RUM NON-FUN-

Q^B.V.

Continuatio

RTICULO-

RUM NON-FUN-

DAAlLNI ALIUM,

PRäSIDE Quam

T O H A N N E

ESBERG!O,

Antiqua» Upfa!. Eccl. Paft. & Prap.

nec non

h. t.

Univ.Upfal.

Rectorj Magni fico

xAdpublicum examen dej ert

Refpondens

ARVIDÜS HEDENSTEEN

Dalekarlus

In Auditörio Gußaviano Majori

*d diem _tj Junti Anno GI3I3CCVII. boris

*nte

tneridiem confvetis.

UPSALI^:,

Typis Wernerianis*

V I R O

Admodum Revirendo & PrdctariJJhm

Domino,

Dr N I C O L A O

RABENIO,

Hedmorenfium Pastori

nec non vicinarum ecclefiammPRAPOsiTO mc-

ritiflimo, Promotori fuo ccrtiflirno-

Prudentißimo Vir ^o ac Domino, Dn.ARWID

Senatori & Mercatori Hedmorenfi,

Parenti Chariflimo.

Sgedmen bocce Theologicum, licetfub tute*

la allen* eruditionis Magnique Tbeoloß

lucubrationibus tn lue c tu prodeat: tA-

wen

in tefjeram grati animi ob p turim A

& ingentia in fe collata beneficia> ti fi" pl

du

lam bencvolentia Veßra ultcriut dw ^C(

ratura

dedicat & offert

Admodum Reverendi & Prascla-

riffimi Praepofiti

8c

Chariffimi Pareiitis

CuLtor obferTjantiff»""®

ditut Mfcquenttjfimm

H-

Ht

28i §g»

Cap. V.

be Immortalitate Primorum hotninmt.

i

§. L

;Nter Articulos Non*

fundamentales re-

férendam elfe do- Ärinamde Immor*

talitate primorum

—,—parentum in ftatu

integritatis indigitavim9 fupra Cap*

Jl' J.IIL ^p. ii2.115, quam a Pe-

Jagianis veteribus impUgnataffi fil-

iue ex binis Auguftini teftimoniis

probat Johannes Gerhardus* Lo-

corum Theologicorum Tom: Seej

Löc. XL De Imagine Dei in hörni-

ne ante lapliim Cap. IV. 99. y*

109. eandemque hodie å Soci-

ftianis ftrigilari & ca rpi neminem

Wem ignorare arbitror*

A §. It

,\ «e 282 p*

§. ii. ;!

"ftJE itaque nobis vel aliis impedi-j ■'

ment o ac fraudi (it ambiguitas 3

in Immortalitatis voce delitefcens, quo eam, ad primorum hominuin j

conditionem adplicatam fenfu ad-

mittendam effe, quo ve repudian-

dam paucis expoxnemus. Immor- ^,

talis namque dicitur i. qui peres- j

fentiam 8c independentiam ab{

terno neceflario vivit, 2. Quiper _t

effenfe immaterialitatem

morti |

peius vel ferius obeundae non fuc- ^.

cumbit _3. Immortale aliquid eil» (

per transfigurationem gloriofaflb) ^r

in futuro feculo exfpe&andam, quo ^r

corpus h (pSogoi in corruptiont fa* ^{^}

tum

iyéigéleti h aQSctpcrLX refurgti ^j

corrupttonis Immunitäte pr<editum t. ^

Cor: XV. _42. feqq. Deniq; 4. ^or' ^c

talis is dicitur

qui pollet imrpor- ^

talitate ad certum mediorum ufufl1 r

reftrifla & determinata, atque it- ^jj

caret potentia möriendi propinquä ^£

Primo fenfu Deus eft immortalis ; jg

S(J|. lyuv ahotvct(jioLv quifohs habet im-

1

mortalitate originaliter puta & inde-

Jns dependenter i.Tim. VI.16. Altera

unj Angeli & manes. Tertio homines

^ beati. QuartoProtoplaftiinprimae-

va integritate conftituti,

or- §• HI-,

es- IV» ^P™1105 homines in integri-

"rate conditos, quod ab illo fta-

r tu exfularet potentia moriehdi _pro-

jrtii P"iqua, fuiffe immortales« Licet

uc- ahquam moriendi _potentiam

sft. j1 "s Pon£re necefle habeamuSj L' docuit _{enim eventus triÜis ac fu-}

'

Ueftus _eos potuifTe mori, eä tarnen temotiflima _{erat, qua?} nifracceflis-

ct jet alia ^{mortem accerfens & aece-}

*lt lerans caufa, ex peccato 5c violatio-*

or< ne legis facillimse profe&a, nun-

or, (luam illa in adum erupiffet, fed

um riatur^. honitate ^, qualitatum ele-

ita !?entar/um congruentia admirabi-

[U* |j> aé'ris /alubritate

arboris ^vitas

is r!U

v^r^hus redintegrandis in- M rv*ente ahisque mortalitatis _pro-

A 2 pul-

284

pulfandae pra^fidiis ^, in hunc ufum

comparatis atque ad voluptatém

hominum a benigniflimo Deo af-

fatim procuratis ^, omnibusque a-

deo ad vita? perpetuitatem confen-

tientibus adminicuiis reprefla fu-

iHet.

i IV.

IN ^fuifle natura ^mords igitur ^neceffario inlita& ^(ecutu- fparfa

ra? 6c fubeundse principia vel femi*

na, nifi fragilitati humana? extra-

ordinaria gratia Deus confulere,

lubvenire 6c opitulari voluifle^quod

gratis aiTerit Socinianorum turba,

di&is fcriptura?, mortis ac morta-

Iitatis caufam non in natur#w peccati vitio conftituentisrefellitur.

Quotieséunque enim Spiritus San*

Äusin hoc argumenta verfatur, in*,

teritus cubilia in culpa noftra Iatere

atque ini bi requirenda effe mani*

fefte oftendit.

5. V. _ä

PAtet hoc ex pcena, quam ^nu w ^urj

■ii *851*

nunciavit ac comminatus ett Deu§

protoplaftis aufuris quicquam <3c

a&uris contra folennis interdi&i

Promulgationen! Gen. IL 16.17: De jrutfu quidem omnis arboris hujus bor-

ti libere comedes: de fruäu vero ar¬

boris jcientia bom & mali^ de itfo non comeaas, quo die comederis niDH fHID utique mohturus es. Si itague ho-

mo fuapte natura fuifTet mortalis,

& ea qualitatum elementarium in*

temperie corporisque ruinofa in*

clinatione,viprima?va? originiscre-

atus, ut citra fpecialem & fuperna-

turalem Dei gratiam omnino inte*

riret; Quomodo _pcena? propterpec-

catum infligendec ratio morti con- ftare «Seeonvenire poflet? peenae- nim fequitur culpa ut effe&us cau£-

ß

& ficut fublatå caufå (ubmovetur

3c cefTat _effe&9 ita negata culpa,pee- paomnium confenfu exfpirat. Non itaeg homo obnoxi9 fuifTet morti _per peccatü contra&ae,fi prima? vam in- tegritatem conftantia Sc obfequio

A ₃ fer»

286

fervafTefc, ^cum mortis cavendsefe'

ria adhortatlo

& fi peccafTet certo

infiigendae comminatio pr<duppo-

nant hominem ^non dum peccato corruptum immortalem fuifTe h. e.

ea conditione ut pofTetnon mori.

Neque enim ^mortalem quisquarc

mortalitate punit.

: A

" §. VI.

AT refpondifle dixeris: comminationi ^eventum

_quuffl non

llHus fententia: exfecutio ultra no- vem fecula

quibus vixerat Ada-

rnus fuerit dilata; Dominus v.Deus quocunque die ex arboris fru$u comederet homo, fe mortis fuppH'

cio temeritatem <Sc petulantiam ejus

ulturum denunciavit, Videtur ita- que mors Adamo naturali necelTi-

tate, non ex merito culpa? accidis-

fe; vpl mortis ipiritualis potius ne- cesfitatem, _quam temporalis interi-

tus violentiara defignari, Refp« de*

fignari _utramque. Quamquam e-

öim ultima & lethalis plaga 1 noru»

fta-

*0 287 1$* ^'•

ftatim ad deli&um mortisque rea-

tum acceflerat, fenferant tarnen de- linqnentes mortis ocius vel ferius

ventufas prsefagia certisfima. Quid

enim aliud,morbi, fames, fitis,ae-

i ^s.defatigatio, moeror, luétus&

cujusvis _generis zerumnae & cala-

mitates, quibus genus humanuni

expofitum eft, fignificant & por-

tendunt, quam mortem ? imö gra- viora fupplicia mortis nomine ipfa

venire folent vid. Exod.X. 17. Illa itaquedie, _qua homopeccavit mor¬

tis ftimulos fenfit, reatumque Sc debitum moriendi fuo fibi jugo con- traxit.

^

«•' VIL

i jEindeDivus Paulus Rom. V.i 2.

"*^affirmat Per unurn hominem pec-

catum intrajje in mun dum, & perpec-

catum _mortem. & it et ad ortines. homi-

ves mortem pertransüße eo quodomnes

peccavcrcmt. His verbis _tanquam

lnqueis adverfarii coniln&i tenen- tUr? ex quibus nunquam elu&ari

poflunt. Mortis enim initia ac pro-

gres-

288

greftus ^non in inteftino elements- rium qualitacum certamine, totura

corpus ad poftremum ecnficiente

& dominum veterem ad no vas fe- des quaerendas expellente conftituit Paulus, fed in peccato, anod vires ex

irukiplicaticne individuorum ge- nensque human i propagatione im-

menfas acquirit, ita ut nullus con-

fveto ^natura? ordme editus domi¬

nium ejus efFugere poflit. Si ita-

que mors per! peccatum introivit ^

in mundurn

non certe ingrefTa eft

per naturam. Atcß verum eft An- \ tecedens, _{ergo &} confequens.

$. IIX.

>TÖn ^mortalitatem fas eft hic diftingvere & mortem, illam- intet

que in naturam, hane in peccatum conferre, quam diftin&ionem Soci-

niani adhioere folent, Ajunt enitn j fotuijje Adamum fi non peccafjet quaffl'

vis natura mortalem, ^{a mor te} Det bt*

veficio confervari, vel [t mortuus fa*

in vitam ahquando revocari at'

■8^189^

qite mmortalem fieri vid. Socin: con¬

tra Pucc: pag. 4. feqq. & VrxL

Theol: Cap. ^1. Ubi obfervamus

haud abfurdum hseretico videri ho- mines non dum peccato inqui-

natos mori, & fingulariDeibene-

ficio ad vitam refufcitari. Sed, ut mortalitatern «Sc mortem ipfam fuo ^,

modo differre

«Sc Deum ex libera difpenfatione ^{naturam in mortem}

proclivem ab interitu vindicare poUe facile admittimus; ita _nega¬

mus diverfam efle mortalicatis &

mortis caxifam. Paulus fåne alle- gato capite _utramc# ad unam cau¬

sam

adunicum principium &fon-

temrevocat, ad _peccatum feilicet,

quod å primis parentibus ad pofte-

ros per carnalemgenerationem fer-

pit

atque ita mords reatum «Sc a-

&um _omnibus ex aequo accerfet.

Negamus _{item opus} fuifle homini fingulari, fupernaturali & extra- ordinaria gratia ad mortem pro-

pulfandam, Cum ad ejus fugam

vide-

*§1290 ggf*

vitasque propagationem fuffeciflefc

gratia homini vi prim^va? integri-

tatis in creatione concefTa. Crea- vit enim Deus hominem ad imagi-

nem fuam,quas complexa eft una

cum fapientia Sc juftitia omnia vi-

tx cum dignitate agenda pulcherri-

maornamenta, quorum parshaud

poftrema utimmortalitas erat, ita

eam perinde ac ceteras imaginis

Divinas eximias dotes. beneficio j

creationis confecutus eft. Ergo j

per naturam erat immortalis & ad j fugam declinationemq^ mortis non

inaiguit extraordinarioDei auxilio.

§• IX.

ID Epiftolas ad porro probatur Rom; VI. ex v. ejusdein 26. ubi

Divus Apoftolus dicit fiipendi- j

um peccati ejje ^mortem, Td

T/jg äazfTizg Sctvotlov svsti. In quibus perelegans continetur metaphora_>

a militibus ftipendia merentibus

duch, quibus non tantum pecuni-

as riamerareac pendere, fed& quo-

tidiga? vel menftrua cibarla Sc e-

fcu-

fculenta, eacumprimis, quaecum i panecomedutur,idenirn voxJipcJvia proprie defignat, adrnetiri folebant, poftea autem opfonii voce totum_.

ftipendium five in vi&u five in a-

mi&u & pecunia pofiturn veniré_»

ccepit, ut patet exPolybij libr.VX

sv notefjuxdtg ?Pufvuxiav httyjfrévylcico

num: 37.p.m. 673. 674. 'oipdviov

o öl

fih xsfyl. åotfjlpdvzcri Tfrg fryé^ag

fruo cßc>:dg" gl fri. TufrjupKoi fruÅSv. ^{01 os} ixtrfig ty&xji/tqr clroy.st^vtca fr'01 yh

Tsfrol^v.ydv, attixs ysfrtyvd frijo f*e$¥fa

(actm<?d7wg ⁰¹ fr' ithtsig xpisäv ^ysv snrd

ysoLyvag, i ^{ig rov} yfrva-, ⁿ vpäv. fri frvo.

Tm frs uvyyd'Xpvv 01 yiv jefyl to icrov,

v fr iiTKSig jvgäv yiv yéfrlyvov ha koi tgfrov yipog, xg&frjy fre 7rsvrs, frifrorai

fr to ig y h cvyydxoig tut h fr^efrp*

TQtgfrs 'puydlOig T9 TS CiTZ Kal T7jq

sc&yjtog^ kccv TLvcg ottåh npocrfrsrfiojcriy

^dvmy Ti/rwv

Tctyiag t fr v TSjafpiévrh riyfry fa jäv fripoviäv VTto^cyi&Tau

«. e. Interprete Ifaaco Cafaubono:

Stipmdii ^nomine psdites indiern accipi-

mt

•si 292 $s*

unt binos oholos: ordinum dutfores Du-

plum: equites drachmam. Admetiun-

tur v. peditibus quidem, tritici partes

circiter duas medimni Attici, equi-

tibus vero hordel in menfem feptenos

medimnos : tritici ^v, binos. Socibrum

peditibus fpar ^menfura datur etc Roma¬

nis: equitibus, Jri/iri medimnus mus

femis, bordet men fur* ejusmodi qui-

n£: atque hoc fociis quidem gratis do• j

natur: Romanis five frumentum fivt

veflis tribuatur

aut etiam fi qttiks

armis opus habuerint, horum omnbn

certa pretia Qugflor de flipendio dt' i

duett/ Queipadmodum igrtur mi*

Iitibus _pro labore & fudore, quem

in pulvere caftrenfi perferunt de¬

betur ftipendium å magiftratu con- flitutum, ita fervientibus peccato

&: caftra hoftis infernalis ad Deum laceffendum fequentib9 fuum efttri-

buendum criro^STfLoVy diarium, de-

rnenfum & ftipendium å DeoGen.lL

16.17. definitum, idque mors eft.

fX

ojg -9? Bfc*

5. x.

/■yjanquam enim ftipendia dan*

^tur militibus propter fidem,vir-

tucem, fortitudinem & operamo-

mnem utilera reipublicas navatam;

quod autem perfidhe ^, ignavia?, proditioni fimilibusqj flagitiis, cri-

mmibus & fceleribus deftinatum

eft fupplicium

ftipendium vocari

non foleat, Spiritui fan&o tarnen ha?c /Hérdtoppif pulcerrima & pra>- cedentibus ⁱⁿ hoc capite de diver-

fa fervitute peccati & Dei, & di-

verfo utriusque praemio & ftipen-

dio aptiflime refpondens placuit,

qua* etiam fcriptoribus aliis inge-

niofis & in comparationibus & op- politionibus fcienter exponendis e-

gregie verfätis eft ufttatum. Cu¬

jus unicum

quod jam fuccurrit

exemplum

producimus ex Cic,

Örat. _pro Domoiua ad Pontif. Edit.

Grast, _{num. XI. p. 424.} ubi vetufta?

amicitiae

qua? cum Cn. Pompeio

interceflerat ufum fidis Termo*

nibus

\ v

Xr

nibus _& falfis criminibus, qux u-

trinque vera elfe credebantur, in- terruptum effe ^cum exprobratione

fua? credulitatis queritur. Data} in- quit, merces error i meo magna, Pou- tifices, ut me tion folum pigeat ftulti-

me<e, fed etiam pudeat : quicunt

me non repentinum aliquod meum tern*

fus\fed ^v et eres multo ajfte fajcépti &

provifi labores cum vir o fortifjtmo &

clariffimo conpmxiffcnt, fm pajfus A

tali amicitia diflrabi> _neqiie intetlexe-

rim quibus autapertis inimicis objiftt-

rem, aut ut mßdioßs dmicis non ert*

derem. Sed merces eft jufti lä-

boris

peena erroris ac culpa? >

attamen non dubitavit eloquentia?

Latina? _{parens errori Sc} ftultitias mercedé ftatuere. EtEpift: Lib. i*

ae Lentulum _9. Te autem etß mal*

-

lem in meis rebus expertum, quam et-

iam in titts, t amen in moleflia gauäeo

eam fidem cognojcere hominmn, nott

it a magna mer cede

quam ego maxim*

dolore cognoram,

XI«

295

$. XI.

SIcut itaque ita peccato merces ftipendium tribuitup, male meritis,

quod docente Paulo mors eft ,non tantum fpiritualis

qu^ transgres- fionem illico confecuta eft,ut & rea- tus mortis akterna?, fed etiam ne-

ceffitas fubeundi mortem tempora¬

lem. Neque enim ulla idonea af-

ferri poteft ratio, cur hane exclu-

fam voluerit Paulus, liquidem mor¬

tis _nomen

aeque convenit animas &

corporis feparationi, ^ac alienatio-

ni a vita, qua; fecundum Deum eft,

&

perpetua? reje&ioni å Chrifto, qui vita? audlor ^ac princeps A<ft.III.

15' imoipfä vita eft Philip.1.21. Nec

tilläm DivusApoftolus adjecit par-

tjeulam reftri&ivam, ex qua intel- ligi poftet quodnam genus mortis

potiflimum refpexerit, nec illius

hmitationis neceftitas demonftrari pöteft. ^Merito itaque nos acqui- eftimus in ea explieatione, quam

liter« proprietas, indefinita pro-

poft~

•aä§l ²⁹⁶

pofitio, & reftri&ionis nefgata ne- ceffitas nobls commendant.

§. XII.

HIs _quod adjungimus nobis au&or teftimonium, Libri Sapi-

enciae fubmimftrat ex Cap.1,13.14'

ubi dicit:

Ssdg SdvuTov Sx faoirflW j éfå répKSTai ^{S7T ctTiGÅsia.} fyvrw vEx- ticreydp sig ro sl'vcu tu kuvtu ml er# ^t

pioi di ysvscrsig tS xocyx, xul åx 'ku

h dvTuig tydgpiuxov oXetyx. Dens mor'

tem non jecit neque deleäatur mortt.

viventium.' Creavit enim ut ejfent 0' mnia & falutares nationes mundi, ^

von efi in Ulis venenum perditionis, Si

itaque Deusmortem non fecit,nec

illa deleäatur, profe&onon aDeo

in natura faca Sc plantata funt feroiJ

na in hominis deftru&ionem ci*

tam vel lentam eruptura. Necul'

lius eft momenti, quod mortalita-

tis caufam in matenam alterationi;

bus obnoxiam conferant, ut eam a Deo removeant ac repellant. QE^s

enim fana prseditus mente non iß'

tel*

297

telligit ^materia? pravitatem, interi-

tus genitricem, quam in humana

corpore ponunt, paruifte crearori

atque ica mortem ex caufis phyfi-

cis prove,nientem,ad naturae condi-

torem Deum ultimo redire? Nam

qui caufa eft caufa?-, eft _quoque

caufa caufati, quod aXioma ut in

caufis eftentialiter fubordinatis ac

neceffjrio connexis omnibus valet,

ita & hoc locoimprimis valere de¬

bet; Quod exempli loco afferre fo-

leant luteam imaginem egregiepa-

ratam

quae vitio non figuli & a-

naglypta?, fed materia? fragilitate fe-

nefeit atque fa ti fc i t, alienum efk

Non _enim figulus & anaglyptes ma-

terice, fed folius formte, Deus ve-

ro utriusque caufa eft-

$. XIII, *

"Ejusdem Libri aucftor Cap.H.2^

,

^«appoftte ad meutern Spiritus Sanftiin Canonicis fen'pris expres-

famait:

_{Osog emitä rov} atäpconw

S7> dQ&afcrfy, ml éiKovct TYfii&ccg

B «

■PH

298

rqtög eitötytrsv ävrov, cpSow fe haßt* ^{, me}

SdvotXog hgrjtäsv sig rov m7cy.0v.Deus fcc creavit hominem in incorruptibihtate, pe

^ imagmem proprio? fimiUtudinis fe- ter

ttf mw. Invidia autem Diaboh mors eo

intravit in mundum. Ha?c verba-» me

dire&e oppofita funt Socinianis, ad ^fer

qucE fi excipiant librum hunc.exquo ^qu

teftimonia h^c mutuati fumus, non dit eile canonicum, refpondemus cum ne Magno Gerhardo ^, confequentiam ^na

illam nullam eflfe

quia pnefens ^Ve

hoc teftimonium cum aliis Ca¬

nonici fcriptune diétis appofite-» C

congruit. f MJ

§. XIV, ne

MOrs _depravata? eft hoftis _{ac corrupti} natura? peccato _{t.Cor. ofc} ar

XV. 26, Ergo ab homine integro, å '

Dei amico, rerum Domino, beato C;

acfelici

cui omnia ^{ex voto} flue- ft<

bant, abfuit. Simulac v.feditiofis Di* rn

aboli confiliis paruit, ac concrea- fci

ta? imaginis Divina? eximia Don*-> te

& ornamenta amifit, nata eft in-* cn

mein*;

membris omnium qualitatum di-

fcordia & feditio funefta, _qua? vitam perimit. Ubi enim aliquamdiu in-

ter fe luétaci funt fpiritus vitales, ex eorum collifione féquitur intertri-

mentum, intertrimentum langvor, fene&us-, imbecillitas, morbus, &

quae agmen maforum omnium clau- dit mors ipfa, quam omnes homi-

nes tanquam hoftem & _tyrannum naturaliter reformidant ac expa- vefcunt.

$. XV.

^ CEntentiam hane planis &perfpi-

^cuisferipturaeteftimoniis ^nixam

non tam rationum momentis, quam

t0 argumentorum ^numero & copia

,r* ®bruere _adverfarii conantur. Qua?

5

a

Theologis celeberrimis Thumio,

to Caiovio, MuEeo, Scherzero, Qven-

^ ^» & quotquot cum Socinianis JPanus feltciter conferueranü

di-

a" lcuTa &

profligata funt. Nobis au-

u _u m boc _{argumento eo} fine oc-

cuPatis, ut faciliorem femitam Sc

n'l B 2 ac*

aeceffum ad Arüiculos Fundamen¬

tales nobis muniamus, fufficiatper fuprema capita ifTe, & qua?abaliis pun&im & csefim funt pertraåata,

carptim &flrid:im perfequi.

$. XVI.

IN nubem, genere _quam autem obfcuranda? circa rationumü veri-

tati prcetendunt cumprimis obfer-

vandum eft iis, fiquid, hoc ^tan*

tumevinci, non fuilTé Protoplaftos

conditos cum Immortalitate abfo-

luta fed conditionata & ordinata, in*

cludente fc. condirionem obedien*

tiae & mediorum å Deo confervan- dae Immortalitatis, & vita? ab inte*

ritu vindicandeeufurpationem juftä

& flatui illorum per omnia con*

fentientem.

§. XVII.

VIdeamus igitur deris & momenti cujus fint rationes* pon-i qui*

bus in contrarium adverfarii ni;

tun tur. U bi pri m um fe ot;

fert Locus Gen. IU.19: Quiapuh'u

ßS 0

901 f$s»

es in pulverem reverteris. Quibus

1

verbis, ^ex mente Socmianorü, Deus mortalitatis caufam in materiam,

ex qua fa&userat homo, contulit.

ait eriim propterea corpus huma-

1

num in pulverem cineres& favif*

las effe refolvendum, quod pulvis

efTet, 5c particulam *13 caufae ratio-

nem obtinere neminem quidem ne-

gaturum arbitrantur. V erum, ut boni interpretis officium eft ante- cedentia cum fequentibus redle con-

jungere, 5cfenfjmutrisque aptum

& congruum attribuere

ita hujus capitalis fententias caufam nos ex verbis Dei integre addu&is ^vena-

bimur meliori ut fperamus fucces-

fu. fide 5c dexteritate, _quam åSo-

cinianis haereticorum omniurn pes-

fimis, fierifolet.

§. XIIX.

pOftquam. Protoplafti commedis-

fent ex arboris (cientias boni 5c

fruéhi, cujus abftinentia in-»

tanta deliciarum abundantia 5c ^la-

■«l^ ³⁰² fgffr

tietate facillima erat, caufå cogni-

tå & accuraté difcufTå Adamo con-

jugis illecebrls & blandimentis fe-

da$o hane poenam Dominus de-

nuntiavit: Gen. IIL17. feqq. flJJÖ® D

mt pra fyn jo qnra

nonan mm udd Pran tö "id&A

fipi: -pn 3$ Vd rp^oKn jnyyo qpup

--rran atpyn m rfew q1? rroxn ntii

nomrr%* _*pw nyon1? bs* n -fö« W

awn nöy 7^1 nm "löyu) nnpV nWO aufcultafti voci lixoris tudt \ &

comedifli ds fruåu arboris Ulms ^, tpt

intfråtxeram tibi, dicendo, w conte-

das ex illo: maledida efio terra pw pter te, dolore comedito proved

tum ejus ^omn 'tbus diebus vit* tua.M>

fpinam & carduum prof ert o tibi: W

ver o comedito herbam agri : ht fr

dore vultus tui vefcitor ciho, donec p\

vert ar is in humum. cum ex ea def0'

tus fueris: Nampulvis es, &1 fr r[

ver em reverterts: Cui nifi praejudi*

ciis occupato ha?c verba alium fug'

&\

•*§! fe*

jj. gerant fenfum, quam pfopter in-

n. j terdi&i fru&us manducatione o >

re. asrumnofam homini vitam & tri-

q. ftem funeftumque vitae exitum ut

9 pcenam decretam

follenniter pro-

pij i mulgatam 5c exlecutioni datam fu*

SJ ifle. Si autem natura nullo pec-

k

cato depravata ^ac corrupta per fe-»

ip in interitum propendiflet, mors non

tn fuiffet _poena fed debitum, naturac yp praeftituto _tempore neceUario pen-»

jvj dendum. Sed pcenam elfe & fuisfe,

^ non ex hoc modo fed etiä ex pluri-

quö aliis lupra citatis locis conftat.

m. Gen.II.i6.i7.§.V.p.2g5.Rom.V.i2,

rß. $• VII. p. 287. Rom. VI. 26. §. IX»

itn- P-295.&C. § XIX.

?nj; XlEc alium patres Orthodoxi ex

.

fa ^Scriptura Sacra fenfum, rerum

;

fi. & verborum competentiam fecuti

)t eHcere potuerunt. Gregorius e- C0: nim Nyffenus,Pe!agio dogmatis ad- pfip. veHI archite&o vetujftior, de Creac:

udi« Horn: _{Cap. II. Si inquit, Dens homi-}

fug' tlem & Jtrmcipto mortßkm ficijfet, ne-

ge< qua-

J _3°4

qmquam peccantem morte conäemnm jet: ISIam monalem mortalitate rnllus

condemmt. Et Auguftinus, cuicum

V Pelagio complures velirationes in-

terceflerant Lib. XII. De Civ it. D.

Cap. IV^. eodem prorfus tramiteå

Catholicis lemper trfto, Gne vefti- giorum inflexu procedit: Confiart

Jiamque die it, in t er Chriflianos ve- (j

raciter Catholicam terentes fidem etiatn i ipjam nobis corporis mortem, nrt fa c ge natur#, qua nullam mortem bomini p Dens jecit, [ed merito i föffam efft g peccati, quoniam peccatum vin die am

Dens dixil homini, in _quo tunc omttts (

*

eramus, terra es & in ter ram redtks, ^

ludice itaep AugufVo Fatre omneSj f

qui contrar? r lentenriie accedunt> I

pro Acat'holicis "habendi erunt, *

§. XX. <

C^Eteru _mempe ne _v particulav3quähocloco ip.caufalem efle Socini-

atii contendunt, cuiquam fcrupulü

moveat. ejus vis & poteftas paullo

^ccuratius erit evolveuda. Et qu^"

dein

<© 305 p*

dem caufam _per & propter quam

res eft, ufc Hepiffime illam denoca-

re facile largimur imo urgemus ,

ita hanc jfignificationem illi femper

& fme exceptione conftare abnui«

mus. Repugnat etenim iaepjufcule

rerum conditio, qualitas ityli 5c

confvetudo loquendi, ad ^quasper- fpicacem Le&orem & idoneum

interpretem animum advertere_»

oportet, fi modo res & verba apr

poiite cotyveniant 5c membra fef gula toti ex <rquo refpondeant.

§. XXI.

iCiendum itaque particulam P

^1. _Caufam denotare, qua* figrii-

ficatio eft uficatiflima

5c omnium Hebraeorum confenfü pra?cipua. 2.

Quandoque adverfativam eile 5c

tantundem valere, ac quamquam, quam vis, _utut, licet, tametfi, ut v. g*

Kxod. xiii. _17. nynö rbwz ^w

P _Nin DW?Ö _{ptf Dpro} wt*

<£rfuit cum dimißjjet Pharao^

Populum

& ^mn duxit tos Dens vid¬

ier-

306 |gffr

terrß Pbilifl<corumSO quia (i.e. quam-

vis )propinquaeffet ér Pf LXXl. 15:

K1? 'D *fnywn ^crn inpn^ nbD^ö

■rffifiö TtyT Öi" meum narrabit jußi-

tmm tuam, quotidie Jhlutem tuam '3 quia (i. ^{e. quam} vis) nonnovtnum-

ros ejus. Eft enim modefta quasdam 1

& perelegans reprehenfio feu cor- reftio in his ultimis verbis, quibus1

innuit fe enarraturum res ineffabi- les, rion _pro illarum dignitate, me-

rito &amplitudine, Ted prohuma-

ni ingenii facultate ac modulo. Co-

natum itaque pium cum abfolven-

di negotii defperatione Deo gratis-

fima conjungit. Nec Gracorum;

Sn, quod Hebraorum particul# V refpondet,hanceandemfignificatio-

nemrefpuere probatur ex Aft:I. *7*

Vid: Salom. GlafT: Philol. SacnLib.

III. Traftat. VII. De Conj. Can,XIII»

p.m.6o6.feqq.—g.Vicem pronomi-

nis qui, qua?, quod, fuftinet ut Gen.

IV. _25. quumenim trucidato Abe¬

le peperiffet Eva filium , nomen-^

1

WWW—i 3°7

■—i ejus Adamus vocavit Seth dicehs:

fp i ann nnn nn« jni c rfrxb ^roera

quia pofiiit mihi Deus fernen aliud pro Hobele unn O qiua mterfecit eum, pro

vnn quemipfum interfecit C#i#.

Nec praeter caufam huc referas JoC

XVII. _18. ubi verba ha:c: n« tcniin

^n pm ^ b hm nsn t> "uyaDn com-

modifhme _{reddas per} expellere Ca-

mnaum, ejz/i curruin ferreum habet,

s3 quique robufius e/L Eadem fere_»

fignificatio accommodatur quoque Gracorum rü on in novo fcedere

ut Matth. V. _45. Luc. XXIII. 40.

utrobique pronominis ^oq vicem te- nente, quod & Syrus in priori loco egregie obfervavit. Denique 4.

Eftnonnunquä reduplicativa figni-

ficans qua,quatenus,ut ori Joh.V.27,

$. XXII.

^Unc ^porro difpiciendum nobis

•*^erit, _qusenam fignificatio alle-

gatis locis Gen. III. 17. 18.19. re-

&ius _congruat, illane quam ha?re-

tici urgent, an vero alia* quam

Or-

3°S £ — Orthodoxi tuentur. Quod ad par- pä

ticulam "D v. 17. adhibitam adtinet

canfalem illara elTe, ex ip(a primo

rerum cvvx(p${ot conflat. Occupa-

tur narnque Deus in pronunciatio-

ne fententias contra hominem, plu-

ris illecebras conjugis

quam in-

terdi&um Dei facientem, adeoque

fibi rebellem & \x(x majeftatis Di-

vjna? reum. Deinde idem elucefcit

ex comminatione & irreyocabili

Dei decretoGen.il. 17: Quo die com'

eder is utique ^mor it urus es , quod

poft patratum fcelus folenniter in

fantes iatum, prornulgatum & ^ex-

fecutioni datum fuifTe hac perico- pa indigitatur. Omnia itaquequ#

heic homini denunciantur pcena:

rationem habent ac fpirant vindi-

Öam Dei, cujusmodi funt terr#

maledi&io, fterilitas, cultura mo- lefta, fpinarum 8c carduqrum no-

actus proventus, asrumnofos labor, isque fepe irritus ac fruftraneus,&

tandem mors ipfa, qua? omnia la-

pfum

«Sf ₅₀₉ B*

pfum fecuta funt, Sc ab homine iß- tegro procul abfuiilent. ; f

<5. XXIII.

EX his, fero prius proclivi in confequentia v. 19. nan de- In*

notare cauflam poenae, & quidern

prascife loquendo mortis propter rationes fequentes 1. quia mortis

cauffam effe transgreffionem quht

V; 17. pofitum indigitaverat, Erg;o ejus caufa non eil pulvis. 2. Quia

mors eil ftipendium feu pcena pec- cati Rom. Vi.26, homo veroan- te peccatum erat conditus ex pul¬

vere, ergo creatio ex pulvere hon

erat caufa mortis, Niii ftatuereL*

velis pcenam antevertiffe peccatum, quod ablurdum ScinDeum juftillt-

mnpi contumelioium _3. Quia Deus ipfe _{quid per} hoc intellectum v'elic ctailime oftendit v. 23. ubi 7o V2>

per exponit. Narh ut ^v, diftum eft, in fudore vultus com1*

medendum eile homini cibüm^.

donec revertatur in terram-*

3 io

mnp1? fWDö ^ quia ex eafem ^tus es; ifa v, 23.narratur Jehova ejecilfe homine

ex horto Edenis ad colendam n«

C3WD T\\h ^{nwa nDl^n terrorn, **•} g«*

defeumtus ^fuerat, Ex quibus reåe colligimus hominem ex terra Ä pulvere fuiffe conditum, quod et-

iam Gen. _{II. 7.} fufius defcribitur,

ininime vero caufam mortalitatis vel mortis proximam fuifle produ-

Öionem ^{ex terra.}

§. XXIV.

SI dum autem fit qu^ras ^ae pofterioris ecquid fentien- membri

verbis'D quia pulvis es

in pulverem

reverteris, fitne "O hoc loco caufale

annon? Refpondeo effe hane parti-

eulam quidem caufalem, fed accu- ratis limitibus difcri min anda m efTe

caufam mortis å caufa refolutionis in pulverem. Mortis caufa eftpec- catum,caufTa autem cur poft pecca-

tum&morte corpus refolvatur in pulverem eft preedominans eleme-

tum ,ex quo corpus fuerat coag-

mentatum. Nifi enim ^ex pulve¬

re

3" Hü*

re corpus fuißet produ<åum ,non po- tuiUet in pulverem redire,cum mor¬

tem ex. caufis naturalibus néceffa-

riafequaturjrorruptip & refolutio cujusque fubjedi in fua principia, ex | quibus compofitum erat. Vid.Theo-

öorici Hackfp. Not. Phil, ad h: 1, p,

92. feqq.

5. XXV.

AT _terra*, regerunt fpinarum & Sociniani tribulorum culturam

proventum

fudorem See. etiam in ftatu integro locum habuifle. Ergo

poena? propter peccatum infli&ae rä*

Tonern non habent- Et fimiliter

ßec _mors,

qua: in pari comparatip¬

pe ^cum iftis ponitur. Sed has ob-

je&iones omnes diftin&iuitcula toi-

|it. Diftingue inter agri culturarU

jueundam, ^la?tam, fruéfcuofam 8c

,

aerumnofam

fterilem

ac fruftraneam. Illa homini felici

& integro Gen. II. 15, ha:c mifero

&

depravato conveniebat, nam agricolae labori Sc voto feepiuscule

non

W w_

nonrefpondec terra", cum filicem

cur vis inviiam pafcat aratris. Ter-

ram non malédi&a fuiffe produdu-

^am _{fpiaas 3p.} tribulos haud diffi-

i ^eor, fed congruo loco & mediocri

copia, in hominis ufum & deleåa*

mentum, non annona? pernitiem

& plantarum hominis cura fa¬

tarum peftem & detrimentunu.

Sudori, ex molefta ac violenta

animi corporisque contentioneob-

, .

orto & expreffo

qualem W

4^fudor naß tui defignat, hominem in

flatu felici obnoxium fuiffe unde

tandem probabunt? Cum hisfiffu-

liter corruit de primi hominis mor-

talitate illaudabile figmentum.

$. XXVI.

PRogredimurnuncad _{qua? ab} adverfariis urgeri N.T. folent, loca,

ex quorum claffe prim um fe offe-

runt Matth. XXII. ₃ o.Marc. XII. 2 5.

Luc. _{XX. 3 5.} 36. ex quibustale ar¬

gumentum conficiunt: Qui Irhor-

tales funt iiberos non gener'ant.

^ 31$

Ergo homines in ftatu integritätis

non fucrunt immortales. Majo¬

rem probatum eunt ex addu&islo-

eis cumprimis ex Luc. XX.35. %6„

Minorem _firmant ex Gen. 1.28./^- tißcate & augefeite & imflete t erram.

5. XXVII.

SEd mortalitatem di&a hxc nihil primi minus hominis ^quam e-

vincunt,quod ex fcopo ad quem collineant proelive eil cognofcere*

Eratquippe Salvatori res cum Sad- I ducaeis arfciculum de mortuorum

! ^furre&ione inter paradoxa refe- rentibus, Chriftoque quseftionem*

üt fibi falfo perfvaferant, inextri-

^bilem proponentibus de femina feptem fratribus ^ex jure hriyotfi«

ßfswsty£ feu leviratus nupta,quä fal-

va refurre&ionis hypothefi neceffe

eflet _vel feptem rivaliü promifeuas

"hidini parére, quod incefhiofam*

velunialicui ceteris exciufis addki*

G quod

quod vel iniqvum vel certe diflidiis lpargendis opportunum. Qiium

autem citra maniieftam abfurdita-

tem Horum nihil affirmari pöffet,

fruftra mortuorum refurre&ionem

exfpe&ari tacite fignificabant. Sed

Eunc Gordiumnodum Chriftusan-

cipiti Spiritus SancH gladio diffe-

cuit. Filii inquiü, hujus avi ducunt

uxores & nuptum dantur: Qui ^vc-

ro digni habit i fuerint ^? qui avum il

lud cohfequantur, ér refurrefiionem a

mortuis, illi neque uxores ducunt, ne-

que nuptum dantur. Nec enim mon

poßuht ultra. ham Angelis ßnnh

funty Ér filii Dei funt illi, ^qui juntß

Iii refurreäionis; Luc.XX. 34-feqq*

Ex hoc diiputatorio confli&u ado-

culum apparet Salvatoris verba,

qua? agunt de futuro feculo, filiis re- furredtionis, & conditione hominty qui in ceeleftesoras &regiones cÖ-

migrarunt, ad homines prasfentis

feculi perverfo perfonarum, rerutfi

ac verborum ordine torqueri. Li- _oct

cet enim homines integri immor-

talitatis dono aliisque animi & cor¬

poris ornamentis eximiis prasditi

& inftru&i efient, plurimüm ^ta¬

rnen a refurre&ionis filiis differe- bant. Nam filii hujus asvi, quales

etiam utut peccati expertes Proto-

plafti fuerant

fexus commercia

habent; nulia filii refure&ionis.

Homines integri paradifi terreftris

incola? liberos exjufto matrimonio

fufcepturieflent, non in mortalita-

tis remedium & interitus vindi- v:

Äam, ut fomniant adverfarii, Ted fageneris humani propagationem

& individuorum numerofam mul-

fiplicationem

Inter Homines ^au- in ccelum translatos matrimo-

& fobolis procreatio cefiank,

Protoplafti _pollebant Immortalitate

umitata & ad externum mediorum

a Deo inftitutum reftri&aj

Bsatiincoelo confequunturimmor-

^litatem abfolutam. /

C ² §. XKUK.

T'

«8 uti®*

$. XXIDL

QUibus ^mitamus. pnemifiis ^{Qui immortales} majoremita ^funt li¬

immortalitace abfoluta 6c gloriofa,

^Hli liberos non generant, fub qua

reftri&ione totum admittimus Syl- logismum, cujus coacluiio h^c e-

rit. E. homines in ftatu integrita-

tis non fuerunt imortaks imroor- talitate abfoluta & glor;ofa, qua?

omnia veritati conlentanea fünf,

tiec thefi noftra? repugnant.

$. XXIX,

SImiliter ^{i. Cor. VI.} argumentum, 13. dedupint quod prorfast ex

eft ättfogfoovvcrov ^j Hunc namque in

xnodum ratiocinantur: Inimmor- talibus aboletur ven ter ufusque ci-

bi ceflat. Sed in primo homine fuit

& venter & cibi ufus. Ergo non

fuit im mortalis. Majorem ex citato

loco, Eft# ventri ( deftinata? funt) &

venter efcts, Deus autem &1 hunc &

illas aholebit. Minorem ex Gen 1.29'

probant. In _quo argumento geitn-

T

Ii- ut

%

ja

'1-

e- a- ir- 135

e* I

"US 1

in

>r-

ci- ui®

Ott ito

£ df

29.

tii- liltt

3*7 —

num notamus errorem, imum cir¬

ca di&i Apoftolici explicatronem,

alterum circa ejus applicationem

occupatum,

$. XXX.

QUod ^uis eit Socinianorum ad ^{pr lus} fpe&at, fententia, commu*

ventrem cum omnibus corporis partibus, _quarum officia in vita al¬

tera cefTabunt in refure&ione ab- olendum efle, _qua? opinio ex hoc

& pluribus aliisdi£Hs fcripturae,ß-

niftra anfa apprehenfis profe&a, re- pugnat aliis loris, ^non obfcure figni- ficantibus totum corpus in cinere»

&faviilas reda&um cum fingulis partibus ad integritatem humanae

natura? neceflariis, ad vitam fpiritu-

aletn & a?ternam reiufcitandum es-

fe, quod oftenditur i. exipfavoce

Motzao-Mg Joh. V. 29.5c £%ava?d<rscag

mMii,refurefiimis,quse nativa proprietate fignificat feyrigavTS

teXTmoTog g-cc&iVy iteratamejur, quice-

cidit flationem, non mancam vel fii-

C ? per-

Ǥf3i8P>

pérfluam & redundantem, fed in-

tegram, abfolutam & competen-

tem. Si autem fuftuleris é _corpo¬

re illas partes, quarum ufus itu>

vita illa fpiritualiquiefcit,rnembro-

rum competentia luxabitur, & poft

illam luxationem ac ruinam oppi-

do _pauca? in corpore partes refidu#

xnanebunt. 2. Quia Chriftus poft gloriolam refurre&ionem ventrem

Kabuit Luc.XXIV.41.42.45. manus

ac pedes v. 39. &c. Ergo etiam be-

ati ventrem 8c reliquas corpori de*

bitas partes habebunt. Paulus e-

nim docet _corpus noftrum huma¬

nuni futurum &i)pLpLof(pov conformt

corpori gloriofo Cbrtfli Phil. DL 2t'

3. Quia in 1. Cor: XV. 53. dicit A-

poftolus quod oporteat r0 tySapfi

tSto

hoc corrupubile, quod circum*

fertur _{corpus , non} quo ad a- liquas partes aboleri vel perire, fed

Induere &p$otf<rixv incorruptibilita-

tem. 4. Quia totum corpus fuerat

templum ^ac domiciiium Spiritus

3*9

San&i i.Cor. III. 16. Ergototü cor- /

pus refufcitabitur juxta Rom. VIII.ii:

$ Spiritus ejus, qui excitavit Jefum a mortuis, habitat in vobis, #/#># /Zfe, gwi excitavit Chriflum d mortuis vivi-

fi cabit mortalia corporaveflrapropter

Spiritum ipfius ^, inhabitantem in vobis.

S.Qoia fidelium (ingula mejribra_.

in hac vita fuerant arma juftitias

i.Cor,VI. _15. multasque propter Ve-

ritatis profeflionem asrumnas fu^

ftinuerant, cujusmodi funt fames

& litis 2. Cor.XI. 27. qua? ventricu-

lum imprimis afliciunc & mace-

1 rant. Ergo totum corpus refurget,

ut (ingula membra decretam (ibi a Domino ^{ävsrtv ac} relaxatione aufe-

rant 2. The(T. I.7. Et contra» Quem- admodüm multi impiorum yctfgi- yup/loL & gula offenderunt Domi-

num, ita _quoque in ventre poenas dabunt. _Quo (pedant Divi Apo-

doli verbaa.Cor.V. 10. dicentis: U>

niverfos ^nos comparere oport er e cor am tribunaü Chrifti ut repörtet unusquisque

! _ea,

«Gl

qti&per corpusfecerit,fecttndum ^qut

fecerit five bonum, (ive mahm.

§. XXXI.

IJIncpatet Apoftolum dixiffe ^ven- jntremabolcndum efTe non quoad

fubftantiam

plurimum enim ad

corporis organici integritatem &

decentiam facit, fed quoad vete-

rem ufum, quem Deus cum ven-

tre minime inftaurat. _Beati cceli-

tes ut verbis Poet« utamur, Horn.

g, v. 341. 342.

*Ov yccg (tltov ibka

^{x mvxcr} a&oftct

qivov.

Tévsx dvdi(AQV£$ sm ml aSdvuw

mXéovTctir Non enimpanem edunt, neque bibunt

ardens vinumy

Quocirea exfangves junt, & immor~

tales vdcantur.

$. XXXII.

DEinde, indigitavimus quemadmodum Sociniani, hallu- antea

cinantur in hujus diéti applicatione.

Paulus enim docet hoiåuxv ventri-

culum

culum 6c inteftina efculentis reci-

piendis _ad ^ac digerendis deftinata,quo-

hunc ufum in vita altera aboleri»

Socinianiinvito acrelu&antediver- fo hominis ftatu,primcevo 6c futuro,

hoc referunt 6c accommodant ad

probandam hominis in integritate primaeva adhuc permanentis mor-

talitatem, medio probandi duéto å mxlcf. ventriculo efculentis recipi-

endis 6c inde per omnes corporis

partes diftribuendis _aptatö

qüo homini _opus minime fuiffe _putant,

fi _{natura im} mortalis fuiffet, qua»

frofe&o manifefta efl fjLsIdßaurig ^sie

ccXXo ysvog. Alia enim fuitimmör- talitatis ratio in homine primae vo, alia futura eft in homine glorifi-

cato 6c ad beatorum fedes, oras ac

regiones translato _; Illa erat ad ^cer-

ta media a creatore praefcripta 6c

foftituta, quse ventriculi minifte- rium pofcebant) reftrifta, haec erit

abfoluta nullius ventriculi ad defi-

^rium naturae fatiandum .indiga.

Ven-

«6 _{$-22 Q}

Ventriculum quidem habitiiros di-

cimus beatos ad integrationem cor¬

poris/, fed non ad veteris ufus &

officii penitus abolendi inftauratio-

nem. Ut paucis rem expediamus.

A conditione corporis & immorta-

litatis in futura vita, ad conditionem corporis & immortalitatis in ftatu

ante lapfum, ^non valet confequen-

tia_».

§. XXXIII.

QUae ^proauci porro (blent rationes contra Orthodoxos Sc pro-

Dationes ex i. Cor. XV. iimiliteD lubric# iiint. quod videlicet v.

dicatur primus homo habuifTe d-

fjLcc corpus animdle. quod

7rvevfJL0i}i)iu fpirituali 8c immortali in

altera vita exftruendo opponitur >

Sc quod afferatur primum homi-

nem fuliTe ^oCaov pulvereum, cujus

imaginem nunc geftamus Sc mor-

te deponirnus ^, ut poftea accepta

Immortalitate gefiemusimagmem ci£-

lefiis v.47.48.49. &c. Ex quibus

T colligunt primum hominem fuapte

natura fuifle mortalern. Ad _quas

obje&iones bifariam relponderi fö¬

lets. _{-4 ^}

XXXIV,

QUidam comparari inter interpretura fe primum exiftimanfc ho-

minem 5c lecundum, fed iftunb

non ut integrum 5c immortalitatis

dono pr£editum,fed utpeccatocor- ruptum 5c morti obnoxium, atque

itafpe&atum hominifecundo Chri-

fto vit» seternse au£ori 5c homini ad imitataonem Chrifti glorificato

opponi, quod probari poffe vide¬

tur _ex antecedentibus, quibus Di- vusApoftolus defcribit corporum propter peccatum evdriy/p ml dcrSs*

vsi$ tn fceditctte & infirmitate fatorü gloriofam refurre&ionem.Qua ftan-

te expofitione allegata di&a ad pra?- fenteixi nihil omnino pertinent quas-

ftionem, _utpote qua de primi ho-

uiinis non dum peccato inquinati

conditione difqviritur»

XXXV,

§. XXXV.

VErum* ^mus homo Adam quum v. 55. fa&us dicaturPri¬ fuifTe

zig ipu%yjv £äcrM Hebr. nT! in

animam viventem ( h. e. in animal

vivum

ponitur enim abftra&um

pro concreto ) qua: verba ufurpah-

tur Gen.lL7.de homine in integrita-

te conditio, ad qu^ Apoftolus pro-

cul dubio digitum intendit, noru

utar hac refponfione. Siquidem

imortalitas, prout ante å nobis fue-

rat defcripta eruy&Ti.. ipu%ix$ etiam

convenire poflit. Nam per

ipv%ixov hoc loco intelligitur corpus s^atione fun&iomim& operation um

anima?ad hanc vitam pertinentium*

cujusmodi funt edere, bibere, dor-

mire, crefcere, progredi, terra cole-

re ,matrimoniis jungi, liberos pro-

creare &c., qua: operationes in fu-

tura vita cefTanc, & å corporetvsu*

ißtltm Jpiritualiue. fpiritualibus qua-

litatibus _ornato, glÖrificato Sc iru

confortium coslitum, manente tarne

corporis effentia eve&o fequeftran-

7

.

m. .■gpiH

tur. Neque efTe å»&guvcov yoixov ho-

minem puivereum & juxta immorta- lem, funt pra?dicata pugnantia, quae inuno fubje&o qonjunginequeanC.

KamApoftolo pulvereus dicitur ho-

mo, non propter neceffitatexn mo- riendi atque revertendi in pulve-

rem, fed partim propter principiü materiale, ex quo homo qua corpus

produft9 fuerat, partim propter oras

& regiones terreftres jn quibus ho¬

mo verfabatur, partim dcni<# pro¬

pter terrenas affe&iones & qualita-

tes, quibus corpus ejususJfue adbe-

atiilimam migrationern in coelas,

folvo anima? & corporis conjugio,

quod nunc ob _peccatum lu&uofo

&fimefto repudio dirimitur.,fubje-

&um erat. Corpora itacj^ qua? ex pulvere conftant corruptioni efTe

^ecelTario obnoxia falfum eft, quod

fufius demonftratur in articulo de mortuorum re{urre&ione,ubi eade

numero corpora ex pulvere produ¬

cta _{& in} pulverem redaåa redinte-

grari

grari docentur ad vi tam asternani)

non obftante pulvere & limo tanquä principio materiali, ex quo co- agmentantur Job. XIX. ^25.

XXXVI.

"pRasterea Salvatoris noflri ^corpo-

«Rri San&iflimo ^comune erat cum noftris peccato contaminatis cor- poribus principium, 6c tarnen Chri-

ftum natura immortalem & corpo*

re incorruptibili praeditum fpiS&>

Scriptura palfim teftatur. Propter

autem falutem & vitam noftram

ipfö mortuus eft ex liberrima vo*

luntate

& abdicatum vitas natura¬

lis ufum avTsfcxtrfag revocavit Joh.

X, _18. Eleganter /Egid. Hunnius

T: Lopp. & Refpp. Nififefpw-

te exinaniv'ißet Chrtflus homo> åupbts jurefuijjit immortcdis: primo ex intt•

tegritate naturx^deinde ex beneficioi?

jureunionis^quia ^cum vit alpja JeuviW'

ficante Xoyu perjcnaliter unitum jbb

ejus _corpus, Votens, igitur mortahw

tis jortem fubiit. Noßri caufa immoV'

Mit-

n

tdüt Otis jure fe abdicavit: In rpja tame

morte corruptionis immunis exßkit,

Non ergo animale corpus & ex pul¬

vere faäü neceflario mortalitatem

comitemhabet, ^ut fibi falfo Socini-

ani perfvadent

$. XXXVII.

POrro hypothefi autumant di&um fuae infervire^ i. Joh. III. 8. '

Ad hoc apparuit Ftlius Dei ut difjblve-

ret opera diaboli. Ex quibus ita

argumentantur: Quidquid eft o- pus diaboli, id Chriftus difiolvit«,.

Atqui mortalitatem Chriftus non

didolvit. Ergo mortalitas non_*

eft opus diaboli. Major eft Apo- ftoli. Minorem experientia pro¬

bat. _{Stat ergo} conclufto. Si igitur

mortalitas non eft opus diaboli, erit utique opus natura? 5c Dei, qui na-

turam creaverat 5c creatam fuften- tat, moderatur atque ad fines fuos

dirigit.

§. XXXIIX.

CEd Refp. Negando Minorem i.

^Quia _^ mortalitatem Chriftus dis-

fol-

folvit

quatenus mortis vim fua

morte peremit, ut in fua poteftate

homines detinere nequeat. Scien-

dum itaque beneficia nobis perChri-

ftum parta, alia ad prajfentem, alia

ad futuram vitam fpe&are, 5c ad

hane pofleriorem claflem pertinere immortalitatem* Chrifti meritisno- bis acquifitam, qua abipfis refur-

re&ionis aufpiciis potimur 5c inde

zeternum fruemur. 2. Deinde mor-

talitas in qu^ntum _poenas rationem habet, etiam in hac vita diffolvi-

tur. Nam Chriftus mortis aculeö peccatum confregit, maledi&ionem legis, peccati potentiam 5c robur

fuftulit i. Cor. XV.55. 56. ut qua?

nunc in juftificatis refidua eft mor- talitas, ingreflus potius ad immorj t'

talitatem, quam exitus é vita ad

mortem dici mereatur.

XXXIX.

QUod ^{mi hominis} autem immortalitatem ^{ex arbore vit#} pri' ^{> * *}

quam in mortis remedium in hot'

to

*ån9 _S3»

to latam oc plantatam ene aufcii^

mänt, refutari poile exiftimant, in

eo infigniter falluntur, cum So- cinianorum

'fupernaturali gra- tia hominem a mortis neceffitate.»

vindicandum efTe ftatuentium o-

pinionem deftruat ac refellat poti- i us, quam adftruat ac confirmeti

Quienimper medium & adminicu-

lum naturale å Creatore ordinatum, potuit vitam _perpetuare absque.»

metu & periculo interitus ociuS vel ferius fubeundi, is eft immor-

talis, ^nec indiget fupernaturali ali-

quo praefidio & remedio ad mortis vim propulfandam» Atqiti primus homo _per medium & adminiculum

naturale a Creatore ordinatum _po¬

tuit vitam perpetuare absque rne-

tu & perkulo mortis ocius vel fe*

tius fubeundi. Ergo erat imrnor- talis, nec indiguerat fupernaturali aliquo _pracfidio & remedio ad mor¬

tis vim propulfandam.

ö f.XJL

$. XL.

ID hominis faltlm ex comparatia arbore vita? in re&e ufum colli?»

gitur ,fuifTehominem in integrita-

te prima?va admediorom, immor*

tali natura? ad flatum retinendrin infervientium & ancillantium ufur-

pationem ordinatum, adeoque pra?- ditüm immortalitate limitata, quod

nos facile admittimus. Neque e»

nim quisquam Noftratium afferit

hominem, quomodocunque fe ge- flurus éfTet, n ihilo fecius immor- talitatis donum retenttirum fore.

Nam ut intercedente conftanti ob- fequio illud retinere, ita ^per inobe-

dientiam dilapidare & amitterepo- tuit, quod damno fuo maximo ex- perti funt Protoplafti & omneseo-

rum pofteri fimiliter experiuntur.

$. XLI.

AT obftitifle immortalitati ajunt caufas primi hominis mortali-

tatis efficientes _omnes, qua? ante lapfum aderant, & vim fuamadin-

teritum

55« £»

teritum hominis exferere potue-

ranc, cujusmodi funt materia ajke-

rationi & hin'c fubfecutura? corru-

ptioni obnoxia

ccqli & fo]i con- flitutio, seftus & frigoris injuria-., temporum & tempeftatum vicifli- tudo, astatis incrementum, laflitu- do, fames

ütis, fomnus, corporis fragilitas &c. _quse omnia often- dunt vel naturam ipfam in mortem

proclivem, vel propter varios im- pendentes cafus mortis inferendap

CEd _horum enumeratorum aliqua

^vel mortem per fe non atierunt,

vel in homine integro locum non

babuerant. Nam qualitatum ele-

mentarium proba wwfyicc & cå-

ftgatum temperamentum, fincero pabulo & nutrimento paftum atcg refe&um alterationem ad interi-

tum

«Ä ^m fö*

tum vergentem machinaeque cor¬

pore® deftru&ionem excludit;

coeli Sc ioli dementia ad våletu- dinem Sc incolumitatem in homi-

ne confervandam confentiebant;

caloris Sc frigör is moderatus ufus

voluptati potius, quam dolori de-

ferviebat; tempeftatum 5c tempo-

rum viciflitudo voto hominis re-

Ipondebat; annofo 5c fenili cor- pori inerat juvenilis vigor, nec fene&us quicquam juventuti con-

cedebatanimi 5c corporis firmi-

tas defatigationis expers erat; fe¬

rnem Sc fitim, in quantum defide- (

ria ^natura procurant, equident»

In homine integr'o locumxnabui®

coneedimus, fed fine dolore

q«1

ex egeftate atque inopia refultat;

Somnus per fe ^non eft praefagiuflt

mortis ; fragilitati natura in tan-

to rerum obfequio nihil officere-»

ac nocere potuerat, prsefertim pro*

vida Dei cura pro incolumitatem1

homh

Iii 8*

hominis excubanfé, ^ac _{quosvis fü}

n'eftos cafus _avertente.

DEinde entes mortalitatisbaufas omnes, in homine effici- inte*

gro locum obtinuifTe falfurn éft, fi fermo fit de caufis propinquis.

Nam inter has principem locum obtinet qualitatum elementarium

favfyoßlcL & intemperies, quam cor¬

poris organici ruaimentum in ute¬

ro ftatim contrahit, ab homine au-

terh iutegro exfulaverat.

HIc fundamentalis, articulus eft quidem ejusenim ^non- vel ignorantia vel negatio, modo ^non

ex _da? malitia & veritatis irnpugnan- pertinaci ftudio profe&a, lidem

Aon perimit & aditum ad falutem prsecludit: Unde nec alios in hoc aniculo a nobis dißentientcs _pro-

$. XLIV

pter

JI4 P*

r,

»r iftam difcrepantiam damna*

mus, fi inreliquis fani fuerint; Ni¬

hil tamen haerericis has & alias do»

örina? partes depravantibus eft

concedendum. De quo cum fupra prolixius fit diiputatum heic pe-

dem figimus ^, Sc donec fequantur

reliqua Le&ores benevolps

valere jubemus.