VAR 10

D. D.

DiSQUisrno historica,

DE

VAR 10

KESPECTU LIBERTATiS,

•CUJUS

HARTEM PRIMAM,

CONSENSU AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH.

In Reg, Acäd. Upsal.

p D A "C C T r* £7

Mag. CAROLO FRED.

GEORGII,

KISTOR. PROFESS. REG. ET ORD.

IN ÄUDIT. GUSTAVIAN.

HOR. ANTE MERID. SOLITIS

D, XIII. NOV. A. MDCCLXXr,

publice ventilandam sistit

AÜCT0R

Simon Nibelius

, VESTMANNUS,

Stipendiarius Nesselianus,

ÜPSALIAE,

arud Joh. ^Idman, Reg. Acad, Ttpogr.

MONSIEUR

Le Comte

O l5 * **

Colonel St Chevalier de

l'ordpje

Royal Miutaiäe,

MONSIEUR^r

*pcrmettés,

^que,

péuetré des bouies gefiereuje^ doTit-

quitie

d1

un

devoir, rf n* y en a poini de plus

MonfieurtfMadame>

celui de Vous en témoigner aux:

réfpeftucufe,

Fennettés encore, que fofe

intereffer

ces

mt

der Vötre

protection ä

cet

Effdi Academique, com

res pour

Vötre profpcrité & ceile de Vötre llluflre-'

MONSIEUR

f&tre tres-lwmb''e &:

SIMON!

MADAME

LA COMTESSE

MADAME,-

mus avés bien vouiü honorerßu mon Pere, je m* ac«- ioux ni de plus

Jatisfaifant

pour un fils. C efi,

ymx du public uns

reconnoijfance également

vive

mes Pontes _pour moi, en Voas

fuppliant

dl accorv

rne aujji a celui, qui, en faifant des voeux fifice«

Maifion, d r honneur d? etre avec le plus

profiozut

MADAME,,

ft^s-obe'iffant ferfitejK'

NlBKLIUS.

AD.

:NE DE

MADAME

,1*3/113

iwnuiiN>

SÖDERHIELM,

MADAME,

T» reconnoitrois

mal Vos

fort,

fi je rf avoih

J'ZrPZ,»L»>,«• ^{« i} _»'ä*

«, 1«. «

?<>'» «

dede voir le jour.

Dans

un tttns,

ou l

affaires ne m

auroit pas pennis ffuire laj'f

fenPe je dois tottt

A VStre

main

htnfaifante. Souj-

fris

donc,

Madame, que ce quiejt ä Vous, w»

»* i Fe«.f c?' Fo»s >'f

confacre. Vemlie

Vous accorder, «Madame,teilt

««,

la vie agréabk &

combJer Vos jours du bonbem

le plus

parfait. Je

ne

cefferai

voeux, aiant /'

honmur <£ tre avec la plus vive fe-

,nétratien de

réfpett

^•>

madame,

Wötre tres•hurrible & tres•obeiflaitf,»

Seiviteur

SIMON

NIBiLIUS.

o

Introdu&io.

t fl ?mn'lim omnino commodorum", quse vltam

mortalium, roaximis proh dolor! calami«

tatibus adili&am, tolerabiliorem, imrno

Istam jucundamque redderc valcnt, vix

fcio#

ani ullum detnr, quod praellantia acquiparet

liberta-

tem, injeftimabilc i-Hud bonum, quod fane, ut o*

Jim cecinit Ennius,

Cuivis enim perfvafiffimum efl, Opt. Max. rcrum humanarum Arbitrum, ignavos atque ofcitantes ntii-

Iis afficientem prsmiis, ita

fapientiffimc

conflituis-

fe, ut meliorem nobismec ipfi finga mus fortunam.

Quo vcro nec ulia nos raperet neccfiicas ad ilhm afiequendam, neque

optimi noflri illuc tendentes

conatns prorfus in irritum caderent, vi quådam o- bicem iis ponente,

facultatem quicquid ad falu-

tcrn nollram conducit, libere atque pro arbitrio agendi, nobis concefiit,

fimulque,

^quo

diligen.

tius earn aut acceptam tueri, auc amiffam recupe-

rare (ludeamus, ardentiffimum anirnai nofirse indi-

dit fludium ejusdem defideriumque, cum continuo vehementiffimoque fervitutis, utpote quae ab illa

ex diametro diftat, faftidio C0njun£lum. Quumque

omnium eadem fit natura atque indoles, quod quis«

que ad flatus

fui perfe&ionern afiiéue nitatur

⁵ o- mnibus _quoque

libertatis

amorem, aeque ac odiurn

toto non venditur auro.

A fer-

Sfr ) 2

( 3$

lervitutfs, in

pracordiis naturaliter fatis fixum

hag¬

rere intelliges a), Hinc non ininus vere, quam concinne difterit Serenkflmus Auåor Disquifitionis

crrorum Machiavelli: Det gifves icke någon kånfia, fom år

ifrån vårtvåfende

^mer

ofkiljagtig, ån frihetens.

Alt ifrån den måjt hoffade

mänmfka

^, anda till den grofvaße, år^o alle

dåraf

intagne ; ty Jom de

födas

utan hand,

påflå

de: åfven at

lefva

^utan

tvång b).

II. Eft autcm libertas voluntati propria ^, & qui-

dem adeo in ipfa ejus eflentia

fundata,.

ut ne qui-

dem (it voluntas,, nifi fit libera. Neque tarnen re- Öe cficitur potefias vivendi, ^ut velis,

quemadmo-

dum cam parum aecurate

definivit Cicero c),

cuL adftipulatus eft Persixjs, ka

rogando::

A?r

a) Dixit Aristoteles in Lih. L Cap. V. rZv 7rcÅiri-

ymv: en pb (pvcrei nvb> et /üb sÅsvBsqei, o t

ås åsAsu,

(£>cc- vefiv, ^quee quidem verha, qmmodo fint accipienda,

plurihus

docet III. Puffendorf. de 1. N. G. Lih..III,. Cap. 11, jf.

g. Etji baud diffitearnur, eos bomines ad parendum ejfe ^na-

tura aptiores, qui,craffiori Minerva laborant^es, corporistan-

tum dexteritate gandeant, tarnen confiderantes, etiam bos

non tis folnm praditos ejfe animee facultatibus, quarum li¬

bera exercitatio ipfårti Uhertatis ejfentiam conftituit, fedSf

naturali infuper Uhertatis amore teneri, mimme dicendum

putamus, iHos adfervitutem- ejfe natura

deftinaUs,

quin po- tius\ loqui convtnire ^, eosdem eeque ac

alios

ad

plenum Uher¬

tatis ufurn effe natosfa&bsque.. Cfr. Efprit des Loix Liv«-

XV. Chap. II. & VII.

b) Macbiavélls Prins med u«nder {ökningen

däraC.

Cap. IX.

c) In Paradox. Vi

m j 3 c

m

An quisquam efl ahus liber,

nifi

ductre vitam

Cui licet) ut voluit d);

voluntas ersim, non femper mioni obtempenms,

ad ea farpiffime, qux non oportet , propenfa eft.

La liberte nepeut confifier, nit

jliuflr.

Montesquieu, qiiä pouvotr

faire

ce que

Lon

don

voulcirå

tit-

tre point contraint de faire ce que

V

on ne doit

pas vouloir e). Hinc a liccrrtia eft probe diflin- gvenda, qua deterior

fa&a

voluntas, omrvibus

jufti

honefHque rcgnlis fpretis, caeco irnpetu ^qu«cun-

que libuerint, etfi vcl peffima

fint,

eligit, quaeque

eo minus ad ve ram ducit felicitatem, quod & ja*

nuam & feneftras aperiendo viciis, viam ad mife-

rias pateiaciat htiflimam. No bis igittir libertas

nihil aliud eft, quam poteßas ^, voluntati concejjd^

iA folum Jpo'nte agendi ve! cligendi, quod optimum judicat ratio, JRationi ^vero id optimum videtur ^, quod legi convenic,

vcl faltem fpecicm

convenien-

tise praebet. Quamvis itaque

libertas

^, cum folum

internum agnofcac principium ^, omnis quidem phy-

fic«, quae deroum cunque fuerit, nccellifatis auc re- fiftentix, tam intern« quam extern«, inirnieiffima fit, inde tarnen nemo libi perfvadeat, nioralem et-

jam vim five cogentem five refiftentem ^, videlicoc

quas legis eft ^,

indoli Ipfius adveriari; eil enim is

non minus liber, qui t-antum quicquid licet, ^quam qui omnc,

quicquid liber, agit» Tont

^exces

de Ii-

A 2 berté

d) Satyr. 5. v. 83. 84«

e) Efprit des Loix Liv. XI. Chap. IIT.

#1 )

4

( II

kerte eß licence, & la licence efl Je

renverßment

^äs

la liberté , peregregie roonet ilf.ftr.

De Real/).

fil, Libertaccm igirur liroi ibus

circumlcribic

lex, qui, quo laxiores funt,

iibenatem

^eo

minus,

quo auguftiores, eo magis

adftringunt, Hin-c

ma¬

xima, qua hämo unquam gaudec,

lihcrtate

in

fta-

tu fruitur natura: naturalis enim iex non nifi pri-

nios, prsecipnos pltirimumque

confpicuos ei ftatuit

terminos. In illo autem ftacu qurm nullus fit

fu»

perior, aut moderator, qui, fupplicia

de fceleratis

fumendo, indomiras hominum cffrenatasque coer-

eere queac libidines, procacem

ibi

in

licentiam

cer-

nes libertatern degenerare omni^{a m}ifeentern , oronia

vakantem,

roonffraque

adeo slenrem

immanifftma.,

Qjibus malrs occ ur re ront homittes ^r communis fe-

curitatis fa-Iutisque kudioft, qui,

coetibus

civitatum

conkitutis, Kbertatem naturalem inträ rrodicos ar»

dioresque coegerunt canceHosplures

dikinfåiores»

que, quam qua; iß katu naturs

dar»

pr

(Tunt, lim i»

tes iibertati prsbgendo quos quidern

duplex exhi-

bet lex, altera civilis, fundamentalis altera, qua;

utraque lihertatem determina-t poliueam, feu illam

poteßatem, ^qua?

nobis,

ut wem

bris focht

atts

civilis

^, facta efi,

Jlponte

agendi,

quiequid

eadem

lex

optimum ejjs diäitaty qusqne ibertatis

fpecics

nunc in

pri-

rois erit nokrse confideratroniSr

IV. Öritur hsc ex fecuritater adeo ut ea

fru^

ftris, quamdiu tutus vivis ab aiiorum vi atque in- jt>

/) Scieo.ce du Gouvernement,, Tom. I. Cap,. HL

Sech IV.

) f ( #

juriis. Cum autern

legis fit fundamentale, & im»

peranti & obedientibus

fua

euique

ofbcia pracfcri»

bendo, publicam

iuftcßtarc fecurkatem, perfpicu-

um cd, ubi nulla datur

ejusmodi lex, quemadmo-

dum in imperiis despoticis, nec

ullam ibi efib fc-

curitacem, adcoque nec ullarn

libcrtatcm. In

rc*

liquis vero imperiorum

formis,

quum

talis fit

nor-

ma, fecundum quam ill-e imperare,

obedire hi de-

beant,vitam ibi fecuram ac proinde ltberam

degc*

re omnino poteris.

Ut

vero

divcrfi dantur gradus

libertatis in genere,ka quoque

policicae^n lpecie;

ecenim apud quosdam

populos extenfioribus, apud

alios rcftriöioribus definka eft terminis. Qui cum in iis, quae iplam regiminis

faciem effingunt, legi*

bus exftent, inde enata efl qu^ftio, quae

juris

pii«

biici Dolores in contrarias admodum diilraxit Ten»

tentias , nempe: an ea

Uber

tat

i

cum

forma regimi-

ms intercedat communis, ut ab bujus diverfitau Uhus quoque pendeat

diverfitas? h.

e. an

?najor

femper libertatis

gradus

cum certa

quadam imperii

forma connexus

(ity minorque itidem

cum

alia ?

Affirmarunt vionnullt, libertatem, quam in impe¬

riis monarchicis maxirne circumfeptam perhibue-

re, prsccipuam in iis

eivitaeibus obtinuiUe federn,

quibus regimen am

dcmocraticum eft

, auc

arido-

cratieum 7 ubi finguli, ut

ajunt, qui membra ejus-

modi civitatum conftituunt, fuprema ipfi exerceant Jura majeftttica,atque

adeo übemtem

^yquantam cu- piunt,

fibi permictere pofiint;

cum e

contrario

po-

puiOjMoaarchae fubjefto, poredas

nun

lic fuam de-

A ₃

iter

# ) 6 ( #

fendencl i Übertatem, (i quidsm «andern exfenuare

constur Pcinccps. Multi libertati in formis reg-ifni*

num compofitis optime confulcum c(fe duxerum ^, quia iiiic unius poteftas poieflatem alccrius, juftis Ii-

bratarn ponderibus, ita inträ fines continet, ut, ii- Iis quidern judicibus, neutra fcre aireram lahefa&a-

re'vak-at. Ab bis vero üciisque d-iCsnferunt ahi>

qui, convmcrcio Irbertatis ^cum quoeunqne rcgiminis

gener«'negato, contendiHU, neque fervitutern ne¬

que libertatem alterutri ^forma? effe propriani, fed

libeftatem ?eque florere pofte fub unius imperio, sc

plurinm, ^ut 8c fervitutern populo paritcr a piuri-

bus dominis impöni pofle,3C ab uno. Profeüo eadem

eft ratio perfonse imperantis, fi*e phyfica fit, five

moralis. Quid ? qood pra.eepta legis fundamentalis,

qu'cß (inguiorum ipc&ant fecuritatem, negiigentius

ab hac interdum, quam ab illa obfervari variarum

Rätionum nos edocent exempk. Efto, fub quoeun¬

qne irnperio vivis,perfv*fOs, ^verae & quidern per«

feefiffirnae te'jfrui libertatis conrnrodis,ubi neminem Indens, neminem tiroes, ubi ad Arbitrium tuum li-

'bidinemque non facicns,fponte difponis abliones tuas

legi convenientes, ubi bonorum tu crom jure par-

torum tranquillus es poffefTor; libertacemque tibi

e contrario eiTc nullam, ubi pendesex ^num civis al- terius,ubi alii te impune opprimunt, ubi es agere tibi ^non licet, qua: lex jubeat, quaeque

ipfe

arbi-

treris ad tuanri conferre felicitatem, ubi de iis non ccrtus es retinendis, quas labore ac fudare tibi ipfe acquificris, & fic porro,

Optime fubfiftit liberras

»que

) 7 C Sp

acque in regno ,

quod ab optimo Principe guber-

natur , ac in rcbuspublicis, & ex

aaverfo

in

his,

fi male adminiftransur, dira faspiffime regnat tyran¬

nis. Falfa libertatis fpecies fucum haud ^raro facit,,

cum id _{pro vera} habetur

iibertacc, qhod

non

ni-

, (i umbifam iliius

prsebet-

V. Jam ^vcrof fi ex

praeftanriä libertatis, ful-

vo fane auro pretiofioris, concludere

liccret,

quan-

ti ornnes in generc nationes eam

vel olim fecerint,

ve! hodie faciant, maxima utique c(Tet ratio

fibi

perfvadendi^,

nuliam

non

fummum ejusdem gradum

afFe&affb, idqiie irnperii genus

reliquis praeoptafie,

ubi rci cant-i momenti optime

profpicereturpotis-

fimum, cum certo certius conftec,

eandcm,

quac

cft

natura fingulornm hominum ( vid». N;o i..),omnium J quoque efle in

univerfiim populorum,

neque ergo

uilum ex iis libertatis prerium ignoraffe,nec duici

iliius fenfu caruifTe. Nihilö tarnen1 minus teftatur

omnium temporum expericntia,

id quod

no

dra

ni

nec potefl nec debet

fugere ätten.tion

em,

adeo dis-

fimilibus refpectu libertatis eos

du&os fuiiTe ftudiis,

ut, quem illi amaverint

libertatis gradum, his mi-

nime arriferit. Quidam enim, cum in

civilem

^co-

ierunt focietateni, unius fefe imperio fponte fua,

ex commumi confenfu^,fubmittendo, Übertäte, ^qua

in (tatu naturs, gavifi fuerantr,

vel

tota ^,

vel quod ad

infigniorem

ejus

partem,

fe

exuerunt:

alii, in eodem

negotio

occupati,

^quo

pleniod libertatis ufu frueren-

tur,irnperii fibimet

ipfi refcrvarunt clavum. Quidam^

mbi. alma illis _pa-ce

frui contigic, fumnaam.

usquc-

qua-

^ Q f e$^s-

quaquc,

sdhibuerunt

curam

prudentiamqnc,

ne,

for¬

te exoriente tempeftate qu«dam libertati inimica ^, jachiram

ejosdern facerent:

alii in (htu aeque

feli-

ci vi ventes, fuam usque co neglexerunt libertärem,

ut prope tantundein iisfuerit, utrum eam retinere

iis iicuerit, ^{nec ne.} Quidam armis ab aiiena gen¬

te _, «& quidem belilcoia, petici, pro libertatis ^con-

fervatione tam acriter dimicarunt, ut ipfa prins vi¬

ta, quam bono iibi cariiiimo

cclTerint: alii,

qua-

rum pariter infauda fuit fors, frigide & faepe fine

ullo contumaciam indicio jugum fubierunt fcrvitutis.

Quidam incommoda fcrvitutis fub imperio Monar-

chico experti, feditione repente concitata ^, quo

fui

fierent iuris, pridinam regiminis forrnam in arido-

craticam vcl democraticam mutarunt: aliiy vedigiis

quoque tyrannidis in illa compcrtis,

detcdabiiibus

autem licentiam, in hac vigentis,

fructibus

guftatis,

titramque in aliam, q nar optima fibi vita fuit, ver*

terunr, Et, pratter hos omnes, Iiis dcnique dan¬

tur, qui, ut loquitur Livws, aut Jerviunt

bumili-

ter, aut fuperbe dominantur ;libertatem vero^, qua media efl, nec fperare tnodice, uec habere

fciunt

g).

VI. Eft autem ha?c diverfarum gentium diveria

libertatis colendac ratio degenio cuilibetgenti proprio

ac fingulari derivanda, qui

fane,

ut arcana vis, cor- da mortalium ad certa pras reliquis propellit dudia.

Scilicet, ut fingulis hominibus diflimilis

admodum

ed animi habitus, indcque diflimiles

funt

^mores,

diffimilia ftudia,

Di*

g) Decad. III. Lib. I,

eStb ^ A t

w ) y \ w

Diverßs dive-,-fa placent, fua gaudia cuique b);

ka & integrse gentes certa quadam mor um indol®

certisque animorum inclinationibus,_quae genium ea-

rum diflingvunt, internofcuntur.

Qu

i, cum in per- multis aliis, quse, ut a propofito noltro aliena ^, taci-

ti pneterimus, tum roaxime in diuerfa liberratis acquifitione, modificatione, conferuatione vcl defen-

fione miram prodic divcrfiratem, unde iilius refpe*

&u in duas prsecipue abit fpecies, vel lic dictum liberalem, _{per quem} intelligimus occultam ^quan-

dam vim,quas aliquot gentium snimos ad iibertatem magni faciendam amplcxandamque, vel fervilem,

fcu illam vim internam, _qua: aliarum gentium ani-

mos, ad fervitutem patienter tolerandam quodam»

que modo fuspiciendim, ducit. In rebus ^vcro hu«

manis cum nihil omnino firmum ac ftabile, verum omni* viciffitudini obnoxia (int, & continua quafi

dele&entur varictace, _ncque hunc gentium genium

fibi conffare, fed varium oppido ac mutabilem efT®

deprehendimus. Atque hinc Barclajus^{, raro} inge*

ni i aciunine diverfas hominum indoles contemplans, praeclarc: Sceculorum, inquit, atatumque discrirnina

non melius ex fiderum motu, quam ex humanige*

neris in varia ingenia acßudia deflexione, dißinxe-

ris. - - - Omnia enim ßzcula fuum genium habent, qui mortalium animos in certaßudiafolct inflectere.

Qutedam atates prxcipue armis exercit<e,mox omnia

in quietem compofita. Turn regnorum, tum verum-

publicarum in populis amor &c. i). Neque haec

B _te«

k) Cornelius Gallus. /) Icon Aaimorura Cap.lL

) IO c &

tctncre di&a efle, plurimae gentes

fuis

compro*-

bant exemplis, qua aut fervitute prius

cuita, liber-

£3tis poftea

incenfce

fuerunt

cupiditate,

aut

libertate

adamata, fervilem deinde induerunt indoiem, rur-

fusque poft aliquot fsecula ad prirntim ingenium re- dicrunr», Infiguem hane autem varietntem genii gen¬

tium (imul ac diverfitatem ? ratione libcrtacis habi-

ta_, ex hiftoria faecm

pnsferente

iiluftratam,

quali-

tercunquc pro modulo

virium adumbrarc, nobis*

conftitutum eft.

Ut vero ordo, _quo nihil fere m traftationc elegantius, noftrae

huic opcllx decoris «liquid

con- ciliec, eandem in tria capita diviaendam duximtis,

eas primum tarn

praeteriti,

quam

praefenris «vi,

gen¬

tes examinaturi, _quae, libertatis fenfus quafi exper-

tes, jugum

iervile

^, licet

vel iEthna gravius, mira

cum patientia fuftinuerunt;;tum b. c. D»

illas

con¬

tra in medium vocaturi, qués ardentiffimo iibertatis

aroore inffämmatae, genium fuum ^{, tx} animi fervore,

in eadeni tuenda manifeftato, nofcitatum iri volue-

runt; tAndern vero ceterarum, quae, media eun- do via, libertfttem jufto plerumque. habuerunt pre- tia,. tradituri indolcm».

# <fc

■Sf§3 ^_

«IS ^

e£'f?<3 &%b c9Sa ..c§iib «§&> C9®D c92a

W *30® W *^P ^S3

CAPUT PR1MUM

De Iis gentibus, quas, übertatem

minoris faciendo, fervilem ad-

modum prödiderunt genium.

§•1

Quo

^damtis,qua

diftin&iorem

racione^{L. B.,certarum}

gsnii

^quoquc

fervilis idcam tibi

gentium^magis genium^{tibi patcat,}

fer¬ tra-

vilem appeilaturi limus, pauca in

anteceflum de

cjusdem&c^^ & Jede difTerere, neeeflarium

duxi*

mus. Nihil faneadeo mirandum videtur, quam quod

totae hominum focietates,licet ^amor libercatis (Inga-

Iis hominibusingeneratus fit, nihilo tarnen fecius,

ad

fervitutem ampleö:endärn?fubinde propendeant. Nos quidem non fugit, Iiluftr. MoNTEsquiEü,

climatibus

aimiam vim acque efficacitatem in naoribus homi¬

num animisque formandis attribuentem.,

fingularem

hancce genii indolem ab eodem quoque

fönte de*

ducere conatum fuiITe a )♦ Et quamvis plurima ^,

quae ad fententiam fuam probandam

{labiliendam*

que protulit, peregregia (int, lioiul ac acerriraum

Viri ingenium indicent, tutiori tarnen via nos in-

ccdere confidimus f (i fervilem genium praeeipue

B 2 ab

a) De F Efprit des Loix Liv. XIV. Chap. IL Liv.

XVII. Chap. I ^{- -} IV. VII.

få ) 12 ( få

ab ipra derivaverin-us

fervitute,

id

quod nobis fva-

det experientia^, quse docet, hominibns nsc unquam

nec usquam fcrvilem iaefie genium ^, nifi diuttir-

na vexaris fervicute. Nequs hoc rnirum; quis cnirn prosperis rebus sdfvefa&lus

advcrfss

experiri

cupic?

Eft ^vert) hxc fervitutis natura atque vis, ut in ii- Iorum,quos diu & graviter premie, animis omncm

non tantum fuffocct ambitionem, _quo fa£lo, men- tis acies hcfaefcit, voiunras depravatur, feges vitio-

rum crefcit, cupidicates prorompunt, totas homo corrumpitur; verum focordiam etiam fegnitiemque progignat, quse demum cfficir, ut, haud fecus at¬

que ilii, qui deiiciarum ignari cas non appetunt, nollo micioris fortis defiderio moveantur , fed in sdfliOx) fuo ac lugendo ndquieican^: flata,

libertatis

obtinendx mirum, _quantum incuriod. Et lic, quemadmodum duriflima qusque ufu molliontor, dt _quae in principio difficiilima omnino vifa Tunt, longiori interje&o intervalio, non modo non mo-

leda, verum tacilia, quin eriam jucunda ioterdum

evadere poffunt, fervitus quoque, oronium fere

humanarum conditionum afperrima * etfi naturae cu-

juslibet hominis maxime adverfatur, fuccefTu ta¬

rnen temporis tetram fuam

terribilemque

faciem

adeo mutare poteft, ut dira tandem ^, quas earn co-

.jnitehtur mala, non amplius fentiamur.

Abfit _{tarnen, ut} credas, genium feTvilem cum fcrvitute femper &

neceffario

efTe connexum. Scr-

vitutem quidem novimus in rebuspublicis locum fub-

inde obtinere, fervilem tamen genium nunquana

ibi

& ) «3 C

#

ibi comitem fe fervituti prsberc putamus,

In

o- mnibus cnim ejusmodi civicatibus>cum

animis inde

usque a prima faspe infantia, quo

gratiorem liber-

tatem habeant, quoque

deteftsbiliorem lervicutcm

^,

commoda i.llius, hujus vero

Incommoda

paricer ac iura cujuslibet membri

fanüe fervanda inculcari

folitum (it, fpiritum libcrtatis non tantum

depre-

hendes, qui unumquemque

ad iura fua acerrime

tuenda ducic, fcd magnificam ^quoque

de feliciffi-

mo fuo lihertatis ftatu opinionem, quse mentis in-

terdum aciem adeo

perftringit,

ut,

Tub ipfo fer-

vitucis onere preffi, iervire

(e nefciant mifelli, led

in medio libertatis grcmio fe

pofitos efle isreemur.

Tantum vero abeft* uc jugum, ubi (ibi impofnum comperiunt, patienter

(edateque feranc,

ut

potius

in eodem vel cum praefenti vitae pericuio excutien-

do fuam ponant

faiutem. Confulas annales &

cer-

tum te facient, nullam non gcntem, fub arido-

cratico aut democratico imperio degencem, quae de-

mum cunque praeterea

ejus fuerit Tors, libertate

prae- cipuo in loco pobta,

fervitium

canquam

ingens

malum fuifle abominatam.

Ex his igitur iiquet,

quod

ex ea tantum

fer-

vitute, qua, regnante Monarcha, torquetur popu- lus, fcrvilis elficiatur, genius. Neque tarnen inde

animum inducas, unicuique genti, quac ceteris re¬

giminis formis

monarchiam pracfert, talcm efle

^a-

nimi indolem;

complures enim, impotentem mul-

torum dominatidnem pertaefas, libertärem (barn

unius fepiflime

tutelae,

non

femper arbitrio,

com-

B _{3 men-}

) M C <8?

mcndarnnt. Eft _nempc imperium Monarchicum

non tantum despoticum, quod etiam exlex j-ure au-

dit, cum ibi nullx exiftant leges, fuis qux finibus Principis circumdent poteftatem, fed folo illius nu-

tu ac arbicrio res maxima, minima, gerantur? ve¬

rum ctiam abfolutum, ubi omnia quidem >ura Ma- jeftatica in folo imperante refident, fed cercx qu&- dam leges fundamentales conditx ^ac ftabilitx funt, quibus iiie convcnicnter, facramenco dato, populuni

fuo imperio fubjefturn gubcrnare tenetur, immo de- nique limitatum, in quo, praeter fixas has leges, jura ctiam aliquot Majeftatica fibi refervarunt civcs.

Hane igicur iftamque Monarchix fpeciena qux gen¬

tes inprimis arnant, cum in iitraque vigcant leges,

qux libertärem formant confirmantque, ^cas (ervi-

lis ingenii perperam intfmuiaveris; nec, licet fer-

vitio non unquam premantur, tale in iis comperies ingenium, quamdiu Sc poteftatem imperantis legi¬

timam & jura fua legibus munita rite perfpecca habent; ande apparet, eas, qux defpotico unius imperio acquiefcant, folas fervili laborare genio.

Caveas _{autem, ne} in omnibus iis gentibus, qux auf unius fe cornmittum arbitrio, aut ad nutum

altet'ius, cujus arbitrario regimini fubje&x flint, ftu- diofiflime fummaque cum animi voluptate fe com- ponunt, inciinationem

quandam

ad

fervitutem

fta-

tim tibi deprehendifTe videaris, quod enim ad si¬

las attinct, plurimas ex iis observare convenit, qux, licet genius iis fuerit minime ferviiis, ^ramen, vel

armorum vi coa&x, viclori fafces fuos fubniiferunt,

vel

41

)

is

C $

vel auxilii defenfionisque contra hoftium catervarrr impetrandae gratis, in

dkionem potentioris Princi-

pis fe dederunt, vel eaeca

du£be fiducia imperii de-

fpotici cujus non noverunt

incommoda, vel fpe

largitionis promiffisque captx,

(ibi id utile futurum,

vel ^metu compulfse, ne vi parere cogerentur,

vel

«Iiis etiam de cauflis, poteftati alterius

fe fuaque

omnia permiferunc, quarum

pernmlca,

quae, reccn-

fcre fuperfcdeo,

exempla nobis fubminiftrant &

vetu-

ftatis & recentioris asvi monumenta. Nequc bas, fi

oeuios ad eas converterimus, fervilem prae fe ferrc

indolent-, animadverternus. Cum enim tales fint, quibus

fingulis propitium Numen Principem, quafi

in Angularis

benevolesuise documemum, conceffic,

non ödeo mirum eft, fi fuum quaeque amet co-

Jatque, fi

favorem ipfius decenter mereri ftudeat,

qui fux

confulere faluti

non

interna ittae. Noli ita-

que id putare

(ervitutis

argumentum,

quod liber-

tatis vei avidiflima _gens

officium fuum, & quidem

ktiffimum, judicec: Certe

Fallitur, egregio quisquis

Jub Principe credit

Servittum; nunquatn libertas gratior ex

flat

y\

Quam fub Rege pio

b),

ubi autem floret fiberns, ibi omnium animos e- reilos incelliges..

Hisce

-prseftru&is, ad notabiliores,

^quae,

de

libertate parurn

folliciese

^>

fervitium libenter paffas

func,, b) Claudian. in

fecund. Conful. Stilicon,.

yers

xij;

feqqv

#

X--L6 C $8

fun?, eontemplandas nos accingimus gentes. Qpa<

rum antequam proprium

difpexerimus

genium,quum hie ex praecipuo regiminis defpotici ftudio cognofca-

tur, neceffurn omnino eft examinare, utram, cui qoxque illarum paruitj imperium ^ex legibus ^pe- penderic, ^{an ex arbitrio} imperancis ? utrum Jalus publica fuprema lex fuerit, ^an hoc Principii:

Sic volo, (i^c jubeo ^, flat pro rrttionc voluntas cfl

§. II.

Prifci Babylonii, Affyrii ^ac

Medi. *)

Statum regiminis monarchicum in primis vi- guide apud gentes tantum non cmnes antiquiffimas

<j)Jnqae his, apud Babylonios, AfTyrios Medosquc,

nemo ignoravcrit, qui vel levlori ^earum cognkione

fuerit imbutus. Ne vero hinc falfum dc genio po-

pulorum modo nominatorum fe^ratur Judicium, ca- ratius

r) Juvenalis.

•) Cum bac in parte maxima mihi adjumento fuerit Celeb.Rollini Biforia antiqua, fufficiat id ftatim ab initio indicajfe, eoque kSborem de Jtngulismovwitis bißorids curio- fwjA ablegajfe.

a) Imperium Manarchicum formarum regiminis effepri-

viam atque vetußifßmnm,praeter alhs teftaniur Cicero di*

cens: Omnes antiqua nationesRegibus quondam pärue- runt; £?* Justinus, cujus bac fimt verba: Principio ^re-

rum _, gentium nationumque imperium penes Reges q*

rat. Populus nullis legibus tenebatur: arbitria Principuui

pro legibus erant, Lib. I. Cap. I,

cSQb _xi t

J *7 \ W

ratius jam fumus exploraturi, qua indole hoc i- ptum cujusque fuerit imperium; id quod inde qua*

dantenus conftac, quod primordia non rninus,quam

auömn ceperic ac fafligiuin ab hominibus, qui,

nimio gloriae ac venerarionis aftequendae ftudio du-

£fci, ^ob immenfam auÖoritatem potentiamque pro- cul dubio fe coli amaverunt. Commemorancibus enim BLftoricis, tam facris, _quam profanis, N1M-

RÜDUS, abnepos NOACHI, vir valde ftrenuus cupidusque honorum, annos plus quam centenos, pofl fatale iliud atque exitiale diluvium, incolas Babylonis & qui circumjacuerunt, populos fubi- gendo, prima imperii Babylonici pofuit fundamen-

ta; quibus illud fultum ^per aliquot fasculorum

decurfum fartum ibi teÖumque conftitit, usque dum N1NUS, quem alii NIMRODI filium fuifle affirmant, alii _negant, & Diodorus Siculus ^cum ipfo NlMRODO permifcet ^v vehementHfima impe¬

rii prolatandi cupiditate captus, Afiyriis ^, Medis mulcisque aliis populis in ditionem fuam reda-

öis & cum Babyloniis conjunöis, illud ad urbem Ninive, & rnagnitudinc & fplendore & opibus &

munimcntis eo tempore inclutidimam,

transferret,

fedemque ibi conftitueret magnx illius Monarchix,

qux a regione, ubi (ica fuic urbs, caput imperii,

Åfiyrica

nuncupacur. Verifimillimum quidem vi¬

detur ambiciofos hofce utriusque

& Babylonici

& Aflyrici imperii Condicores, quo magis animis

fuis fucceflu elatis fatisfieret, poteftacem fuam ullis legibus circumlcribi non pafios fuifle, adeoque in

C kfuo

^ 7Q f ep"|»

egga ) * ö V «äg»

Tuo tantum omnia pofuilTe arbitrio ^, id

qnod effé-

£fcu iliis eo fuic procli^vins, quod penes eos

tOet

^, regimini eam , quam

ipli

optarerit-,

tormam indii-

ere. Huic noffra? öpinioni ^ex ils

rebus,

quae

de-

ftru&ionem Monarchie Affyricé maturabanc, non parum accedit

roboris. Eide-m enim nobis

^, pras-

ter alios, facit Herodotus , affeverans, rtjv

JsAoavvtjv,

quae pocidimum

fub desponao obtinec imperio,eos

tam mslc habuiffe, ut, illius depellendae

cauffa,

Medi, occalione a Rege SARDANAPALO, viro,

tefte Justino ^, muliere

corrupciori, ad

res novan-

das data , au&ore atque Dueé ARB

ACE

^,

vi

mi¬

te animiqiie magnitudine

pollentc prsecipua, pri-

mi Principi fuo turpilfimo

infurgerent b); quibus-

cum poftea Babylonii,

du£tu

ac

auTpicio BELE*

SIS , Sacerdotum clariflimib Perfaé,

Arabes aiiique

pöpuli ^, imperio

Aflyrico fubjecli, eandem ob

caus-

fam conlpiraverunt, & conjuncfcis lic viribus finem ingenti huic

Monarchie fecerunt. Nec dubium

elt, quin ipli

Affyrii, licet rebellionis,

narrance

Dio¬

doro Sic., contra SARDANAPALUM non con- fcii c), focii tarnen & confortes

rebellantium

po- pulorum fuerint in

perferenda fe'rvitute. Ed enirn

fatis per fe

evidens, Prineipem,

quam

in hos, qui

remotiores fuerunr, exercefe pocuerit pocedatenij

eandem etiam in i11^osp qui ante fuos

qiiad obver-

fabantur oculos, habuiflej & quis ignorat, gravio-

ribus ^eos lemper i&ibus

percelli, qui Jovi pfopio-

- - res

Jw ^... • ■

Z , , * ii—.

i) Lib. I. Cap. 30. c) Lib. II.

<5553 \ * es f Ǥtja

cg# ) *9 ^w»

res'fintfulminanti? Firmiftimum vero argumentum,

quodque

Monarch is i Ilar

um ,

de quibus agitur,

gen¬

tium poteftatcm

hmfe iliimitatam,

extra omnem ponit dubitationis

aleam

^,

hoc ucique eft, quod fta-

tum earum,ante dcfe&ionern a

SÅRDANAPALO,

Herodotus opponat ry ccvrcfrcploi d), feu

poteftati

fuis legibus

vivendi,

qua cum

ad illud

usque tem¬

poris iis denegata

fuerit, inde

tuto

colligimus, im-

perantibus

fuiiTe

integrum,

in facultates, honores

immo vitam cujusvis b bi

fubje&i

fuo arbitrio, ac- que adeo

despocicum in modum, ftatuere.

Éxlegem

fuam indolem, per varias

förtunz

temporumque vices,

fervayic hocce imperium,utuc

divifum, etUm poft di£tam epocham. BELESIS,

rebus ex fententia perattis, Babyloniorum capes- febar magiftratum, AfTyriorum vero primus poftea

obtinuiffe

putatur NINUS, refpe&u Au&oris de-

ftrucbe Monarchie Junior appellatus, atque fic fub

diverfo fuit dominatu utraque harum gentium, qvoad

tumultuofum Babylone interregnum o&ennc snfam

prseberet ASSARHADDONI, Regi

AfTyriorum,

in Babylonios quoque

arripiendi imperium; quod

tamen aliquot poft annis, morte

SARACO Regi illata,

^at¬

que pulcherrima

urbe Ninivo funditus deftru&a, in*

ter fe diviferunt feederati NABOPOLASSAR, Im¬

perator exercitus

Babylonici, & CYAXARES Me-

dorum Rex, hic domin3tionem in AfTyricam gen-

tem occupando,

ille

in

Babylonicam. Quo fafro,

C ² bi-

d) Lib, I. Cap- $6,

m

) äo

( «

bipartitumÄ:

in

Ecbatana

viguif,principeurbium M«- dicarum,& Babylone, donec CYRUS, Perficae men- arehiae fundator longe celcbratiflimus, Babylonios

armis,

A

(Tyrios vero, hacreditaria fuccesfione impe- rii, dicioni fuae adjiccret. Quurnque adeo cupidi-

tas in hosce populos dominandi continuas fere bei-

lorum cauflas fuggeflerit potentioribus,

profe£o

non mirum eft, fi in arbitrariam venerint potefta-

teni illius, qui vi&or proelio dilceflerit. Hinc hifto-

ria illornm, durante hoc _temporis fpatio, complu-

ra fuppediut tyrannidis, ab una, fcrviliumque, ab

altera _parte, aÖionum ^argumenta.

Ex Medorum ^autem annalibus patet, eos, poft

liberationeni a dominatione Monarcha» Affyrici, li-

bera publicarum fuarum rerum sdminiflratione ga- yifos fuifTe. Litteris haec prodidit Herodotus ^:

Åcrvv^ioov uq%ovToov rys ccvv Aoivjs in ereoo eiKccrt xgp 7ievrc&-

xcascc_, 7TquTC{ oiA UVTUY iJ^CiVTO CL7rfc&<T$Xt' K061 TtCtiC érot 7Ct(H rys ih.ev§e(>lt)s fAoiX'^dfAevoi rolcrai Acrcvßciai, iyévov-

ro oiv$(>es slyccSror kca ci7T&xrcl[Aeyci ^rr,v oxÅcGvvry, tjAeu&fgco-

Dysav <?).

Quemadmodum

^vero quadibet res ab iis peflime é) Lib. I. Cap. 95. Non quid^em defuemnt, qui conten- dierint_,Medos, mex poft metropolin Affyriorum captam, Ar- leacem, fplendida indütum trabe^a, Regem falatajje, eique u- ni omnium ^rerumpoteftatem permifijje. Vid. Fragment. Cti-

si/e II. & III» Lib. Perficor. Diod. Sic. Lib. II. & Ju¬

stin. Lib. I. Cap III. Aß cum borum narratio chronologi-

am tnaxime offendat, quemadmodum, piceter alios, obferva•

vit gravi(Jimisque argumentis oftendit DoEliff.Fr^{es et} in Es»

fai fur T hifloire & la Chronologie des ASyriens de Ni- niye, vid. les Memoire« del* Aeademie des Inscriptions

#

) »I (

fr

pcfllme procuratur, qui

rudes

^atque imperiti in-

öoli ipfius fefc attemperare nefciunt, & optimum quodWs mala procurstione noxiam induere pot- eft _naturatn, ita vel maxime libertas, quum iis con- tingit, qui cadem nondum fuerunt

adfveti,

^{in li-}

centiam, qua nihil utique perniciosus,

facillime

dcgencrat.

Quod

quidem

Msdis

in

primis ufii

venifle, teftatiir modo nominatus Scriptor. Etenim

libcrtate recuperata, quum omnes fervitutem pcr-

0(1 fui cuperent effe juris, inde rcpentc cnafccbatur

ftatus anarchicus, fpoliis & ftupris &

caedibus

&

nefcio quot non

fcedis

injuriarum vitiorumque

fpecie*

bus fat nobilitatus. Quse mala remoturi aliquan-

ta nimi$ fuae libertatis portione femet ipsi orbarc cogebantur /), arbitrum (ibi, ex communibus fuf- fragiis, ftatuendo DEJOCEM, virum omnium eo tempore Medorum nobiliflimum, qui neceffaria pol-

leret au&oritate ad fiagitiofos ceercendos, pariter

ötque explorata

juftitia,

ad lites disfidentium compo- nendas. At hic, non eo honoris gradu contentus, regiam ambire coepit dignitatem, quod etiam adeo

C 3 ad

& belies lettres, Tom 5. p. 531 & feqq., Herodoto

nonpojfumus non in iis, ^qu£ buc fpeSant, ^omnem habere fidem.

f) Sic verum eft, qnod ait Montesquieu: La liberté

mésne a paru infupportabte å des peuples,qui n'etoienc

pas accoutumés å en jcuir. C'efl ainfi qv'un air pup e(t queique fois nuiilble å ceux,qvi ont vecu dans des

pays matecageux. De L3 Efprit des Loix Liv". XIX, Cbap. II,