PALMA Caput

(1)

[t

<ψ.ψ*»

IX

ο-

ri'

ι

ΊΟ'

>en

'Μ

>ti bo

ta

10-

ir

:nt

C. D.

EXERCITATIONIS AGADEMICHL De

PALMA

Caput IL & III.

Quae,

InclyU Facultatli Philosophie&

Confenfu

Publica? ventilacioni fubjiciunt

PRÄSES

OLAVUS CELSIUS

Ling. Orient. Profeff.

Reg. & Odin.

ac /

Respondens

SR:^E M:TIS Alumnus

Johannes fabrin

Vermelandus.

uv

ad d, uy.Febr, Anno _1720.

upsali^, Typis ItERNERIANIS.

(2)

(3)

Lib. IT. N0B1LITATE,

Caput Secundum.

Palmas nomcn in multisgentibus

& linguis, hominibus ^<<

commune.

bore nornen babuiU Gen.io._27,1.Par.

1;21. Abarboribus, herbis, atq;floribus

tiomina adfumebantOrientales, Grecit

Romani. Ut Diklah Ebreis, itaGrecis

Φοίνιξ& Palma Latinis, nomenvirile.

")Dn> Thamar,Palma, ^nomen muliebri fexui apud Ebreos_expetitum, _&_fami¬

liäre. nhpl> pro palma, Orientis

propria vox,ujurpata Ebreis,Syris, A- rabtbus, Cbaldeis. A δάκτυλος ^non de-

Dakel efl δάκΐυλσς, ^vox ^reccntiori

Grecie trita, & bodie omnibus Eu¬

ropeis.

C Pal-

(4)

DIKLAH PALMA, tib II, (

jpALMJE ^cum multa in Oriente-» ^r

frequententur nomina, eorürn^

bina tantum in facra reperies hiftoria, é quibus πί?ρ"Τ Diklab j

nt prirnum , ita forte eft vetuftiffi- ^<

mum, Occurrit hocGenef. lo.v.ij, t Hon hic quidem de arbore ^, fed vi' t

ro accipiendum ^, cui gentis illius f

more fuerat impofitum. Nam ar- (

borum nomina in homines träns- 1 ferre toto Oriente erat receptifli- ri

mum. Quod,ne apalma digrediar, C

foeminarum exemplofacile confirma- i

vero, qua? Thamara (i. Talm<e) ^no- 1

mine facris literis memorantur. Vide i

Gen. 38·6· 2.Sam. 13.1, 2.Sam. 14.27, *

Quibus adjungas licetHadaJJ'am, tßh, t 2.7. Ketziam,Job. 42.14. 6c Thirjam, 1

(5)

II, Cap.II. ST NEPOS EBBRT. ₃₃

Num.26.32. ^a pulcris arboribus fcemi-

^

nas pariter denominatas. Quemad-

^ modum apud Grascos Phcenice, Daph-

ies

m, quas Laura,vel Laurentia, Lacinis ;

^ Drjw, Dryope, Melius, Myrtee,Myrrha Smyrna, Myrto, Myrtu(Ja, Pbilyra, Pi-

27' tys, Rhode, Rhodt^α , Rhodope, Rhoäopu,

vi' &c. Virorum nomina apud Ebfasos,

ius funt preeterea: ΛΙΙοη , ι. ParaL _4. _37.

ar- Orm, 1.ParaL _2.25. Efcol, Gen, ^14.12.

is- Loth,Gen%14.13.feq. Rimmen, 2.Sam,4.2.

fli- Tloappuach 1 ParaL^2, 43. &c. Apud

ar, Grsecos & Latinos, Phoenixy Palma,

aa- Palmatus, Daphnis, Daphneeus, Lauren^-

10. tius, Laureolus, Dryas, Cypartjjiis, Ctj-

Ide &c. fer^ ^ ^w (n, arbori-

27 bus) eb" cognomina antiquis ^, ait

flh, tis Hiß. lib. _17._cap. _1. Quin etiam

*0, herbat & flores amabiles, itemque ^o-

lera & legumina, utriusqj iexusquam-

G 2 plurimis

(6)

34 ^{DIKL AH} ^PALMA, ^Lib.ir; (

plurimis nomina commodabantLj,. j

Qualia Ebrasis : Seorim i. Paral. 24.8, c

Sufanna , &c. Perüs & Saracenis: 1

Nilufar,h.e. Nymph<ea, &c. Gras- j eis & Romanis: Hyacinthus, Florent/- _ρ

nus, Florianus,Narci(Jus, Cmo,Liriope, (

Chloe, Chloris, Syrinx, Syringa, ΡbyIiis, ^% loejfa, lanthe, Flora, Violantiüa ^, &c. ^r

Ut de Lentulk, Fabiis, Pijonibus ^, C/V^ ^ ronibus, Laäucis, C<epionibus, aliisquej ^>

Romanorum hujus generis cognomi- nibus nihil dicam.

Cum autemvox rfrpn nufpi- c

am in totaScriptura,prasterquam duo* ί buslocis, &deviro,legatur: apudSy- r

rosinterpretes tamveteris quam novi

Inftrumenti faspe reperias declo->

C

pro

(7)

ΙΓ· Capu II. ET N£POS EBSRT. Jf

♦ propalma; & apud paraphraftas Chal-

,g. dasos , doåoresque Talmudicos b>p*f

is: Dakkel Sc ^ρη Dikla, pro eadem^.

^ Arabibuseft Dakalon,quod

Cl. Golius interpretatur palm# Jfceciem;

x"

item, e lexico Ibn Maruph ^, palmam

'tl' proventu refertam. Cognatum apud

Pe> Chaldaeosin ufu eft, a^pn Dikkula,cam fa) mflrum, ut exponit do&ifT. Buxtorfius.

'« nempe e paimarum foliic ^contextum,

cet Symmacho kxvSv βάϊνον ^, Gen. 40.16.

e_j Arriano * , κοιτίς πλεκ]rj in φοίνικος,

ai- Iportella palmulis texta ^, Petroiio b ;

.e quam ^j &

ιοί dauchaüaton, aliisque nominibus (yno- ly- nymorum ditiflimi Arabes appellant.

ivi _{C 9} Hase

■Jq^j aArrian,£*/><?*/. Μ. üb. pag.162.

-0 bFetron. tnFragm, Traguriireperto.\f.ll.

(8)

3<S DlKL AM PALMA, Lib.II, Hxc cum certiflima fint, videas

tamen _, qui orientis propriamvocem

äakel, _tanquam Aigyptiam-.

gloflam, a Gra*corum ΜχΙυλος eiicere

conentur f. Alii ex adverfo δάχτυλον,

ut novam vocem _, ex Arabica du-

cunt d. Idque merito. Nam veteribus Gr^cis palmarum frudus ^non $άχ\υ·

λοι, fed φοίνικες <? appellati; vel (pol·

νιχοςβάλανοι f, vel etiam φοινιχοβάλα·

νοι

c Salmaf.Exercitat.Tlin._{pag. 1221.}

d Ez,. Spanh. deu(itξ$ Praß,Ntttn, Dtff, 4,p,$24.

Steph.le MotneNot.adVar.Sacr,p.47f»]

t Herodot. Melp,p.jffi, StraboLtb,lj.p,72%.

MelantpptdesM/lefapad Atben&um lib,14, ( Pbiloßratoin Vit. Apollon, Ltb,7, cap, jy,

Aifopo Fab.4g, Φοίνικα» ζχ\*»οι.

Xenoph, Exped.Cjr, Ltb.x.p. 17q% Arriano Rf

rumIndlc.pag.y%l, til£et\«»01να» φοι»ί*α».

(9)

Cap.II. ET NEPOS EBERI.1 37

voi s. ΜΜ>ί]νλ:ι Grascis non nifi re- centioribus, & medicorum praefertim

filiis, difti funt. Inde in vulgtis ema-

nans adeo frequentari ccepit ha?c appellatio, ut fcribat Saidas: Δχχ1νλοι>

7τΰίοά πολλοίς od βάλάνοι της φοίνικος.

Dctdyli vulgo νocmitur palm^di glandes.

Et hoc tempore per totamEuropam receptaeft. Dicunt enim Hifpani,

dadiles; Itali communiter dattiliy

Florentini, dåtteri; Senenfes, datta-

ri; Galli & Angli, dates; German!

Datteln 3 Belga?, DaDefé; noftri,

DaDiac. In Plinio h equidem & Arm

temidori > Omrocriticis datlylos pro

palmulis reperies, Sed Plinium hoc

C₄ »loco

Xenoph. Exped, Ltb,/,p, 2/7, »I ζ*λα*οι »i i*»'

J? QélHXtf,

gfoljb, apudAthen,L,14,Vlut^arch. Nat,C>u&ft,p,

htim, Htfior. Nat,Ltb,1$, cap.4.

i Artemtd, Ltb,/. capk 9.

(10)

58 ^diklah palma: Lib.II·, C

ioco eiTe corruptum Salmafms i ila-

tuit: qui & medicam ipfi raanum ad- ₍ fiibuit; & in Artemidoro glofTema eiTe adfutum, vir nobilis pariter & do&us Ezechiel Spanhemius dudum monuit_».

DiJ/i^4.de Ufu & Praß.Numifm,pt323. Ί

De Diklah, Joktanis filio, ejusque habitatione _fn Mina?a Arabis felicis regione palmarum feraee , jam _egic eruditiflimus Bochartus, Phaleg lib,

2. cap. 22,

kSalmtJ, Bxereitat. Plio,_{fdg, 1322.}

Caput

(11)

Cap. III* CllATZATZON ΤΗAMAR. _jp

Caput Tertium.

Chatzatzon thamar, locuspalmi^

fer,ac lapidofus ⁵ unde

& ipii nomen.

IDf1 {Χ2Π Chatzatzon thamar oppidum a lapidibus & palmis denomi*

natum. Gen. _14._ν. η.\ ^Hieronymus

notatur. Bocharti conjedura rejich

tur. iItem Bonfrerii, & aliorum.

Salmafius _η^η ducit\_atGraeco τξάγη-

μα. Verfio Arabieo-Samaritana lau¬

datur. Arabica Paraphraßs Parifiis

& Londini editaexplicatur. Ή3 Pelug Cadi inver/wie Chaldoeo-Sama-

ritana quid? Arabs & Syrus Inter- pretes ad 2. Paralip. ^20. ^2. corredi.

Chatzatzon thamar alio nomine py

Ή4 En gedi didum. Palmas ibi fre- quentes fy* egregiae. Locus Syracidis

24.14. al. 38.illuftratur.

GeneJ.

(12)

CHÅΤΖΛΤΖΟΛΓ Lib.it

^jEnef. cap. 14. verfi 7. Amoratorum

memoratur municipium pttTi Chatzatzon thamar. Quod nominis

unde compofitum fit, docere, quam- quam res levicula videri poffic, cum

tarnen id non ferat modo , fed pofcat

inftitutum noftrum, de oppidi vetu·

ftifitmi nec ignobilis nomenclatura_»

pauca adponam. Alteram compofiti

partem, cum liqueat ^a thamar, palma,

dici, plane omitto. Priorem ita ex-

plicat Hieronymus *,ac fi Ebrasis ur-

hm fignificet. Hazazonthamar, in- quit^j in lingua noftra lönat, urbspal·

marum. Do&iflimus Bochartus b re-

fert ad ^ä chuzäz , & tu-

guria interpretatur in palmeto ßta.

Alio

• Hieron. Tracht, Ehr.Gen,/4,7, b Bochart.Hteroz^oic. P,/, Ltb,χ.cap. ^a,

(13)

,it, Caρ. III. TUAMAR. 41

Alio loco r, hujus derivationis öbli-

jrn tus, ait idem eiTe, quod Arabicum

fyn · ·

τ * j » ·

nis chadid, vel

m

chudachid , locum icilicet multis aquis

Jrn affluentem ^; ut ita Chatzatzon tamar

Lat

agrum iignificet jontibus irrigimm,

fu' palmisque refertum. Quae utut inge-

niofe conje&a, oftendunt tarnen di-

^ veriitate opinionum viro _magno

'7a>

heic haefiffe _aquam. Vetus expofi-

X

tio nominum biblicorum, qua? vul-

iv*

. gata? editioni Latinas adjici folet_,, aja ita habet : Hafajon thamar ^, glarea

^ vel laptlitis commutaiiom ^, aut divifto, fwe jagitta palma, Cuma?a? inftan,

tu- vatis

Horrejidas _canit ambagesy ^-

j.Q Objcuris vera involvens.

Jaco-

e Hietoz,. Part. 2,Lih. _{6. cdp. /.}

(14)

4t ^CHATZATZON Lib.II.

Jacobus Bonfrerius d ^: Alii äivijtonem palmarum, Malhn ego Jagittationempal¬

marum,propter folia in fagittarum ^mo-

dum furreäa & acuminata# En folia

rurfus Sibyllina!

Quid faciam, obdufiis committam mént

tenebris ? Sane nan thamar, ut de ^eo primum

agam, ab tdh hemir, commutare> vel

rnion temurab ^, commutatio , derivari

non poterit , niii quaevis velimus quibusvis commutare. Neque τξά-

yrjpLOL placet, unde thamar ^,/Egypto a Grascis illatarn putans voculam ^, pro- cufum volebat Salmafius Nec pal-

mis convenit -n^, amarum ejje^<> unde

Caftellus/. Nam Ebrasa voxeftion

tamar , ab Arabibus Aigypto' com- muni-

lBonfrer.Animadverf.adb,Hieron,deioc.Ebr.p._69.

cSalmagtη Sohn. pag, 132].

f Caßeli.^Lex, Heptaglott,p%3914.

(15)

IL Cap.IIL THAMJR. ⁴⁵

em municata, & arborem iignificat Ju-

aU cteam fru&uum dulcedine eximiam.

vjq. Eft, fateor, ubi j*¥n chatzatz divide*

üa re, & jyyyn> chatzatzimjagittys ver-

tant facrarum literarum interpretes;

fa tarnen hoc fenfu cum palmis con-

jun&a vix intelligentur. Si alterum

m eligendum eftet, mallem diviftonem,

re\ quamJagittationem -palmarum; quod a

irj celebri aliqua divi/wne palmarum,

us quåm å figura ^των βοΐίων ^, in qua^.

nihilhoc loco iingulare, vel diverfum

, a fuit å totius Palaeftina? palmis, huic oppido nomen adhcefiile probabilius

fit. Ceterum nulla mihi fuccurrit je ratio, cur recedam ab Ebra?a voce

3Γ) fSTl chatzatz ^, qua? lapides, & fcrupos

ι- ionat Proverl·, 20.17. & Thren. 3.16.

f. Chaldads chatzatza. Prov.20.17.

Syris

(16)

44 CHATΖATZON Lib. IL *

Syris chetzotzo Efa. 48.19. &

Arabibus hatzatza> 7t

r

vel bitzhüz _\ quod ^c

in verfione Arabico-Samaritana r

14.7. pro Jyyn legi obiervat Doä, Caftellus & . Nam ex Joß 15, 61,

62. & i» äh»; _24. ₂ _j _5. conftat, hoc

oppidum ^, poftea En gedi di&um ;in deferto fitum, & montibus vicinum fuiiTe. De quibus ita Bernardus dt Breitenbach in peregrinatione Hiero- folymitana : Monies Engaddi alti Jufit valde, &1 funt m'trabilis dispoßtionis, _j prarupti rupibus & vallibus, qui etiam

videntibus incutiant horrorem. Haud dubie igitur åßruporum & füicum a- t^■

fperi-

, gCaßeU, Animaa-ucrfSamarit. tηrentat.ρ, J.

(17)

>II( CapIII. ΤΗAMAK, 4;

Φ fperitate ^, quibus illud defertum pro-

iicifcentibus eiTec moleftum , & pal-

za> warum frequentia nomen locus obti-

nuit. Si quis objiciat, non bene_j

10^ convenire3 nec in una iede confifte-

re lapides & palmas ^: refpondeo,

agrum hunc alia parte cultum, alia

incultum fuiiTe. Et Judaeos hujus-

modi afpera loca arte & labore red-

didiiTe cultiflima, veftigia ^, qua? ho- dieque fuperfunt, fatis demonftrant.

Petrus Bellonius obfervationum fin-

gularium lib. 2. cap. 81. Judai, cum

folum haberent fterile , & ad alendas

vites aliosque fruflus ineptum, magno labore & Jumtu Joecundos reddiderant

colles , ut apparet ex ßruäuris ^, qua etiamnum permanent , veteremque ma-

jeßatem quodammodo reßpiunt.

Apud

(18)

4<f CHAIZATZON Lib. IL c

Apud Interptetes duas invenio _jj.

hujus nominis expofitiones fatis ob; v

fcuras. Altera eft paraphraftae Ara· _gi

bis in Polyglottis Pariiienfibus, & di Anglicanis, _qui _{pro idh} _jvxm habet ^-

&

—iLXJ) <j

quod Maronica vertit:in clenjitate pal

marum_y & rede quidemj nam voce ^

OL-AaJ) &verbo 1 (j

lajfa uti Arabas, quando de arbo ^

rum opacitate loquuntur ^, manife· ^« flum eft. Afferam tarnen exem·

plum ex Charidato'lAgjaib ^, five opere cofmographico Ibno'1 Var· ■

di, _{cap. i.} _ut _fimul guftetur elegan·

tia fcriptoris publica luce digniill·

mij _quem inter ^rara ^orientis Γρο· C

lia

(19)

^^Cap. III. TtJJ47

n*°lia a Generoiiffimo Domino Sparf-

venffldio huc transmiiTa,non ilné

ra- grata Angularis munificentia: recor-

& datiorie fervat Academia Upfalenfis:

bet w · ·» · i»

Cj;** OV-i^yV»

.· *β t» iV?

AI (i/·——w—SJ

bo aJTjJ^ ÅXIam»«

iftj* «· ·

I I

ι^3»-.Α "*^i^

,ve

, λ—II C_*i —Ja—Jl9

ar· ^-

_ "'

,n" Λλ-λμΙ (3 λΧ>j) <—>U*.ci)

ffi· ".

,0- &ßl <3 ^A-J J—^

ha D

(20)

(3 yj *j£«

0^°^ —Ä—

cA>o>i?

j\. _g- %—WL—.^T^J

^c3^.—Λ—*_}!}

£^:^L-ji_JJ <k-3)jJsl JIj L-g—λ—« ^—«*■_> ♦#

J-*—=-Jj

Tarodant eß civilas in t^Afric# regrin

maxima. In ^eafluvii ^manant, ^ hor·

/i hortis conferti varii generis frutfus Juppeditant levi pretio redimendos. her

f/idé esi ad urhem Agmät Arikati,

pofita eß in radicihus momis , cuipauci reperiuntur in orhe Jrniles, five altiw dine,

(21)

IL Cap. III. THAMAR, , 4P dine _, ßve ßatii,in quodporrigitur, lon-

Μ gitudine, jrve incolentium ^numerο,ßve jj freqiientiafluminum, arborutrique den-

fitate _, & frutiuum optimorum abun-

JÜ ^dantia ^, _quos _ementibus _vili/ßmo _pre-

tio addicunt. _{Et fic} _in Geographia

Nubienfi clim. _5. part. 1. pag. 85-

^ ΛΛΐλ-·

jj hörti & ^nemora denjiffima. Itaque^

]ΠΠ Chatzatzon, _quod _non _intelle- J) xit Arabs, ^notiori vocabulo, pro li-

bertate iolita, videtur expofuiiTe.

ms Altera Interpretis ^eft Chalda?o- Samaritani _, apud _quem legituiL,

hs γ\%2*Ί1 Pelugl.Pelog Cadi,

ter quod νallem, feu fontem Cadi explicant

WA Morinus 5c Caflellus. Sedfens Samarit

ucl_w interpret! eft,utEbr^is, _pj?; vel,

ubi fuå linguå loquitur, Gen,

njß D 2 ' _g. 2.

(22)

fO CHATZATZOX Lib. IL <

8. 2» vocabulo nyp3 paflim, 1

vél aliis nominibus, reddit. Quid i- <

gitur iftud fibi velit pelog ^, ^porro J

quaerendum erit hujus dialeåi peri- ^{^}

tis. Cadi partem nominis En gedi « haud obfcuré exprimit, qua? altera«. /

fui't oppidi hujus appellatio. II.Paral <

20.2. na pp NTil non P^n Chatza- 1

tzoii tbamar, ζ/2 £<?$. Ita- ·

que OnkélosGen. 14.7. pro idd |ϊϊΠ /

quod in Ebra?o eft, habet: pp I

Engédi; 6c Syrus: ι>< Ingod, i

Arabs vero 6c Syrus i. Patäl. 20.2. '

vertunt, Hterlcho: Chatztiizon thnmur <

atque palmarum^ qua? eft Hié-

rieho *, perpöram confundentes.

Jam, ut conftet hunc locurru :

a palmis non fruftra dtäum effe-., <

veterum de palmis ejus luculenta_-i j

teftimonia audiamus. PMnius Hift. ^.

Nat.

a l,P*ral.2$·.I/. Jud.lrf. Deui.34.3.

(23)

Cap.III. THAMAR. fl

TSTat. Hb. _5. _{c. 7.} Infra hos Engadda cppidum fuit fecundum ab Hierojolymis

Jertilitate ^, palmetorumque nemoribus.

Jofephus Antiquit. M.^9. 1. ysvvuToct å£ iv cajrfj φοίνιξ o χάλλιςος, m\ οπο-

βοίλσαμον ^, in eo autem ( puta^, agro circa Engaddam) nafcuntur egregia palm<£> & opobalfamum. Solinus cap.

38. Engadda oppidum infraEßenosjuit,

/λ/ excifum eß. Verum inclytk nemori-

adhuc decus, lucisque palmα·

ζ·»*» eminentijjtmis nihil vel avo vel hello derogatum. Hieronymus *: Hoc oppi¬

dum efl, quod nunc vocatur Engaddi, halfami & palmarum fertile.

Huc refero locum Syracidis cap.

24. verf. ii. editionis Complutenfis:

φοίνιξ ävvipoJSry iv yaååt, tanquam

palmaexaltataJum Engaddina. _^

In gody quod eft inSyro, & apud Λ-

b Hieren,Qntt/l, inCene/, eferum tom.8,f*g.3oj»

(24)

fl CHATZATZON ΤΗAMAR. Lib.ll. |

<)Lmp^ /« Λι.μμΛι· Sm ^

rabem _, <)SmmpSX Α,^ο.

* , eodem tendunü. ^In_*

quibusdam codicibus legitur, ^εν γα-

$οΐς» ex qua le&ione Cades forte ma- navit in veterem Latinam. Hinc vero confi&a eft Palma Cades, utopica,

utita loquar, & nulla; quam incom- mentariis ad Geneß 14. 7. Pererius, & (

in tabulis chorographicis terra? fan-

&as ponunt Adricbomius ^, Minus, &

alii. 'Ev odyiuXoiQ ^, quod libri habent

nonnulli, ^ex iv male le&o , vel intelleéfco videtur quoque fLuxiiTe-j ;

certe repudiandum, ^cum pro priori

ie&ione & antiquitas & fententia_»

pugnet, quam proinde Junius & Deo-

datus in do&iifimis fuis verßonibus redté funt amplexi.

Caput «i