De nexu inter fidem et emendationem hominis moralem commentatio theologica quam ex speciali s:æ r:æ majestatis gratia et venia max. vener. facult. theol. Upsal. publico examini deferunt mag. Johannes Bodin ... et Gustavus Adolphus Höijer Sudermanno Nerici

(1)

D. D.

DS NEXU INTER FIDEM

ET E Al EN D ATIONEM

HOMINIS

MORALEM

commentatio theologica QUAM

EX SPECIALI S:JE R-./E MAJESTATIS GRATIA

JET

VENIA MAX. VENER. FACULT. THEOL. UPSAL.

publico examini deferunt

JOHANNES

BODIN

S. S. THEOL. CAND. ET IN FAC. THEOL. ADJUNCTUS E. O,

et

GUSTAVUS ADOLPHUS

HÖIJER

sudermanno nericii.

IN AUDIT. GUST. DIE III MARTH MDCCCXIX, h. a. m. s. P. I. II ' Ml r i I IIIfl. U PS ALIjE 1'' ' t ■' '' '

(2)

(3)

ENKEFRU MAJORSKAN VÄLBORNA

FREDRICA

G. _CELSING

född

_WACKLIN

tillegnadt

af G-. X.

_HÖHER.

(4)

IM

RECTORN

VID SCHOLA CAROLINA

UTI

OREBRO

IIÖGÅREVORDIGE OCII

HOGLARBK

SAMT

RKCTORSKAN HOGADLA

FRU

född

SEÜERLING

(5)

DE

NEXU

INTER

FIDEM ET EMEND

_ATIONEM

HOMINIS

MORALEM.

"O QS~\

O

_V^uocertius

Scriptura

docef-,humanuni

nniverfum _genusr,

luce

_Religionis

_nondum _colluftratum

_divina,

åiccvTMQcoatvrv\s

Kcc^ioc^

o)

esfe

non tantum _{so-kotivpievov ty\}

_$ict\otc&

_b),

_Ted

_&

M7jr>?\ÄsT$K»pevov

rys

£oons

T& Qea

c);

eo

facilius

confitendumeft

finguhim

quemque

fibi

reiiétum,

circa

res

toe'eftes,

quse

celfioris,

quam

qui fub fen

fas

cadit,

funt

ordinis,

non

tantum coeca mentis _{cal g ne}

_laborare,

_{prorfus harum}

omni

_perceptioni

_prseclufum,

verum terreftnbus

_rebus,

i

va-o) 7itogu)crts t>is

Kot^-oct

eft ipfa Mentis

durities,

_{& peccandi}

perti-uacia, quoad nulio veri & jufti fenfu aut amore movetur. —

Meta-phora

defumta

efr ex carne, quae in manibus vel _pedibus ex laboribus

obduruit & callo obdufta eft. Cfr Marc. VI: _5a, ₂ _Cor._III:

14.

Job. XII: 40.

b) *<rxÖTtvy.tiov m hocvotx locutionem _tropicam _{ab oculis} _videndi

po-teftate _privatis _non _tam _explicare,

quam

indi'gitare

opus eft. — Jtive.

ralis eumdem in anitni

_caligine

_habet _t

rop am. —

Tropo

_vero _remoto

idem de rebus divinis Paulus _explica^: ** ir.uvoi _tsp,tv _uv _exvruv

Xoyiv»,s-2 Cor. III: 5. Cfr 1 Cor. II: 14. III: 13.

(6)

)

*

c

vante,

vilibas &

vitioHs

ita

teneri

osquequaque

acfftri.

ttum,

ut

quidquid, his

alieni,

veri

nempe,

boni,

jufli,.

hariefti,

neque

appetat,

neque cur

et,

neque

agat

neque

perficiat.

Et

quo

q

ute

a

vero

bono

&

honefto

appe-tendo

_agendove

_efl

_renotior,

_unice

_fe

_trademio

_(pgaypa¬

rt ty\s cotpkcsy g est sts

©?öv-,

d)

eo

certius

eflt iHum

esfe -oro rjjv ccpx(>Ttccvy

&j

qua

talem,

Deo

& divino

op-pofitum, in

condemnatione

Joh. III:

ig,

e)

morte

fpirirua-Ii & miferia ftimma

conftitnenm,

ßne

aliqua

fua

ex

mi¬

feria fe

_expücandi

_poteftate.

_In

_quantum

_vero

_{hsec ipfa}

neminem non,

_plus,

_minus,

premife labis

lacrimabi-lis

_culpa,

_in

_tantum

_cuivis,

_vano,

_{invalide,, mifero}

falutifera erit Do&rina

Evangelica,

quse,

dum humano

generi

lapfo

&

a

vita Dei alieno

fiftit Deum

cognofcen-dum non iratum fuae

fan&itatis Jaefa? vindicem

poenis

&

minis mife^os terrenten»,

fed

ut

_parentem

_optimum

ma-nifeftatum sv _pcvoysvst vtoo ocvra

xarccActaa-ovri

rev xotrpcv ectvr»

3.

Cor. V:

19,

fiftit Chriflutn reconciliatorem,

pevrrriv

@e#

xoct

ccv&£M7r&)v

_i

Tim. II:

_y.

Col. I:

_20.

_iXccrpcv

_71egt

<xp<xq-rtwv i

_Joh.

IF:

_2.

_ccvriÅvrgov

_vttsp _tixvtgov. _i

T

_im.

II:

fiftit quoque

folutem

,

peccando amisfam,

gratia

recupe-randam,

eo

quod

posÖmus

ity.oti&aSoct

fioogeccv,

rrj xccgtrt

iicc

Tiff

_{ccTioXvTQoocreons}

_{rys sv}

_{Xgi$co V/jm}

f),

jLi-d) Dlétio

(ppovtr/xx auov.os

oppoßta eft

0povijjtixti irrtv/tt-xrotJ

&

quem-ädmodüm haeeindtgifcet ftudium

animi

divini,

celfioris vitse

principi-uro, fic illa

_ßudmm

animi in

res

ii!es,

quo

qnis in

appetitione

ad

ea-,

quae

fenfibus cororoendantur, mavult horum

fequi regimen,

quam

nor-uiara rationis religionis

luce illuftratse.

—

Vide

Schleusner Lex,

N. T.fub v. ffxpg

&

Kvtvfim

& Rosenmüller Schol. N.

T«

p.

487*

i)

Rom. III:

19.

/) Eph. I:

6. J.XXptrwtrtV vifixt ty ru etyxnti/utrcB, tv ja t%oju.svaaroXu« T-fWffKI

hot

T X MIV.UTSS KVT*, T1JV K0(719 TU1V KfJKXpTlUV XXTOt TOV ItAxTZV TUS

(7)

)

3 _(,

i

£ft

_{utique homini}

_peccatori

_{adeo patefacla}

Tfßctjcvya-y?t 7t(-c? tcv _{ttcitsqct) pstet}

_cuique

_cum

_Deo

_reconc.diJ*

.t\m\s

ratio*

islutem

vindicatura,

eo firm?ori- nixatn

frindamento,

quo

certius

nititur

_{«ttcAut^«??*}

_Xf&W

_qua;

Deus,

ut

_Apoftolus

_Paulus

_ait,

eqi

åmutcs

vpi

ct-ncxiäv: il tarnen bsec

_ipfa

_intettoovwf

_©£ö

_h),

_{X^i^co innixa^}

nojt.ra reveln fiat

$mociqcv\vj

_eis

_£ooV}v:*

_Deusque

_&

funa-me

_juflus

_&

_fumtue

_fanc^rus,

_nos

ip(o

&kccic<tvw,s

be-neOcio beaturus

iit,

necesfe

_eft,

_ut,

_a

_parte

_noflri,

Jnterveniat

fides,

polka in

vera

asfenfione,- di

vinas

ccttc-hvr&jccsi per

Cbnftuui

faftse

& oblatae habitanain ew fjcyj

$IX

7fl%£Ü£ 8

ÅlKKiUTCCi

Ci\$(>lOTlCS

Gal.

Iii 16.

_XocglS

_{71 leeres}

... , ÉM* -• • \ : . > _f- _^ _■ ;f»£ ■ 1 ■ • 1 1 ' .■ ' ■ ' .... III — i '•• \ ' •••

•%*'otrot wjrx, — _per

_{wffoXvTfwfiv,}

_quse _in

genere

éift

liberatfö a, malö, pretio fokito, com_{p r e}_h_en_{d ive}_xpia_t_ionem

ptccaiorum per rnortem Chri-fl-i," eo _certtps _eft, _quo _mvsvvyix

cfißtcrti uyx^iwv cum _{KxtXvTgioo-st} 'per-mutatur. — Cfr. Rom. Ill:

24-, 25.

Rom.

1: 13.

Ebr.

IX« 15.

Eph.

I: _f. _Col. _I: _j4 _i _{Tim. Il:} _5. _{Ebr. IX:}

12. c.

_pl.

i■" -i •• .-o *

g)

I

Job.

Ill: j6, |8-

_IV:up.

V _.»V

T- Imt Å' '*'JQ t-C- U .ti!'SÖ» in; t

ti) —itxutwww _{vxoXvT.gvcn Chrltii}

_incixam,

fundamentala

esfe åixcciocrvvtjs _hominis, in remisfione _pece3torum

_pofitae

propter

Chri-ftum, _pluribus _evindtur _locis _Rom. _IV:

6,7,

g, Col. I: 14. 2 Cor.

V: _19, _{cui fententiae} _{etiam favent} _Libr.

fyrob.

form. Conc. p.

685.

— Quemadmodutu .vero _ijltus, _utpote _sftus _ad _Deum

pertinentisV

ele-mentum eft _grada _cum

_jußitia

eonjunffia;

ita

_hujus,

_{utpote ad ho mi¬}

nera _pertinentis _. _eleiaentüm

eft

_ßjts,

_tamqusm _conditio

,flne qua qul-la ex

_{hxxlotytvßQta}

vera erit Truges. — Vide.

Öo'mann

_{flr. Hrjfk}

2 B. i HSft. _p. _t _iqv.

— de Wette Lehrbuch der

_Vogmatik,

p.,477.

— Ger'hardi _Lac.

Theyl. 1031. Qnod ad

_{fignificatioiKs}

_vocum

Aait-jocvvyi

&'hwk$"

_attinét,

id obfervari tneretur. _quod _illse _ex

confqe-fudine Hebraica

_fumartur,

qua non tantum _oppönuntur

xctrux^yxri

Rom.

V: 16. &

_{y.uru.hxu{to5xi}

_Math.

XIl: 37. fed ita

_faepe»

_ut _pateat, jtxnxsSoH valere vel _peccaterum _venia

frui,

Luc. XVIII: 14. yel

faU

vum en&dere & _iiKUrotrv^t _omnis

generis felicitatem innuere. — _Cfr.

§ciileüsner Lex.

N. T. & _Beckii _Commtut.

(8)

)

4

C

tååtivoctov

so"ti

(tco

euot^s^yit&l

Hehf.

XI

i-

S»

RolT),

X. 3"

Joh.

VIII:

24. i

Job.

III:

23..

Fides vero,

Deo

fanftbsfTrno

placitnra,

qimm

nulla

Ht,

nifi

cui

perfeckse

&

ad

fan&itatein

divinam

compofi-tss virtutis

&

officiorum ftudia

adfint, quippe

quum

absque

his

fides

non

fit

abfoluta,

fed mutilata,

non

ve¬

ta,

Ted

vanay non

viva,

fed

«nortua, corpon

fiinilis

vi¬

ta casfo;

faciie

intelligitur,

hominem

per

Chtiftum

fal-vandum

_{juftificationisque}

benefieio

fruiturum,

eam

ha¬

bere oportere

frdem,

ut rion

jejune

&

defidiofe

credat,

fed vere convertatur

&

refipilcat,.

qua

refrpifcentia,

in

novis

cogirationibus,

confåliis,

motibus,

fenfibns,

aélio-nibus

confpicua,

tam

mens quam

vita

in

melioreni

fru-gern

penitus

efi:

reformanda.

—

Necesfe,

inquam,

efi-,

Ut

horno

e7ns(>o<pv\

Math

XVIII:

3-

tocvcm

Luc.

III:

g..

(/jstcc•

jjicfåooijei)

ty}

ctvctKtxnooffet

tö vocs

Rom.

XII:

2.

2 Cor.

IV: 16.

ccvtxysnricrt. r

Petr. I:

23. ocytacr/jioo

tö

msvparos

1 Tbesf.

V: 23, i

Petr.

"I:

15. e

crctgkmöo

fiat

1Tvev/jicttixo?.

Necesfe

eft,

11t

mctXoiios

ccvB^oä^cs

pr

i

(ti

na

fentrendi

&

agetidi

ratio,

turpis

&

infeiix, exuatur,

&

vecs

ctv&qamcs

r

no va

creatu-ra, ad

cognitionem

fimilem

Chrifti

cognitioni,

ad

fum*

nium

exemplar

divinum,

ju

ftitra

,

bonitate,

far

ftitate

fi-ne fine

pe<ftcienda,

novusque

legi

divinae

conformis

a-nimuS

induatnr

y.ocroc

Qeov

yriaSeis

ev

åtxcciocwY}

v.cn

csr/-$tr,7l ty}£

ccåviseius

Eph. IV7:

24. Col.

III:

9, 10.

1

I: 15. ut

adeo

ea

Ti&Xiyyevecrioi

exfurgat,

qua retis

a^cc^rt-etis u7royevcy.evci, ty]

åiKOtiocvvri

^aocfAev.

1 Pet.

II:

24. Rom,

VIII-' 10.

Hac nova

mentis

&

vitse

indole, qui

gaudet,.

vera TT&ecas

åi

06ytx7rY}£ sve^ya^sxY\£

gaudet vita Deo lolum

pla-ckura,

adirnmque

ad

£ooyjv

aiocxicv

cuique

anhelandam

pa-»dtura faciiem■> qua vero

qui

caret,

Chriltum licet

(9)

fes-C

5

_c

fesfius,

vera _tarnen, caret

_{fide, gratiam Dei}

_in

_Chrifio

recipiens

in

vanum; nain One converfione & _ctyiurr/uioo Sösts-

_c\psrtx/

_rov _KvgiGv

_El")»".

_XII:

_14*

_Nuilus

_ex redemtio-ne Ch-riiti verus erit

_fru&us,

_nulfa vera faius. Turo _yot^

SsÅyi/JX

Gsz o _{uyioc<TfJiG£} _r,juoov _i

_Thesf.

_IV:

3.

stÅero

o ©eos- sts _cruTtigiCiv _sv

ccyicco-fxoo 2

Thesf.

II:

13.

Hane

_iplam

_infignem.

_quam

_homo

_adeo

converten-dns,

fubiturus _eft, _apimi _viraeque

reformationen),

ut,

quantum

fieri

poteft,

e

Pauli

imprimis

ler

_iptis,,

expenda-lnus,

inftituti

noftri fert ratio —

Nuncupavimus

illam

emendafionem

_moralem;

_Quisque

_vero _ex _diftis _& di-cendis faeile

_videbit,

_id

_a _no_bi.« _non _eo _fadtum _esfe

confilio,

_qu^fi

a

frigidis

_quibusdarn

_difciplinse

_morum

praeeeptis,

quae

ratio

_practica,

_fibi

_foli

_praefidens,

p.-se-,

fcribit,

tfftcereturj

fed q.uippe

quum

_comprehendat

con-v eriione_ni, _qua

_homo,

_fradta

_viciofitate

naturae,

men-teque

fenfuum imperio liberata,

tam

_quod

_intelleCtum

_in

bono

_perlpiciendo

_imbuitur

_{cognitione^uam}

quoad

volunta-tern ad bonum & honefium

_{appetendum&agendum}

r

eddi-tur

_{propenfus, idoneus}

_&

_fiudiofus

— a fen/Viali fit ra-tionalis — a

_{peccati lervo}

_virtuti

_& _voluntati _divinae

obiequiofus;

ab

_{improbo fit probus, adeoque ab}

imperfe-éhone animi & vitae moral! tranfit ad

_{perfeétiouem}

mo-raJem, quem vero

tranfit

_um,

_&

_qua

_initium

_&

_qua

pro-gresfionem,

a

virtute,

quam

Deus

cum

_{ipfa fide}

_in

ani-ino humano

_gignit,

_nutrit,

_fiunat

_&

ampliat, pie

repe¬ tere null i dubicamus.

Sunt tarnen, ut

&

nuüo non

_tempore

_fuernnt,

_fane

mufti,

quibus,

hoc

p^firo

emendationis

hominis 'moralis

principio

r

injuria

&

vis inferri

videbitur rationis

_pradlitse

prineipiis,

leeutrdum

quae

nulla

emendario

_moralis,

_{neqi e}

inchoanda,neq.ue

perficervda.

neque

animi,tieque

vitae, nifi

quae ex

ipfius

legis

tnoraiis vi

_{obligandi, cujus}

_peties

(10)

ud-)

6 (

feinem

eft

fupdamentuni,

ultimo

repetatur,adeoque pro¬

prio

&udia

.hurmwo

viribqsque

naturalibus

fit

adfcribeiV-lal

—..r.i$eg*n.

quidem

nullo

tnocfo

poteft,

anicuiquo

enti»-ratione

pra^riito

&

fuimet

ipfiys

edrftcio*

inesfö

le¬

gem

quamdam

moralem,

qnse

per

confcientiam,

vel

fen-fb

folimi

qbfcuro,

vel

ideis

moralibus

mag«

evolutis,

quasvis

bona.reéU

&

honefta,

&

qu;c

fieri

oportet

im-perat,

ejusque

impsrata eo

magis

esfe

abfoiuta,

quod

nihil

de

praeeeptis.

(uis

remittit, nemoque

li.tdem

fe

fol-vere

ppteft;

Si

tarnen,

quod

in

praefentt

rerom

huma-narutn

conditiona

plerunique

ufu

evenit,

homines non

ftrenue

volunt

quod

fe oportere

fentiunt,

&

confcientiaa

moralis

präecepta,

vel

minus

fpechmt,

vel

fpecftata

mi¬

nus

exfecjjuuitttir,

fi in

luéta inter

motiva

rationis

&

fen-fuutn

&

cupjditatum

ftium/os,

vel

yicftoria nutat,

vel

hi

jfibi,

vjrid.can't

imperium;

hoc

certisfime

eft

iudicio,

naturam

liumanatn

per

fe

esie

imbeciJlem

& corruptam

,

rationemque,

qua

voluntas

determinaretur

& cui

ceterm

«lentis

facultates

fubesfent,

non

inagis

esfe

poteftatem,

a Deo

prim

i

tus

conftitutam,

voluncatis

recftncem,

fed

elanguefcere

tpfirmatara,

quas

quamquam

abfolute

impe-rat &c

obligat,

vim

tarnten

prasceptis

fuis

&

obligatiom

fatisfaciendi

non

valet

efficere.

~

Si

igitnr

vc^ts

ra

&

röbbe

confcienriae

diétamen

per

fe

non

valent

honli-'

nein

ad Jiberarn

&

coaftantem

virtntis

Sc officiorum

obtemperatiooem

engere,

neque

&KXiccrv»n>

impertire

ticcvoTtiTM9

vitam

fpiritualem,

quse

.

Deo

fainftisfim®

• ptoceat,

eftecturam;

verum

vei

optimtrs

quisque,

respe-'

élu

depravatse

nattrrae

cx,$wantcts,

defebtu

laborat

moralf,

quemque

ipfe

Paulus

Iucujentur

profitetur,

o.mnes,

omni

remoto

discrimine,

reatui

obnoxios

fiften.s;

t\[jik^tov

7rmr?$

kut _vssg&vTca

ms

do-fys

ra

Qsa

Rom.

III:

23. iy

'*•

L

(11)

)

7

(

hvotics

öJs

eis

(ßftsKT

cty

ctB^cs,

et /jy eis

Qeos

Luc. XVI IT:

T§. Cfr. i

_Joh.

I:

_g.

Prov. XX:

_9.

_{Job. IV:}

_17.);

_cuinam*

quaefo, nifi

male fano,

érie

dubitatio,

quin

hotnini

qua tali _opus

_fit

_{celfiori quodam,}

_quam

_{quöd in fe ipfo ha.}

t>ear,

_{principio, efficaciori quadam}

_vi,

_quae

_defe&ui

huic

morali

fuccurrit,

quzet

naturae

fenfibus obnoxise

molli-tiem & reltiftationem dum

_frangit,

_{regenerando, &}

fan-étificando & renovando meutern ad bonum

_quodvis

red-dit

_idoneam,

_vegetam

_{& liberam,}

_ut

_liomo

_novis

_&

fpi-ritualibus

inftrudtus

viribus,

nx^cvrs mevpctTcs ev

aypeS«»

extoliendo nimis gratiam in

Chrifto

cxtenuafnt, ron

posfunt

non

inf?-ciari, Paulum beic de

univerfsli

corruptione

morali locutum

esfe

:

{Cfr. Michaelis

Anrntrk.

zum

Brief

an

ä.

Römer;) Ejusmodi

vero

_opinioni

ipfins

_textus

ratio

_repugnare

videtur.

_—

Si

eninj

_nega^

ri _{requeat totam}

_Pauli

_(ermonis

_{expofifionern,}

_eo

_tendere,

_ut

Iudie-orum refelleret pertinacem

opinionem,

_qua

fuse

jußitiae nimia

confiden-tia elati, fe meliores et a culpa liberos opinabantur prse

aliis gentibus

quas uy.upTto\w

nomine

infigniebant,

ollendendo

et

Graecis

et

Iudaeis

pariter

omnibus

opus

esle

et

aditum

patere

ad

Gratiam Dei in Cbrifta,

sequitur

omninoillum

intendisse

animum

ad

universalem generis

hutnani

labem, quae eum

in

criminibus

perpetuis&adjudicia humana

exiger.dis

Don_{apte poneretur, non}

potuit

_non_esse

defectus ille moralis,

_qno

horoo,

naturavitioßtate allectusdivinumper

confcientiam

imperttum velnon

fequi-tur,vel non fpectat. —

Hujusmodi

defettum in ftsni

suo

irregenito

Paulos

fibi

_{ipfi attribuit, ftiam}

_in

_tnalam

_{propetifionem fuamque}

_liuic

_reßftendi

infirmitatem

_{corvquererdo:}

_ßl.$nu yx$ ertgov \oy.ov tv tok

ytl.tot

y.*

xv-tb?_gxtsvoytvoy _tal _vqjuu) _{tii vflsf,} _xxi

x'%yct}\wtt^cßvtx

_tu _vojum _tj/j _xyxgtlxs

Rom. _{VII; 23.} — to yxg

SeXav

nxfxxttrxt yoi, to-

ii- xxtsgyx&cSxt

xa*

jtx _tvgtffxa> & _j ₀ 3r\u _tuto _ngacgu_,

xw

_o _yiffu _txto _emu v.

15:

*6»

2g — Qaee pau{{

erunciationes,

quomodocunque explicantur,

id

cer-,

te indicant, inferiorem et

sensualem

hominis

partem

supetiori

et

ratio,

naii

_{praevalere Hlatnque}

_hotmnem

_ad

_sui

_saepe

_abripere

_obtequium,

ni-si auxilium _suppetat

_Gratia.

_—■

_Negata

_vero

_corruptione

hominis

tnorali non

_poteft

_non

regari

gratia

falvifica;

illam

_vero

negare

die»

tis ailatis repognat;

mirar.dnm

ergo

est

quomodo

Henkius potuerü

vocare_gratiam

Äugusttki fanaticam opinionem

de

medela ficto

peccfe

(12)

)

8 (

*vvy von

kwtoowv ferat,

&

fic

demum

ad

metaro,

quam

praeftituit

Deus, tam

felioker

quam

probe

posfic

fi-dens

eniti.

Sed numne ex

hoc toto

mentis

humanae

reforimn-dae opere

adeo

excludendus

eil omnis

ufus

legis

mora¬

lis?

Neutiquam

hoc

asferimus.

—

Retinet

enim

femperque

retinebit

fuum

ufum

&

pretium

in

vi

fua

officiorum

&

virtutis

praeceptiva;

proinde in

ftatu

juftificationis

femper

eft Dorroa

agendoruin,quamque

ejus vim

eo

minus

inficia-mur, quo

certiusab

ipfo Salvatore

ad

eadem

ejus monita

ftudiofe

attendere

jubemur.

Quum

autem,

ut nuper

di-dtum

eft,

nemo

qnidsin,

tion

refpedtn ipfius

legis

im-,

perfedtionis,

fed

refpedfcu

depravationis

naturae,

Rom.

VJII; 3

adeo

abfolutam

eidem

praeftate

posfit

obfequen-tiam, ut

confcientiae

usquequaque

effugiat

reatum,

facile

fane

ert:

intelledtu,

iliam

poteftatem,

qua

impedimenta

legis

moralis

praeceptis

implendis*

obfiftentia vincantur,

& reatus

confcientiae,

quo

vel

optimus

tenetur

t

tollatur,

non esfe

repetendam

nifi

ex

gratia

in

Chrifto,

ex

vidhi-ce illa virtute, quam

fpiritu

divino

accenfa

fides in

e-vangelica

dodtrina pie

quserit

& feliciter

confequirur,

un-de &

_pedtori

_{fuperfimditur}

_lumen,

&

voluntas

ad

bo-num &

boneftum

movetur,

& virtutis

&

fanélitatis

nou

tantum

ftudium

fed

&

facultas

vere

efficitur.

Nemo

hinc

fufpicatuHLis

eft,

legem

moralem &

fi-dem tamquam

duo

diverfa

fibi

contra

diftindta

in

mente

humana

agendi

principia

es(e

confideranda;

utraque

e-nim

eumdem

finem,

perfedtionem

hominis moralem

pro-movendam,

intendunt;

fed

nifi

moraiis lex in

animum

honefti

candide

ftudiofum

eamdem

exerceat

vim,

quam

fides,

fuum

non

obtinet

finem,

genuinam virtutem

ef-ficere