el lit

D. A. G.

ρ o lit ic o

ECCLESIASTICA,

tx ARCHIV0 PALMSKIÖLD1AN0,

JMUNC PRIMUM IN LUCEM EDITA,

Quorum CO NT. ΙΧ.άμ,

Confint. simphsf. fhilufophica ^> Fac

In Regia Academia Upjalienft,

-

SÜB PR£SIDIO

ADMODUM REVER. £? CELFRER k 1MI VI RI,

mag. olavi ^o.

c el ^si i,

HISTO&. PKOFESS. REG. öc ORD.

atque

K. A. S. S. MEMBRI,

Duhlico lemrum moicfle fuhmittit examini

JOANNES STARIN;

ANGERMANNVS.

In Audicorio Carol, Maj. addicm XXVIII Juni)

Ann; MDGCLI.

Hor is _{3 ante} mer idi em, folitis.

~~

υ P sTÄT ΓΛ ji"

THESES HISTORICO POLITIC£.

I. Hidoria non fimpliciter fblum a£fca deicribit,

fed cauflas quoque addit, intelle&um aciiit,

& quid quisque re&e vel inique fecerit,tradit.

JI., Unde eam non tam per narrationem, quam

potius fcientiam definiendam efie judicamus.

III. Hiftoriam datuum nofle, perquam necefla-

rium & utile ed; ea enim ed quafi bads, iine

qua non felici pede in ftudio politic© proce-

dere potes.

IV. Caufla ^, ob quann homines primum in certos

flatus iverunt, praecipua, fine dubio, fuitfe-

curitas a vi improborum.

V. Vixullam hodie tam barbaram invenies Gen-

tem, apud quam non aliquod faltim civita¬

tis vel reipnblieas fimulacrum repcricur.

VI. Si homines in ftatu intcgrftatis perditißent,

in eo nullas futuras fuifle respublicas, maxime

"

probabile ed.

VII. ömnis fummi imperii dbquifirio ed ex con-

fenfu populi.

VIII. Origo emendi vendendique a rerum per-

mutationibus ccepit.

IX. Europa nunquam uni capiti fuit fubje&a, il

Pontifieem Romanum excipias.

X. Ifraelitae Pateedinam jude oceuparnnt.

XL Antiquos nodres Gochos bello facro interfqis-

fe, nonnulli haud obfcure innuunt.

XII. Belfy everfiones imperiorum, inundationes

aliorum populorum, commercia, converå-

tiones&connubia plurimum ad mixtionem &

mutationern iinguarum facere exidimamus.

POLITICO ECCLESIASnCA.

JOH. CAROLt CHODXIEVITZ litern, quibns

iöllicitat JACOB UM De La GAR DIE ad defc- ftionem ^a Rege Sveciac ad fuurn Dominum,

enerofo PONTlO,copiarum olim ducisSudermanni*

CAROLI, in Mufehovia ad Novogardiam magnam,

prsefeélo. Generofe Vir, non dubitamus, quin, cognitam tibi eo locorum mortem CAROLI Suder*

»ftanniar ducis,tui pro tempore Principis, cujus iiipendia merebare, habeas; ^noveris _quoque ad quas fceptra Sve-

fica manus devoluta funt, cujus denique ipfe imperi!

civis voceris. Si hxc poft exceflum CAROLI confl·

deraveris, non ett dubium, quin tibi viciiiitudo re«

rum, ac iucccflfus beiiici cc. natus, quomodo line vi¬

ribus deficiat, in mentem veniat Quam virtute na«

ilus es fortunam, tenesj fed quamdiu eandem priva-

tis viribus detincre poflis, nefcirnus ^an tibi in ani-

sno (it. Habcs igitur, quamdiu ipolium bellica: vir«

iutis t-nes,' augendi tempus famam nonrinis tui, cu- mulan di iamiiiam tu am honoribus

nancifcendi demum

Princfpis tui gloriam, cujus hereditarius fubditus _ge-

nio ipfo η rob ^a ris. In våt am us itaque te ad iiipendia

Serenifiimi Principis nofiri SIGISMUNDS _{III, & hor-}

famur ne dedigneris & animum nobilem viro dignum,

& fortunam iub aufpiciis tanti regis deferre. ^Cete-

rum quomodo oblatam per r os gratiam Principis pro-

baveris, refpondeas poftulamtis. Ex eaftris adWoIo-

txuai litis Martii 24. Anno 16 <3

JOHANNES CAROLUS

CHODKIEVITZ»

Nobili & Generofo PONTIO de la GARDiE, eopiarum Sveticarum ad Novogardiam roagnam Pr», tecto, vito llrtnuo

X ' Ad

MONÜMENTA

Åå Om EKfCUM SFAKRE ίή Sunåhy & Vfc

fingburg, Regni Sveciac Senatorem, liter® JO AN.

i SCEDLlTZ, datas Dresdse ig. Decemb, 1592.

Quanfa

^möia fif ^peßdeant rerum ^humana viciflkudo & ^{f obfcurum} quam effe poteft temu filo ne- ^o-

Hiiui ifl fepublica verfanti, vel etjam animo privatim

intüenti hortendäs murationes pafBm fe offerentes 5 in

qtiibus cerfé nihil magis deplorandum eft, quam op- gJreffio Opfirnörumt quos adverfis faepe non culpa r ied

pervetfim judiclorum ab eventis fa&a notantium, fub-

jicif. Quafiquam auf em fa Ha non cafu aecidant bo-

fils* com muftse fubfint c au ff«, propter quas Deus in

feac vifa bonos calamitafibos veiit premi, nec ponde·

rsntibus dfvinam voluntatem definl confolationes ef·

tfkacifffmae s potiffimum autem iis, quorum animiscoa·

(fclenfia recttf volcmtatis & propofiti boni obverfa-

fur, famén com siffdtis amicorum συμπάθεια fsepe mul-

tum moment! ad cofiioiationem afferatJ animi quoque

feene conftituti fit, Isefari fecundis & dolere adverfis

tmiCOfurn? atque vix credam te iromemorem effe pos-

fe ätrikiffc noftrar ^{f qu«} tam in Italla, quam Germa¬

nia infer nos fuit fumma & intima $ non potui inter-

miftere, quin afiquid fkefsrum ad te darem, quibuf

«rftcfidergm nihil ab eo5 quo inter nos devin&i fui-

gfius amOiis & henevokntte aråiflimo nexu, vel ob

temporis aut loci intervallum aut etjam aliam ullam

ob caüffam decc ffiffe, atqueideo non nifi fummo cum

dö'ofe animum meum fubire cogifationenj cafus ^acer-

hiiTiir i i in quem te conjedhim effe mihi narravft vir

rfkftafsS k Omnibus bonis carus D. D. JOANNES

C EORÖIUS GOEDELMANNUS tiuper inter confilia-

rlos aulfcos Dresdse coopfatu?« Optarem profedk* for-

twm tuam zlM mihi fciibendi argumentum foppe- ditare*

POLITICQ ECCLESJASTICA. jr#

ditarc. Ceterum cum fortes nofee fint In ^manu D$-

mini

qui potens eft ad dedupcndum in aeerba, ii

reducendum 4 ac fpes certiflima «os femper manet ^f

quos nuila delicti cura v el culpac recordatio agitat, ar gnofcenda eft voluatas Del, obedkjitia in calamitate

prseftanda, Sc liberatio exfpe&anda, quam innocentj^

procui dubio ^, preces piorum & auxilte am&orum tan¬

dem tibi parabunt providente D o, qui Sc niotibus

heroum Iirmt es conåituit. Certe fl lilla in re te Ju*»

vare pofTum, nihil mihi prius neque antiquius erit.

Interim finceri, & optime tibi cupientis animi fignl-

ficationem boni confule, Sc memoriam tui arnanfilbU

mi retine % quem alieniorem neque feeunda neque con»·

traria faciunt. Salutem pienam amoris Sc officii ml£-

to TURONI BIELCK , AXELN LAUENXOPFF &

Fiatri Tuo. vale. Dabantur Dresdse Deeemb. Iii*

io veteri. Anno Chr. _159t.

JOANNES a SCfiDLITZ In Arnilorff. Juniorum

Principum Ele&oraiiuin Dresdae Confiliarius Μ. j?» &

JOHANNIS SCHRÖDER!, poftea SKYTTE,

Epiftola ad ELAUM TERSERUM.

Cum rum animus meorum Et tibi, facile fupreme, vir Prseclariifime ELAE, tu tes Noblliifiml amloEV»

vir! OTTONIS HELLMER a MÖRNERauIae noftrse

Marefchalli dignifilmicar mi ne quodam celebrare, non po£-

fum mihi temperare quin pwedariffiintim hoc tuum propo-

fitum vehementer kommendem, & «arundem virtutum, qualemcunque materiam jamtibi fuppeditem. AccipeigK

tur qusedam tanti viriornamenta, quae tu pogtico fpiritu !n-

cenfus mirifice augebis, amplificabis. Quemadmodum noa

omnes funt Imperatores ⁹ qui vexillis oftentant aquilam ^,

non omnes Pontiiice« fummi,, qui vocantur

Xa 6t tri-

,144 MONUMENTA

& tripHcl Corona infigniti funt, non omnes Epifcopl, qui rnitram gerunt bicornem fr pedum argenteum, non

omnes[< monachi, qui cucuiia induti confpiciuntur,

non omnes Phiiofophi, qui paüium gerunt Phiiofophi-

cum > & barbarn ad pubem fr ^usque porre&am, &

nom omnes virgines, quae funt paiTis capillis j fic 8c

non funt ^vere nobiles, qui famofas ^avorum fr _proa-

vorum tantum oftentant imagines, quiue eo timlo lunt donati. Horum titulo tenus Nobilium funilis non

eft: nofter Marefchallus. Is etenim praeter natales'fu-

os, qui funt undequaque clariffirni, virtutes vero Nö- fejii digniilimas magailice poteft oflentare. ^< Natus quip·

pe efi in Marchia Brandenburgenfi, Patrem habuil LUDOVICUM M0RNER in Zellin, cujus tanta fuit induftria, tanta rerum civilium cögnitio fr prudentia,

«-ut digniffimum exiftimaret Iiluitriiiimus Princeps JO¬

HANNES GEORGIUS Ele&or Brandenburgicus,

quem in numerum fuorum conbliariorum aiTumeret, cujus opera in gravibus arduisque negotiis conficien-

dis uteretur. Legationibus tam beate feliciterque de- fundlus eft, ut cum fibi tum pofteris iuis immenfa'm Immortalemque gloriam comparaverir. Optimus &

Nobiiiftimus Pater, cum animadvertifiet liberali in- Ciru&ione hominum inentés excoli, fupitia vero illa turpiter defcedari fr corrumpi, nihil ipii fuit priiis,

nihil pofterius, ^quam filiolum fmim OTTONEM ^iis artibus, quibus puerilis aetatula ad humanitatem iofor-

mari fplet, informandum committere. Prasftantibus fr éruditis Magiftris in difciplinam traditus, ea fingu-

taris cujusdam indolis dedit documenta, ut eurn ex

crgaftuiis patrise S holae liberandum, fr in auguftifii-

ma Academiarum fpatia afmndandum efle eerifuerint·

Quorum prssclariifimo judieio fi&é tergiverfaione ia- tisfaciens pater» OTTQNEAt in nobiUijjias Ger-

mani«

lOLITICO; ECCLESIASTICA,

enaniae Academias ablegat. Is vero natural! quafi quo*

dam fervore du&us Philofophise ^> lingunque ita invi- gilavit, ut omnes in iui admirationem concitarit, Sc

ad ie amandum & diligendum imflammarit. Cum

Argentinenfis Academise finibus includeretur, orato- ria fcu eloqiientiae ftudia tam impenfe amavit* eoiuit, dilexit, ut iermoncm fuum ex umbratili & domeiti«

ca exercitatione in publicum tötios Academise con·

ipe&um fiepiflime, non iine multorum ftupore, edu«

xcrit, ^ut oratiqnes troporum luminibus & figurarum

ornamentis condecoratus, decente geftu pronunciarit«

Qjjx quidem virtüs tamdiu durabit, quamdiu ejusdem

orationes ante annos aliquot editae, vitam in homi-

num animis & mentibus confecuts fuerint. ^Et cum

folus prasclariifimarujn phrafium apparatus orato-

rem efficiat ineptum valdequeimpudentem, quisMÖR-

NERO noftro vitio vertit, quod ad oratori« fiiculta«

tis dignitatem cumulandam meliusque exercendåm. in

auguftiffimas jureconfultorum & politicorum poiTefTio-

nes fit exfpatiatus? Ε quorum iudo ita eft egrefTus,

ut jureconfliltus & politicus haud contemnendus afr omnibus fuerit fudicatus. Tot tantisque bonis Gé- nerofus MÖRNERi animus non pottiit fatiari: quaré

ut inclufam hane éruditionis multiplicisque fapientiåé

vim, prudentia, id eft, ufu, qui eft rerum humana-

ruin ex vifu & auditu perceptarum notitia

Vehemenz

tius fiabiliret, peregrinationi & aliquod tempus trans- rrittendum cfle ju licavit. Unde ^cum varias nation es otio- fiis prriuftraffet, tandem & in antiquiffimum Sveo-

num & Gothorum _regnum fefe contulit. Commen- davit eum Sereniflimo noftro Prinpipi, eruditio hau^

afpernanda» ejeganttfiinrorum mqrum farrago, corpq*

ris denique ■&.. om ni um membrorum puleerrimaliaj>

monla. Quibus prseglaris & animl 5c, _corporis dotit

bus

*4* MONUMENT A

jjus commotus SereaiiHmiis Prineeps, non paftus eft

cum in promiicua Nobilium multitudiné hsefiiare,

de quibus vere illuri dici poteil:; inutiüa terrae ponde-

ra, fruges eonfumere nati, fed in aitiorem dignitatit

gra dum repenteevexlt, refeu$q$ magnis expedicndis ad-

ftibuit· Hinc faéhim eil, ut iegati rnunere apud prse- cipuos Germaniae Proceres beate feliciterquc fit de-

fun&us, Quse quidem legatio effecit, ut Svecis re-

ftitutus ad fummurn fere in aula noilra honoris api-

eem, id eil ad Marelehalli dignitatem fuo merito fit

evedtus. In quo quidem munere in hunc usque dieni

Ita fe gerit, ut & Princlpi noftro carus, & omnibus

bonis acceptut videatur. Hsec jara eil Inrevis vitae ii-

lius delineatio, qua: tibi adjumento.efie poteCl ad län¬

des ejus magnificentius deeantandas. Sponik, quam

fibi matrimonio copulabat, virgo profe<fto eft nobl-

liffima MARIA de GRAMOU Eledioratus Saxoniel

viduae Officiarii primarii filia, cujus pulcritudinem

omnes admiramur, morum infignem vctuftatem de-

|>r«dicamus» infignem pietatem €c probitatem fufpici-

jnus. Effice, quaefo, Mi ELAE ^, ut utriusque laudes

vivis coloribus depingas, depiéias ad nos quampri-

«n um transmittas. Qiiod ii a te impetravero, ma·

gno nos beneficio adfedios elTe putabimus. Vale cum

tota familia· Nicopia d. /3 April.

Tuus ut Suus J. SCHRODERUS.

Gcneroié, Nobilifllmeque Domine Cancellarie,

Amicorum Svaviflime.

l^Tihil dele&abilius, mihi fuit quam, fia&enus oblata finguiarl commoda quadam occafione, fse* roluptate

J>ius ad te perfcribere, ut & itineris mei & eorumf

q[UÄ a .me gerrerentur, ratio tibi conßaret accurata.

.

'v ' ·

Do-

POLITICO ECCLESIASTICA.

* Doleo vero vehemefctifHme, quod ab eo tempore,

ex quo tibi valedixi ^* usque in hunc diem, ne mini·"

mum quidem litterarum apicem a tef vel a quopiam t*

lio, potilTjmum respublicas tradante, fim confecutus,

pnde veide Sereniifimi clementiiEmique noftri Regis in-

columitafe, vel de rerum noftrarum ftatu certus red*,

di pptuiiTerru A c licet anima (im confidenri, coro-

nationem R:ae S:ae M;tis[fam eife peradam, beneque fucceiliffe, vosque ombes optime valere, licet anirnut

tuus erga me Candidus & integerrimus jubeat me o*

inni tempore prseclarifiimam de te coriéipere opinio-

nem, nefcio tamen qui fiaf, quod animus meus ob ianc _ipfam cau/Tam vario perturbationis genere impii»

cetur. Quod fi itaque me publica jam tanto animi

grdore apud tot & tam diverforum humorum ftomi-

nes tradantem, falvum & incolumern volaeris, perfi-

cito quaefo, ne litterarum tuarum, quibns nihil mihi

poterit «venire gratius, fuavitafe diutlus caream, excf-

ta queefo teipfum, meque & iöngiflimi Itinéris brevifii*

morumqj dierum taedio quafi confedum, earundem de-

litiis recreato. Supervacaneum omnino duco copiofe

commemorare, quid in Dania egerim, quid Lubec«

tradarim, quid refponfi a Dominis ordinibus hade-

nus impetrare potuerim, quia denique totlus illius iti¬

néris fuerit fucceffus, cum ex variis meis & ad Sere-

niff. Regem & ad te litteris hocipfum fatis fuperque

tibi innouerit,& jam ex hifce, qu$s ad dementi/T. Re¬

gem hoc die paro, plenius innotefcet.

Hoc itaque breviflime & finccre, Ita me Deut

gm et, diCam: ^me no η fme fumma animi voluptate per- cipere/m omnibus fcifce locis Regis noftri laudes ita decan-

tari, ita depr*dicari tam eximie & prseclare, deiuaR:e

M:tc fentite & loqui, i» R;« M;tis animum fot

rerua»

i4l MONUMÉNTA

reruiji fcientia inftrudumy tanta tamqoe inviga fort!-

tudine cumuiatum admirari tam Principes quam inb- ditos, tam nobiles quam ignobiles, tam fupremos

quam infimos, Faéccm denique, ^ut loquuntur, & fa-

cem, ut q. obflupefaclus haeream* & prae gaudioquid refponHere, v.ei ^quas grafias iliis referre dcbearo, igno-

rerou O Batriam igitur nöüram felicem, quas tan-

tum nobis procreavit Regem, qui ad voluptatum ^cam-

pos, veluti ad firenum delitias minime adhaercfcit! O

nos quoqjj beatos& felices, qui Regi huic operam no- ftrarp addicimusl Et cum omnes omnium *ere setatum

homines Ita fe in Regis laudes diffundentes animad-

vertarn _, currentibus calcar addo, legatiojiisque meas decus, quantum per Divini Numinis benignicatem in-

dulgetur , ea gravitate (abfit invidia verboj fuilinere gertio, ^ut opinionen* illorum haud temere de Rege

ante, hac conceptam9> ^omnibus modis foveam, auge*

am, amplificem, £)e Angiiesnarum rerum fucctiTu

quid vis commemörem lioc maxime vereor »

ne mercatorum quorundam Britannicorum in Svecia

jam deiitefcentium quererroniae, rerum mearum iuo

cefTui impedimento, cjTe pcflint. Scribitur etenim ex

Svecia

iliis fecundum pollicifåtiones Regias· haud efie

fatisfailum. Refertur quodam animi mcerore coniiim-

tos, anirnas ibidem exhaläiTe: omnibus interdici, ne

jam ex regno Svccia; diseedant, ut Regi fuo de in-

juriis fadis conquerantur ^, me in hoc ^regno conftitu*

toj & quod :Omr)iurri|peii]nium éft; fcribitur nos Sve-

cos eousque SererjiflV Regis Britanniae amicitiirn & o- peram in rebus noAns procurahdis expetere, usque dum/difficultatibus noftris fuccurrerit, poftmpdum ve-

ro illum neoledurosl* Iitteras vero didorum mercato- jrum Pius JACOBÜSSPENSlUSyARCHiMBALDUS ßÄNCKINj laudum tuarum per univerfam Angliam

.

" "V

POLITICO ECCLHSIASTICA.

prscco eximius, & ego ifa fuprimere, ka fatisfacere Il¬

tis ftudemus, ut folutionem quamprimum exhibitum iri

religtoie polliceamur. Itaque cum arélicris cujusdam

amicitiae Britannicsc nobis fpes jam affuigeat» da quaefo

operam, ne iila uliis mercaiorum Iamentationibus eri-

piatur. Quo vero animo etjamnum erga SereniiT.

Regem & nos omnes fit D:us SFENS&TS, quid vis re-

feram2 Oeprehendo eum licet in varias partes diftra- melancholicoque quodam fucco, ob denegatam

vei potius tardatam folutionem in Sveda quaii oppres-

fum, it a nihilominus rebus Sereniftiini noltri Regis Pa- triseque commodis invigilare, ut conftantiam tanti ho¬

minis invkftam baud fatis condignis iaudibus deprasdi-

care poffim. Ac licet foilicite animaduerterim > quod

mukorum obtredationibus jam fit ohnaxius, ^eo quod pa¬

tent iilum prudentius egiiTe, Γι ^η oft ris partibus relidii,

in adverfariorum

partes conceffifiet, ^propterea quod re¬

bus noftris fide liter inierviendOf hadenus ad apicem aiiquem rnajoris dignitatis no η pervenerit, ita tarnen

eum jam comparatum video, ut, poftquam eum & de SereniiT* noftri Regis benevoientia, & de ^tua prsecla-

ra voluntate cumulate edocuerim, _paratus in durifftma quceque perpeti, quam partes noftfas deferere. Immo

vero: cum poft Deum immortaiem in te fortunai um fua-

rum incolurnitatcrn repofitam habeat, fibique perfua- deat, te vinculum il lud ar&iftimum, quod efie debet

inter patrem & filium nullo _unquam tempore rupturum,

non videris mihi longiore fermone efte cohortandus,

ut rebus illius affliélis falutarem porrigas dextram,cum

il-!ud ipfum tua fponte absque illa inftigatione luculen- tiftime fis facturus. Et cum animus meus univerius jam defixus Γη in contemplatione earum rerum, quas

Magn, Britann. Regi inträ diem aut alterum fim propofi-

turus, dabis mihi hane veaiarn# ii longiore icriptio-

Y nis

MONUMENT A

nis gerrere fuperfedendum eiTe exiftimem. Qpod

reliquum eft ^, te & totam familiam Deo Pracpotent!

ebmmendo, _optoque animitus > ut eadefcn farrfiüa ^per

ömnes states valens florensque, & feliciffirpi g-neris

incremento, & jucundiffima liberorum fobcle conferve-

tur.. Londiao & Decemb. A.o 1617.

T. D. &

JOHANNES SKYTTE Illuflri ac Generofo D:o, D.no AXFXIO OXEN¬

STIERNA, L- Baroni in Kimme ίο &Fiholm, Regni Svecias Senafcori & Cancellario, aniico meo

Singular!.

Domini JOH. SKYTTE litene ad Principem

RADZIVIL De negotio ele&ionis novi Regis Polonici, dat® Rig# d. ij. Maji Idja.

lüuÜriffime Princeps-

Cum DtoiimPoionise Sereniffimi ac Regis Potentiffimi obitus jam Principis certo SIGISMUN- innotuerit,

non potui non facere, qum, quce a SereniiHmo ac Po-

tentiiTimo Principe ac Domino, Domino GUSTAVO ADOLPHO, Rege Svecise &c, D.*no meo dementis- firao, mihi eo eafu, quem ipfa ^setas ac vaietudo Regis

illius minabantur commißa iunt, exponerem. Nihil magis S. R. M:ti D:o meo clemcntiilimo ab eo tempo¬

re, quo faices imperii accepit, curae cordique fuit3

quam ut funeitum aliud bellum culpa dcmortui regis

SIGISMUNDI non folum inter familiam GU STA VI Primi, fed utraque Svecise acPoloniae regna excitafum,

ac non fine infigni clade utriusque tot annos geftum,

convenientibus mediis fopiretur, ac reftituta pace, pri«

lilina amicitü & vicinitatis fides reftituere,tur & cqale-

POLiTlCO ECCLESIASTICÄ.

fceref* Eum in finem S. R. M.tas commriTarirs iuis Anno 1020. ad tra&andam denuo _pacem in Livoniam inifiis dilerte injunxit, ut induciarum priorem exteri- iionem in aliquot annos, modo Rex SIGISMUKDUS tanquarn Principaiis, manu proprialobligaretur, ambi»

rent & ample&erentur* id cum commifiarii veftri

non moclo non praeftarent, fcd & pr^eitare fe n©n po t- fe oilenderent# Regiaque Mitas regnum Svecia» in tali v

incertitudine, quae a veftro fucceiTu interitum noflrura fufperideret, amplius relinquere nollet, pacem 5 quam

pace non poiTet, armis fibi qucerendam ftatuif, acpro- t*

inde fufceptis binis in Livoniam expeditionibus, ^nunc Rigam & huie ^annexa* nunc aliam Livonise ^ac Lithua-

niie parfem cepit, prolatisque deinde in Boruffiam ^ar¬

mis, non exiguam cjusfpartem, Divina gratia,occupavit,

animum veio ad fanciendas honeftis & fecuris condi-

tionibus inducias vel pacem* modo Rex Polonias eode-

rnum perduci poftet, femper in fumrno fortuna^ eafu

retinuit propenfiiTimum : nec unquam arma ex Regno

Sveciée nsovit, quin prins cum ordinibus (quod a&a regni perpetuo teitabuntur) de pace honefta ineunda confilia captaverit. Uti etjam in Anno 162g. licet non

Infelici marte pugnaret, Deique auxilio fubnixa, majo¬

res indies ftbi poiiiceri fuceeftus potuiiTet, armiftitium, quod honeSum & nihil infidiarum habiturum viciebatur,

cum rege & republica veftra in fex ann@s inivit, ut Interea de _pace commodius ageretur, procul dubio u- tnnqiie in hunc fcopum mcnte defixa iore, ut Rex SIG1SMUNDUS tandem aut tempöri magis ccderet,

a ut obifu iuo faciliorem ad agendum vfam fterneret.

Quamvis autern Deus _pro Divina fua Providentia S. R.

Klitem D.num me um clementiflimum ad res majores gerendas, inprimis vero iibertawm oppreflis populis

Y & re-

i; t MONUMENTA

f eftituendam excitatum, admirando fucceffij in prscfen-

fem horam beaveritj in medio tarnen vi&oriarum curfu, diuturnas vicini utriusque rcgni calamitates atque evifcerationes confilio agitare noη defiilit Qvare ut tandem diuturno huie belfo iinis imponeretur, atque indiffolubili asterni fcederis vincuio, inter utrumque re¬

gim m firma amicitia a c fraternitas itabiliretur , non

tantum de imione quadam & confcederatione perpetua

cum republica veftra, traébatum tentare ipfianimus fuit ^,

verum etjam, ne quid a regia progenie in folium regis

veftri eve&a, in bos tra&atus redundet impedirnenti & pe- ricuii, omnisque iilius velnon ineundee vel non fervan-

~

das anfa praecidatur, ipfam regni veftri adininifirationein

diffizilem quidem ac moleftam, at utrique regrio & toti

Chriftianitati falutarem, fi ita Deo ac ordinibus & filiis

Coronas vifurn fuerit,non detre&abit: non quidem ac Γι ambitione ac cupidkate plurium regnorum teneretur$

(fua enim fibi fufficmnt) fed ut tan; o fecurior fit ad

hane inter utraque regna, quas alias valdediffijiiis, erit,

ineundam unionem via. Equidem quam non ftabilis i-

mo quam non poffibfiis futura fit hsec unio, fi iumma tmperii in prolem regiam devolvatur, ii facile intelli

gent, quibus artes & technae Hifpan» domusque Au-

firiaese, imo perniciöfa confilia & ailiones contra E- vangelicos, quos hacretlcos nom inan t» notae iunt. Et quis nefcit progeniem hane regiam ftngvinis neceffitu-

oine atque viricu'is Domui Auiiriacm & Hifpano,aliis-

que his fimilibus, jun<fhm, ab iisdem ad fcedera pro

temporis & rerurn occafiortibus rumpen ia ^, bellaque in infiniturnextera & domefiica ferenda gefendacue, initru-

mentis domefticis artificiofe invitari? Quis non merito fufpicetur progeniem patris natlram & indö-

cm in affeaando regno Svedas inutaturam, & nun-

qu&n, etil vel dccies aliter cavcatur, fpem ejus reeu-

peran-

POLITICO ECCLESIA STIGA. _^3 rairdi depofifuram f adeoque ea ad regnum fufcepta,

nori finem fed mitium beilorum futurum. Ε contra

Regia M.te D:no meo Clementifiimo ad Regni fceptrum

admiiTo

non modo fundti belli ^cum M.te ipfius &

regno Sveciai certum & indubitatum finem & fcedus infuper perpéruum, fed & ^cum propinqvis hofiihus reipub. veftns ferociffimis, vel amica actione vel ar-

morurn vi pacem & iranquillitatern, cum Deo bono, fi-

bi _pr omitte ro poflimt» ^cum S. ipfius Reg. M:tas in maxi-

mam felicitatis partem reputatura fit, ii ab repubtica

veftra in regem fufcepta, non modo utrumque regnum firmiter connedere, fed & potentiflimo regno veitro

folidam ubique pacem procurare, ejutque antiquam fa-

ciem, redudis & audis prioribus libertatibus, ^commo-

dis St utilitatibus, tam pacisquam belli tempore florens#

exornatum amplificatumque reddere, & nominis fui fa-

rnarn ac rnemoriam in veftra patria relinquere & pet-

petuitati eonfecrare poifit, Quid enim eft, quod am-

püus vel affedari vel fperari in regno ve/tro poflit?

multo ergo facilius erit regiac proli extra regium fo-

lium apanagetica conftitucre, quam tanto cum pericu-

lo eidem rei fummam committere: cum Sereniffimus Rex mens fangvinis conjundione & regni veftri gloria & utilitate motust in eam quoque curarn fedulo erit incubiturus, ne infra fortem cum iliminu-

tione ordinis, regia proles degere cogatur, Quoad yeligionem autern, qu«e huic afft dationi obiccm obji-

cere velie videtur, fic cavebir S R, M;tas Dominus

meus ciementiilimtts, quod in ea nihil vel fraude vel

vi innovatarus, led faerofande omhla in priflino ftatif

confervaturus

_{m e} ultum hon,i »em contra jura &

libertatem regni off nfurus fit: cui quidern cautioni ta-

to fides haberi poteft> cum religionis Evangelier ve-»

ritas non peunitUS tidem eijam Ethnico datam fub uf-

«54 MONUMENTA

lo pietstis pallxo & prcetextu violare, aus ad religio»

aenv ample&endam vi qucmquam cogere, adeoque in ecnfekntias honimum, quce fuadendoe non cogendce fünf, imperium iibi arrogare. Proinde, ut quod commifTum

mihi eii, ea, qua decet fide, exfequar, ^nomine Se

manclato fpeciali Sereniffimam Regiam M:tem Dominum

meum clementiiTimum, Ilhti V:ar, 'Jilufinilime Prin-

ceps, tanquam affini Domus regia & vicino Principi

harum ferrarum, Nomen Μ:tis ipfius profkeor & de- fero, utque ils. V:a non modo ipfe faluberrimse & ho-

neftiffimai huic afifedationi, habita confiderationc boni publici, fsveat> eamquc reiiquis ordinibus Sc Proeeribus

tarn regni, quam Mag. Duc. Lithua. fignificet & tefia-

tam faciat, & omnimeliori modo promoveat, perquam

ciiligenter rogo: quod vacante regno totaque republi-

ca ab omni nexu iibera, iine crimine fieri potefl;

fed & praecaveat, ne eledio novi. Regis ante ad ven¬

tum Mandatariorum S. R. M.tis D:ni mei clementiilimi prKcipitetur. Cum enim M.tas. ipfius Regia in remo-

tioi ibus partibus confiituta, & confiliis atque adionibus

belllcis ^cum felici (laus Deo) fuccefiu & glorlofis vi- förlis im plicata ^, de obitu Regis quondam veftri

diver-

fis nunciis certior fit fada 5 nulium eft clubium, quin quantocius, debita folennitaie, clavum regni veihi [peti-

tura, condidcnesque pias, jufias honefias* ac utiles Sc

falutares propofitura fit. Optointerea M:temv:am ©- mnesque fideles ^patriotas profpere vslere, & faluberri-

mis confiliis omnia ad gloriam Dei & populorum υ tri- j

usque regni ialutem fingere, Rigas die XV Maji A:o

MDCXXXII,

JOHANNES SKYTTE

lllüi

POLITICO ECCLESIASTICA.

ExtraQ: af ARNOLD ROSENBERGERS

fkri'fveHe tili Kon. ERICH, ibland annat orn gif¬

termåls bandelen med Droth: Elifabetli af Ange¬

land. dat: Antwerpen d. 15 janu: 15(55.

Et quia _cere, cospi _obiter Angliae piiifim* _{Veiirce Majeiiati} Regin« mentionern _{exponam , quid} fa» _a

difceiTu illuiiriilimi Finland!« Ducis aélum fit, Squa¬

re negotium matrimoniale (proh dolor) cancri more

procefTerit. DIONYSIUS RURREÜS ^initio Tu« lega«

tionis, vi vente adhuc MARIA, haud fegniter, fed

praemature Veite Majeilatis commiilionem exequeba«

t.ur : fed a difceiiu illuflriffimi Finlandi« Ddcis, nefcio

quo fpiritu afflatus, aut fordiSus Galileis corruptus eeepit animum ad Sceti« Reginam adjicere, & porro

quid ibidem fallaci fua -periuafione Galli effe'cerintf

Veite Majeflati cognltiflirqa funt. Ea enim erat ars feu potius vafricies Gallige Regis Legati in Anglia» ut quantum poffet Anglicum negotium van» fpe novi Sco»

tiei matrimonii int&rtur.baret, nam fibi confcii erant, ii Sveci« Corona,Leonibus Gothicis & Angü-

cis conjungerentur, fe fore inferiores, quare Gallo o- pus fuit, ad cantum fyrenum prorumpere. Et ut-Sy-

renum voees, & circes pocula nota Veite Majeiiati

fierent

h«c omnia tunc ad Ve/lram Majcilatem Änt- verpia fideliifimeperfcripfidDIONISlO domum revocato,

cum Cancelarius GUL DENSTERNIUSiuccefliiTet, fuit

Reginge & Angliac piiHimis proceribus gratiflimus, ne¬

gotium fidebter promovit; fed cum prudentiffima Re¬

gina etiam Scoticum negotium ferio per legatos Ve¬

ßras Mttis in Scotiam milTos, trailari intelligeret, am-

foigua refponfa fquod amantium eil ubi Zelofipia labo¬

rant) Cancejlario GULDENSTERNIO dedk ^Hue

acctiür qupd. quidam infi.gn.es impoilores anjjcitiap Ve-

i56 MONUMENTA

fltse M:tis Legati fe ißfinuarint, qui multa fceleftiili-

me mentiebantur de optima Anglise Regina ^, apud An- glos viciffim varia in vituperium Regni Svetiei effu-

tiebant; & ut furnmatim fcribam quod res eft: Galli

omnem moverunt Iapidem, ut utraque Majeflai &in-

numeri utr usque flatus, & fexus homines fua fpe de-

fraudarentur. Ignofcat Deus illis 8c omnibus Dudlea-

nac fäclionis hominibus, inter quos antefignanum

FRANCISCUM BERTIUM iuifTe non inanis rumor eil. Is ab initio noflro maximo incommodo, omniurn

Sveticarum aéliQnum confcius confdiariique loco fuit,

fed oves lupum confuluerunt. Interim Regina tan-

quam Marpefia eauta immota Veflram Maj.tem hadle-

rus expeélavit & cucn graviiTime ^ante bimeftre moe*

rore confeéla decumberet,in hxc verba prorupit;Di>w/«f, fi vijum eft honum in ocufts tuisjåa mihi taniäiu vivc-

re, ut eum videam Regemt quem tantopere a multispr#«

éicari audivi, att amen voluntas tua Hat. Sed fparfus eft ru¬

mor i quem muldnon vanum putant/inter VeftranvMaje-

ftatem & illuilriffimi LantgravrHH|ffis:filiam matrimo-

nium traélari, & quidem ajunt,<arrnis, confirmatum

eile. Quod fl i ta eft Deus Optimus Maximus ea s nu¬

ptias fortunety led ii nondum confirmatae fünf, adhue

Veflram Majeflatern (licet omnium humilimus cliens)

hortor, ut cceptum Anglicum negotium non relinquat.

Difficilia _quse pulchra, Res adhuc integra eft, Regina

nemini defponfata. Dotem habet ampiiffimam locu- pletiflimamque, qu3/em nullibinunc reperiri licet. St

ad pietatem, prudentiam conilantiam, eruditionem

& _genus fpeélare quis velit? Piiffima, prudentifli-

ma, conftantiflima, doéliiTima Regina eft, fum-

ma talis fponfa, ^quse dece3t fponfum fveciae Regem;

auffim affirmare Deum Opt. Maximum Angliae Regi-

nam> & non aiiam Veflrae Majeflati fponfarn dediffe: