S~0> B: C: D: MELETEMA PHILOSOPHICVMt De
IND1FFERENTIA
MOTUS
PHYSlCl
Inaäione
humana,
Quod?Sujfragante
Amfliijima
FacultatePhil, inRegia Upfal: Academia,
: SUB PRJESIDIO
Adm.Rcver♦ atä;
Amffiffimi
VIRIM^ERICI
ALSER1N\
Log:&Mct.PROFESS:Reg:&CIrAin:
h.t:Eacult\ Ρbit: Decan: Sfetfab:
PRO GRABUMAGISTER!!,
Public* Bifqüißtiöni Submittit
sFipéndiarius regios
HENRtCUS
Weßmannus.
Ad d. VIII. Maji ANN! MDCCXXXI
in aud: Guftav. Majori* horisante
lne-rid. Colitis,
f
Sim R:^E
M:tis
MagnceFidciVIRO
<
GENERALI
siMAJORI
q
,ic
Legionis
Regis Dalckarlics
?
CHILIARCHJE,
ρPerilluftri
acGenero·
V
fiffimo
t!
BARONI ef DOMINO IiDn. carolo
;
friderico
i
tegen-
i
schöldt,
i
M&CV>AZtM4JtmO
·Perilluftris Sc
Genero-iiflime
Domine.
I hocv quidquid eft
meletema-tis, ΊIBI DOMINEGR ATIO-SISSIME , eo nomine offerrem,
quo clientes Tui omnia
obfequia
&officia venerabunda TIBI
de-bent> nilfacerem aliud,nifiquod
pietasjuberet,
fvaderet reverentia.Documenta namque gratiasTUiE inomnes, quotquot eam
expe-tierunt, exftiteruntmagna
&pror-fusiingularia, Verum quid
atti-net de aliis dicere? Ad me cum
revertor, quantoperefavorT UUS
me TIBI divinxerit, egometmi¬
hi fum confcius. A primonamq;
tempore > quo me ftudiorum Fi¬
lii TUI, generofae mdolis
, opti¬
ma^; fpeijuvenis, moderatorem
fata meliora conftituerunt> nihib
quamquodgratias TUiE
conveni-at, expertusfum; uttumvel ma-xime peccare mihi videar, ii ul-lum ftudiimei documentum
at in
publicum, in
quohujus
gra -tiae pia noncomparearrecordatio.
Hanc igitur Disfertatiunculam ,GRATIOSISSIMEDOMINE, fub-miirereverenterque Nomini TUO
•infcribo,dedicoconfecroque,cum
ob favorem nonuno nomine mi¬
hi
prasftitrum,
tumprascipue
vel
i-deo, ut ineo, quo me nactenus
dignatuses
Patrocinio,
hac
grati
ac venerabundianimifignificatio-ne magis magifque
confirmeris»
EgoDEUM O: M:
precibus
vene¬raborindefesiis*utTE, DOMINE GRATIOSISSIME, in
feramaeta-tem fervet incolumem, TEque o-mni prosperitate
beet
quamdiutisiime.
Perilluftris
Generofisii-mique
Nominis Tui
devotisimuis cliens HENR.
GENEROSISSIMO
NOBILISSI-MOG&'E DOMINO
dk
älbrecto
Schönström.
Eegionis primärt* Equeßris
MAJORImaxime incluto,
MjECENATJ OPßlMO.
Max:Reversatq;Ampltsjimo VIROy
M,
Elavo
Holstenio,
AnteinvaßonemhoftilemPROFESS.
afudΡernavierißs Celeberrimo,jam veroEccleß#
Hufbyenfis
DalekarlorumPASTÜRI Laudattsfimo, vietniq;
contraBus PRALPOSlTÜ
gra-vtsßmoy PATRONO
Optimo.
Atnplisßmo
atq; CeleberrimoVlROyMag.
andrej
Philof. PraB: PRO
Vffal: Reg: & Ordin: Ρ,URONO
Optima, ObitttJttmtraheneficiattdtcm
LOn
gum
foretP
ATRONIOPTL
MLfieo,quo
deberemverborum
adparatu, Veftra in
memeofq;
me-ritapraedicarermQuid?quodne
qui-dem iisiignificandisfufficeret
pagel-larum anguilia: Detistarnen,
Pa-troni optimi, hocpietatimea?, ut
ea tacitus venerer , quibus noη
ium par explicandis. Accipiatis rogo , hoc Specimen
Academi-cum, minuslicetexcultum& lima¬
tum, mente tarnen venerabunda oblatum, inveras & nunquam
in-termoriturae reverentiaspignus.
GenerofiJJim: Max: Revcr:
A?nj?liJ]\
atq;Celeherr:
NOΜINUΜ OESTRORUM
fiumiiiimus cultor
Skåt
ί
*Måtåtåték
B.C.D. 5-1. Ν argumenta hoc vexatiifi-mo, utinof-fenfopede
prO- cedamusjinan-teceilum,quan* tum ad infti-1- tutirationem attinet ,
obfer-vamus, a&iones humanas> pro
ratione originis & obje&i
> alias
IJ: Supernaturales eiTe, ftve fuapte
na¬
turatales,utabhomineviribus
pro*
^
priis&naturalibusperaginon
pos-Jiiit;
dequibusPhilofophus,
quatalis, nihil novit,
adeoque
hapfub cenfum hic non veniunt. A*
~
lias Naturales, iive ita compara-tas 5 ut ab homine viribus naturs
2 DE INDIFFERENTIA
peragipoflint;
(a) qusevel bonasmoraliter, velmalse, vel, iiinfe
praecife fpe£entur, indifferentes
( neque bonse neque malae) funt:
ad quarumentitatemDeus,
perin-deacadaliorum naturalium
agen-tium
effe&us,
fuo influxugenera¬ li acindeterminato,falvotarnen
a-gentis, fefe libere determinantis, arbitrio, concurrit, (b)
J.II. Nil nobis laborandum eft,
circa vocum, quas prsefert
differ-tatio,expoiitionem,iiquidem
nul-la earum tali laborat difficultate*
quae inproceilu, remoram le&o*
ri injicere poilit. Confideramus,
in praffenti, motum a&ionis,
pro-ut eft nudusmotusfacultatis
alicu-jusphyiicas,
abilrahendo ab omnilege, circamotum aliquid dispo-nente; (c) qui motus indifferens
dicitur, quiaoccupatur circa obje-&um
(a)Bajer: comp:
Theol:
Poßt: p:τη:3io>(
b
)\cfr:J:Muf:Colleg:Controv.
MOTUS PHYSlCt %
A
åiim,
neque bonum nequema-lum moraliter.
$-111. A<ftio
mofalis,
& mottis in eaphyftcus,femper quidem
Scindivulfo nexu conjun&a funt;
quomodoautemdifFerant, jamno* bisprobandumeft.
§♦IV,Ut hoereftius
intelligatur*
öbfervamus, in quavis aftione hu¬
mana duo venire eonfiderandai
MaUrialenimirum,&Formale, For*
male a&ionis eft qualitas feu
affe-Λ <ftio moralis,fecunduni
quama<ftio
bona vel mala eft> (d) &
confti-tuit convenientiam vel
disconve-nientiam,
cumprasfcripta
lege.(»Materialevtroeftid> quod
ina&io-neeftphyficum,apotentiishominr
congenitis,
tanquameffeftuspro-cedens,
(f)
& eftaliquid
reale Sc. pofitivum
o
denotatque
conceptumcommunem^ cui competit form*
denominans. (g) Hog materialen
A 2 iti
(d)Wernher: Dijf:ΧΪp:348* (ej
Puf: l:c♦ (f) Wemh> l: c,
(g)
fä*4 DE INDIFFERENTIA in a&ione eil& diciturmotus
ph^
, iicus, quiaproceditexprincipiis
tantum naturalibus,qua?avolun-tateimmediatenondependent,
fed
ab aliis facultatibus inferioribus, fenfitiva, vegetativa,locomotiva: harum facultatuma&iones & mo-tüs, utiiint naturales ilri&e di&i,
adeoque
neceiTarii,
ifafundamen-tummoralitatisreipuunt:
idonei
tarnen funt, ad moralitatis deno*
minationemrecipiendam. (h).
5, V. Admotum
phyiicum
Deus -» concurrit iniluxuquodam
genera¬ li , indifferenti ac indeterminatoίqui coniiilit in largitioneperpetua
a&uofitatis, five in confervatione
illius vis agendi, quamDeus crea-turis indidit, (i) Concurfus hic
Dei eil vel Generalis, quo Dens,
indifferenter & illimitate , ad
o-mnesres, earumque a&iones, or~
dinariededelege
communi,(^con-a
eurrit
- (h) IVernh. dtJJ:l:
c. (ι) ΒαIß
di-luc:Phil:§.478·(k)Fridem: Bechman, inannot:über:inHütter:f:348*MOTUS PHYSICI 5 y. , currit* aquo
effe&us
habet,
is quod fit
effe&us,
nonautem,quod
1- iit talisipeciei
effecäus.
(/)Veleft
;d Specialisi quo
concurrit
ad
aftio-nes bonas, eafdem
adprobando,
a: fvadendo &
promovendo,
itemq;
> conferendovires, ad rei honeftas;i, eieäionem &exercitia>
necesfari-n- as. (m) Cum vero
a&iones
malas
ei pariterac bonas motum
phyiicum
3» prasfupponant,
necefie eft,
mo<tum iilum> in eiTe fuo 'generico,
as -» indifferentem eiTe, fiquidemDeus
a- ad hunc , seq; ac ad omnes
a<ftio-); nesnaturales, generali fuoinfluxu
ia concurrat. Quod vero hic motus, ie fua naturaindifferens, perverfe
ad-a. plicetur,id acaufta particulari, Γ:
i-jc pfoagenteefb qui
facit,
nontan-5f tum ut
effeftus
iit
effe&us,
fed
et-3" jam ut iittalis fpeciei( malas)
effe-r- dus. (n)
a- §♦ VI. Veritasconcurfus Dei, ceu
it A 9
cauf-(/)Hebenfir:ph:pr:pag: 6^, (m)Budd:
jjr inρarerg:hiß. Theol: c; 6:pag:/o/f (« )
6 DE INDIFFERENTE
cauiEeprimae, cum
cauffis fecun*
dis , aTheologis pariüer acPhilo-fophis faltem
cordatioribus
* adeo eilcomprobata,
ut,quieame-vertere conatur > non posfit non
fummam abfurditatisnotamincur<
rere, Quid> quod facras m pan*
de£tae rotundis eamverbis
adilru-ant:a£l:i7»v. ζ8· er kvT&yap ngj 5 άτμί»; qui
locus
non tantum indicat adesfentiam
Deiuniverfalemcum creaturis, fed ilffcir mDeum tanquam bafin
? qua
fuilentamur (Sc movemur,
ipfum-queadeo concurfumDei, tanquam
cauiEeuniverfalis, cum particula-ri> (*) idque
immediatione
fiib-je&i
& operationis.Quod etjam
comprobat verfüs immediatepras-Ced: χχίτοιγί g ^ακ,ραίν ä-ttö ίνοσ gxctfü
*ΐμΖt υπάρχει *
ejus
enim ad mi<'niculo immediato fuilentamur δί
rnovemur > non folum ortus
mo-mento ac
primordio
,fed ad
ex< tremum(*)Md, Grap: Theot, rec: controv. Tom:it
MOTUS PHYSICI 7 tremum m vitae halitum.
Con-fequitur
itaquehinc Deumconcur·
rere > non modo ad
confervatio-nem > quaiumüs,
fed
ma&uatio-nem corporis & animae: ut ani-maa&usfuos vitalesexerceatinträ
fe, cogitando, & influat in cor¬ pus, idquemoveat: denique ut
u-traque pars
affici
atur, tumafe
in-vicem > tum ab obje&is» wyuit
itaque in Deo, ut nosfimus vere,
Deo concurrente ad noftrum eife:
Äeep in Deo, ut vivamus ve*
re&proprie, Deo concurrentead
noftrumvivere: vitaeft a&ionum
perpetuaferies,& vivere eftconti*
nuoagere ; Deusconcurritadno¬
ftrum vivere &moveri, ergom ad noftrum agere.
$.VII.Exhocloco,
aliisquecon-ftmilibus, concurfus & coopera-tioDei, utpote cauifte
prima?
cum.cauftisfecundis, feu
fubje&o
agen-te, abfque tarnenomni i/ag*V nota, facili negotioprobari
s\ DE INDIFFERENTE Noftrates:(o)Duas ejjecauflasreales} pnmam <2fßcundam, quae
concur-runt,earumqueprimameiTeDeum, Sunt tarnen> qni dicunt,
non ni-fiunamtan tumeilecauiTamproprie di&am (Deum) Secundam vero,
(hominem)
non pro reali de veracauilahabent, fed
tantumprocauf-iaoccafionalb de mftrumento, cui
perfe nuilavis agendi ineft: unde
enatum eftprodigiofumiiiudmon· ftrum fyftema caujjaru?n
occaßona-lium
(p)
Verumfponte
fua ruit eornm(ßyConf.
Grap: "Th. rcc. con:*f:2ip:4?-($) Voluntquidemnonnullihanchypothelinad· fcribzrtCartcßo, cjufque DifcipulpLudovico de U
JForge, &exCartefianoordine aliis : fedcuicunqf
hxQ dillriafuam debeant uriginem, adminimum hoc difficile ef?probatu, Carteßum hunc foetum enixum eile; Imoab hacculpa& Carteßum &
forgeum liberat Syrbius in phil: prim·· part/ I.
Ρ 2/ §■ ·2. in notis. Malebranchius
vero, de
inquir verit. Tom: 2 ρ l$6. Witticbius item in
Theol.· paeif.· §.
^37, quid fenferint, clare figni-ficarunt. vid/ Budd:Theolog, Dogm: 1/
a/ c/
4?}.in not:pag. 4J). Gr*p; Theol/ recens tontrov/
Tqm,· 7; ξ: 2; qu/ 3,§.i, quibus add: GeuiingiHS,
ßeckerHSi Ja. Cbrißo^b. Sturmius,
in phyi*
ele-Hos pQtiUs Spinozam, q«am Cartefium ftciUoseiTej vult tyrbim Phil; pr; hc.
MOTUS PHYSICI 9
eorumfententia. Si, exmenteil-lorum, unica tantum eiTet cauffa,
ubitumeifetconcurfus?notio
nam-que concurfus pluresponitpartes
concurrentes, agentes,
&a&io-nibus fociati-s, fimul in alicuem
effe&um tendentes. Tollendojam cauiTam
fecimdam&iinitarndenu-mero cauiTarum, Deus manebit
cauilafola & unica, non
proinde
prima» Primus & fecundusfunt
duo , fed unus&folus, nec
4 fecundus eft, nec
primus.
Eva-nefceretcertediftin&io, inter cauf-famprimam& fecundam, fiomnia fic ab una&univerfali cauiTa pen-derent> utfimul nonpenderent
ab altera. SiDeus folus omnia kn-mediate efficit^ utat verbis Celeb: B udd: nullum erit flagitium, nul¬
luni peccatum,
quod
non Deus „immediate , &quidemfolusper-„petret:necenimcreaturaspro
cauf->,fa haberi
poiTent.(g)Fixum
itaq;f ratumque manet, cauiTamfecun¬dam.
ίο DE INDIFFERENTIA dam eiTe proprie cauiFam, quia
ea
cauiFat efte&umvirtuteFibipropria
nonveroexclufa virtutedivina/ibi extranea,&aFuapropria virtuterea¬ liter diltinåa,hasc eniminomnia*
£tione pra^Fupponitur.. EfFe&us fit ex concurfu Dei, quoniam eo
celFante ceiFaret & efiFeitus, &
o-mnia, qux hicponuntur in eiFe;
non
eafropter concurrit efficienter ad feccatum. (r)
§. VIII. Circa malas hominum a£tiones divinus concurfus
difpari
prorfus Fe habetratione, ac circa bonas» Concurrit namque Deus ad malasuniverfaliter, naturama-gentein , una cumviribus agendi fuitentando , ipFumque adeo
mo-tumlargiendo,· a
quo Fi Deus vel ad momentum ceiFaret in prius
nihilum rediremus : tantum
ab-eft, ut vel tantillum Fpirare, aut
digitummovere , vel quidquam
cogitare posFemus( F).Generalishic
Dei
(r)Brilf. dil. Phil: 47<?· (β Scherz. S\ß:
fheol:
deprov:D:p:ip. Wajidahhyßftfi,
¥>ulj\dil:
Ph:§.478·
MOTUS PHYSICI it
Del concurfus omnibus creaturis
necefiarius eft in agendo, & con~
fiftit, tumin confervatione natu¬
ra&potentiarum, tum
in
gene¬rali influxu ad omnesmotus &
a-<ftiones, uta<ftiones Tunt, &aDeo dependentes.
Acjeoque
hic
con¬ curfus, non inbonistanturn,fed
inmalis etjam a&ionibus ,
quate-nus
nempea&ionesfunt,
requiri-tur: non tarnen exinde fequitur, Deum
produceremalum*
neremo-tecjutdem, efficiendoid, ex quo
o-ritur malum. (t) ik/alum eft
priva-tio, fiformaliter fpe<ftetur:
Pri-Vationes non funt obje&um, vel
terminus coniervationis Divina?
pofitivse,
fedrealitateff,
quatales,
(«) Inhoc
itaqueconfiftit
diéti
ve-ritas: Concurrit Deus immediate
ad a<ftionem, ( non vero ad for¬
male>
quatenuseib«/*/^ fed ad
ma-terialea&iQnis> prascife& funplh
citer
(t) BUlf: $.478. (ti) Bulf l:c:
cfi\
Dannhawer: hodofbph. Phmom: λ ζ:m: ifz*t2 DE INDIFFERENTIA citer fpe&atas folum ),(u)com:Ur· fu non determinante, Ted genera¬
li.Cw)E{t enirn concurfus Dei de¬ terminatus quidem in fe, five
fub·
jeitive , non vero determinans >
objekive, (χ) Hinc inventufacile
eft,motum &a£tionem, a Deo, ut
cauifaprima & univerfall eife, qui
illam a£tionemfimulcumhomine,
ut cauffa fecunda, quatenusa&io
fen motus phyficus eft, producit;
non alitern qtiatenusa bono decli;
nat,&a debita reöitudineaberrat;
malitia namque eft, in atiionisJf>e-ttpcatione ,
é?
illegitima adeodeter-minationeattivitatis. (y)
Diftinftis-fimi lunttermini : motus>J:
åttio
perfi
conjiderata,
&υitium? defe¬
tttis , f: ctTafoL attionis. Ipfe
mo-tusperfe, &a<ftio, ut actio, non
eft peccatum ; fed Vitium inmo¬
tu , ipfeque
defe<ftus
, deformitas& αταξία,, eft id, quod a&ionem
ma-(z>) JVernh: diff:Xhg: 369· {tv)
Biilfi l: c: (x) Scherz:
Syß:
ttdht
/V iil·Cy) Balfil:
c.MOTUS PHYSlCl 15 malam &vitioiam conilituit: Vi¬
tiumnon provenita
caufTa
prima,
(Deo) quae
a&ivitatem
folum
lar-gitur, in qua
nihil mali
eil
fed
acaufTa fecunda(h:ne),
qu^mode-ratur
adplicationem; in
hac verfa^
tur <2fintercurrit malitta (z). Ideo-quea&iones
vitiofa?, neutiquam
Deo,
quiquoad
materiale
indeter-minate a c indifferenter tantum
concurrit, adfcribendse funt; fed homini, influxumDei, ad maluin
detorquenti. (aa)Licet
ad a&ionum
„malarum pofitivam entitatem,
.,Deus fuum pr^beat influxum,
»peccatitarnen
formaliter
fpe&ati,
,A ut peccatum
eil,
cauiia
non „eil; cum determinatioad
cer-„tam fpeciem
a&ionis
, nonfit
a„Deo, tanquam
cauifa
indetermi-„nata, acuniverfali,
fedacauife
jjparticnlaribus, locus eil infignis. B,
Jo: Mitfei. (Π) §.IX
■
Cζ)B'i'ilf:l:
c: (ad)cfi:Graf?:Th:rccz
contr:Tom:j:§:^j?:fo. (bb) inColieg:
Controv:]?: pyrcfr: Büß Er:
Statut:
pzji.14 DE INDIFFERENTIA
$·ΙΧ. Diximusin antecedchmö«
tumphyficuminfe, prajcife&afcs· traöe fumtum ,
efte
indifferen-tem. Motus phyficus
, pro
ra-tione vel Spontaneitatis vel itnpul*
fus externt, eil vel proprius
vel
alienus. Hic dicitur, qui aprin-cipio extra nos exiilente fit* lik
vero > (proprius) provenit afa«
cultate intränos exiilente, utpo*
te locomotiva , fenfitiva ; imo
intelle&uali} ii modo intelle&us
fumatur pro nuda
adprehenfione
ilmplici > nullalege
dirigibili:
re-fero m hucvolitivam, ii
praecife
fpe&etur
} prout eil nuda facul¬tasaDeo nobis conceiFa. Hse,
in-quam , facultates* fi confideren*
tur tanquam nudi motus de facul-tates naturales, citraomnemlegis
determinationem,
funt indiffe¬rentes. E.gr. Extenfio manus in furtoeil
indifferens,
quia eilmo¬
tus naturalis a lege abftradlus,
a-deoque
materiale quid ί formak yero, eilexteniiQ manus ad remalie-MOTUS PHYSIC1 it¬ alienarn, legis prohibitione
mu-nitam ,
fubripiendam
: hxc le¬gisprohibitio induitmotui
phyil-coi in feindifferent!,
moralita-tem, & dat huic extenfioni for-mam, quodfit &dicatur furtum,
adeoque
morale quid, (cc )Admo-tum manus furtivae, qui
materi-alis eft , concurrit Deus ; fed
huncmotum folus fur ad rem
fur-tivam adplicat (dd). Hinc accura-tioribusorta eft
diftinéfciointer*»*-{
teriale
proximtim
&re?notum. Hoc(remotum )in furto,
diciturex-tenfiomanus, ut indeterminatå
ad rem furtivam. llludvero (
pro-ximum ) eadem manus extenfio, ut ad rem furtivam determinata.
(OSiDeusconcurreretad materi-aleproxifmmifurti,fe
queretur,quo
d
. niotumphyftcum manus furtivx,
de-(cc) conf: Puf:Er. Scandie,dein*
"
dijfer:
mot:fhyf: in aB: butn: §. f.fe-l*!*·
(dä) Scherz:ßß:
Ilheoi:
deι6 DE INDIFFERENTIA
determinaret ad
kr#ξ!av
£forma·
lefurti, quod αλογον:(ff)·
Er¬
go folumadmaterialef^<tf«f«,(££) ieu extenilonem& a&ionem ma¬nus > intentione Divinaad furtum
nondeterminatam.^M)
§. X· Motum
phyiicum
indiffe¬
rentem eiTe> vel inde deducitur,
quod hic motus prorius idem fit in multis a&ionibus., quaetamen, quoad formale maxime
difcre-pant: Extendunturmanus, cum ad Deum precesfunduntur; cum
delapfi
eriguntur ; cum obulus mendicoporrigitur; extenduntur,cum res
alienasfubripiuntur:
Iiiquonamhoruma&uumiitaeilmo· ralitasI non in exteniione ,· quiä
hic motusin utroque
plane
idem
eil. (//)Sicetjam
motuspedis
fit*
cum templum adimus; aegrotos
vi-(ff)
Budd:Th:Dogm:l:2: c:2.§./Uin?iot: (gg*) IPandal: hypotyp:p:
74· '
(hh) Scherz:l:c .·cjr: Budd: in parerg'.
hifi: ThcoLpag:foi. (ii)
cfr:Buddt
MOTUS PHYSICI 17
viiitamusy fitcuminnocentesinfeiloanimo
perfequimur; cum rem alienam abrepttim
piocedimusj cumnoélambuli circumvagan«.
tur. In bis a&ibuscernitur identitas, qua
materialc, adtuum verodficrepantia orituf exmoralitate legis
, quxmateriali
fuperve-nit, (^) &: eilformale illud, a quoaélio
denominatur,contradiilin&ümmateriali ,C: fubjeclo, cuicompetitforma, quodq;
fum-tum cumformaconftituit concretum(#).
$. XI« Adftipulaturfententia;noilrjeipfaS: pagina, ubi ipfoDivino praeunteore, pec,
catum definitur per a?toμίαν,
f: carcntiam eonformitatiscumlege: i«Job:3.4, Si
pec-catum eil aVo/a'a, non utiquefitaeil
illegal
litas illain a<Sluphyfico, fed indiicrepan¬ tia adluscum lege.(mm)Ideoq;in
azilimah-davitiofitatisnatura,non tamadadum,quam
adlus vitiofitatem reipieimus \ namque citrareipedlum adlegem»
nulladatura&io-nis moralitas*
§.XII« Indiiferentiamotus pbyfici etjarn
indeprobatur
, quod in multis a&ionibus
humanis, materiale idem eil, ac in
a-ftionibus brutorum, quaetarnenab
homi-ne finegravilfimo fcelere patrari non pof-funt,abrutisverofine ulla nota
cx-B er«
{k$L)Wernh: dijf: X/. de atlionum mor:
tnater: tfform:, §,^.
(//) vid: Hebeußr*
ig DE INDIFF: MOT: PHYS:
ercentiir; (»«) quodcertedifcrimen non
cft inmotu phyiico
, utpote qui utrobique
plane idem eilj fed quiaadtionibus
huma-nismoralitas per legem eft
impofita, apar¬
te yero brutorum, materiale feu morus,
qnalis flia naturaindifferens eil, relinqui·
tur,(00)Siboscornupetaletalivulnere homi»
nem interemcrit J fipfitacus
vcrba
blasphe-ma in aliquem conjecerit
j fi canis rem
facram abftulerit, non
eapropteraut homi·
cidii, autblafphemias,
autfacrilegüiniimu-lantur, quialegisobligatioeos non ftringif. (pp) Legis v: determinatio , quae motibus
phyiicis füperinducitur, adbiones humanas
redditmorales; £
fcilicet manifeftative,
&re-ipedtunoilri ) abfq;quaadtiones nonniii
nudi motus phyiici eilent,
XIII,'Dicendum itaque eilJ quod
peccatuffl
aliquid pofitiviin fehabeat, nempe ipfum ma¬
teriale, hoc eil, niotum&aftum phyficum, qui
in fe nihil mali compleftitur.
Adeoque, licet
DeusrededicaturcaufTa aftus , nontarnendiel
poteil cauffa actus , ad malitiam determinati,
& iic aftus peccantis. Hcmicidium
, furtum&c,
iuntomninoiaäus, fed
noniimpliciteraftus,ve¬
rumaftus, aphoc
objeftum illicitumdirefti.Atqi
hocmodo aftus vitioiiitasnoneil aDeo, quiaftum
largitur indifferentem, fed aipecifica aftus
deter-minatione, qua:homtni, ceu cauffic
particulari, attribuendaeil. Velacontrahimus,
&DiviniNumi-nisgratis, pro
benignofuoduetu,infinitasgratesi
devotiflima mente decernimus, Tantum.
(»») Vid:Pufijpfö l:/J-C.2.$.</.(00) efr,Wernh.'