JOHANNE FLODERO,

fl/ ^D.

Difputatio Academica Expitcan?

GENUIN AINI NOTIONEM

Vocabuli r

TIMHS

i Timotb. V. _17.

Quam

CoTifeiifit Ampi. Facult. Pbilofopb.

In Regia Acad. Upfi Praefide

Mag. JOHANNE

FLODERO,

Grecc. Liiig. PROF. Reg. Ord.

In Audit» Carol. Maj. D. 26 Apr. MDCCLXIX.

Horis Ante Meritliem Sotitis

Publice Ventilandam Siflit Stipendiarius Regius

LARENTIUS PETRI ALEN1US

V-Gotbus*

U p

fa 1

i ^{a e,}

Apud Joh. Edman, Reg» Acad. Typogr.

S:al. R.^e. M:tis

Magna Fidei Viro,

Scarenfis Dioecefeos EPISCOPO

Eminentiffimo, Venerandi Confiftorii

PRAESIDI, Gymnafii Scholarumque

EPH ORO

Adcuratißimo,

S. S. Theologie DOCTORI

Cdebratijfimo,

Reverendiffimo _Domino

Dom. ANDREA

MßCENATI MAXIMO.

Sacrum.

Viro

Maa:wie Reveré?ido atque Celeberrimo

S s. Theologise Doctori

Dom CAROL. NOR1NG.

Paft. & Prsep. Eccl. Svec. Lond. Britan.

Graviffimo,

PATROMO MAXIMO-

C^uemadmodum

triftiffimus aetatis ^mea? dies fuit ille, qui acerbo funere mihi Patrem eripuit: ica feliciffimos merito is cenfebitur, quo Tibi, vif

fumme Reverende, innotefcere Tuisque clientibus

adnumerari mihi contigit. Quae enim amifTo Pa-

tre optimo perdideram, gratia tua, Patrone beni- gniffirne,cnmulatius reddit ^ac reftituit. Nunquam

fåne exiguum hoc opufculum lucem adfpexifiet publicam, nifi favör tuus incomparabilis fubfidio«

rum fpem mihi .feciflet jucundiffimam. Teflcram igitur hane mentis gratiffimae venerabundus Tibi ofFero,

Deumque

optimum feriis & calidiffimis nun¬

quam non rogabo fufpiriis, dignetur te, Patrone faventiffime, in pnefenti luftu graviffimo ccelefti

fua gratia fublevare, atque ab omni triftioris cafus acerbitate, ad Pyliam usque fene&am, incolumem

fervare. Sic voveo ad cineres permanfurus

Samme Reverendi Cf Celeber?imi NOMINiS TUI

Cultor HumiUmtrs

Laur. Pet. Alenius.

Handelsmannen i Upfala Adel och Hagagtad

HERR JONAS NO RING, Högt benägne _{Gynnare !}

<"1

Herr Handelsmannens ömhet och valvilja har jag haft den lyckan erfara många och märkeliga prof, hvilka jag med orden ickeförmår vederbörlh

gen beprifa och än minåre värckeligcn aftjena. Med öfcerlåmnandet af detta ringa vårek, utber jag mig fä offenteligen betyga min innerliga vördnad och

tackfamhet, då jag under trogna forböner för hela förnäma vårdnadens väl till mitt fifla framhärdar

Ådle och Högagtade Herr

Handelsmannens

Ödmjuke Tjendre Lars pehrsson Alenius.

D. D.

P{. I.

^{aulas Apo dolus in} priori ad Timotheum E- piftola quam alia tradit prxcepta de ordinan-

dis ecclefiadicis rebus, tum in fpecie docet, quomodo cum ecclefias min idris agendnm effeu & quidem, quod ad Presbyteros, txs y.okiwtccs

3v Keyco Ksy éi$ct<TKC6hloi, _{attinet, eos dicit cap.} V. v. 17»

&7rÄfj<? _Ttjufc ccglijc hvoci. Quorfum vero illud vocabulum valeat, priusquam apertius expediamus ^, haut abs

re efle videtur odendere, quinarn fint Presbyteri ijli, qiiibus täntum vindicatur honoris.

Curatiori judicio sedimatis ponderatisque illis ^,

quäe qvum in a&is tum Epidolis Apodolicis ^memo¬

ria prodita funt de habitu primre N. T. ecclefia:, condabic ApodoIos eorumque Legatos, colk&is paffim particularibus Ccecibus quosdam praepofuis-

fe viros fpe&atae integricatis &fiüei, _qui ratione di- gnitätis, qua ceteris Ecclefiae membris antecelluerunt, di£ti funt 7tq£oßvre<>oi, Sic Paulus & Barnabas.1%«-

gotcvvjvocv 7tkcct exjcÅw.tc&v, Å£b XIV. 3. Crea- verunt

Presbyteros

^{in '}

Angiitis

ecclefiis, quas nem-

Å _pe

@ ) 2 (

pe Lyflris, Tconias & Antioehiae

ftinrfase

erant; &

gentium Apoftolus ille teftatur Tir. i. 5-, reliqoifTb

le Titum in Crefa, _{quam ut} abfolverec ^opus quod

inchoatum _{erat, rum ut} conftitueret

nqefjß.vré^

^xar«.

7toXivy Presbyieros & Dolores in cjvitatibus, _qüas

verbum Dei receperant. Si autém qhasfteris^, quod-

nam illorum officium fuerir, refpondeat Petrus, ita

hujus ordinis praefides compellans 1 Ep* V. ^{i„ 2.}

Ttqzaßvjecüs, T&i' Iv vy7v 7Tcc(>ocx,i%\£ ^{- -} 7rotycotvers ro ev u-

y7v vrciy.vicv T8 ©eS, e7rivy.c7T}svres yy uvxyxx=;oos x*. r. A.

Unde confkicur rois Tt^eaßvrfyois delegatam fuifTe ^cu-

rationem & gubernarionem Ecckliarum ^, five pu- riratem do&rinas tuendam latiusque diffijndendam,

five morum infpedionem bonique confervationem

ordinis fpetftaveris. Hoc indicat etiam Paulus, Pres- byteros Ephefinos ita fui admonens officiiA£LXX.a8.

TI^o(T(%sts ZoivtoIs ^{7tcvrn roo} 7roiyvlcc, ev 00 vycZs ro 7ivsZ-

yoo ro pyiov. eSerc htwwkis&s, 7roiycciveiv- rvjv ixxXvjo-locv ^rå

©w. Quibus verbis infuper edocemur, Epifcopos, Apoftolica astate illa, ^nan diftin&os fuifTe a Presby.

teris; quos enim v. 17. vqcat ^saßvre^s-, tos dein®

de v. 28 i'7rnr/.67M£ appellat, priori titulo ad digni-

tatem, pofteriori ad officium refpiciente. Quernad«

modum ecjam in verbis Petrinis fupra ollatis reis

7t(>wßvrfyoi£ vindicantur partes r& Imaxviiiiv\ Sc ubi Paulas monuerat Titum_, ur conftitueret 7r.^<rß\jri^8s

Kocrx 7rcÅiv, quibus illi dotibus deberent effe inftru- Ski oftenflirus dicit V. 7„ äei ^rov l7ilaxo7rov ccvsyxÅvjrcfr itveet ^k. r. A. Neque usquam alias in feriptis Apo-

ftolicis occurrit quidquam, unde vel

fufpicandi

lo¬

cus

#

}

³ C

@

cus detur, primis illis

terriporibus fuiffe Epifcopos,

qui vel dignatione ve! poteflate ceteris

antecellue-

rint. Jmmo vero etjam easdem Presbyteris omni*

büs competiiffe officii partes^> nempe <&\bturvxméb

woifAKiveivi liqüido paret ex

fupra allatis fcripturae di-

Öis: ut adeo nulia fe ^eorum fententh tu.eatur ra*

tione , qui contendunt alios enrum

fuiffe

Docentes, verbo Dei publice exponendo &

Sacramentis ad-

rniniflrandis vacantes, ar.que alios Regentes,

fpefbå-

tae dignitatis viros, qui ex corpore

eccle(i$ le£li

ex-

ternis eins commod is confulerent, Quum vero ex

quibusdam Paul injs di cl is

aliquid praefidii areeffere

foleant hujus fententi.ae Patroni-, juvat paucis exami-

nare, q nas inde promuntur argumenta.

Primo

qui-

dem Apofloli verb'a b^cce Rom.

XII.

7. 8. ®

«M«»

GKvv h Tij &&%axocAic&^-c irpcisccy.sws ev

c77r&År>

in

fuas

par¬

tes -pertrahere adnituntur, dicences rés

$i$u<r*avrots

effe Presbyceros Docences, & t&s Trfcfeccphxs

Plebe-

jos & Regentes. Verum, ut nos

daremus, de

pu- blicis Ecclefiae Miniftris & gubernatoribus fermo-

nem heic effe, cogi tarnen inde nequaquam

poffe

videtur, duplicem

fuiffe

Presbyterorum

Ordinem

^,

aliosque docendi partes

obiifle, alios

vero

ordini &

difciplinae

ecclefiaiticae praefediffe, repulfos prorfus

& exclufos a docendi jure. Confeceris hinc ^tantum

non iisdem omnes, in Presbyterorum collegium coo- ptacos, inftru&os

fuiffe donis, fed fuifle in illis, qui

ad evangelii arcana

pandenda ceteris effent aptiores,

atque alios confolandi, ecclefiam gubernandi

facul-

tate alios luiffe inftruäiores. Sive vero haec five

A 2 quac-

® 3 ₄ f

qusecunqbe

alra dona quis efiet confecutn?, ea in Ecclefise commodum conferenda effe, monere dixe- ris Apoftolum* Quod fi ^autem nihilominus ^conten-

dere inftiteris, effici inde omnino debere, alium fuis- fe 7ro€(p£vTh^oov $i$ccaKcvTO0v 8c alium TtQoteotfjt.h'jov ordine_m,

refpondemus, eodern dici poße jure, viguifTe in pri*

ma ifta ecclefia 7t^s(rßvrs^s tcclqmvm^vtcis^, xgj y.sru^t- åcvrcts- Iaf5vr«f, officio & ordine diftinöos, _quum

& de illis meminerit Apoftolus , & quid ipfos de«,

ceat oftendat, Verum enim _{vero, ut} aliter explice-

mus vérba Pauli, permulta _{furie guae} fvadeant. Vi- delicet feries ipfa & contextus Paulinas Orationis in- dicare videtur, ^non Presbfterorum tantum publico-

rumque Ecclefiae miniftrorum, fed fidelium _quoque omnium officia exponi; ucique rc y.?rccMovou& ^ro lAe-

s7v _non ego quidem exilfimavero ad eos unice per»

tinere, qui publico fungebantur munere, fed ad ce- teros quoque omnes; &quurn rot? ^t^ufévotr medi¬

um inter illos locum in fua oratione concedat A-

polfolus, putavero etjam iffis defignari afios, quam

qui regundas eccleföe praserant* Ita fcilicer _expo- faero verba haecee: o ^srcc^dés iv ciTrÅor^h, _quem U ftis Deus inlfruxit facuitatibus, ut] alios fubievare

queat, is fuarum opum aliquid _{impertiat pauperi-}

bus, fed Jiberaliter, fed fimplici 8c candido _animo, fine offentatione aut vanas gloria ftudio: ^o !aem b

;accforrrny qui miferatur, hilarem fe pnebeat, uc coji-

ftet, non fimulatum efle ejus ffudium fed ex vero

amoris adfe£tu proficifci: 6~ §v e-7r8$tj9 qui praeeft vel adcfl opis alienas indigis, is fedulo id

-•* faci-

@ ) y (

faciat & fludiofe. Sic utiqne hxc

verba

exponit

THEOPHYLACTUS* yrgcteccsBut, inquit, l^rcßcY]-

■S?7v x&j é)oc qyifxdttoov h&f hcc coo-juuros' ccvtx tmßcr&eicts $e0'

lihoo.' 'E7re/å>] yccp hyrs yiep) usTudousps %pijjjic&T.oov, é 7r«v-

tv ' •» ~ v ■'* _ •'• 5,-i-i c i'

TfS* de tu?regnat, (ptfcw or/ Ttgci^otcc ocAAoos ojS du

vacui ßoySei tois 'Xtffånvw, ccAA\tvcrarf#?S> DifcimtlS hinc

ex mence THEOPHYLACTI, Paulina vcrba illa

quosdsm comprehendere officiorum gradus, quibus

fe Ch'riftianä Charitas prodat. Alii enim^» quorum

res funt lautiores, opibus fublevare pofTunt egenos atque illi funt 01 perotMpvrssqui hac deftieuuntur fa- c-ultate, alia ratione, confilio _nempe & opera, fu-

um declarent benefaciendi ftudium, diQi ab Apofto-

lo,yrppiqafxevor. qui neque hoc praeflare potuerint, fu-

um faltim amorem odendant eommiferatione, at¬

que illi fint ct «Aesvreff. Neque iffi explicationi obftat9 quod alias in Pauli fcriptis ro Ttfikottäui ufurpatur

de illis fpeci2tim, qui Ecclefise Praeiides fuerunc:

nam ut in fenfu generali wfofeapoti eft praefum, ita

nen inepcius ad illos accoromodari poceft, qui aliis

curandis aut defenfitandis fuam navant operam, quam

frequentatur de illis, qui publica

auäoritate

^mu-

niti Ecclefiai gubernanda* praefunt; quemadmodum

etjam conftat in priori illo (enfu hoe frequentari a

profanis fcriptoribus, uti & ^nomen inde dedu&um 7r^=;oirY\s non Praefidern tantum & praefe&um notat, fed Patronum etiam & defenforem. Neque haec

nodo abhorret ab ufu loquendi Panlino, dum enim Romanis _cap. XVI. commendat Phceben,

ys^fidecv voKAm «WS, ^non indicat illam publicum

A ₃ in

• ) _t r

0

in Eccleda muniis obiifle, (ed vet Paerönam exftf- tifle complurium, ^vei^, ut BEZA interpretatur, ho- fpitium Ulis pra?buifle: quemadmodum •■fyjfew&Hn

tcüv tyvuv EUSTATHIO eft peregriiios in domum

(uam excipere hofpitibusque de bicum patrocinium

exhibere. Non majoris momenti 'eft _{argumentum ,} quod ev Epiftola priori ad Coiinthioscap; XII; 28.

depromitur, ubi nominatis Apoflolis, Prophetis &

Do&oribus fubjunguncur ^ Non

enim _{, nt} fat heeklots exiflimant, dv-tX-^exs 8z ■Avßsa»

vfoeus nomine defignantur diverfl Min i flror um Ordi*

nes in Ecelefia, fed varia fpiritus

fan!ti

j&cfofAotroc^

quod verboriim feries luculenter commonftrat. Ni--

mirum placuit Deo, fuas Ecciefiae fnndämentain bis terris jaéturo, peculiaria dona largiri non Apoftolis

tantum, led ceteris _quoque Pnefiditriis Ecclefiarum*

immo eciam fidelibus nonnunquam aliis: neqne ta¬

rnen omnibus eadem concedebancur, ^nam alii vale- bant virtute fanandi segrotos, alii pollebant potefta-

te excellentiflima _quseque alia miracula edendi, lin- gvis peregrinis loquendi facoltate inftruebantur alii,

nec defuere _, qui aptiores eflent ad 2vrttoj4>ets- », rfv-

ßefvn&ete, ad juvandos coniilioqne & prudencia guber-

riandos indrmos. Si ^vero dicere placuerit, nomi-

natam heic »w/3åpwuv refpicere ad publicam Eeclefae gubernationem, nihil hinc confict aliud poreft, nid

fuifle Presbyteros, qui ^ea valuerint prudentia & con- filii eopia, ut ad gubernandam eccleiiam ceteris ^e-

jusdem ordinis eflent aptiores, quum alii contra a-

lias hujus mtnifterii partes obeundi docibus eflent in.

ftru-

m

)

7

( é

ftruöioreF; Hmc facife etiam exemeris icrupulos illos^ qdos nbnnullorum animis injecerunt verba Pau¬

li I Tim V- _{17. Of} XöfAöJS* 77TTggsQ'JTS^Ol

ÄtfA^r

^Ti-

prifldjttéff&cttw fxctht<yc& ot KD7PtaryTSs ev Koy»Kctj hSctvKtiXlct*

Q mm , inquiunt, heic definite

riomiiientur ?r^/3y*

T£(>ci y.c7Tr2vT£<; ^sy Xoyco yg?) 3i$ccav.ctKic&, palaifl efi fuifle 3"

lios Presbyteros, pn KOTtmvrus ev Acywr &,

quod inde

fequitur, dupiicem fuifie eorurn ordinem, Enirrr

vero & nos concedtmus, non omnes hoc titulo fi*

gnacos in prima Ecclefia fuam operam

impendifle

verbo Dei expficando & facramentis adminiftrandb*

quamvis enim Apoftolus ab omnibus exegerit, uc efient Uuy.tq) i Tim. IIb 2, vix tarnen fieri potuis«

fe exiftimamus, ut in illis Ecclefiae rudimentis ea*

dem omnes poilerent facultate regni Cceiorum ^ar*

cana aperiendi eaque obcundi, quas Ecclefias Dolo¬

rem decerent,( d in Presbyterorum Collegium co*

opcates nonnunquam fuifie Viros, eximia quidem pietatc & au&oritate venerabifes, fed qui ad docen-

dum minus efient idonev Atque hos credimus de

induftria fe ahfiinuifie ab illis officii partibus, ^quae

melius obiri ab aliis pofient> fuumque fiudium cob locavifie in illis peragendis, quse ipforum viribus magis refponderent. Ut paucis abfolvam , omnes

primitivas Ecclefia* Presbyteri:ejusdem erant ordinis,

omnibus competebat jus fibi commiflum gregem fo-

vendi & gubernandi; fed quum ad hane ^curatio-

nem non unius generis dona requirerentur, nec, quae eo

fpe&abant,

omnia commode a fingulis pera*

gi

poflent, credimus

illos communis offieii partes inter

• ) s C «

inter fe partitos effe, ita ut alti peculiarem _operam

•ollocaverinc in difciplina ecclefiaffiea regunda, alii

vero in docendi palaaflra magis defudaverint, quos ideo Åpoftölus vocat MTi'tcßvrccz ev Acyu y&j

Quam ergo jam fatis conflare opinemur> qui lae-

rint Presbyteri, feqnit^{ur ut} paucis expediamus, quae fit notio rfc Tipiis cujus duplam portionera illis ma- xime deberi cenfet, qui improbum laborena collo:

carunt in verbo & doflrina.

Il m

Latini intcrpretes ferme ömnes reddunt _rrpw in hoclocohonorem ^: _neque i flarn explicationem pror-

fus efie repudiandam exiflimamus, _quum fpecialior

illa notio, quam voci rtfxvjs yindicatum ibimus in fe*

quentibus, etjam Laiinorum honori eribuaeur non-

nunquam a probatiflimis fcriptoribus. Nimiruro ^ex»

cellentia Virtutis & meritorum veros continet fon-

tesillos, Linde omnis pröfluat honos: quidquid enim excellit, fi cognofeatur ab alio, lua fponte iuftiffimam

elicit venerationem _, cujus animurn pertentans fen- fus externis fignis foras prodire géftit, quoties fe

cunque occaflo obculerif» Vel enim verbis & _ge-

rtibus, utpote caput aperiendo, genua aut vertieem

fle£bn,do, de via decedendo, vel officia quasvis ex*

hibendi promtifiimo fludio, declaramus in honore

apud nos & _pretio alterum efie: irnmo vero etiam muneribus alium ornando, oflendimus vel maxirne

agnofcere nos ejus merita, animumque fovere ^non fucaca veneratione tafhim. Atque ^hane honoris teftificationem, quae donis-fit ved praemiis, exiftima-

vero

i ) 9 ( £?

v$ro Aoflolum praecipere in hoc loco: Ut adeo,

fi ambiguifatem, quae generalioris fignificatus voca- bulo honoris adhserec, effugere velis, reddere non

inepte queas r/fojV, vel falarium^yt1 ßipendinm, vef framium. Recenciores Metaphraftas nonnulli ^per-

viderunt non aliam poffe

hujus

^{vocabuli notionem}

efTe in hoc loco, quare etiam in verfionibus fuis

conati ftint hane definicam ejus vim & poteftatem exprimere, HEUMANNUS ita reddit: Die aelte- fl^enj Jo ihrem ^amte vohl vorflehen, folien ^(aus der Kirchen-cafle) noch einmahl fo viel, als andere ar¬

me, bekommen. Concinnius forte auftor verfionis N. T. Anglicanx, quse cum Grcco textu prodiit

Londini Anno MDCCXXIX. ita enim illa: Let the

preshytors that govern

vell receive

a

double

fa- lary. Re£te efle hos interpretes fenlum verborum

Pauli adfecutos, oftenfuri jam fumus eo modo, ut

primum probernus neque facris ^neque profanis fcri- ptoribus efle iftam ^rys nfås & rS ^npuv notionem in- ufitatam, atque inde monhremus orationis feriem

& contextum non aliam admittere vocabuli hujus explicationem.

HL

Grsci ferioturas V, T. Metaphraftac exponunt Hebraeorum *733 tZ> tijum etiam dum illud in fénfu

munerandi ufurpatum occurrit. Sic verba Balaki ad Bileamum, _{quum eum} juberet ad fe defcendere & di-

ris devovere Ifraelitas, Num.XXII. 17. "fDDKnaD'-'O

•JKD ita transferunt LXX fenes, Ivrigas yd? r^yo-a es

,€(poo?c*, Non alium autem intelligi honorem, quam

B qui

ä } io C ®

qui cnuoeribus exhibeatur, ex ipfa rei ^natura mafii-

fefium efle putamus: neque ifta Moabitarum Regis promifla in aliam partem accepit Bileamus ipfe, ita

enim refpondec miflis ad fe legatis: Si Balakus tan*

tum mihi dederit ^atiri argentique, quantum vix do-

mus ejus capere poflet, fieri nequaquam potefl, ut vel lacum ungvem difcedam a mandato Dei. jguum

deinde Moabita cerneret nullis fe poilicitationibus pofle impellere Virum ad populum Dei diris one-

randum, exacerbarus animo his eum dimittit ^ver*

bis Num. XXIV. II. nn1 qy:D nrn -paDs*;to thd«

"D30, quae fic Gra'ce redduntur: n^aca as ^vuv

hsgncev ae KVQtcs rijs Ufy\s, & lenfus ramen ed: induxe-

ram quidem in animum ^munerum largitate tuam

penfare operam, fed quum male precari boltibus te nolle vidcam, expertem munificentiaj te domum di- fcedere jubeo. Quam eamdem hidoriam pertexens

JOSEPHUS, ufurpat vocabulum rtprjv eodem {?gni-

ficatu: poflquam enim dixerat Balakum _magnorum promitfione bonorum conduxiffe vatem,addit cc7rc7ré(f

7iei Jg rov Bcchocfjov (jyüsfjicts rifjr,s d£!ooaccs a) Qvin Vero etiam in SIRACID/E verbis hifce ^c. XXXVIII, v. i.

rltxcc rev lurge v arges reis %gsicts ( ccvrx ) rifjous ctvrS,

prgecipiatur munificentia ergn Medicos, non du bi- tavit LUTHERUS; *ita enim Germanice reddit illa:

Ehre den Artzt mit geburlicher _Verehrung. Cui

non abfimili modo loquendi utitur CICERO b) in

fimili argumentoCuria, inquit, mifi, ut Medico bo-

710S

d) rid JOSEPEII Ant Jud. L IF. c. C, b) Fam\

Lt XVI EpL, 9.

& ) ti ( @

zwx haberetur. Ad _quse verba haec

obfervat MA

NUTIUS: de pecunia inteUige, non de

honore: & qui-

dem re£l:e, quid enim

intelligat

per

honorem Me»

dico, cujus nempe curae Tironis

valetudo commifia

erat, habendum, cxplicat

TULLIUS ipfe,

rem eam-

dem his verbis efferens c): Scripßad Curiurn,

quod

dixijfes, deret Medico,

ipfi

puto

aliquod dandurn ef*

fe, quo fit

ftudiofior. Hoc modo etiam alii fcripto-

res Latini loquuntur, ut

CURTIUSd): copiarum,

inquit, Duces coronis

& miüe aureis fingulos do•

nat: ceteris qitoque proportione, autgradus, quam

in

militia obtinebant, tfz/r navata opera, bonos

habitus

efi. Arque alio loco : quum omnes

amicos Regis do*

nisfuper ipforum vota

coluifjet,

cnempe

Orfines Pcr-

fagadarum fatrapes) Bagoa

Jpadoni, qui Alex

an¬

drum obfequio corporis devmxerat

fibi, nulluni

honorem habuit, hoc eft, nullo eum munere orna- vir. Et Virgilius denique

/).

Sic aity geminum pugna proponit

honorem

h. e pramium« Sed revertamur ex

brevi diverticu-

!o in Graeciam noftram, vifuri an etiam in N. T.

tabulis quidquam occurrat,

quod huic vocabuli

no-

ftri notioni illuOrandae deferviat: occurret autem in ipfo aditu huic rei adprime

adeommodatus locus

MATTHE! C. XV. v. 5.

C/f? Aeyers'

cs uv «tt#

reo 7tC6T(H fj Tij fJU\Tf), ^{, O} £UV £jU8 C0(p8AfytftyS',

8 jAYi ti/aq cq rov irurk^u>}^rrjv fjtriré^u uvris. (Sc.^uvutnos t^cti).

Salvator increpat heic

Judaeosj quod impiis tradi-

B 1 tio

c) Lib. XFI. Ep. 6. d) Lib.IX, (. /. e) L.

X.

c.i.

/) J£n. L, V, 36p.

I J 12 f @

tionibus vira divinae legis enervarent', exempli lo-

co adferens ipfis folemnem voti fpeciem, qua aliis

interdicebant ufu rerurn fuarum: cujusmodi _vota, vel diras potius & exfecrationes, fi in _parentes quoque ufurparent, violarent legem, qua> di&itat

omni honore colendos efTe _parenres. Scilieet in votis illis, quar a Judaeorum _Magiftris vocantur WK vota prohibitionis, erat quoddam, cujus

hxc in illorum feriptis occurit foiemnis formula,

'M pip» Corban eflo illud omne, quo ego

pojfim tibi eJJ'e utiiis, h, e. tam mihi ht _{nefas qua-} quam in re tibi benefacere, _quam eft mihi illicitum tangere ccrban. To pip autem fuifle rem facra- tiftimam Deo devocam, qnam nemini licuit in

profanos ufus conferre, notiffimum eft: _atque adeo palam eft, hac voti vel exfecrationis formula, illos interdixifie aliis ufu rei

cujuscunque,

quje ipforum cfTet, vocoque fe obftrinxiffe nulla fe in re aliorum commodis infervituros effe g)* Haec a Judseis fre-

quentata formula vovendi, exprimitur Graece apud MATHiEUM, ^o iccv tjut? djfpeÅyi&rjs-, Et _qtlUOl illa refpexerit ad benehcentiam aliis exhibendam, confequens eft, nr ro r^uv, quod in fequenti com- matis liujus parte occurrit, non ad aliam referri debeat honoris fpeciem, nifi _quae benefaciendo ex-

hibeatur. _{Sic ergo} licet explicare verba Salvatoris:

Lex dicit _parentes efie honorandos: fed hoc _prae- ceptum redditis irricum, impiis veftris

traditionibus;

dici-

® ) 13

( 9

dcitis enim, culpa vacare illum, qui in parentes

fuos utatur folernni hac formula fWU J3")p

acque ideo ejus religionem voti oDfervaturus, # ju>?

riyr,^ rov 7tars^oc rj ryv jutirégcc ^ccvrx, non beciefeceric patri aut matri fuas, ^non opibus

fuis

fublevaverit jnopiam parentum, Ita autem debere verba

hascce

exponi, docnerit locus paralleliis MARC.

VII.

^12.

vy.eh Äéyere iocv ei7T7\ ocv&qooTtos rS> nrccr^i % ^ry yy\r^i' Koq- ß<xv (ce^t c^oogov) c écev éy& wtpehtjStjs, ^yyj åy.ht cc(plere oiv-

rcv 7!ciY\<sMi reo rtoer^i ccvrx vj rJ? y/jr^i «W5. Qtise pO- ftrema verba fatis

fuperque

ollendunt, quid fit re

ysi rifJLciv 7Tccrégoo vj yqrégoi, nempe id non efie aliud)

nifi ä$ev ^{noislv reo} Ttotrq) » yrjrg), nullis beneficiis

ornare patrem & matrem» Prajterea vero etjam

confirmatur haec notio ex verbis LUCAS A£t.

XXVIII» IO. o t v&i 7Toååu7s ^rty.eeis ertyqaav r\jxois. Lö*

quitur facer fcriptor de incolis Melitae infute^? in

quam fra£ta navi adpulfus erat Paulus cum fociis,

& quum in genere

dixiflet

in antecedcntibus Meliten-

ies exhibuifte illis é r^V rvxfitrav (ptKcc\^a>7rlocv, ea i- pfis fubminiftrando, quse fra&is labore viribus

refi-

ciendis infervirent _, addit, etjam illos, qui Pauli o- pera fanati erant, non exiguo ipfos honore

coluif-

fe. Quis vero jure dixerit, alium intelligi

hono¬

rem, nifi, qui beneficiis proderetur? Perfe&o e- nim, qui omnibus ad vitam fuftentandam necefia-

riis rebus fpoliati in peregrinam terram delati e- rant, omnis fecuri venerationis, fatis habuifle vi- dentur, fi ea

confequerentur,

^quag corpori

alendo

& adverfus aeris injuriam muniendo

fufiicerent.

B ₃

Quo

® ) 14 ( &

(Jtrö

ctjim

accedic,

quod verbis fequentibus

dicic

LUCAS, xcy uvecyofxevots éyrtSevro roc 7rgos rrjv %$éiccvt quafi disat: in ques fanarionis beneficium contulc-

rct Paulus, illi _quum ahis permulfis donis nos cu- -4 mularunt, doncc hofpicio eorum frueremur, ^tum

vero etjam vela in altum daturis nobis addidertinty

qua: ufui eßent. Jüngere huic loco poflumus ver- ba Pauli I TIM. V. rljj.cc ras ovrccs y^qas^±

heic enim non tam prscipi venerationem viduis exhibendam, _quam fudentationis officia, palam ed

ex fequentibus totoque orationis contextu: nam huic prsceptO) quo rijxYi addgnatur x^aiSjrccTs cvroos %V^oas

öponitur aliud v* 4* Tigx^06 diy.vx v ev.ycvet!%?/

jjxvSccvérooaccv irgcZrw rov toto* clv.oviv<reJ3e7v, yjcy xuoißccs^cc7j;c+

edcvxt tc7s 7r^oycvas, ut fenfus utriusque moniti hujiis

hic fiat: fudenta viduas , quse vere tales Tunt, h. e.

qus aliorum praefidid prorfns funt viduatae, fi qus

autem liberos häbueric & _nepotes, qui ipfi profpi-

cere vits neceflaria queant, illa ne oneri ecclefiae

fit: meminerint illi oportere (e fenefcentibus atque

egenis parentibus dare. Intelligere au¬

tem Apofiolum ^{v. 3.} iftiusmodi viduas, qus tute- la & prsfidio neceflariorum efient orbars, conftat et¬

jam ex v. 5. ubi illuftrationis ergo addit,

(v ctrws x*k06 pi'pwtoptnt5 quas vere vidua ed &■ fo-

la reRäa, vel defolata non marito tanttim led libe- ris quoque &ccgn&tis« qui illarn

fuftentent.)

Hane

notiönem rf rtpxv vindicandam efie in hoc loco, perfpexérunt quum alii interpretes permulti, tum

HEUMANNUS: ita enim Germanice reddit verfi- * cu-

« ) .15

( •

cülum illum: die Vitben, velcbe vahre Vitben find, Verforge mit unterhalte.

$. IV,

Ne vero quis exiflimet,

efle

loquendi for¬

mas illas fupra expiicatas ad genium hebrseae lim

gase formacas, prorfusque abhorrentes ab ufu pro

tanorum fcriptorum, juvat etiam horum excutere

pluceos & difpicere quid inde queat erui, ad illu-

ftrationem argumenti noftri. Hcc meditanribus no- bis permuka fe offerunt huic adprime infervientia

rei: pauca vero ex multis in medium protulifle con- tenti, excitamus primum AELIANUM,quem mini¬

mum bis ica ufurpare meminimus verbum r^uav. L.

I. _{cap 31. var.} Hiß. commemorat de lege Perfa-

rum, qua fancicum erat, ut, quurn Rex iter in

Perfia faceret, omnes, quos praterveheretur, ^mu-

neribus illum cumuiarent, pro habitu quisque facui-

tatum fuarum. Hinc fpeciatim cap. feqv. oftendit, quomodo fe ^erga Monarcham geflerit homo quidam

de plebe: nempe fquum Artaxerxes Mnemon aliquan-

do viro ifti procul ab ejus tugurio occurreret, me-

mor ille di&se legis, quum aliud ad manus non es-

fet, _propere ad fluvium cucurrit, hauftaque inde

utraque manu aqua fe ad Regem contulic his ufus

verbis: vvv fxh a-s, 07rv]Ts ^ 07ia>s e%oo ripoo, cos uv fjtij

uys^cc^os, to ysv sjaov vßj rc \kcct ^{t/ue, rt-}

}aa he ae ku^ ttctaj/zs voccti. Adeo manifeftum eil

ro TtfAoiv beic notare munerare, donis colere, ut a nemine id jure in dubium vocari queat: quare et-

jam refte a Latino incerprete fic redduntur

verba

® )

16. ( ®

Iftar nunc ego, prout pojjum £? quomoåo pojfum ^,

te tnunere dono. Nec minus* manifeflum eil eam-

dem notionem fibi locum vindicare in hifce iELIA- NI Verbis bj v&j UÅccrccviX Je Irinas ^ GDectpgocsov. Lall-

dac in antecedentibus munificentiam Philippi Mace¬

doms, dicens ^{eum munera} in Ariilotelem cumula- tiffime contulifTe, qus ad abftrufiffimarum fcientiam

rcrum comparandam Philofopho vel prxcipue ^pro-

fuerint: cui relationi haec fubjungit, frigesx&jt?åu~

rcavx &c. honoravk etiavi tlatonem, nempe mune-

ribus, non enim de alia honoris fpecie iermo eil

in hoc capite, neque alium cuitum a tanto Rege confequi Philofophi potuiifenc. Sed vel prascipue

li2ec notio confirmatur verbis POLYBII i) Tydf Ti/xw^ixz sv ryj TtcXtrelcc \j.cvc$ o dy^os kopiös. Oilen- dit Hiftoricus in antecedentibus qux & qualis pars Romans Civitatis curanda Senatui eiTet reli£ta _{, at-} que inde add.it, ita cum iumrno imperio Confules

fuilTe ac fenatum, ut etiam pars aliqua eaque lon-

ge graviffima populo eiTet refervata, quum ille To-

lus eilet _xvqtcs ny.ij* ^ riy-ocgict?, h. e. Arbiter Sz _pra>

mii in ilios

conierendi,

_qui de republica bene ^me-

riti effent, & _pcens fumends a maieficis. Pro- fe£to? ^{cum ripn} opponatur rr\ T^f/«,ncmo eil, quin videat, non

poile

iliud vocabulum aliud fignifica-

re quam prsmium, uti hoc defignat pcenam. Plu*

ra in hane rem adferri poffent ^ex DEMOSTHE-r NE, ARRIANOaliisque probats au&oritatis fcripto-

ribus

b) var. Hiß. L. IV, ^c. 1$. i) L. VI. cap, 12,

& ) I? (

$

iribüs, fed, ut diutius huic Difputationis parti, fa-

tis, ut putamus, nunc ad liquidum perdu&ae, im*

moremur, e re non efle videtur

§• V.

Quum ergo jam ad liquidum explorata veri-

tas fit, voces, n^V & nfxuv uiurpari in hgnificatu

muneris & munerandi, fupereft, ut inquiramus,

an etjam ille conveniat in locum Paulinum ^, quem iliuftrandum fufcepimus. Convenire auiem in illum

conftat quum ex antecedentibus tum confequenti«

bus. In parte capitis verhculum hunc antegreßa

tradit pracepta de viduis & fuftentandis & ad mi-

nifteria pauperum eligendis: & quidem diele vidu-

as illas, _qu« aliorum prcefidio deftitutae cflent, publicis Ecclefoe fumtibus effe alendas, quae vero liberos haberenc & nepotes, illas non debere ec- clefise

fupplicare:

quin etiam, ß quis Chriftianam

fidem amplexus in fuas «des fufeepiffet viduam,

eam dicic v. 16. ^non debere efTe ecclefiae oneri,

*vcc roh: ovraosytff°t& l7ru^hv\^ ^ut Ecclefia rufficeret il-

Iis alendis _qu« vere tales eflent, h. ^e. ut §. IV«

expoluimus haec verba, qu« aliorum prafidio &

tutela orbatae viverent, vel ut Paulus ipfe dicic ^v.

5, quse eflent /xe/xo^tvcci. hoc praeeeptum de fuften-

tatione viduarum a'/^W excipiunt verba h«cce,

et \y.ccKoos Trgeqßvrsgot ^rt(JiY\s cifyéa&oocrciv,

ut ad mentionem cur« cgenis mulierculis impen- dend«, in memoriam rediifle videatur Presbytero-

rum, hoc digniorum, quibus largiflima manu

opfo-

nia fubminiftrarentur ab Ecclefia,) quod Talus

hujus

C ex

& ) i8 ( @

ex illorum penderet fideli opera & ftudio. Monitum

hoc ratione municur defumta ^ex lege Malaient Aéyei yd(> rj y<?u(prj'ßsv ecXowru 8 (poesis, PrOfTlta» in- quam ex Deuter:

XXV,

5. Verba ifta refpiciunt

ad morem, non a Judaeis tantum, Ted ceterisquo- que gentibus

plurimis

frequentari

folitum

^, boum

opera utendi in triturandis frumentis: ne vero illi

interea fpicis vefeerentur, moris ^erat vel capiftrum

vel ftimulum ori injicere, aut alia eos^atione ab

cfu prohibere. Hane inhumanitatem vetatheic Deus fimulque docet generatim, dignos eiTe laboris foci-

os, qui

fru&uum

parte

fruantur:

quemadmodum etjam Paulus aiio loco ¹ Cor. IX. 9. hoc Mofaicum

prseceptum

adcommodat

ad Fcclefiae Miniftros. Di-

cit enim nemini fe unquam gravem fuHTe,fed fuo

fibi labore peperifTe quae ufui forent, quum tarnen,

quominus impenfis Ecclefiarum viveret, nihil ob- ^« ftaret, five ad receptam ab omnibus gentibus con-

fvetudinem, five ad divinam legem refpiceret: iv ydg inquit, Mao-fW vc/xm yiy^a^rai' ⁸ (pifxdxreis ßSv ciXcav-

tu. Quafi dicat: fi, ex prsecepto divino, boves tri-

turantes digni

funt

qui fuo labore alantur, quan-

to aequius eft, ut hominibus, majoris momenti la-

bores tolerantibus,vitae fubfldia praebeant illi,queis

inferviendo confumuntur: ut Apoftolus ipfe expo¬

nit V. II. h v/j.7v rd TrvsvpuTixd saTfiigUfxev, /xiya ii v/xay

rd aagxad Begtao/xsy} Et* V. 13. 8% cdar?, ^{ori 01} rd te^d igyagc/xevot hc T8 lefS iSieciv, hane veritatem, nixam

& rei aequitate Sc divina lege, confirmat infuper

Apoftolus yvdfxTjf verbis Mofaicae legis in di£to ^no- _^

ftro

© ) Ig

( •

"

ftro fubjun&a; u$os o e^yxrv\s rS

pisSx

CCVT8.

Ja

ni VC-

ro _, quid, quaefo, attinuidet ea

adferre effata, jidturn

cuique laboris mercedem

vindicantia, (i fermo heic

tantum eße£-de externa veneratione? quis ita ar*

gumentantem

ferret? lex dicit, bovi trituranti os

obligandum non efle,

fed dignum efle quemlibet

fuo labori refpondente mercede ^, ergo

debito

^ve-

nerationis cultu profequeris

Eccleflae Miniftros;

quafi honos

Presbyteris exhibendus

proea reputan-

dus eflet mercede, _quam

illis deberi probatum irc

vofuerit his teftimoniis. Gerte, nifl per n^nv

in*

telligamus

ftipendium vel praemium, elumbis fiet

& male cohxrens Paulina argumentatio.

Neque

tarnen opus eft, ut ad

Arithmeticam d%f!ßet*v

tilius haec verba cxigantur,

fed generalius explicue-

ris rif^yjv per vel tiXsiovcc ,

hoc fen-

fu; qui

fidelem

operam

infumunt in verbum E«

vangelii

exponendum aliosque in Ecclefla erudien-r

dos, illi digni funt, qui largiori

ftipendio fruantur,

quam ceteri, quorum opera

vel langvi*

dior fuerit, vel minoris momenti.

Prseftantiffimo Domino AUCTORI

Amico Honoiatiffimo.

Plaudite

^Pierides & Utos fumite vultus;

Promtus enim Pindum Ve/ler Alumnus adit,

Carpite

jam flores Jperataque dona, coroUam Ejus in adventum deproperate De<e.

Jam loquor, ALENL, de Te, Mi Dulcis Amice, Qui clari ingenii das documenta Tui.

Egregie doåleque Sacro de Codice monßras, Quod Flamen pretium debet habere duplex.

In ßudiis ^tantos progrejjus atque fagacis Ingenii dotes gratulor ergo Tibi.

Hoc ßgno quoquc malte novo virtutis amatce.

Quo jam ccepißi tramite Jemper eas:

Sic potss optatam tandem contin^ere metam, Temet übt certo prcemia

larga

matient.

Sit felix iter atque comes fortuna fecunda Usque ad Parnaßi culminaJwmna Jacri.

Netnpe ubi ter trinke jam nunc ccepere Sorores Keltere Instantes ldurea ßrta Tibi.

His Phcebus Japiens, ut ad Ejus veneris _arcem, Ormbit pukhre ^tempora docta Tua,

Sic fenui licet calnmc gratulari voluit

AD. A. AFZF.LIUS

/