis Monarchomachis affen- tiamur, fvavia fua fomnia, omni protervitate, vendi- tantibus, Ted majeilatem contendimus indicare heic nihil

aliud, nifi jura liberi populi. Brutus, paulo infra ob fa- dlum illud laudatur.· quod, qmimfiuäere revocandis Regi-

hus in nrhefö Iiiens fnos comperijjet, protraxerit eos in fo¬

rum & concione media ceciderit &r fecuri pereufferit; ut plane publicus _retur. parens _Ad pn locum liberorumfpopuhim ßhi a dopt äffe vide- hiec, & ejusmodi plura exempla, tanquam ad fontem, refpexerunt leges Romanorum antiqua?, in ta- bulis publicis relatx: Regio imperio duo funto: iique prae- iindo, judicando, confukndo, Confules appellantor: milifice

fiimmuw\pis babevto: nemini parento ; oUis SALUS POPU¬

LI SUPREMA LEX ESTO. Cfr. Ciceronis Joe. r.

citafura. Neq.ue a nobis diilident _atque difcordant Sym-

bola Imperatorum Romanorum, ^cum Ailii Adriani: Notp mihi, fedpopulo; tum Antonii Pii: Malo imum civem fer-

vfirn., quam mille hop es per der e. Ida c vero data _oppor«

tunitate, in medium _voeäre liceat Poplicolte Roma¬

no parailelume _{gente Vafraca} 'gl m. Guilavum

I:mum Encionium, Sveohe Regem nunquam non lau- dand'um, at iat diene, qui nunquamlaudäri poifir. Tan-

tus IleXj A. I5ÖO d. iö Jimii, Ordines regndin comitiis,ul-

/ C _timo>

& ) 14 ( φ

timo adifurus & cygnea veluti voce concionaturös, obiit

cnim beatiflime poft trimeftre fpatium, hcec edixerat au- ro cedroque digniiTima, quar, nobis pr^eundo, adfert

Doft. Olav. Celfius in Hift. Guftavil:mi _part. altera p-353.

Jag vårdar den eviga Forfynen, fom i och igenom ?nig ve*

lat ä ny o nplifva den gamle och älfkade Konung-Magni La- duläfes, Jamt Carls Stam, ledan den i fä mänga hundrade

är, medelft främmande Ilerrfkapers tyrannie och vald har maß ligga foragtad och nedjlagen. Det dr ju ett Guds verk, att jag lika fäfom en David utur her da-kojan dr iip -

letad, framhafd, ocb enteligen fmord till en regerande Konung of ver detta Rike. Jag kunde mig fädan dra icke får eftdlla, ^dä min hord ännu ^var förgäten, och jag hak

om her _gen mäße ficka mig undan for den omilda Chri- ßierns blodtorftiga (värd. Men Gud och Sverges Allmo¬

ge har varit min hjelp. Ty tackar jag äfven eder mine

käre harn och trogne underfätare, att jr hafven velat häl¬

la mig till godo och uphåja mig till Kommgflig Håghc-t, famt erkänna och utköra mig till en Stamfader uti edert Konunga- Hus. Jag har under mitt fyratio ära régemen-

ie igenomgätt mänga faror, ut flätt mänga vedevvärdighe ^-

tcr\ kämpat med man ga hade hemliga och' uppenbara fien¬

der; men defe gra hären; detta fkrynkoia ämtet ^/ fkola

med mig intyga y att Rik fens och eder välfärd

har varit det o maße fyftemälej får alla

mina gjerningar ςf ^c. &Jc.

Lans ßxeelfa DEG fil nunc maneatqiie perenn is t

cgy α·αΐ> Gyn

Ar O daß

<sTfi> <7;£ϊ>

W · w