JOHANNE FLODERO.

D. D.

DISSERTATIO

GRADUALIS,

DE'

MORE VÉTERUM

SACRA FACIENDI

in

MONTIBUS

QUAM,

CONSENT. AMPL. FACULT. PHILOS.

IN REGIA ACAD. UPS.

PRÄSIDE

MAG. JOHANNE

FLODERO.

Gr. Ling. PROF. Reg. & Ord.

JEQUJE BONORUM CENSURM SÜBMITT1T

Stipend. Regius

OLAVUS N. NORDENSTRÖM

JEMTLANDUS.

IN AUD. CAROL.

MAJ. D. XI. APR.

ANN! MDCCLXVII.

H0R1S ANTE MER1D. S0L1T1S.

U PS A Li JE

Apud Jdh. Edman, Rpg. Acad, Typogra?«.

s

MONSIEUR

LE'LTEUTFNANT

THOMAS HOLLSTEN

&

å MADAME SON F.POUSE

ANNE C- DEGERMAN.

MONSIEUR & MADAME.

il_y A des perfomies, qui meritent d' %tr,e en méme tems am tes hf

refpectées, ce font parttcutierement les ames nobles is1 _genereufes, qui prennent le phifir de fecoilrir les affligés, & cncournger ceux, qui font préts hfuccomber fous k poids de leur .deffein. C' eß _{pour cela,} qtC en nllaut depeindre publiquement d' un foikle pinceau 3es manieres des änciens d' adorer les Dieux fur des ^montag^nes, je me dornte une

gloire, de profiter de cette occafion defiierée, qui fe prefente aujourdHui,

pöur faire connoitre å tout le nionde la generofité, la dou'ceur V la lifo.

'raltité, dotlt Vous avés daignés me combler, péndant le tems, quefaitu 1'honneur, d' étre dant Votre tres noble maifon, Charge du foin d' itu

former Vos tres eher^es enfants, & de Fous en marquer ma vive recon-

noifince. Mais quoiqut la foiblejfe de ma phime,,qui Jturoit, fervir pour k prefettt d' ittterpreteauxfentiments les plus teudres l?ks plus refpeftu-

tux, en vahi / efforcera de f' expliquer duement: Regfrrdés neanmoins d' un oeil _gracteux, je Vousfilpplic, la liberté, que je prer.ds\ d3 or- tier avec Vos Noms ce petit effai de ^mes veilles Academiquesjquej'äi P

honneur de Vous dediér, dif fnites, que ces lignes Vous affurent combi.

fen je Vous fuis redevable. Fardonnés auffi, M.onficur Madame, fi j3 ofe Vous de mander tres humblement, de m'accorder ii Uaveuir la _gette-

rofité da Votre protection, isf la ^grace de Vos bontés. Po-ur moi je ne

eejferai jantais, d' addrejfer les voetix les plus fidelles f les plus ardens

au Throne du Tout Puijfant: Oue fa gracefoit P ombre, fous la quelle

Vous pafilés une vie rempli de toutes les profperités, quifont Votrefeli-

eité iV teile dt Votre Noble famille: Que le cielfoit le port, öu Vous alliésjouir d' ^une beatitude eternelie. Je fuis avec un profond refpect, jusqxC au demiere des mesfoupires.

MONSIEUR & MADAME

Votre tres humble

& tres obeiffant Servitenr

OLAUE NIC. NORDENSTRÖM.

Nuroen, longidime ^a caduc#

imperfedione natura

difjunSum,

quod cuncta gubernet & modere*

tur, atque adeo fit religiofo cul-

tu profequendum, _exploratum ha- buere _omnes, qua: ubique funt,

gentes: ncque jd quidem mirum;

fons enim, utade ida bauriri _po-

tuerit cognitio, _aeque ad omnes permanavit. Nimirum, donec, fedata univerfalis tempedate diluvii, jun$as fe*

des_neristenerent Noachidae, non alterum illum reparati _ge- humani _parentem pratermifide putamus, nepotnm animis inculcare cultum Numinis &: _puram religio-

jiem: quam Tibi impertiram fidelem infticutionem afc fequetkiiefecumnumerusinfixumdetulerunt,religionis fenfum,incolarumubi novaslocumfigere_quummufare

fedes

augefcenscoegidcf,contigidet:quo-eo

Ft licet podmodum, Magidri & monitoris fui com-

mercio deftituti, defleåerent pauladm a prifca puritate, fieri_ret, facrorumramen noncognitionempotuit, ut omnemexuerentDeipenitus',_qua:autexige-negli-

A &r.

•

)

4

( 9

gerent, qüod a ftiis majoribus didicerant ipfl, nepotum mentibus ir>ftillare. Atque fic, inde nfque a Noachi tempore derivanda traditionis lerie, ad feros pofleros

propagatus eft fenius & cultus Nummura: neque e- siim aliunde, _quam quidem a

TtccrgoTiocg^oäloc

illa, ratio-

ne deinceps firmata & adjuta, deduxeromirificam gen¬

tium conlenfionem de exiftentia Supremi Entis ipfique

exhibencfa veneratione. Quod ^vero alium alias _gentes adoptayerint iacrorum adparatum & inodum, atque a- lia in aliis terris culta fint Numina, id mentis vanita- ti eft adfcribendum, quteubi femel defcivit ^a prafcri-

pta rtgula feque fingendi licentiat permifit, fatis eft,

Tel ex leviflimis caulTis, ingeniofa ad ^{nova commini-}

fcenda (reßuafjLotr<x. Primis certc illis poft diluvium fe-

«ulis, firaplici nec fumtuofo Dei cultu defun*dos fuifle

mortales credere fas _{eft: neque} induci poflumus, ut cre-

damus, ftatim, ut ab antiqua inftitutione defcitum at¬

que ad é$eXoSfvianeiccs Vitium tranfcurfum erat, vel ita-

tuas ere&as fuifle & imagines vel exftru&a tempia: in

loeis fubdialibus, fub umbrofo arborum tegmine &

excelfis montibus facris primum operati videntür, inde digreffi in facella & delubra, qua; Divorum imagini- bus, menfis & altaribus inftruxerunt, ac pretiofis ^tan¬

dem ecvocS-jfMi<Tiv & donariis ornarunt. Hifce gradibus

itum eile ad luxuriofum maxime Iacrorum

adparatum,

indicat LUCIANUS a): Ttgmoy fxh^y inquit, vXus aW- r'ifjLovra x&f ogq dveSscrocv - - zweiTu Je ^vass tykigoLvres,

V dxxroii /jrj cccikii ccvs^iot clriSsv wer;, hxcvc&s■ ccvtwv

ttTrstKoc^&a-i ^, 7ictgccy,ccXb(Tocvrss r\ Ttgu^irsX^v ^q 7reXv:<Xst-

rev rl (peiÄUv. Et quidem, fi fides ifti auftori tribuen- da fit, primi omnium Aigyptii facris operaturi in tem¬

pia feceflerunt: ita enim ille b)\ mgdrci/uev w tcv$goo7rooyy

TWV

(i) 7Tb-gl Svn'sov Tom, i. p. m, 2^6» b) 7isgi rr\s Sw- fhf6- QsB Tom. ii# p. m. 677.

I

) ^!

( I

r'ouv r,fASiS

fyfjtsVy

uiyvTtriotÅtycvrpct Gsbov rs mciv\v Åccftelv u&i

Iqcc ilcacåcti yfii rspivsci ^k&] nci\Y\yvqeis

oiTioli^ött

^{- juerct öe}

é TicXXo^oo %qova> Kacvqtct yfij t^tx yfij i'ye^ctv, sy reta

KyctXixttTccdSsvTo, £ouvu iswcivTo. Neque tamen an-

tiquiffima delubra fimuiacris Deorum & imaginibus in-

ftru&a putantur: nam, ut eodem loco refert LUCIA- MUS, ro de 7rccXaicv tfij vrag' cetyv7iloic clfcluvet \v\ct iduv.

Quamvis vero negandum non iit, voluifle idolorum eultores, facris exuru&is ffdibus, fuis confulere com-

moditatibus, ne fcilicet ipfis, fi fub dio facra obirenf,

vel adlus felis vel aéris injuria alise molefliam adfer-

rent, aliam ^tamen etjam fuiffe rationem putamus, qua?

ipfos fub tefta compulerit: quod fi enim dicamus, ^cre-

didiffe fimpliciores poile fe Majeftatem Numinum ^qua»

fi fevocare, ad propius fui commercium impertiendum

horninibus in conclufo loco, nihil adferuifle videbi-

mur, quod non gentilis

quidam fateatur

apud ARNO-

BIUM c): idcirco, inquif, attrihiimus Ulis templa, ut il'

lospojjimtts coram Continus contueri, nffari depvoximoy

U3 cum pvtfjentibus quodavimodo venerationum colloquia mim

Jceve. Sub ^axe enim nudo fub cetheris tegmine invoenti fi fuerint, nihil audiunt, nifi de proximo udinoveantur bis

preces, tamqmm nihil dicatur, obflruSH atque immobilesfia- bunt. Quam rationem falle ridet Detmnax apud LU-

CIANUM d), _quum enim familiarium quidam bis ad

illum ufus effet verbis, cc7sloof^ev Ayjfuclvu^ hs ro AaxtoiTrt- 7T(>CO-Svjr®/U€&OC V7T£(J T& UJ&}refpOndet ille, 7tdv'0 y.OCipCV qy^ rev Aay,XY\7itov it fxij åvvurat ndvrev&ev yjuoov ivy^c/usvMV

uy.aetv. Qvin etjam Perlte templorum anguftiis includi

non pofle Nurnina _{putavere: quare} Xerxes, ut narrat CICERO<r), ftimulantibus Magis, Grajci# templa inflam-

A 3 raa-

c) adverf _gentes L. VI. d) AvipdvoiKTos. (bios Toift•

7.p, m. ~/if. c) de feg, L. IL_{p, m,}

@

) 6 ( '@r

roaAe-dicitur,-quod

parietibus includerent Deos, qui-

bus ^omnia debercnt eflc patentia ac libera, _quorum-

que hic mundus omnis templum eilet ^ac domus. ^Sed

Vero non id nunc agimus, ut, qui primi & quam ob

cauflam fäcras _jedes exAruxerint, apertius explane-

mus: in eo tantum verfabitur _opera qualiscunque no-

Ara, ut oAendamus ^morem facra faciendi fub dio, in Montibus & Coliibus, antiquioribus temporibus apud

omnes fere gentes invaluifle, inquifituri deinde incaus- fam, qua; ipfas ad Sacra montana pernioverit.

§. II.

Qui habitus fuerit facrorum ante diluvium, & cer-

tis ^ne locis eaadligata, ^an, ubicunque fors tulerat, per- a&a fint, haut ^nos quidem definire audemus: _neque, quod DICKINSONUS f) adfeverat, dixcrirntis adfir«

mafe, vel Noachum ipfum, fatales undas elucVatum, in

Armenix montibus & habitaviffe & facra obiiAe, vel, qui proximis gradibus ab illo diAabant, in alias mun¬

di piagas transveftos, elegiAé montes habitandos, &

in illis prxcipue rem divinam facere confveviAe. Non negamus admodum nobis probabilevideri, Patriarchas,^• qui federnAabilem & domicilium certura non habuere, folemnia facra fua obiiAe in umbrofis montibus & lu- cis: neque adeo Deum, quum Abrahamum juberet fe- cedere in montes & immolare filium, quem unicum habebat g), facrificii peragendi locum ipA adßgnaviAe

novum & infolentem. Qui vero eo tempore lacra ob-

tulerunt CoeliDeo in excelfis montibus, culpa vacaviAe

omnino dicendi funt, quum illi contra, qui vel Idolis

dicaviAeleguntur excelfa loca, vel in illis verum Deum coluerunt, quum jam

defignatus

eAet certus facrorum locus, neque omnis abeAet fufpicio imitatx & eAito

_ • ■ gen-

f) Delphi Pbzme cap. IX _{XL g)} Gen. XXIL ²ⁱ

m )

i c •

téntilium

fuperftitionis,

feveram reprehenfiötrém & vin- dictum divinam promeruerint. Non aiio certe fpefta-

vernnt ifbc cenforiae _notae, quibus Ifraélitarum regibus

crimini dabatur facra faftitavifte niQ33 b)> nifi ut in-

dicaretur, cultum ipforum ^{non omni} caruifle Ethnicif- mi labe,qusc enim Chananacam &,quas circa erant,ter-

ras coluere,gentes iftos feclatas fuifle ritus velinde con-

ftiterit, quod Deus ipfe minitatur exfcifturum fe efle Ifraélis _regnum, quod ad iliarum exemplum gentium,

quas expuliflet, ftatuas erexiflent in celfis colübus &fub

qualibet, arbore viridi,|ac fiuftiviflent H1D3—i) Et qui- dem, priusquam in Palteftina ftabiliretur Ifraélitarum

imperium, floruifle legimus H1D3 &)■> _{atque in illis,}

jeque ac aliis montium jugis, farificiorum folemnitati-

bus defunffum, Bileami fvafu, fuifle Balakum Moabi-

tarum principem. Neque ab hujus generis Moabita-

tarum aliarumque gentium facris abhorruit prorfus Sa- Iomo: quum enim exterarum amoribusmulierum fe im-

pediri paflus fuiflet, eo tandem iliarum blanditiis eft in-

duftus, ^{ut in} idolorum honorem conderet in monte

quodam rjD3 ly Cujusmodi frequenter in V. T. fcri- ptis nominatae _H1D3 a I,XX. interpr. redduntur v\ptfhd9

& fuifle videntur facella vel altaria in editis exftrufta locis:_conflatqualia etjam aliis gentibus placuifle ex permultis antiquitatis monimcntis. De Perfls refert HE- RODOTUS _{m\ dos} ve/jtl^8<Ti A'i't fy.lv Itu ^tk v\priÅorocrccrocv 8(?eC0V_Aioc OLVClßcttVCVTeS SvtJtOlS %(3<$8lV, TCV WOXKOV ^7I0iVTU tS _&%0iV8 KocXécvTes. Quare etjam, quum in montium furr>

mitatibus Jupiter fit cultus, diffus eft, ut HESYCHIUS

?;) docet,

I?recK^tös^-vs.

_{Neque tarnen illi (bli dicatafu-}

e-

h) vid. ^K Reg. 111. 3. XII. 3r. XIII 33. XIV 23. xr.

24. 2

Reg.

XII. 3 XV. _¥.3T. i) 2Reg, XVII ^it. k) Num.

"7* 121) L. I. c. 131. n)conf.

oILDENUS de Dus Syns _{cap, FUL} Synt. 2.

m

)

8

c ®

erunt illa loca: _nam, referents XENOPFIONTEo),quum

de inftante morte per quietem monitus eflet Cyriis

SvsAaßcov isqeio&j sBve Au re ^arqooco v&\ tjAlco ygj ro is ScKXois

Ssdis hr; r£v olxgoov, oos Héqcrcti Svsviv.

Sed

^vero etjam ad

alias gentes, atque Grxcos

in fpecic, iftum facra faci¬

endi morem permanavifle locuples

teftis

eft PAUSA¬

NIAS, omnes qui

diligentiHime

fcrutatus Gracia; an-

gulos,

quid

quoque in

Ioco oblervatu dignum eilet,

perfcripfit. Illo audtore

difcimus in Attica permultos

fuifle montes Deorum fimulacris & akaribus inciutos:

in Pentelico monte erat «<y«Aft« & in Hymetto vpnrrte Afoffy ubi ctiam

fuille disuntur ßm/uo) opßfix

Atos H&jjA7roÅÅcovos

7Tgcoypla,

Porro

in Parnethe ftetit £eus

%«A-

K8s ^g) ßojy.os "£>//;«A/s Aios, qui mons nobilis iniuper fuit alio altari, in quod facra illata fint Jovi, quem modo vocaverunt ojußgiov, modo

ocTr-Jj/xiov.

Et denique fuperbiit

Anchefmus, mediocris altitudinis

mons, «y«A-

uan Alos Myxerpla p). Jam vero porro dicit PAUSA- q), Plätarenles

egilfe AaldccXa

^eoqrqv,

in Juncnis ho¬

norem,iflo modOjUt pompam traduxerint in

fummum

Cithasronis verticem, ubi ex quadratis lignis parata fu¬

it ara,

excipiendis

hofliis

delfioata,

^quas in Jovis & Ju-

nonis honorem maftarunt ex fingulis urbibus eoconflu-

entes ineoice. Quid vero referam templorum moles

faxis & montibus fuperimpofkas? eorum certe tanta fu¬

it multitudo, ut, quum numerum inire haut facilefit,pau-

ca, qua;

PAUSäNIAC monimenta lufirantibus nobis feie

obtulerunt, indicaville fufficiat. Haut proeul Haiice, in

fummis montium, Coccygii & Prones, jugis (ua quo¬

que tetate

vifa fuille Jovis & Junonis delubra, tradit

PAUSANIAS r): atque alio loco reiert Taenarum, pro-

mon-

ö) de inß. Cyri

Z. VilL

p, vk 233. p\

vid Pattfaniß

Attica pt m. 69. q)

Bveot,

p, m. yqqt r)

Covintb.

p. ijq

i ) 9 f @

montotium Laconise, oüentavifie écaetSbovos faxe-

x&gfe t^ti

A^réydos-

dtyetvécts f). In qua regione longius progrefins ofrendes h; uvgtxs rr^ xofvfirjs- t* iAi& AcxAq-

7ris v«oV, & non procul inde in Cnacadio monteATxoA- Acovm, xccAéy.evov Kct'§v-e76v t). Relidla Laconia, fl in Ar- cacfiam pedem intuleris, invenies Pyronise Dian® tem-

iplum ev rrj

KgocrÅ

ra>eget u), Mercurii fanum in)KOfvtyyj

ra iv

cc£Y.cc$lcc

v\jstj?>cTc&Tü c%8£ KvAAyvrjs, unde ipfe etjam

Deus ilie vecatnr Cyllcnius x), atque in Cnacalo raon-

te deiubrum Dianas, quas, tra&o inde nomine, di&a

eft Kvccy.aArjO-tcc, & erat ille mons celebris olim anni- verfåriis facris in Deas honorem peraftis y). Quin et¬

jam ejusdem Decs & fano & fimulacro, Praxiteiis ope- re, fuperbiit prope Anticyram, Phocidis urbem, lita

7rhooc tnJ/jjA*?, _{y.oT^a c^ss} %), Quin ergo veteris Hella¬

dos incolas facris fuis delegerint excelfa loca, dubium

non eft: _neque adeo ^temere, aut quod alius non pa- tuiOet commod.us locus, led religionis quodam fénfa ta&um, & ut pacrios ritus etjam in peregrina terra fe-

queretur, exiftimavero Alexandrurg, imminente certa- minis tempore, in jugum editi montis adfcendifle,mul- -tisque conlucentibus Facibus, patrio more lacrificium

Diis Pr&didibus loci fecifTe /7). Et in hac quidem re¬

ligionis parte fingularera obfervare licet omnium fer-

nie gentium confenftonem^: Indos dicit STRABO b) la-

ciificare conFvevide h v4nA£ rena, quo etjam referen-

te c) didicimus, 00z 7tcc^cc teis yeTccis c Ufievswcy.d^sTo Qs-

eff udf ro c$cs v7reAel$ßn ispcv. De prifeis

Scandinaviasin-

colis hoc habet LOCCENIUS d)\ Non folum intra tem-

B plo-

f) Lacon. p> i$6. t) Lacanic. p- 210. 71) Arcad. p:

a§\. x 1 ibid. p, 482 y) ibid.p. 4.90. z) Phocicap. 682

a) vid. CURTIJ Z. III. c. 8. b) Geogr. L. XV. c)

L.

VII. d) Ant. Sviog. L. 1. c, 3.

G ) to

( $

"plorum te£t*i & parietcs, fed etjam in collibus ac Iu~

"cis fua facra habuerunt: iflius rei fatis eonfpicua vefti-

"giapaffim,ut in aliis feptentrionalibus oris, ita hic in

"Svecia exftant inufitata: magnitudinis faxa, aliis fuper

"alia impofitis, non nifi giganteo robore congefta, vel

"aliafimplicia faxa in collibusereXta, _qua: ararum&fa*

crificiorum ufui infervierunt,. Quid ^vero denique eft,

cur norainem Romanos, _quum nemo forte fit, quin

fciat fepticollem ^eorum urbem Deorum tedis frequen-

tiflimam fuiffe : & fl, ROSINO duce, <?) montes ipfos luftraveris, quod quisque eorum tulerit faium deprehen- des: _neque, (i VARRONI fidem putaveris eile tribuen- dam, negabis, quum primtscentenis & feptuaginta an-

nis, Perfico ^ritu templis caruerint, culta eo tempore fu¬

iffe numina in filvis vel lucis,_atque ineditis montibus.

i HL

Paucis ergo nunc defun&i opera oftendendi mon¬

tes & celfa loca aüa gentibus vifa fuifle idonea, inqui-

bus religionis officia obirent, ad id, quod palmarium

putamus efle, devolvamur oportet, breviter inquifituri

in cauflam, _{qua: eo} ipfas compulerit. Et licet, quod

ex fequentibus patcbit manifeftius, ^non dubitemus hu- jus originem moris a 7rocr^o7ra^cc^oalcc repetere, quo mi¬

nus tarnen recurramusad Abraha: exemplum, cui ^a Deo ipfo in monte peragendum facrificium imperatum fuit, obftare'videtur, quod dubium ^{fit, an ejus} fama tam late fe diffuderit, &, fi quidem ad alias permanaviflec

gentes, an illa facra fibi, tam mirabili confenfione, ad imitandumpropoluiflent omnes*Neque

induci

poflumus,

ut credamus, celebrati cum Deo commercii Mods in

monte Sinai, ibique promulgata? legis diditam famam permovifle gentes, ut crediaerint non efle montibus

fanftio- e) mit* Rom. L. /.

m ) ^fi

x é

fanctiora Ioca, ^aut alibi podé gratioraDiis facra offerrit

non enim contemnendis indudtiargumentisexidimamus,

etjam ante ifta tempora invaluide ^morem illnm. Mi¬

nus forte a veritateaberraville videbimur, frquidem di~

camus, ideo in facros ufus delefios fuide _montium ver-

tices, ut, quo remotiores edent a drepitu & turba ho- minum, ^eo magis pollent ^toto animo facris vacare cu-

ris. Utique, prteteralias, Deo foli ^notas fanfliorcs caus-

fas, vel eam etjam ob rationem credimus Abrahamum judum fuide in remotum montern lecedere, ut, fejun-

ctus a Domedicorum confpc&u & mulieris intcryentu atque interpellatione, liberiori animo podet divino ob- lequi mandato: Neque aliam ob caudam videtur ^Sal¬

vator non nunquam ipfe fe recepide in montes, nid,

ut a circumfufa multitudine

(egregatus

magis in foli-

tudine vacaret precibus cceledi patri admovendis. For¬

te etjam in _genere dicendum _ed, montium filvarum-

quc fecedus ideo antiquidimis temporibus placuide ve- ri Numinis Cultoribus, quia (olitudo vifa fuit fecretio-

ri Dei commercio adcommodatidima: Neque multum adverfabimur, fi cui dicere placuerit, eumdem illum ri-

tum etjam ab illis frequentatum gentibus, quse, quum*

in alias concedilknt _oras, deflexerant paulatim a fani-

ori Dei cultu ad idoiomaniam, nihil imtio habuide ftt-

perfFitiofe religionis; dum id modo vicidim eöncedatnr, potuifle facile in fe innocentem ^morem non nihil vi- tii contrahere ex invalelcente opinione, qua creditum

fit non facilius, quam quidem ab excelfis locis, pofle precationes & lacrificiorum nidöres penetrare ad Supe¬

ros. In eam vero

opinionem-qua

fint ratione incki&i,

& quomodo hinc, fl non primum natus, at certe val¬

de condrmatus fit mos colendiDeos in montibus,nunc paiam faciemus.

§. IT.

Ut in aliis rebus permultis, ita etjam eo fe id nö-

B 2 dra;

®?

)

'2

(

flne intelligent!*# modulum adcommodavit Deus,quod

fe dicic altiflimum, in exceifis coeli ardibus fedem poiu- iße fuam, atque inde defcendcre ad humana vifenda ncgotia

/):

unde factum, ut etjam

antiquifllmi

Numi-

nis cuitorcs, inter precandum, flifpexerint in ocelum &

fupinas ßrßulerirrt manus g), Neque dubitandum eß, quin

Noåchus

ipfe hoc eodem Charaftere & nota fi- gnav^rit verum Deum, & poßeris

tradiderit,

mundi opificem &gubernatorem religiofo cultu profequendum,

habitare iiDcoelo _atque inde ^res (pekare mortalium. Hac pleni idea alii in alias terras digreffi funt, &, ubicun-

que locorum federn fixere, ut a fuo progenitore didi-

cerant, Codi Deum adoraviße videntur. Quo vero ifte titulus valeret, _quum , obfcurata fenfim & evane- fcente veri cognitione Dei, non intelligerent, in eam abdußi funt opinionem, uc exiflimaverint amplifFimis

coelorum fpaths includi Deum. Hxc perantiqua opinio

traditionis via ad ^omnes derivata gentes, locum

dedit

HESIODO fingendi eo hne creatum efie ccelum b) o(p(f tlfi iuccx.cc g£&0"i &sctf

tJcf

cccrftccAtf ctvil

Atque ideo vocantur Dii a Poétis vxp&yo;

vypijLté^cvrse

CCi&tgi VCcloVTSS, iKvfUTliX

fidfUOCTCC

& V7TS(>7CCT<X,

ÅtejUOCTCC

£%0V- rss. Hinc etjdm eß, quod, quum peculiari modo fe

mortalium operibus immifcere volunt numina, fnmmo

dieuntur Qlympo vel coelo delabi atque eo, relicta ter¬

ra, poßmodum redire. Cujus loquendi modi adeo fre- quentia in Poétarum Scriptis occurruntexempla, ut ne- mini poßint non eße obfervata:

quemadmodum

^nec

quemquam fugere poße exißimamus, idolorum cultor-

ribus adeo etjam fuiflc folemnem ^morern coelum ver-

B 2 fus

/) Joh. XVI. /9. Ef XXXIII.

j~

^{,p. IL 4. I fog-}

VIII _30. Gen. XL j. g) /.

feg.

FUL 22. IL Chr. FI.13.

by Jbeog. v. ni.

® ) *3

( @

fus tollendi manus inter precandum, nt ro %siqccs dvctrhvetv ve) dvlo%eiv> ccelo fupinas tollere manus} idem fi- gnificare cceperit,ac Diis lupplicare, ut quorum

fedem

putaverint efle coeltim. Quod etjam Helena anud FÜ-

iUPIDSM i) indicat bis, quum in anguftiasTeaddu&ana deprehenderet, verbis liipplicans Junoni:

il TICTSl 5f VICHTtV SV ÅSXT^OIS ^TTiTVSiS,

, du' dur^2 (par otvcc\Jvv£cv Troyäv,

AlT8U?$\ cföäs 2ÅSVCCS 7T(>CS ft^CCVGV

*P/trrävS', iV C/KF?> CC^ÉfOCV TtCUlÅpOtTU.

Licet _vero, quod modoindicavimus, primahujufceopt- nionis origo commodiffime deduci pofle yideatur a non laiis inteile^o charaRere illo, _quo a fui in remotiffima jmtiquitate cultoribus internofci voluit Verus Deus, fa¬

ctum tarnen poflmodum iegimus, ut,quum ignorarent Pbilofophi, unde non htec tnödo, (ed permultae _quoque

alia; natae eflent de Diis opiniones, quasinveteravifle pe-

nitusque infedifle obfervaverant in gentium animis,

ad efus fcrutandam rationem mentem adpulerint. Et quidem in coeli vel a^theris natura corruptionis & mu- tationis experte, fibi videtur ARISTOTELES detexiffe latiratem, caudam ^, cur iftam pracipue regionem fibi do-

micilium elegerint Numina: verba ejus hrec fiint k):

7SCCVTSSCCV$Qtjl7T0t 7f§(HQédv syjUGtV V7roÅY\^lV 7SCCVTSS TCVCCVCü- TOCTCt)Tto Ss'co ^TQ7I0V OCTtohdoUG^X&f ßcCgßoCgOl V&fSÅÅV\VSS, CG- OlTTSf StVCCi VOfM^&Gi Qs8S^,

dtJÅCVOTl,

MS T60 CiSoCVCCTM TO CcSoCVU-

rev GWYj^TfjfAhoy cv. Quinetjam, quum Deum eile altiffi-

mum audiviflent, atque coelo feu sethere, qui fuo com-

plexu omnia contineret, nihil fublimius putarent, eo induäi funt, nt cocloipfi divinitatem tribuerent. Hunc tuique errorem

Perfis

vindicat HERODOTUS /): ^xv-

xÅcv} inquic, sruvree tS ügccvS A/cs kuåshgi_Tts^cou. Nequeab

B _{j eo}

i) Hetenn v, iopy, A) de cceh L, 7, c.3. I) L. /.

®

)

M ( I

eö Pythagonim

abhorruifle docetEPIPHANIUS

m}:

Ji, inquit, ^o

7iv§<x,yb(i<x£*Åeyei

elvai rov ©eov,rmhi å^ocvov. «•

(p&CCÅfXS£

OSCCVT8

K&)

TCCCSÅÄQ5,

ci(T7ie%

ev dvSgöOTTOOtfhlCVK&f(75Åjf-

jtyv kW oi^Kot ä~$cc, x&fTcckmt éqccvov <zoi%eicCi Verura, quum

alioquin Pythagoras dicatur

^unum flatuide Deum,

mundi opificem» quo ifta valeat EPIPHANIIadfertio,ex-

plicandum

putat VOSSIUS »jex HIF.ROCLIS Commen-

tario in aureaCarmina, ubi

diftingvit

inter ^©sov iotjrov &

vi&fjroy, ka ut, _quum ille ^mente fola percipicndus, fum-

mus üt &univerfi conditor, hic fe oculis mortaiium in- gerat, nec

diverfus fit

ab schere ^ieu coelo, quod ^a fum*

imo ^Dfio produ&um fit. Coeleftcm iilam, altiliimamsthe- reamque naturam DeumefTe Joviscompcllandum nomi¬

ne, docet erjam L. Balbus Stoicus apud CICEPvONEM

o), &coftfirmat EURIPIDEIS mlatinumfermonem trans- latis verficulis:

Vides filblime fufum immoderatum athera, Qui tene.ro terram circumjechiampleSlitur:

Hunc jummum haheto divum: knncperhibeto Jovem.

Neque alio

fpedare

putantur notiffimä ENNII verba

Afpicehoc Sublime candens}queminvocahtomnesj-ovem

§ V.

Neque

aliunde derivavero

priori illi _{cognatum er-}

rorem, quo fuigentia coeli lumina, Solem, Lunam & fi- dera cetera Deorum choro inferuere _gentes fere ^oranes.

Videlicet, _{quum a}

confvetudine

oculorum mentis aciem abducere omnino non poflent, nec fatis intelligerent,

quorfum vaieret,quodex avita

inflitutione hauferant,De¬

umfifc>i federnpofuiflein excelfo> & (pobs^cmelv

cip^bcrircv,

hoc propenfiori animo fibi Solem adluivere Numen, quod

jtüunxviderent inexhauflo lumine cuhtta colluftrare,fuo

ca-

m) adverj. Haref,L. /. n) Theolog. Gent. L. ILc. 37.

p. m. pop* o) De Nat. Deor. L. ILp, ^{m. 8i>}

@ ) ₁₅

( ®

calore reficere & animare res fingulas, & _temporum de- nique ducem efie & moderatorem. Hane utique ratio-

nem permovifleJFgyptios adeultum Solis & Lunte tra-

dit DIODORUS SICULUS ^), dicens, rås KKT CtiyV7tT6V

ccv§pc*)7X8s ^ro 7rccKoitovyevofAevxs, ecvocßki^uvrccs hsrev vjcfjiov

Hoyrr\v ro/v cAm(pv9uiyKecrccTiAuyevroLSHeß Buv/uolacivrcts V7tc~

Accßelv ^etvett åvcBeås aV/er^re Heß7T^coT8s rev. re rfAicv ngéj rå^v asAj-fvjjtqav ^rov fAev'Ocri^tv^rJfv ds.tcnv cvcjuaécrctu Et quidem r>b åAicAtzrpéiav multorum adparatu rituum celebratam inM- gypto fuide illo tempore, quo ibi peregrinabantur Ifraé- litre,ex hiftoria [ofepbi npud Mofem, fibi concluderepos-

fc videtur JABLONSCHUS q\t & SF.LDENUS ad prio-

ra regrefius tempora ab Äbrahae majoribus in Chaldara eultum fuide Solem exidimat, induetus ^veterum apud

Maimonidem fcriptis, unde _excerpta &in latinum fermo- ném tranflata verba inferit Syntagmatis II. capiti VWl.de Nergå/. Ubi etjam, fi Hebrafi interpret« audiendi fint, videri fibi_att, in Vet.Ted:, fcriptis nominatanon nunqara D>3cin y) commod'e explicari pofle de fimuiacris five fie- ptisSoli confecratis, _atque adeo etjam inde probari pofie

ab orientalibus olim ufu receptum fuifie Solis eultum.

Neque vero efi, cur hac de ^re ambigamus, quum ali¬

as in fcriptis facris occurrant manifeftiffima indicia, un¬

de cbnficiamus, & fub ipfurn Ifraélitarum ingrefifum in

terram ipfis promiflam, & pofimodum inter gentes ori- entis viguifle facra cocli luminibus exhibita. Profefto e-

nim gentium, ^quse tum fioruere, ^mores oblique videtur

Deus reprehendifTe, dum hortatur Ifraélitas, nefibieffin- gerent imagines, ^{aut, fublatis in} coelum oculis, adorarent Solem & Lunam & ftellas totumque cceli exercitum /)

Et quidem, dum Manaffe dicitur t), exftrudtis excelfis

&

p) Bibi. Hiß L. I. _{p. m. 1 o.} q)

Pro/eg.

adPantb XE*

gypt._jy. §. j). r) 2. Chr. XXXIV. <±% Lev, XXVI, _p. f) Deut.

/> t) ² Chr. XXX11L _5,

@ J is (

elf

& altw«bus, rem divinam fa£litafte toti coelorum exerci- tui, dilerte additum legimus, eum fecutum fuifle exem-

plum gentium, quas eChananara terraejeceratDeus. Quo-

niodo vero feeorumdem foeditate facrorum polluerint,

quum^.cetersegentes barbari, tum vero etjam in fpecie

Graeci & Romani, non éft cur multis probare nitamur,

quum neminem eile putemus vel

mediocriter

in antiqui-

tads ftudiis verfatum, quin perfpeåirm habeat non mi-

nimam religionis partem ipfos pofuifte in iolemniiftarum

coeli flammarum cultu, Quod fl autem fcujus rei mani-

fcftiora docurnenta defideraveris,evolvasVofliiL. II.de TheologiaGent. ubiperfingulaseundogentesdemonßrat, fluide ilium cultum receptimmum & maxirne floiemnem.

§• Vl

Exiilis, q-use hafltenus funt difputata, haut difricile

fuerit hariolari, qute ratio compulerit gentes

ad

rem fa-

ciendam divinam in montibus & iocis editis. Scilicet,

quum opinarentur Deos collocavifle

fedem

in

excelfo,

&

vel setbera,velfulgentia ibiftdera.efie Numina, facile eo delabi potuerunt, ut exiftimarent eminentes colles com- rnodiflimadie flymbolafubiimitatis Deorum ^j atque inde emiffisvotis ac precationibu.s facillimasaureseoseflecorn-

modaturos. Quod indicat MELANTHES his verbis «):

sScs fjvroTs Ttahtxiiisv\ph&cvrir<£ Qeoo evv\J>£i ^Jva-lasTTcienäxu

Eftverorims hic infequiceminnocentftlimus,neque adeo in ullam incurrerunt reprehenfionem, donec in veri

cultu Nurninis illum fefllati flunt mortaliumantiquiftlmi:

atquum

primumjudtei inflcj

occcperunt

illius contagione

fuperftiticnis, quam

ha&enus vidirnus gentiles compulifle

ad flacra montana^ & Deus prretereaipie certurn elegerat

locum, ubiflolemnia fa£Utaftdaeflentfocrificia,ne illa qui-

dem flacra vacare potuerunt culpa, qute alioquin

objedti

flanclitate fetueri potuiflent.

u)

L. de facrific. cf. PFE1FFER1

antiqv.

Gr&c, L>, /.

c, 57,

7A<P&dgT60

fUOVto 7JUVTCT6 '