-JOHANNE FLODERO»

DifTertado Academica

ORDINEM EPJSTOLARUM PAULINA RUM

CHRONO LO G1CUM

Exhibens,

Quam

Sujfragante AmplijJ. Ordin.

PbihJ

In Regia Acndemia VpfaJienfü Prplirlp

MAG. -JOHANNE

FLODERO»

GR/EC. Likg. PROF. REG. HT ORD,

PRO GRADU,

'

Examinandmil modeßc defert

JOHANNES EDBERG,

Verb, Div. Min. V. Gotbus,

In Atidir.Carol.

Maj.D.XXIII. Apr. A. MDCCLXXIL

Horis Ante Meridiem Solitts.

UPSALIifc,

Apud Jon, Edman, Reg. Acad.

Typograph.

Kokci.

MAJ:TS

TRO-MAN OCH DIKECTKUR

'• - " "

VID

SVENSKA OSTINDISKA

COMPAGNIET,

vJlborne

_herren,

Herr PET. THEODOR

KÖNIG,

Med _{diiipafte vördnad}

_och

tilgifVenhet driftar,

Acadernifka

afhandling, Tom

intec annat

påfyftat,

vördnad och

högaktning,

med hvilken

jag til

mitt

T .v. k: L ^t k; ^{- ...} 1 ^-

vJlborne

herr directeurens

(Jdmjukaftc

JOHAN

SAMT

högvalborna'friherrinnan,

FRU MAGDALENA

KÖNIG,

Född

von

OTTER,

att

Nådiga Herrfkapet npofFra och til/krifva denna

ån

betygandet,

f5r Allmänheten, af den

oaflåteliga

ytterfta

framhårdar,

högvJlborna

fru friherrinnans

Tjenare EDBERG.

To the Author,

he that, hy hiowledge acermpany'd wirb the moß Schwing Virtuesv

i; heloved and praifed of the Puhlick, hovo tauch the more ought it not

toheof him tritt batb gather'd the greateß Fruits of fach Purfued WifdomT Sir, 'tis not» tttntiy Ytars,ftticc You wert pleetfed, to takt the maß tender Care of my Youth. Düring this Time, You -have ^not otily tvith fach ^a Diligence nnd Exaciuefs endeayour'd to ingraft into ^me the Sciences thatjf allrcedy hoth find nnd reitb Reyoicing make tBnaß thereof, that, if Jin

tlem have made a Progrefs aecordiug to Your Wifhes and Lahaur,Jthen

0!ve You aUone tberefore an infinite Acknorvledgemcnt; but Your honoura•

hie Conduch, Yourfolid Manners and Your tntfeigned Refiecl to theJu-

preme Being have even heen fio fprightling, that J rather ivifhed, that f

never hatl heen the 0/ject of Your tender Care, tho.n that theje true Toucht of Your Sprightliy Virtues fhotfd ccnfic tohe paititcd beforc myEyes, prin- ted in my Heart andexprefs'd in my daily JVay of Living. Being pojjejfied

tvithfiueh Joy overmy onvi Fortune, J ought not withStrangenefs look upott bis, ivhois greateß Weifirre alrvays ought tohe my greateß Gladiiefis\ ther»

fore rohen You ^{noro are} going, to fatisfy the Puhlick with ⁿ Labour

that bears Wittnefis ahout Your prstty Skill' and' Wbicb ought to prepair for Yoh the moß ahounding Remuneration, fujf'er metherforeto mitiglemy

moß fincere Congratulatkns tothat of Your tiightß Friends, ofa like well*

meaning Heart rvifhitig, that this laurel, with rvhich the nineGoddefses novo

arebusfiy to tie together for the Crown■ of Your Head, tnay he theleaß of

the great Reivards, rvhich the Time oncefcball aßign to YourAcknowltilged

Mtrtts. So ctrtain it is, that this my JVifh fhall he fulfilled, allfio füre

*tis, _too,thatfio long theBlood ßirr into my Veitis,fhall You lievro ceaj#

10.bs bthwtdof

Tour

Moft affectionäte and humBre fervant

FETER TH.

KÖNIG,

D. D.

§.

dmirandum omnino immenf# grad#

& bonitatis divin# documentum eft,

& a nobis gratiflima ^mente nunquana

non devenerandum, quod, per fotfee«

culorum decurfum, fotque in(er vicis-

fitudines rerum, fuum nobis D. O. M. confervaverit

verbnm intemeratum, & donec perierit codum & ter¬

ra, confervabif. Etenim, ^non viva folum voce,

ifti la¬

te per orbem propagando operati

funt S„

^praecones,

fed:,

gubernante quoque

clemennlTima Dei providentia, fa-

£him eft, ut, quod ipfi in Schoia

Spiritus San£li hau-

ferunt, id litteris quoque ad fernpitemam

pofteritatis

rnemoriam confecraverint: unde faftum, ut etjam nunc fint confumrnatiiTimi Ecclefras doctores, veritasque coele-

ftis a Pfeudo ^- prophetarum infidiis &

depravationi-

bus quibusvis vindicari

facile

queat.

Suppetunt

ergo nobis, in utroque fcedere, fidei & morum prarcepta,

®so7rvev^oov mrnifterio confignata, Cave tarnen

exiftimes

non raultum referre, quo quis

modo, ad facras pagi-

nas rimandas & perlcrufandas fe accingat*

mediis enimr

Hermeneuticis,vel negleåis,

vel

non

rite adhibitis,

ut

fi-

A3, ne

©

)

6 r o

ne tuo excidas, necefte eft. Hare mecum animo vol- vens, ad feliciores in facris pandedis progreffiones fa- ciendas, inter alia ^non parum conferre credidetim, fi perfpedam babuerimus ipfam feriem _{temporum, qua} qüodque fit confignatum feriptum; libros enim Bib i i-

cos, fecundum feriem Chronologicam ^{, non} efle.difpo-

fitos nemo non intelligit: hac enim negleda, alium aiii

Colledores ordinem difpofitionis fecuti funt. Tibi igi-

tur, H. L. non ingratum fore confidimus, fi noftrara qualemcunque operam in eo pofuerimus, ^ut indagemus iplum ordinem temporis, quem fefe inter habent epi-

ftolse Paulinx: quod cum fécerimus, benigniorem fuam

perofficiofi nobis expetimus cenfuram, fl, mter tot fen-

tentiarum divortia eruditorum, non ex omni parte tuis fatisfecerimus defideriis,

§:n.

Inter S. Scriptores N. T. non poftremus divus-Pau¬

lus, XIV. erjamnum fuperftitum Epiftolarum Audor exftitit: _quarum prima infcribitur ad Romanos, b\nx

datx ad Corinthios, una ad Galatas, Ephefips,. Philip- penfes &ColoiTenies, binx ad Theftaionicenfes _totidem-

que ad Timotheum, una ad Ticom & Philemona, ad Ebrseos deniquei Epiftola agmen claudit. Hane vero

Epiftolarum collocationem ordinem ^non Elftere chro-

nologicuro, nifi qui omnia ignorat, ignorare ^non poteft;

eara enim ferme hodie, inquit BENGELIUS, obtinent feriem in codicibus, ut plurimorum _{qUcEque verfuurn} prima fiftatur a). Tantum vero jabeft, ut exiftimem il- Jum ordinem efte improbandum, quem nobis infinuaC Sacer Codex, ut eum potius fuis'non deftitui vel ve-

tuftiorum fcriptorum

fuffragiis

b)3\ vel rationibus haut- qua-

a) Gnom. N. T. _{p. j8$.} b) Rumpzi Crit p, ioo.fq.

€T

)

7

( '©

quaquam negern:

fed fic

tamen non dubitaverim mnl-

to digniorem

confideratu

fore ordinem Chronologicum:

illo cnim conftituto, & hiftoria Apoftolica & ipfäe Epi-

flolar mutuam fibi Iucem afferunt: & congruentia noe-

rnatum locutionumque in Epiftolis uno tempore fuper

erdem rerum flatu fcriptis cernitur: & incrementum A- pofloli fpirituale cognofcitur c). Imrno, dici non pot- eft, ait

BARONIÜS

d)> in quos errores temporura

ignoratio induxerit interpretum nonnullos: funt enim,

ut exemplo res magis diluceat, qui putent naufragium

ad Melitam, quod Lucas ^narrat A3. XXVII. unum e jtri-

bus fuifie a Paulo enumeracis ² Cor. XL, non animad-

vertentes, fecundam ad Corinthios Epiftolam, longe

ante illud naufragium efle (criptam. Quamobrem fcru- pulofa, quee videtur, in hiftoria ^temporum

indagatio,

quantum conferat ad veram atque genuinam DivinarScri-

ptone interpretationem quisque facile judicabit. Qiiera-

admodum vero fumm® omnino efb utilitatis & emolu*

menti hare temporis indagatio, ita, judicé PRITIO <??,

non eft aliud facile argumentum tantis tenebris involu-

tum, tam multis difficultatibus impeditum, tantis deni-

que dotSlorum a fe invicem diftenrientium velitationibus jadatum, quam quod in

dimetienda

temporis rafione, pr^fertim

ti

rebus facris fiat adplicatio, occupatur.

§. III.

In vetuftifllmis, qui hodie exftant, Codicibus MSS.

eam ferme deprehendimus Scriptorum N. T. difpofitio*

nem, ut, ad Epiftolas quod adtinet, Paulinas prarcedant Cåtholicae, quem etjam

ordinem

^y apud PRITIUM

f)

ob-.

c) B^engel. verba l. c. d) Ann. ad annum Chrifti 58.

SeB. _42. e) Bitrod. in N. Ti cd Hojfm. p. 460. j) l, c. c.

3<>. p, 3S6.

m ) 8

c @

ebfervafle vidimus Codicem AIex3tidrinum* hane forte ob rationem, quod hae Judasis, ^per totum orbem terra- runa difperfis g), adeoque plaribus ecclefiis dicatae fue-

rint * illac vero fingulis f. ecclefiis C etjam certis perfo-

nis. Dein _{vero, non} ita multo poft, Catholicis _pra:- pofitae funt Paulinaej fic obfervamus ORfGlNEM apud EUSEBIUM, Paulinas Catholicis antepofuiflTe. TER- TULLIANUS de pudicitia & CYPRIANUS de exhor-

tatione Martyrum, argumenta ex (acris litteris defumta,

ita difponunt, ut Pauli Epiffolce prinaum locum obtine-

ant. Iri Paulinis vero difponendis, fi exceperis unara,

uae titulum fert ad Ebrteos, ordinis ratio fine dubio efumta eft, vel ex amplitudine materiei, quam conti-

nent b) (§. 2.), vcl ex praeftantia earundem i), vel de- nique ex ecclefiarurn & perfonarum, quibus midae funt, dignitate k)-, hinc nullo patefcit _negotio, cur Epiflola

ad ecclefiara Galatiee, quse integra erat provincia, pra»- ceHerit illas, qua: ad unam data: fuerunt _civitatem, Phi- lippos, puta, Coloflos & Theflalonicam. Epiftolam vero ad Romanos & Corinthios iflis omnibus prteponere

placuitjOb harum urbium excellentiara /). Ad integras porro ecclefias millas litteras excipiunt, quae ad certas per-

g) Jac. 1: ^{1. 1} Pet. I: ^1. h) ita Calovhis in Bibi, il- luftr. pntat: inter eas, inquit, qua ad ecclefias fcripta funt epißola, prima efl^, quce ad Rom. deflinata efl ccclefi-

am — ob hujus prolixitatem inprimis ob ejus prseflan-

tiam dignitatem, qua

reliquas

^omnes

^anteceUit.

ⁱ⁾ conf.

not. hk) add. Gerhard, qui aicit: inter /5. Paulinas_prima,

efl ad Romanos non Scriptionis tempore, fed dignitate, _quia

ob rerum, quas pertraElat^> majeflatem clavis Tbeof reSle vo- catur. k) conf. Mitt. prol. N. 7. I) Horat. L. 4. od. 5.

Romarn vocat principem urbium Florus L. ^{2. r,} 161 ad-

pettat Cmntbum Achajce caput, Grceei# decus.

& ) 9

( ®

perfonas deereta» funt, Timotbeum nempc, Titura Sc

Phiiemona. Epiftolam rienique ad Ebrafos in ultimum

locum conjeftam fuiffe exiftimarous, quod ejus olim

auRoritas apud Greecos pariter & Latsnos iaboraverit m)t

Hic ordo Epiftolarura, in Bibliis neftris hodiernis Gra>

eis & Latinis comrnuniter e(t -receptus.

§. IV.

Quod fi vero» quam nos fufeepimus, fpartam rite

ornaremus, oporteret nos primo omnium demittere ad definiendam aeram converfionis Pauli, ab bac enim rite determinata, quanta, quanta efl chronologia pendet re-

rum ab Apoftolo geftarum n). Ad, fa*ente cel, PRI-

TIO o), de hac adeo diverfce eruditorum (ententia? ex-

ftant, ut merito tricum illud proverbium cogites: quot

capita, tot Penfus. Alii enim epocham converfi Pauli conftituunt annum imperii Tiberii 22:um, qui 3S:tus eft port ^natum Salvatorem, cujus fenfentia? patroni fuot PEARSONIUS /»), USSERIUS & D.JOACH. LANGE q\

quos fequicur DODDRIDGE r). Alii exiftimant, infi-

gnem iftaro Pauli mutationem enirni sncididein annum 4:tum C ultimum imperatoris Caligula?, cui refpondet

40:us ter. vulg. f nati ialvatoris, quos inter SPANHE-

MIUS s) Sc Her. V1TSIUS t). Alii denique alium e- jus rei terminum defignant: quas do£tifTimorum viro-

rum diverlas fententias cbllegerunt fuisque librarunt pon- deribus laudati SPANHEMIÜS ^ac PRITIUS. Ad ho- rum ergo fcripta ifbarum curiofos fubtilitatum ablegatos

B vo-

m) Prit. /. c. p. j6. n) l. c. c. 1$, p. 467. o) /. e.

c. /7, §, 6. p. 24j. p) Annal. Paulinip. 2. q) Comm. dt

vita Pauli, SeSI. L c. 2. jf. 1. r) Kärtzer begriff der A- poßeIgefcLichte, s) Dijff. de c011v, Paul. epocb. t) mele-

temat* Leid, dt vita Pauli.

@ ) 10

(

Sf

volumus: nobis enim nec vacat, nec lubet in Chrono-

logicas iflas, qua? vix exitum habitura? fint, difficultates

nos indüere. Monuide hoc loco fuffecerit non manus

illum Epiftolis fcribendis admoviffe, _quam ftatim ad

Chriftiance focietatem fidei acceilerat: aliquammultum temporis fundandis Eccldiis impendifle prios videtur ⁵

quam, qui Epiflolarum fcopus fuit, faluberrimis illas rao- nitis corroborare, fvaviffimis corafolationum fomentis lenire, _natosque in iliis errores corrigere potuerit. Qute

vero primumr quacque deinceps exarats; fintlitterac, pa- lam facere conabimur, fecuti vefbgia peregrinationis Pau¬

linas, a Luca in Apcftolicis Acribus monftrata, quacque prarterea fe in

Epifiolis

ipfis. offcrentia indicia. huc ^nos.

dedueere queant,

§• v.

Fide donatus donisque Spiritus locupletatus ^com-

moratus aliquamdiu eft Apofioius Damafci, prima, notv

fine _audientium fluporq, iui Apoflolatus tirocinia in ifta

deponens urbe, quam fuae deftinaverat lanienae, A&.IX.

19. Hinc vicinam. Arabiam petiit, reverfusque Dama- fcum, exadlo triennio, Hierofolymam fe contulit, Gal.

I; _{17, 18.} Act. IX, 24. fequ. Qjum vero ipfi infidias

maehinarentur J tid^a*i, dedueitur inde, pofl quindecira

dierum _moram, Cacfhream Gal. I: 18. Ad- IX: _{30. at-} que hinc Tarfum navigat, ibid. Interea vero dum illic

efiet, accefilt Barnabas Anrioehiam,. allectus fama diditce e.tjam ibi gratim fpiritus, iilorum min fterio, _{quos ex-}

des Stephani e Judsa extrufos alias adire terras coege-

rat Act. Xf: 19, fequ, Barnabas hinc Tarfum petiit, quaciiturus Paulum, quem fecum deinde Antiochiam de- duxit AT. XI: _25. Hic iliis fociarn pperam in fines Ec- clelia? prolatandos infumencibus, pracdicit Agabus famem

terrarum oibi incubituram, de _qua pracmoniti fideles

An~

# ) II

(

#

Åntiocheni, decernunf, _{ut pro} fiiis quisque

facultatibus

aliquid conferret, ^quo tenuiorum in Judaea fratrum in- opia fublevaretur: hxc Chrifbanac überalltatis pignora Hierofolymam deferuntar per Paulum & Barnabam A dl.

XI: _30. Bi vero ifta fun3i legatione Antiochiam rever-

euntur A3. XII: _2j. Mox vero inde, Spiritus San3i ^mo- nitu, profe3i pergunt Seleuciam, unde in Cyprum navi- gio trajedti in Paphum usque inclutiflimam infulae or- bem penetrarunt A3. XIIF: 4, 6. Papho reli3a venerunt

Pergam Pamphyliac Aul.

Xlfr:

13; hinc Antiochiana Pi-

fidiae Aul, XIII: _14., unde a judads expulfi Iconium, Ly-

eaoniae oppidum, fe contulere Aul. XIII: 51. Sed nec il-

lic tutior illis manfio obtigit: malevolorum enim infidiis impetiti fecefTerunt in eiusdemregionis oppida alia, Ly-

ftram & Derben A3. XIV: 6,20. Ex _qua pofleriori urbe re- verfiluntLyftram,fconium &Antiochiam,firmaturi fidem,

quaminincolarumanimis pridem accenderantA3XIV:2i.

Hinc, peragratis Pifidia, Pamphylia, Attalia, redierunt

Antiochiam A3. XIV: 24. Acciciit vero, ut quum Pau¬

lus & Barnabas ^a longinqutr peregrinationis molefliis in

ifta urbe refpirarent aiiquantulum, turbas eierent auidam

male confulti homines e judaea profe3i: docuerunt enim falutem gentibus fperandim ^non efTe, ni Mofaico ritu circumciderentar. Pofl acrem velitationem convetdt,

ut laudati Apofloli cum quibusdam aliis Hierofolymam adfeenderent, fuper ifla ccntroverfia confultum ceteros

Apoftolos & feniores A3. XV. 22. Hac felicitcr obita

legatione redeunt Antiochiam A3. XV: _3c. ubi quum

aliquot dies coromorati dient, vifum eft Pauloj operas

pretium revilere Ecclefias, quas in compluribus ha3e-

nus urbibus condiderat: id, quod ^nec Barnabas difplieuit:

ceterum vero fuper ^re perquam exigua oritur inter i- pfos, fideliflimos ha3enus confiliorum _atque itinerum iocios difeeptatio, quas eo tandem proceflit, ut alter fe

ab altero,

fegregaret:

Barnabas petiit Cyprum, Paulus

B 2 vero

• y iz (

*

vero Syriam & Ciliciam A&.XV: 41. Unde Derben &

Lyflram venit ACt. XVI: ^1. _atque heic fibi itineris fo-

cium adlcifcit Timotheura: _quo comitatus petit Phry- giam & Galatiam, Afix Minoris regiones, prohibitus ^a Spiritu,ne in Afiam, peculiariter lic di&am, proficifce-

retur, A£h XVI: d. Inde Mylla praeterita venit Troa- dem, maritimanr» Afia? civitatem Act. XVI: g. Heic ^no¬

durna vifione _{monetur, ut} in Macedoniam tranfiret Ad« XVI: 10. Itaque Troade profedus rectum curfuna

tenuit Samothracen, ^hinc fequente die adpulit _Neapo- lin, unde Philippos venit, urbem in mediterraneis, Co- loniam, & quidem juris Italic! Act. XVI: 12. Deindc i-

ter fecit _per Amphipolin, urbem Philippis vicinam &

Apoloniam, venitque Theflalonicam, _primariam Mace- doniae urbem A£t. XVII: 1. atque hinc Beroeam, itidera Macedonia? urbem prope Pellam: ubi reliåis Sila & Ti»

nxnheo, iple contendit Athenas Ad. XVII: _{14, 15. at¬}

que inde digreflus Corinthum petiit Ad. XVIII: ^1. ubi plufculum temporis commoratus priorern fcripfifle vide-

tur ad Theflalonicenfes Epiftolam: id quod his probarl poteft argumentis* Quum Athenas proficifceretur Apo jftolus, reliquit Timotheum & Silam Beroeas, datis ad illos mandatis, ut ventis remisque omni ad le feftinatio-

ne eodem properarent A£t. XVII: 14, 15. Ad Paulura

quidem illos Athenis

morantem conveniOe, diferte ^non

ciicit Lucas; led confici id tarnen poteft, quum ex man¬

dato Apoftoli

avidaque

exfpeftatione Ad. XVIf: 16. tum

etjam ex verbis ipfius 1. Theff! III: 1, 2.

iv^auysv

^kootx- Åettp&ijvxf tv A$y\ccis yovoi xgy ivréy^ciysv T;yo&eov hs ro

stlfåcti vyas k. r. A. Hinc conftat & Timotheum ali-

quamtifper ^{una cum} Paulo fuifle Athenis, & hinc eum

ablegatum fuiffe Theflalonicam ad confirmandos fideles,.

Poll dilcefium Timothei perrexit Paulus Corinthum,

quo deinde,

legations

illa ad Theflalonicenfes fun&us,

©

J _>3

( ©

Timotheus acceßlt A£l. XVIII: _5. de conftanti illorum fide & caritate exoptatiffimurn adfcrens nantium: _ec^n

inquit Paulus ^i. Theff.III: _{6 ,7.} IX&0VT0S

ypccf d(p vpcev - - - 7Tct^s'/.'AY!br]jj.sv,

dßaXCpciy

£(£)' omTv» Hinc

conficitur exaratam efle haue Epiftolam, quum primurn

Theflalonica ad Paulum veniflet Timotheus, & quum hic ipfi una cum Sila adeflet, nam horurn etjam no- mina in fronte Epift^la: ^occurrunt. Theflalonica autem

redux Timotheus non Athenis, fed Corintbi eonvenit Paulum: atque ideo fallit lubferiptio vulgata, ^quaeAthe¬

nis feriptam efle hane Epifiolam indicat.

§. vr.

Quum _ergo

priores

ad

Theflalonicenfes

litter«non

Athenis, fed Corintho data: (int, palam eft, erroris fe adftringere vnoygciCpyj* Au&orem, qui poftericris ad eos-

dem Epiftolx natalem locum cradit Athenas fuifle. Ad fidem _pronum eft, intra fefquiannum illüm, _quo Apo-

ftolus Cormrhi degit, etjam hanc feriptam fuifle &qui-

dem non multo poft, quam priores illa: exarata:effent.

Quum enim Paulus audiviflet fuifle inter Theflalonicen¬

fes, qui aliorfum, atque ipfe voluifTet, verba ejus vel

ore prolata vel prioribus iitteris comprehenfa aeeepiflent;

quafi dies Domini, de quo coram

ipfisatque

inEpifto-

la locutus eflet, inftaret, jam tum viventes homines de- prehenfurus; opera: pretium efle duxic, pofterioribus his-

ce Iitteris revocare animos illorum in memoriam_eorum, qua: fuper ifthoc argumento ex ore ejus pridem haufis- fent; futuram nempe prius, «Vc^cr/W & furre&urum

efle rov äv$goo7rov r%? djJtcc^Ttoos, rev viev riji' d7t(aKe'iots 2.

ThefT. II: _3. Et quum, ipfo docente, feirent quidnam eflee, quod hujus adventum tardaret, ^non oportere illos

indicat ideo a fide deficere, quod Dominum non iiliec*

Venire deprehenderenf,

B $ §. VH

$ )

i4

C

^'

'3§

§. VII.

iVnno cum dimidio Corinthi exaclo, (ollens Paulus,

cum Prifcilla & Aquilla, e Cenchreenfi _portu Ephelum adpellit A£t. XVIII: ^{18, 19.} ubi pauxiilum temporis com- moratus per Casfaream properavit Hierololymam A i.

XVIII: 22. Hine defcendit Antiochien Phrygiaraque deinceps & Galatiam peragravit A3. XVIII: _23. Paulo- que poft, ut propofuerat A&, XVIH: ^21. revertitur E-

phelum., unde haut ita pridena fuerat digreflTus A3. XIX:

i. In principe hac Alias urbe aliquamdiu iedulam

operam_docendo.impendit_IntereaEuangelio, haut fine fruet11 fmgulari,

vero quum illic efTet muneri !uo oö-

eundo intentus, magnorum confilia itinerum animo ^con-

cipit: induxit enim animum, _peragrata Macedonia &

Achaja, Hierofolymam proficifci, Romarn etjam dicens inde _oportere fe videre A3. XIX: 21. Sed prius, quam hoc iter fufcepiflet, fcripfide videtur priorem, quam ha- faemus,ad Corinthios Epiftolam. Primo enim omnium conftat non fcriptam illam fuifle ante reditum Pauli ad

Ephefios ex itinere Hierofolymitano: id, quod vel inde

folis luce clarius eft, quod, quum ifts littersfcriberen-

tur, ita inter Corinthios docendi felicitate exlplende-

Iceret Apollos, ut edent in Ecclefia, qui ejus nomen in titularcItolica Hiftorialectasdifcimus,nomen virumconvertident:iftum, eloquentia;at vero ex& do-Apo-

ctrinas laude inclutiflimum, Ephclum primum venillc atque_{lae &} inde, uberiori Euangelii notitia, minifterio Aqui- Prifcillse, inftrucium adpulide Corinthum, tempore, inter priorem Pauli ab Ecclefia Ephefma digredum, de

quo Act. XVIII: 22. atque ejus reditum, medio, conf.

Å£t. XVIII: _24. feq. XIX: 1. Sed _neque Epiflolam iftam pofl fcriptam putamus, quam Apoftolus, reli&a lecun- dum Ephefo, Macedonicum iter ingrelTus elTet. Non- dum enim Afi* illum fines egreflum fuifle vel inde con-

fici

8

) (

8

fiei pofie videtur, quod plurima Corinthios falüte im*

pertiat, nomine cum Ecclefiarum Åfianarum, tum Ipe-

ciatim Aquilae & Priicillse i. Cor. XVIt 19. quos Paulo

contubernales fuifle Ephefi conftat: At iftos fuifife Ma-

cedonici focios itineris nullo probari potefl:argumento;

quin potius probabile videtur, vale illos di£to Paulo E- phelum relicturo Romarn reroeavifie conf. Rom. XVI:3.

Quo etjam accedit quod difereiftime

planiiTimeque

dicit ipfe i. Cor. XVI: 2- Ephefi fe commoraturum elTe ad feftum Pentecoftes: unde conficieur iplum, quum haj

icriberentur littene, verlatum fuifie vel

Ephefi, vel in

vicino quodam fecefiu; tempore enim diuturnioris in

urbe ifta commorationis, in vicina Afiae loca divertifie nonnunquam videtur, conf. A^.XIX: 10. Quum ergo ita fit, a nobis utique adfénfum impetrare non poteft Au-

ftor u7roy^0^, qua ex Macedonica urbe, Philippis, lit-

tera; iftae arcefiuntur.

§. VIIL

Sedato, quod Demetrius excitaverat, Ephefino tu- multu, de _quo Lucas A£t. XIX: 23. feq. non commo- dum fibi Paulus exiftimavit efie, diuturniores in ifta ur¬

be moras neuere: itaque amplexus fratres, viam per- rexit inMacedoniam Ad,.XXri. ita tarnen, ut in Troa- de lubfiiterit primum aliquamtisper, fperans fe ibi of¬

fenfar11m efie Ticum 2. Cor. II: 12. qui ftipis, in ^ege-

norum ufum fidelium, coMigendse caufla Corinthum profeåus fuerat: _{quum vero} ifta fe fpe deftitutum efie

cerneret, properat in Macedoniam conf. Aift» XX. 1. &

2. Cor. II. _12, 13. Huc venit etjam eodem _temporeTi¬

tus lattum Corintho nuntium adferens de floreftti illic ecclefiafiicarum ^rerum _{ftatu: quo} mirifice exhilaratus Paulus, fcriptis pofterioribus litteris laudat Corinthiorum pietatem pratclarumque ftudiura fuis oblequendi

moni-»

© ) i6 ₍

$

tis & pro faculeatum ratione juvandi _pauperes. Scriptam

enim ede poderiorern ad Corinthios Epidolam ido tem¬

pore, quo in Macedonia

degebat

Paulus, pod digredum

ex Ada, & non multo pod _quam Titus iliuc venidet

ex Corintho, plunbus probari poted argumentis. Pri-

mo enim mentionem facit calamitatum, quibus in A- fia, ^forte Ephefi, expofitus fuidet 2. Cor, I: 8. Deinde raieminit de accedu Titi in Macedoniam, Isetitiique,

qua iplum perfudidet _{acceptus per ilium nuntius de pie-}

tate Corinthiorum 2. Cor. VII: 6. feq. Quin ecjam glo¬

riatur in Epiftola de Macedonum liberalitate, quod lar- gam conferre dipem _{pergerent, excitati} cohortacionibus ipfius provocatique exemplo Corinthiorum: ^{hos enim}

lé laudavide dicit coram Macedonibus ob munificentiam

in egenos; ne vero ifta? laudes vana; viderentur atque

ipfe adeo pudore eonfunderetur, fi quidem Macedonum aliqui fecum prohcilci Corinthum vellent, atque tunc

deprehenfuri cdent nihil ibi in pauperum levamentum ede colle£fcum, dicit fe _opera? pretium duxide quosdam

fratrum praemittere, qui curarent, ut, quum ipfe acce-

deret, parata edent omnia, vid. 2. Cor. VIII. & IX. Quis ergo ed, quin cernat tunc fcriptam ede hane Epidolam,

quum Paulus in colligendis eleemofynis occupatus in Macedonia, iter meditaretur Corinthum, _quse illic etjam colle&a elTet, dipem

Hierofolymam

adfportaturus? Non ergo intercedimus, _quo minus admittatur v7roy^u(pyj, _qua

fcripta

dicitur ^ccuo (pi?il7^7Toov ty\s Mctv.s$olcts.

§. IX.

Peragrata

_Macedonia, defcendit Apoftolus in Grx- eiam, atque ipfam adeo, ^ut in pofterioribus litteris _pro- irsilerat, Corinthum, _accepturus dipem, _qua?, curante

Tito, colleda in Achaja erat, Act XX: ^2. Exa£is heic tribus menfibus reda cogitabat in Syriam» ut, quamfie-

@

)

17

(

3S

ri potuMTet, brevi/Tlrna yia colleåas deferret Hierofoly-

mam: qnum vero prafenfiflet flxuctas fibi infidias efle

a malevolis Judars, commodius vifum fuit, flexo kinere,

redire in Macedoniam atque inde in Afiam tranfire A&.

XX: _3. Ad hoc tempus referrfnus fcriptionertt celeber-

riraas illius ad Romanos Epiftolee: id, quod hoc cercius eft, quod Apöftölus ipfe dicit Rom. XV: 25, fe tunc iter fa&urum eile Hierofolymam, ut diftribueret i ilic colle- dias in Achaja & Macedonia eleemofynas, atque fub

finem infuper Epiftola;, falutem impertit Romanis illo-

rum nomine, quos Lucas Adl. XX: 4 Hierofolymita-

ni illius itineris focios fuifle dicit. Et fuifTe profecla

ratio videtur, cur Auåor ipfam urhem Co-

rinthum ejus dicat natalem locum efle: cornmendat e-

nim Romanis Phoeben, Diaconiflam Ecclefla:, qute flo-

ruerit Cénchreis Corinthi portu, Rom. XVI: 1. per quam etjam, ^ut fubfcriptio habet, roi(Ta videtur Epiftola: ne- que prasterea, ex quo Corintho digreflus erat, ufpiam legitur diuturniores traxifTe moras, fed , qua potuit,fe- Rinatione Hierofolymam properavifle.

§. X.

Quod ad litteras adtinet ad Galatas, fateri cogimur,

perquam tenuia in illis fe nobis offerre veftigis, quse ad tempus fcriptionis nos deducant. Quod fl tamen

conjedhiras non omni prorfus probabilitate deftitutas fc-

qui velimus, dicere convenit, fcriptas efle, quum Paulus

in intinere eflet Hierofolymam verfus. Primo enim non

multo poft fcriptje videntur, quam Galata: haufiflent Eu-

angelii do£trinam: alt Paulus Gal. I: 6. ort hta»

vrotyj-cas fjiiTc&TiSsc&e ^007:0 r 8 xotXhotvros _vfAccr, Docuit a li¬

tern Apoflolus in Galatia paullo antequam proficifcere-

tur Ephefum A&. XVIII: _{23. atque} ideo paucis ante an-

nis, quam Hkrofolymitanum iter

ingrederetur.

Dein-

C _ce,

@

)

is c

m

de, ubi C. II: v.io. dixit, ceteros Apoftolos, jacobum, Cepharr» & Johannem, roonuide le & Barnabam, ut u-

bicunque Evangelium inter gentes dideminarent, ^me-

mores edent pauperum, addit, ^o y&j hnéScccot civre r&re

yrcivjacti, quod etjam ftudui jacere: _quo quidem refpexide

eum dixeris ad ftudium a le impenfum colligendis in Achaja & Macedonia elcemolyn;s. Forte ergo, quum Paulus venidet in Afiam, Troade commorattis feptem

dies Act. XX:6, accepto nuntio de defectione Galatarum,

in animum induxit, midrs litteris, illorum _coarguere le- vitatenu- atque fic ^non multo poft, quam fcripta elTet

"Epiftola ad Romanos, unde etjam plures huc transfufac leguntur fententia*. Non habent quidem, fateor, quas protulimus, argumenta vim

demonftrandi,

led quis da-

bit certiora ? Probabilius utique eft fcriptam iilam ede tempore ifto & loco,quem indicavimus, quam, ut fub»

fcriptio habet, Rotnae ex vincuiis.

§. XI.

Quum Paulus venidet

Hierofolyrnam,

parantur vi-

tas ejus variac infidiae, a pervicacibus Judatis, quibus o- mnibus divina gratia ereptusi Ciefaream deducitur: ubi in cuftodia _perbiennium adférvatus Romarn tandem ex voto fuo defertur. Quid ^vero ipfi deinde acciderit, id reticent Apoftolici annales a Luca _{contexti: ceterurzi}

vero fert _communiseruditorum Fententia, bis ällum vin*

cula pertulide Rom«; priora evafide & in pofterioribus

damnatum necatumque fuifTe. Ex prioribus illis plures

eum Icripfille Epiftolas conllat, in quibus primum lo-

cum concedimus illi, quam ad PhilippenFes raifit, Edc

autem illam Romas & quidem in carcere fcriptam, inde conficitur, quod nomine r&>v ix rtf? Kccivccgos cr/Jcc? Phi-

lippenfes

ialutat, fuorumque ^non uno in loco memi- nit vincuiorum _{conf. Phil.}

I: 13, 14, IV;22. Quin ve-

v. ro

& ) _*9

©

ro ex prioribus mifia fit vinculis dubitsre cerfe non pot^

eft,

quisquis perpenderit,

^qua: C. l:v.2$. ScC.lhv.24.

diflerit de fperato ad Philippenfes acceffu (no. Dicit e- ntrn aacipiti fe, moriendi, an vivendi, defiderio difli-

neri, Mori qnidem mailc, fi ad füa refpiceret comrao»

da, fed extentius tarnen vita: fpatium magno före iU.is

nfui. Hifce fubjungit C, I: v. 25. k§4 tSto T>er>cfoo.s Ida,

0T.1 yevx >{<£/ c vy7?x(?ccyevh ^Tixnv vyoöv, <5cC. TI: V. 14 7>s7Toi- ds ev Kvalte oTi i{gtj dvro7 rxyjsx7 ehévrcyxi. Hinc _patet

non dubiam tunc liberatiönis fpem ipfi adfuififie, aut

divina il!um patefaålone rnonitum fuilTe, fore, ut liber

e carcere exiret, _atque in Macedoniam dentio veniret*

ici quod etjam non multo pofl eventu comprobatum

eile videtur. Interea tamen le ad iplos Timotheumrnis- fururn _effe pollicetur C. II: _{19. atque tunc} prirnunri ait

ad eos proficifci Epaphroditum v. 25. qui etjam hane fecum

Epiffoiam

tuliile videtur.

§. XII.

Eodem tempore & loco fcriptae fuat bina: Epiftolte alite, ad Ephefios & Colollenies, miflac-, ^ut _perquam probabile videtur, per Tychicum: ita eniin Colosfen-

ies adioquitur C. IV: v. 78, rd ^vmt eye 7.xdvrx yvooglrei ti- fjüv T\j%ivxs - - cv eTTeyipx _{tfgos vyx7 i}17 dvro tÖro ^{k. t.} A,

Qua: ferme eadem verba leguntur in altera illa ad Ephe¬

il^os C. VI: 21. 'tvci Jg edrjre Koij vy.iir rd ko&t eye, ti 7S^d<r-

<700, 7rxvroo vylv yvcoglcrei Tvyjvds ^{• - -} b^v £7rey^px 71^07 vyx7

gi7 dvro T8T0 k. r. A. Atque eil praeterea utraque Epifto-

k argumenti ejusdem, plures exhibens fententias, ver- bis ferme iisdem prolatas, ^ut altera alteri lucem foene-

rare queat. Quam etjam ob caufTam, fuere _{qvum ve¬}

teris, tum recentiorrs aivi" eruditi tion paucij qui fufpi-

cati fint, Epiftolam qua: ad Ephefios inferibieur, ante o-

celos habuiile Apoflolum, dum C. IV; v. 16. jubet Co-

C 2 los-

@ ) 20

(

@

lodenfes lechm a fe Epifiolam ^mittere Laodiceam, ^at»

que inde eam, quam Laodicenis fcripfisfet, repetere*

Non efle enim, quod infcriptio infinuat, Fpiftolam ipfam Ephefiis, Ted Laodicenis fcriptam, inde fe ajunt induci,

ut credant, quod fcripta fit tanquam ad homines fibi

tama tantum notos, quos ipfe non vididet; neminem enim ffiutat nomine, nullam injicit mentionem rerutn

apud illos gefiarum, audiviffe fe ait hominum ore ce-

lebratam fidem 5c caritatem, atqne ipfos vicidim audi¬

vifTe indicat conceflam fibi gratiam obeundi inter _gen¬

tes docendi _munus, conf. Epb, 1: 15^ III: ^2. id quod

minime convenit in Ephefios, q nos optirne noverat,

ipfe iliis notiffirrius, utpote apud illos triennium ^com«

moratus: perbene autem convenit Laodicenis, quos non

viderat, Colosf II: 1. quemadmodum etjam iisdem ^ver- bis laudat Colofienfium fidem C. 1:4. aV.so-xv-m-, inquit,

TYjV 77/VIV VfAbV ivXglSM lYj<T8 TYjv dyOC7X7\)> ^{TYJY il? 7TUYTCCS}

rit? dylvs x. t. A. Sed _utcunque ifia erunt exifiimata,

certum tarnen ed, _ueramque Epifiolam fcriptam eile ex

vinculis, vocac enim fe fusque capdvitads me.

moriam commendat.

§. XIII.

Obfervavimus §. XII. Epifiolas ad Colofienfés &

Epbefios mifiäs fuifie per Tychicum: _{quum vero ipfius}

concies itineris fuerit Onefimus Coli. IV: _9. palam efi ^eo-

dem etjam _tempore fcriptam cfle Epiflolam ad Philemo-

nem. Erat enim Onefimus fervus Philemonis fugidvus, qui Roma: a Paulo Chriflianis Sacris imbutus, _quum Do¬

minum, _quem

dereliquifiet,

revifere non forte auderet,

ni commendatitiis litteris munitus efiet, in animum in- duxit Apofiolus, hoc fcripto F.piftolio, priflino ^eum Do¬

mino reconciliare. Traditas autem fuifie litterulas bas Onefimo ipfi perferendas conficicur ex ^{v. 12.} fq> Etquum pra-

© ) II

(

praterea Paulus haut oblcure indicet, fperarc fe brevi fu¬

turum, uc carcerc folutus liberum impetraret acceffum

ad Coiollenles, cujus gentis PhÜemon füifle videtur conf.

Coli. IV; 9. eil ratio, cur dicamus hanc, _{atque ac} prio»

res illas Epiftolas, ex prioribus vinculis fcriptam eile.

§. XIV.

De auftore Epiftohe ad Hebrasös non idem fenti-

unt omnes; fuere, qui illam Paulo abjudicatam vel Z«-

fce vel Barnah^£ vel dementi Romano vel Apollo adfcri- pferint^ Noflrum ^{nunc non} eft ad illas ^nos demitfere li-

tes dirsrnendas: fecerunt hoc perqfnarn egregie viri de

hoclitterarum genere meritiffimi, SPANHF.MIUS, VIT- SIUS, PRITIUS, MILLIUS, STARKIUS aliique; poft

quorum ergo collocatos in hoc argumenta labores, pro

re nobis conceila fumere liceat,efie hanc Epiflolam ge¬

nuinum gentium ApoftoÜ fastum, non forte diverlara

ab illa, de qua, ad concribules luos a Paulo mina ^,

meminit Petrus 2, Ep. C. III: v. 15. Atque fic fuperell>

11t videamus _ecqua luppetant argumenta, unde tempus ejus dignolcatur. Ex Italia eile eam fcriptam mänifeftum

eil: ex falutacione, qua Hebräjos irnperrit C. XIII: 24.

nomine rm cc7ro rvc 'IrocKiöts: nec defuerunt, qui fpeci-

ölius iplam urbem Roman* defignent. Scripta autem

tunc videcur, _quam jam vinculis folutus eilet Apofto-

lus; ^non enim ibi, quod confvevit alias, du'okanter de

fuo reditu loquitur, led C XIII; v. 2%. adfirmate dicit:

yiVteVKtre rov ccöf:\(pov Ti^éSsov olvroAsKv/uhov^j /usS' é, sxv ra5- Xl0V w'xyTC{li Ij/jocs. Afque C. X: v. 34.- de beni-

gno Hebrsorum erga fe captivum adfecfu loquitur,tam*

quam de re, qua^ prteceriiilet: neque obflat, quod C.

XIII: v. 19. jubet IJebratos precibus pro fe Deum adi-

re, 7voi rccxicv cc7T»a<xToc^uBy] ccvtgic, non enim ibi fermo

efle videtur de iiberatione ex vinculis, fed potius de

C 3 arao-