In vitÄ humanas cuffum

D. D. /L

In vitÄ humanas cuffum

HELIK.I ALOGIA

MORALIS,

Qvani

'

C0NSENTIENT1BVS SVFFI{AC1IS

AiDpliiTimae Facultatis Philofophic* in

Regia & llluftri Sveonumad Salam Acad^roia,

SVB PK&SID JO

CE L

RRI MI VlR Γ,

M. JOHANNIS COLUMBi,

Foéi, Profeli. P. & Ord.

Ttilliio Candidorum Txtmini fulmttM

a u c τo r.

ER1CÜS A A RO NI U S

Weftm.

Tn Aaditorio Guftevianio Ma), add. ti. Maji Anni MDCLXXXIH,

UPSALI^:

Pxciidie HmUm Carte S. R. Μ. Ac Afad-

üpfal iiibhofola» ßbtiS^_P V,

I

S: R.* Μ?4 1

SEN ATORI,

SÜMMISWEONUM DICASTERII PR^ESIDI

lam pridcm longc mcritiß'mo,

NERIC1Ä _LEGIFERO.

Ihßrißimo Excelkntiffimo

Domino, _r

Dn. canuto;

LIBERO BARONI e]

IN i<£Wp<H<S/ «I

DOMINO

vom f

* /o

t *

•

Domino Meo bcnigniflime

S> P. D.

ißußrißimc ExceÜentißimeque Domiat^

JMacendi & Patrone Magnt^

Qyod ^potuerit alias antiquar proiapix ferrc moleftius aut cam ievcrius prxia-

hrftris Progenies, mericorumque iuorum

•

conicicntiå nixa gravicas, TancumNomc levidenii hoc icriptöoie compeilatum irc, excuiabitTua, liluftriilime & Excellcn- tiffime Dornine, _qua fidos Muiarum dC

^apientix cultores qvosvis foverc & ^en¬

gere foies, benignitasatque favor infignis,

&

qvå _meampledi dignafiSi gratia fin- gularisé Cujus multiplices fru dus _per«

fenfi, _atque eciam currenti hoc biennio

collegi fane uberimos> qvo ifta gratia Tua

ta benignaraihiilluxit, ^ut Illuftrifl

Ex- cell,* T·* vifumeflet NepotemexFra*

*

tre

fre llluftrrflimö ufque ab incunabulis å

TE adoptatum, inque tutelam receptum,

mihi, officio huic ufinamnon impari, h-

teris itnbuendum commisterc acque de-

imndare. Cum igitur multas occabon^s

gratum devotumque anitiium faciendi te-

ftatumiors

dencgånt iniqva, obtulic

feie hac tandem

vereor nc intem^eftiy a

magis q vam opportuna, quå Tantum He-

roa in

publica affariauius ium,qyem vir-

cus

infignis atque doßrina iane non medi¬

oens

ad omnia probe gravicerque penli-

tanda iolerciflimo inftruxit judicio. Ne dedignetur iraque Hluftnff«3 £xcclI.aTua pagellashaice gratiolå aeeipere mann, &

mente, qvå foles, hoc eft, ferenå cle-

mentique interpretari, eft quod iummå

animi obiervanciå rogem obtecremque,

calidiffima, dum vivam, profaluteTua

vota fuiurus»

lllußriß™* Excel!*'" Tu a

dat>4 C^pfaliaes

d,

Maj i· i6f }·

liumilimus Cultor,

t. A ARO Ν i ur

$ru/

grf/fjerrinua £tfl 2(rn44$/ $ru dB fidttctijg/

i&utetyfyolm/ cct> Stdmeberg/

»in »aeiflf $ru/

Mff ^{Detr« m. tf nnga} ®tjS ^{warf ι} bei;dng όο< tiflfJlle

nilui^rrtaf mig riÜ(Frtftt?eö,l4rn· ut*»

«κη man oci? trogen abrbm()ec£ dl"

(?are férunbra / än rninörc färtpefia/ ^tml·

£om 6: 9?.^* -OogåDle tygt> οφ mpcftt bo prtjftlge fdrjtånD något b t fan 14r, £en fanne

©utjfrudjtati/ od) mårfclige Exempel tiil it flaDtgt οφ oforrpeff tåiamoD/jom altijb §000

(£. fa^årligen tyß fyafwY / ferDele*

Denne tijbcn / feDan 0uD Den albra^gffc

genom D^en njmmeltga DdDen Ijå&anfallaDe

<£, tft.W ©al. jjerre οφ $?att / JQ>* S.

SJfaM fotDom SwSSJfan _{οφ 9WD/} βοφ

Era·

ψrafiäent Uti bflt Stengt. ©iSta ÜKi/Ffö S^oU

ratt / fampt _lagman éfittr 9?orre<$imit Xagfagu / Den #ég!t>iU&ornc/ οφ fdr man* '

ge fioore gäfrcor ^gt^eprif(?e / nu meM

£ooö @uD (Balfge herren ^/ S)J 033*

052iS5 9^0βθ£ν l4rer ocf/f4ger jag/

t Den fanfan wißerMgen fiprcfiaoc^ beman*

»ta Dem f4rDclee / fom Den 4bran οφ 9?aDeti jjafft (£♦ 5i.^n4rmarebefant(?appci) from*

feer arnluta. JQtnar iblatiD |ag/ jcmDen 0rc4rDigfkftiincr mtgfaljdgt G* nö

äDmtufcji b^f^m^eet fbrpitcbfat/ att Der et) fcör geller fan i UjftnjDfn färiatae ocb g(Dm*

mae. £>cbfåfom§» (^r M&Wt an*

färtroo mig Dre 0oh$ Den pngjlcb in' formation

οφ Der tinDtr fi4D$e ftoor nab οφ tnånge tt)4ig4rmngar bennjjuf / fan fajg till*

Nrltgcn icfefit bijga meDmmDre jag Detta aUcnajitfßlttUjtcf prof οφ £ecfn af mitt äbmitifcfia ttenfi; G, 9?«*e till4gnar οφ offererar, meD troo^itmerltgänffan ttQalb?

tvälftgnelfe förbitftvauDce

e w j

Vpfal. d,

Maji t** j*

^CibraDDmUtfeffe £tctt««/

<£♦ ÄAJRO«iUSe

lo difputätionera

di

^etate hominis.

Quod brevis efl: aetas hominam ^f qaod triftia donat;

Multisrespihilijvel lacrimoia

fuit.

Si tarnen hoc nihilo bene prüden-

terque fruaris,

prineipium longae profpiritatis

erir»

*

AnDRIAS NoRCOfEKSiS.

Dodiflime Aaroki, Atnice Honoiatiifime,

Qnavis Itiagnificenrn ^verim> ex ^plurimique coromuni s ce te tenure farrå ^fecerim: jam ccepi, din Te ^{tmilto cum} cogno- erudf# ^ramen

tiiDmam

de y£tatibus Huroanis Dilerratio/

nern

perlegerem. Cui quam iotentus hatferim,

dici

poreft Reperi ^emm in illa quampluri·

ma

χΐφΛλχιοΰίΓ«? κ»! <rt>v7eTftqfttyaf propofira,

qm: eciam ipfi Hebrsorum Magitfri indagme

•rq -c inqtuiinone fua digna judicarunt. Ut ta-

ceam

ilia quas R. Gedaljas Ben Jechaja, fcri-

ptor quidem nuperus, fed qui e vetuftioribus

iTiultö

antiquioris fcnproribus quan pluri-

ma nec

fine induftr;a( *mmå de

C hal#

dseorum & Judjeorum opinione, circa Homi-

nii Formationen)» Hominumque /Etates,col- legit: quife item R. Meir Aluabi, alitq>ie de

håc materia ftriébm propoinertintjannon cum illis Tuisinfigniter convenmnt bsec antiquorum

Sapienuino de£tatumutationibus placita,qmbui

VJi.obnoxinm honnnem reddi docent his verbis:

"jbcb riDM

•irvu^ob icnbuo

ijao WMM pptwöi

tzbiy »—\j0 ρ

yro τιπ xmw vinb nen

mna^M

nOVt D^y tfnöifi ΠΝ^ΣΟ ΥΠΠ xin ρ my^oq npo r^riw *n&

0.

tppn ρ ny jnd^ ^{{«> np\o}

cn

D^O^ Γ—UDVt >JTO^ tZD^y emw

ir. ρ ηηη ino» ^rt NVIWD

α*

ΐτνηη:^ nnn^m mö» *]>nr> p^nrt

", ι—ισπ Mtfort D^y ^ow m ρ NI TOD

:1*

jprroo -p ^anD by *plN josyto -TOrti?

Ji rroan D^D τΨν^ ton # p^n^i γψ?

a.

Db^y WD *^S\ ]*oi no^D VIN ΊΪΠ£Ι

ri- VlO^B ΛΠΝ ΊϊΠίΟϋ D^ HDYl TO^

us

HTD DYVtt Wtftfob ifWOTD fNDb ^TOW

ri~ o^y tch*oriD tw* r-u!> ^SiYh

'!' bz>o r-ftTOS Ό D^D> HDVI -^TO

£ r^p® w=> 1=3 w

ie rpTOD ηηργτη ^SN^ ^nrvD jtopdd^

m ■

r^rhn udj ron-i -QDO

™t ^{Id eft}

^{( Edu&us i"} i»ccm Fcsfus ) Prittt*

is: r^Etate, Hegemrefert, quem emnet falutant, 0-

« mn»

ri<frr*

ofcuUntur

amplexanturque,

►»»

4ique hoc fit

dum 4nnitulua eft. Secunda i/£t4tt ^$

^

refert Porcum,uti emm tfle tn volutabro Aegil, ita in-

,

/d«i infrd bienntum

in fordibus jaiet, df immun»

^ ditie.Tertta v£tatc cum H*do (omparandut venit;

^ mstttAdmodum entm httdut ai pabulum ptroßit, ita in*

I

/*##

fans, hus tUueque fulfult ät, quo ad quinquehtiiiilI

exegif. Quarta cs£>*te

Equus videtur ^; T// et Μ

ät

ccmvita

feroäens gradttur

fit adoltfien|

fuperbit, &juventa (ua fe tßert, di/ ^unnum ufqut

XVI11,

cs£tate Qututa

Afino fimilu eft

</«?/>/>«

A«/«/ ί/tfr/o diteüa, imponunnur: p*ri motto

hoijuni

ducendu eft ^uxor

prOgeneratque jobolem utuusqut

fexut, de es tater'tsque domeftuu al en dis, foltciw tj(fe cogitur. ts£raie Sexta, Canis ad wflar

vftttm

quarttat, proterve iapient opet

di ό />r*

</d«l furantque, fmeomm pudoreé <w£tate Sepiu

nia ,

Nthilt habetur

pcnitus entw immutatur eft, acdomeftui quoque ejus tÜtconvitiantur

ejufquemor

tem anxiu votts

exfpeilant, & adeo pueri m eatn

'

illudunt. Tardemque fatalu ^höra iwmitiet. hxc Hebni. Hu)us grneriy tion injuciinda aiia Tu,

Do&ifiime a a kon

tradis: qu* omhino ar·

gnunt Te felig oidiimum temporis difpenfato»

rem

fuiife, leda in profundum meniis de- mitfa efle, quaeexbonis breris haimre iolent fapiores llli ,qui animum adhibent una cum Mi«

nerva.

His ut dignum aliquando prasmiu repor*

tare

poffis, ex animo opto.

Dab. Upialiae d. xf. T. Studiofifl, Apr. 168 j. GUSTAVUi PERING£ÄÜ$.

h

In älmis htfce Μufarum caflm DUCES

&

COMMILITONES

Salvete plurimura!

H inchta hat vtflra ^per b'temium fers abfenti palaflra

nttperm verb ad ^bans reverfo mihi, imputaretur forte hauä

tta

immeritb ha

in

derivata dtffe*

rendi provincia j prafertim cum hatte*

feßate Aliorum, qvibus lubens pareo 9 auSoritati

acgratia obtemperanti veßris intereffe ^tton licuerit ßudiis, ex qvibus non folum bonorum ^morum ßuit hfignis de tor & praß antia; verum etiamqvamma-

Kimé omnium literarum abundat exoellens perUta.

Hoc tonfortio

bat ope veßrd per tantum temporitt jpatium deßitato mihi, qvafo ignofcatit, Dütes &

Commilitones, qvod bunt Ubortm, bot opus qvale-

eutique non tam a me [ufcipi, ^quam ab alio mpon'j faßus fuerim, bis pera'endis partibus impav. Mate¬

ria fane fatis ampla, ac multifariit lircumßantom argumemifquc åefcribenda: qvtppequanonfolumaé

mrtaltum

vel alter

mutationem (peäat j

tum toms vita

humana turfum continet atty abfolv 'tt*

Prtmordto itaque biennit bujus arbttratk monttuqtte

Wi mjufdm inßgnu ad argumentum bts wmpont%-

dum

dum

ad pul i.

Phyfica traäationé tom

prtbendetidum

yel, ut altis placuettt, caufn ti4>

turalibus ad manifeßatn mutat iötiem lorporis butndi

ni concurrentibut illuflrandum ,veldentque ccrtotum

suiusque gradui terntinorüm pofuione adornatiduwi /ed ut ja videtΰ adamatit virtutü fc. vitiorumque, qua

fers potuit, eqitd attrtbutione penfttatnm, atque adel

morali quadam dif/ertatione adumhutum, volts ol· >

latum

ff« argumenta

/>*i ccm impltcitus, # fub ipfo labote

paß bunc exantlatum

multum diuque kafitabam, an tielikialogsam bantt nobis nunt diiiam moralem

in lucem publtcam tderem»

ezamm

veßreoßerretn, ^cum fiyius ac fenfus.qrem ter- fum atpalitum exßeäatit, ^nec veßrojudüto tnecmeo

defidetio fatisfacete queat, Favorea ^e»rum> quorÜ inflituium bot promovere intérfuit, adduftus

inter„

mitt

penitus alolerehoc nonfußtnut, quo minus ι eadem 0(€a[ionetqui devotißtmas maximit fumtnorum i

Hominum intnemeritügratias humtlima tum ob/er. i

vantia exfolvere laborarem, & veßrorum

Dm es & 1 CommtUtones, animorum panter ac vultuum catidori

tna

fißerem. Et tum otit non minus quam negotii in*

terdum

reddendam effc ^monuerwt Veteran q auipite, quafa

hoc, ^nun ut perfeüum ^ac ab/emu £,

ctiique mei munus jufßcient: fed utjutundißma ρ λ*

riterque fruttuofißima c anv er fit tants Veßra μιψά*

tvtiv Una cum

reduce recipite ,veßrofavoriac beut»

volentia rundem cammtUaium babmr'u Valeie l

jj!

u

# mut

Pag, *

O D Ens,

Alt ii matibus miutuoßwl

HEL1KI A L O G I iE

Caput Primum.

Al

kpropofiiofecrctio, fafta f*r dißinflionetHiftf-

tum

genitalem

kommu fe- C mundi. Examen yoett Mtymologieum. Homonymicnm. Synonymimm. De*

fmitio attatis in

߻cie inftimte

data,

hxiqut reala. Rfjdtitio definitienu

txpofi-

tKtiem

gcnerii. Differenti*, Mutåsiontspro difirimint

*tatum

definitio

expitcatio. Effettuum moralinm prohatio, Ctnßitut'mu torpira hutnani deferiptio*

I.

c

clarius, utinam & fe- licius! proveniat era«

äationis argumentum,

ca, quar ab infUtuto alic«

na

cflc videneur, inpri-

mis feeernere animas eil;

quandoquidem in viez humanar curfu de- fcribendo veriatur h*c, _quam fic _appel- larecoepimus, Hciikialogianoftra, cum tamen alia cflc poilir, (quamvis non arqué proprio fic _{diccndi )} de mundi fecuhs _agens.

DiftinÄionctn itaquc gencralem, quå

ucieur dc zcacibus, & fecuhs Iildorus Hi-

A ipst-

fpaicnfis Epifcopus, addueere, cjiifqu«

vcrbi, exqoibus hare illa deindc fluic ic-

cretio.in hunc modum rcecnlerc iubct:

Altosproprüdmbm modü dicitur, aie Iii Jo-

rus, out entm hominis, utmfantia, juvs η tus, (encÜw ; aut Mundi, _cujus prima atas tß ab

Adam ufq\ad Noe:ftcunda ä Noe ad Abraham

Tertia abAbraham ufq-^ad Davtd QyariaäDa·

vid ufq\ adtranfmigratione iudxin Babylonti:

Qvinta ufq; ad adventum Salvatons in tarnt:

Sexta qua nunc agitur ufque qub mun dus iß ι

fniatur. (λ) Cum quo conicntit interaiios

Matthias Mareinius, cujus cadem vcrba videantur in Lcxico Philologico ad vo·

cemtetatf Sed nc

icopo abcrrarc vidcar, hancjure meritoque mittens, ei, cui ar- gumeotnm illud eraftarc volupe fucric,

lubens committo, illam v. levi penicilio,

pro modulo ingenii, quod (entio, quam fi\

•xiguum, adumbrare conftituo.

II.

Ad hominis igitur artatem noi accitv Äuri, nonnulla

^{qur rei} ipiius confidcra-

lioni prxmitti folcot, profpiciamus ,quiJ

omoiaac fingulacx his Hucntia baud Ρ*

ruft

(*) Hb, f.c. |l. de ttmporibe».

....J 5

rum

ad venandum fulidiorem ^tet sojmitionem conferunt, alt B. Auriviliiut. (ß) Qvå.

Etymologiam, ^quam Grrci appcllans

eoufam, un,it vases da£l& funt (y), ηλικίας, exifHmanius, ^non adeb håc vice noftrurn cilc.vocis hujus inumam inquirete aue adduccrc originem, cum latina inftituti

rationem exponac clarius; interim tamen,

ne

altum lftius nobis imputctur illentium,

dicimus

ηλικία, quå ftutura alrås

notatar, tum ctiaai quavis hominis atas, quantus venire j Ex quzntttate

tnim conjeftamus de tetatibti$>z\t Coro. Sehr,

quem vide. De vocis ^autem Latina; origi-

natione ( uc de hac pienius agamus) féré

omnes

convcniunc, adeo uc ab (ivittUK&m

<η,γκο7Γ>ιν ficri eetns doccac Voiilus Ec nonnullibi abftra&a

fui* concrctif in hunc modum rocenfeat: JuftorauUoritas,

potu poteßas

mnjtumajeßdf, ^{vtntu venu»}

β ^as

Avum evttM, ex quo α tos, mccjfe nee es-

fit/U, facilt facilttas, ^ex quo facultas ( ut

audias & cjufmodi plura per Synropca

dici) volupe voluphsu

ex quovsduptas. (t)

A

Ec

(l)in Log. cap. it. de Method. (γ) Scalig. de Cauf.

L.lib.

i8<5.

DcEtyrnol.ftd

cem

l»)Lib.

d· A«aleg.

je.

4

Eccum hoc plcriquc alii origsnes vocuni λ

tradentcs. quorum haud poiiremus, jo r?

fcphas Laogiue in iuo Florilegio nia« Ρ

gno .· mtat >gr<ech ηλικία, inquit, quaft avi» t\

audiatur. Nccdeeodcm ab hiicc Varro, t Martiniiis, Soranus aliiquc diifentiunc, ^β quorumvcrba, ^{c un;} eodem rccidant, rc- r

petendo tcmpus non tcrcndum duco.Cau· C fam veroaiiertionis hujus addic liidorus, i (ζ) attufc. abatMv dcduci atqucff£ xvitatc f per Syncopen fic dici, non quod ipfa a:vi' i

tas fic, icd quafi iioiilitudo zvi, undcavum c breve apud Salluftiurn ty) ÅLvum camco l

ihsaefl atat Perpetua, inquic iiidorus

Cu· q

jus neque initium nequé extremum naftttut. f

Qvod item cum antiqao iüo Svconico d

2iirt?fn0 convcnire videtur, quod idcni q

ilgnificat, fc. ^avum, ώων» ^ut in iua Adan- o tica, celeberrinius _atque Expericntfii« Ε

OUus Rudbcckius Nofier, cum long*» fi

vum>vcl ex fe&tentiaolim Sveonum ^ater- eJ

Dum Atcinum deferibat, cum Åuniuni v

Tocaf, his verbis ϊ Qytppe cujm voeü origu, d

tneoquidem qudicto trit A,Ai ,AutAZ, quod u

dtuturnum

el

vocat, uti (ä nos ab & ^

A

(C)Üb. ^f,c, ji. erig. (n)Inbclio Iugurthi juxtaiait,

ni

/E dur

dtcimus idt quod ßternum ejjt volu-

o'

mus% Imo in i· e. tn atermm habit

ia-

Vi fila, Matth. 6» v* ι §vod _temporis fya-

vi.

tiummultarum putatur ejft bomma eetatum *

& mox: 2ium(&of / mors f era ti in fentBute

ζ, ebtittgens. Hinc dentque fohnnts tßa loqutndi

-c-

ratio: fcöö 2iwnijoot ^/ poß multam atatem

tu·

d quafttndecreptta femButemun. (3·) Hare

iSi illc* Cum Donnullis autctti ab ^arta·

ne

vocabulum _dcducendum eile, _pra:«

][. kreim cum etat icripferinc viteres,

um

quod _{neque tam} abfurdum ie* Itrie

zq

Marcinius, ^contra fententiam plerorun?«

quc ifMyJ,q(pm _(quorum mentm iuperiu»

ur.

fada) ab

derivantium

pcrlva-

co

demur, fiquidem 6i idem Martinius,

m

quamvisin haocrcm inprimisconfentiat*

n-

obftarc tamen

avttas fubjongaiu

{T, Et ^cum illo Voffius ad nomen avum: §uoå flatas, inquit ,prius fuit cevttat, faßt neeejje

er- eß»åtriv*nt% b, e. an η ta, Qvod

m

vcro prius fuerit tevitas, h« ^o. ab arvitat#

0t

dtfccnåcritatas, atquc inte r dum pro zta- Iod tcpofitum fuerit avttas, teftii eft Varro

β ^ cujus mcminic ibidem Vuilius)qui ca«

£ A ₃ dem

»ii, ($;Cap.vni.p,*06.

6

dem

pro ultimo xtatis gra du, five,i)i b

jpfedicit, γ!\^ως ulus fuerat: volenti h

avitatis extima adt'git rnetam avitAS. (ijEfl t!

quoque in legg.xn. fabularurn apud Gel c

liutn, quod pro derivationc irtatrs ab «vi· d

täte potius

quam ab «τ®-, nobtfeum mili· 11

tarc

nonerubflcet; β morbus avrtafvevi1 €

ixum ejjett &c. (κ) ubf prarrerquam quodft n

rmrgme connocätum confptcttur, Vofli' ^

us

quoque, loco ad tvum tupenu-s diåo, Ä

idem affirmat »priori loco (Varröni fatni * liari) ^stvitas kv&m xcarem: pofteriof tl

verö, (jGellto ailegato) iene&utefl tl

ilvc feniutn fignificare: ve! forte fi am ß

bobus loci* Scneftutem nofarc

fu T:

pra alfatis, dixeris, ^{per rme} hccbic, mo doex mconftct, & ßta* ab jcvitate dedu ci, Sc dvxfafproztarc interdum poni. AI

ipfidenique Ecymologia ancequam diiee c

dam, nc quodad vocis hujus c kanten ac r<

curatiäs expendendum faciat, omircam ,r

ctim mibi in mentem veniat, verbo tau ^

tumindicandum poravi

& atAs apad an fi

tiGuof

mgerrere mnaiculioo poiieueo fuis υ

i«» cum spud Nonium Marceilum hn

habfi· Cl

(ή Af ud Noniun» ία tvum, (*) üb. ae. Ca ρ. ι.

7

gui

habeantar: YropUt eofdem, quorumcaußfui

Qnk hoc atate exercitus. Qvidquodejusaccula-

j £(| civus.quod neminem fugic, advcrbialicer

3C|, Donraro effertur. Nonnullis pro jamdu-

iVj, dum, admodum, tum cciam pro f*pcacdiu,

Tlj{j, uc Nonto exponitur,· Antiquia verd ^pro

evl,

gteroum

quod item rciStius ccnict, tefti*

gj{r monia varia cjuldctn afferem, VolHus.

3{|j, Uicitur nonnunquam pro tenera xtatc ß0i etatufo, ut Ciccroni ^: prtmam illam fuam

aT1,(

fttatuhm adfeurrarum locupletumlibtäinet de-

rj0| t übt. Eidemque ^: in primu puerorum ata»

££n tufai. Sed bacc tanquam inftituto ^no-

anl

ftro minus neeeiiaria

pacetuå, B.L,

ju »lila faeimuj,

mo

III.

;cjB. Ne ^{a via} communi, quam in hujus ^mo·

fri di ^s; λίγην $ v* aret (equi aroani, penicus de«

ijcc clinarevidcacnur

ad vocis unara velalte-

a£,

ram fignificationem propius acccdamus,

ρ,

inqua audirc Jiccac ^{voccm a tat} proprio

tau

^u^cm accipi,prout noi hic loci illam

lafl fra&areconamur ,pro (ingulis gradibus,

rüj,, ucaudituri iuraui, lub lite voce potiili-

kjff »um contentis, dicique beminü ^j Tum

a^, etiampro iiiflDgulu, qui numerantur å

pciw-

pr^ordio univerfi hujus, ufquc ad tetn·

.

pus prrfens. diciqué mundi. Improprie

autem iuroi hanc vocem audias

^raro apud auétorcs pro tempore i. tnumvtrjm (ic faeftuto, ^pro iis leilicer, qus

—

aßiduo iahuntur tempore motu. (Au)

Utalibi eftnonobicure: ₍

habit

aeculth, fallt tque volatilü a tas (v) j II. Pro indefinite, nernpe aeterno, qua?«

aceuianrus atatem adverbialitcr fumptui

pro aeterno a nonnuJlis noeator, fieuci fre-

quenter diätm: per omnerr, etatem. III. Pri g eertü terminü de fint to, uepote ι« Pro fecuk quod ^tempos St lopgam arcatemfigniiieae,

& aliquoties fpacium centum annorum,

quomodo aeeipitur vulgo.quod de Ncfto-

tc

fcripicrae Ovidius; ^v

Annes bü cent um, jam ter tis vivttur ^ett a t (?)

χ, Prosta, h. e. (praeteralia Jxxx anoo- ta

rumfpatio, uti Cacliu» habet (*) & huc £

referri poteft verlui: n,

Alters jam teritwr bellt/ eivilibus stas. («) 01 3. Pro quatvor χ annorum intervallo.

4 Pro (λμ\ Ovid. ι f. Met. (») idem 1 β. Met. & 1. Amor. 8.

Met. (*) Rhodjib, if.c. %i. (#;Hoiaf'

Bpod« Od, ié,

,

9

4» Pro Vi* annor um interßitio, ut hominis

aitlfidorus. (Vj

Pro

tancum fpatio, ficut inquic

idem ibidem, ^{nec non}

Virgilio

Marone nonnuilii

A

tribus

ti is tibi quarta aceejferit cctas f Carperemox gyrum inciptat, (^)

Qvod aucem hic i v.

intelligat

Poeta* inde liquet, quod de eqvorum exercicatione uiui belli neccHaria loqui-

tur, quar in ifta eorum accace commodé infticui fölet. At 6.pro diurno, ut in hoc Statii

«

Quid craßitia votveret etat

Sctre nefas bominiÖic. (*)

IV.

Supercft, ut variashujus ^Vöcis _apud

varios appellationes expendamus. quac

(ftrieé tamen aut rlgidé non fumendae

'

(?) _{omnes) tales eiTe poilunt: vita, vitae mu-}

00'

tatio

curfus.circulus, vivendi fpatium

huC Comoedia åcc. Qvod ad primam, nemi¬

nem

fugere ^{debet, vieam} Sc ^aetatcm Syn-

•

Ol _onyma eflc pofle, cum vita hominis hu¬

ll0' _Pro B jus

(tr) lib.+.deternp.

j8, t Qvamquam ibi nonnulli

»r._oiaf·

8r étRat legunt. (ζ) Georg.lib· }■ v.

(*)Theb;

) v. 56a*

ϊ©

jus tim diu duret, ^ac xta·, & viriiTim. Sic

vitam agert & éttattm agerc pari paiTu am¬

bulantem, _prxterquam quod apud ahoi

eodem ieniu veniant, apud Salluftium ϊmåwAphifr vidcaocur ifta: in obfeurovtta.n

*gtn, m excelfoatatem. (r) Dein vitar mti«

ratio ed hxc xtas, cum propccr divcriaffl

νϊεχ rationem vitamutari non faliό dsca·

tur, srtatiique gradas, reccdcnte infan-

fil, pueritfå acccdcntc ^, aliam atque aii'

«fn

vivendi raetonem poicanc« Sed ^ne in

hiice cxponendii prolixiorcs iimus,quani

par eft, curfum vita ( prxfuppofito, vitam

hominis xtatis haåenus Synonymum

efie) eundem cum artate aflcrimus intet alios his veriieulis

^vanåaquidem ex illa, quåprimum tiafcsmni

It vtl*ju*8o mors fornes otropede.(borl Curfus eftcertus <*iatit ,ait Cicero.(τ) Por- rå quid /tas aliud, quam etrculus vita, quo pcragitur vita ab initio Infanrix ad finem

ieneÄuti«, vclut alrcram infantiam

prio¬

ri tanquamin eirculo quodammodå cofl-

tiguutr? Q</oditcmde vita humana te-

ftatur illud Herodoti: vita humana eß vt

lut'»

(#) ia Calilin, (τ) D« ScaeÄ,

II

luticiriulus rerumbumanarum. (v) Spatiaisi

vivendi & artas qua (ignificationc diicre-

pent, mficomparationc cum terminola-

tiui acccpto ? Sic vana dici poflunt ipa·

tia vivendi, utpotc gradus artatis. Co-

moedia ( vcl Ii libucrit potnn Tragardia)

vitar, iicut fabulam atutu Ccrliu« coniti-

tuit, (<p) etumii merc improprié in Syno-

»ymia artatu collocetur, cgrcgie tarnen

applicando quinque ejus a&us ad quin- que gradus ^{atatis, non vidco cur} tokrari nonpoilit, cum mccum (kille, prartcr alios, Pii Pontificii locus: Vita no(tra

revera

mbH aliud efl, quam Comee4in, cujus ultimus aüusdt mortt agitur. Nec injuftd

hat artas

quoque aonus dicatur,

cum

eleganter & claré in hanc rem Flu*

tarchus Chxroncnfis; Annus

Wittumβ

diflcric, in feconttneat, ßntmque ^omntum,

qua timport bus ßatü nafeuntur, nontnepü ho¬

minis

dtettur. (%) Cui plura idonca addere libueric, non ingraU videbun»

tur.

B

V·

*· c. >07.

(l)Rhod. Hb. 19.

τ.

(χ Inmotaüb part. i. comncut.dt OracwioruoR

4<fcäu,p,

12

v* c

Succedit rei ipiius confideratio, då ^re

nitionem actatis inquirerc prxeipiens»it< c<

in communi quidem Julius Scaligcr di η fubtilitatc, ^actatem defioit; Quod nihil alt· η

udfit, quam rei txißentia fub tempore («)! te Eo autem fenfu.quo k nobis accipitur hx< ai

vox, pace rcliquorum ^h οζόντων sctatcn w hominis fic definire lubec; Μ tat eft vik b jpatium„ ^quo propter hominis Constitutionen, ai

qua in hoc eflt mamfeßam mutattonem alii atf tu

alneffeUus moraler feqvuntur. CJt verohaec, fe

qua: inftituto noftro feie accommodarc m videntur

majori atque aded ciariori lucc $ cuiquc fiftantur ,paucis explicetur aliatci S

tor

verbprum fcnfus, in

VI, «M

Qvarefpatii vocabulpm ^τω vita adjc *F

Öum vides

utriufque vocabuli legitima P' aeeeptionis ratio caufam fubmioiftrabit. ^

Additur itaque fpatium tu vita, ut hot ρι innuatur, refpe^um ad cempus eile ha» c{

bendum, cum hominis xtatis _partes per ß

certas

temporis vicos fefeextendant,tum 81 ßatii fit natura de ioep Sc tempore dxci. €l

Guß

Eicrcit, _{3 f?.} Dift. 7,

*3

Cum icaquc noflrum nunc cd de tempo·

defi- tc, in quo actas hominis ponitur, quove {iti confidcratur, diilercrc, adcoque quo-

r

d( modo fpatium accommodetur vieae homi-

lall· nie »probatn haud crit ditücile ,cunn prac-

(öjJ: ter experientiam, aliorumque teftimoma,

hz( animadvertlmus hujuimodi loqucndi for·

kten

tnolis ipium Ciceronein fu»fie uium: β vitt bujufeerti ratio aliqua, inqtiic, ab opttmarum

mm, artiumftudiu (3 difctpUnaprofafta, a qua epo atji nullum conßteor atatis mecetempus abhorruif-

ia:c,

[e' de mox ; Nunc quaad longtffimi poteß

Jarc mens mea rentierefyatium praten t i temporis,

luci Φ puent%<9 memoriam reioräan ultimum (α),

atot

Spatium amplius (l confidcrcs, tale eft

in quo aliquid transigitur aliisacque aliis

mucationibus obnoxium

aded ut in iflo

dje· ipatio, alia quoque Ipatiola contineri

im* poffint, in quibus viventcs _{propter mani-}

5iti feftam mutationem illam, ^nunc bonl hoc nunc inali ieqvuntur effeåus. Itaqué

ha, ctiamfi ^momentanea ccnlcatur hxc

per ftra ambulacio in ^carne, (ß) ccrtis tamen

rum gradibus ^ac limitibus a natura difpofitit

jjCi, curium nodrum abiolvimus, ut non mi-

:m B j nus

(«) Γιο Archia Ρ, juxta »nit, (pjPfalm.

fiui religiofé qvtm iapientcr Seneea tal vt

quoq; innuat hit vcrbii: PunBumeft Ci

vivimns, (3 adhucpunfto ^mtnos ,(ed bot ^min mumß>scu quåäam longtorü Jpatu natural

Vißt, dcc.tn quo annus totus quofdarn graå m

pofuit, eujuf brevitatem ahquando futurum a 1D

gitamus; γ) Qvarc, ut vcrbo me expcdiair CkJ

vcftigiis infiftcns Ciceronis dico ßtaM Pj

nunt

tta ton/j derart, fatt/ne longum ftiertt t

rem ram

tranflgendam (J) oempc, nunc n« ^

bit

rutern hominis, vcl ^vicam Iccunduf

rtatts gradut coniidcratam ^f ut menccc **

duntaxat Rom

eloquentir parenti

noftro inftituto hac vice appliccmut, nul

li dubitancet

ftimulum cuiquam id.

tnoturot, qvum, ii non «x luperius allatii

«χ

rcquiiitis tamen vocis tranfigendi(nan b

iranftgere atatem dicitur ) qurex profcili

haec traßaturus oftendat pUribus, fatii iuperque liqueat. Additur itaqucrä vit' ^

fyattum, cum incra hoc xita «tafve howl

nit peragaturtranfigaturque. Vitacvoca

bulum alias abfoluté pofieum muica <3f Ρ <

na

complcdcrctur, cum multifariam t" ⁽

9t!I

(*) tpift. S o, «d. Lucii, (i) Ad Heien«, üb, *.

tJ| vtre dicatur, inquitPhilofophorum Pria-

\åcc

Ρ'·(0

mitt

V! I

r,

%

Γύ(| - Pouto concefloquc ungolas vitac hu-

ra(jt man* partes. & ut loqui expimus, ztatcf

a

inträ definitum fibi (patium pcragi, ori-

^jac tur tili mamfefta mutatio in honiinc, pro·

itiv

ptcr conftirutionem, qux in illo eft j qua-

rttt Jisautcm illa mutatia fic, pacebic exfe-

cnc

qucncibus. Nempé talem aircrimu», cui

^uf homo in magis acerclccns, dccrcfccns

u

autern io minus ulteriori vit* fuse ipatio

cn(l obnoxius fit. Efticaque hxc mutatio in

I tadem jpectt alteratio inmagit ti mtnus jficuc

|(j Ariftotelei candem deljcribit: Mutatio ta, iatii 9 Jée ea^ern w forrna<*d magts tält, alt era io

nat 9fi' C^)öndeicqui debet, in hominis setatc fcili non corporis mutacioncm tantum, fat» ctiam niorum variccatem (ipfosfe.

pin cujuiquc artans cffcäus murales) ipeåaa-

omi ^amc^c*i Nam

oci AZtatü cujuf(jue notan difunt tibi ^mores;

l

ρ Istider

qur voret jam fat puer, G? pe de ter lo

U

t/i Signat hum>rn,geßttpartbui collude*et(i tram 0 Colllgtt, ^mc ρ o nit temer é, (3 mulatur in boras;

lmber-

,

(0 J-ib, *· & Anima c«p, 2· (.0 üb.

«ρ.

16

imberbu juvenil tandem eußode remoto,

Gaudet equis, tanibufque, ö1 aprici grarviiii

campt i

Ctreu! in Vitiumflefti, monitoribus afper,

Vtilium tar dus provtfor

prodtgus ar is, Sublimts cupidufquet (3 amuta telinqntw

per niχ, jr

Converfis ßudiis, ^, animufque virihs f.

opety 2? amicitias i mfervrt honort β _ρ Crciccntcitaqac xcatc

aln atqu-e alii in· ^ gcniofum effe&us oriuntur {rnoret eni9

cum(ttatemutantur) proueunaquxqueaetai aj adhocvel illud morahrcr bonumvelraa

lum mclinaeur, uc clariilimo clarius ßc ad

aliud pu*rum, ad ^Jjud juvcticm, atq; 1c· te

ncm

ad aliud eile appofkos; proindc aliud k huncaliudque illum, Cum ctiam puerum V;

aliud cf?e&um moraleedere _atque produ

cere

,utde hoc verum fitjam modo alle q,

gatum melos i cl

* tram

rc

CölhgitÜ _ponit temerl

mutatur in hor al· p(

De illo autcm, qaod c:

^— —

juvenilibus armis fa

Luxurtant animi 9corporaque ipfa vigcnt* P*

De

(«) Hotat. de ^att- Poctici»

»7

De rcliqvo deniquc, qvo itidcm fenci

^ nomine pictatis gravitatifquc ^commcn»

dari oporteret:

»

lur

fems norunt, C3 qvodltceatque, nefafqt Fa(q\ fit, inqviruntje^umque examina fervant·

>aerl L·c qvoniam diximus iupcrius ^naturam

in fpatio vitaenoftrx gradus qvoidampo-

s

iuiilc

iiidemque alias atque alioi eifedut

r<("i

produci

Romani _qvoquc, led ex Hi·

ipanisorti Philofophi vcrbis hane aoftra

allertionem affirmantibus uti liceitsqvod

fta! aliud

hoc (minima vitas fpatio natura) m, tnfantiam fecit, aliudpueritiam, aliud tneli-

c au

natiQfiem q vandam ab adolefcentia ad feneftu»

Hc" _tem, aliudiofam feneBut&m, (&) Prolixiori-

!'iuG bus ad probandum pro ditferentia xtacuin

unt

varios eiufdcm effc&us, opus non vide-

»du _tur

vcrbis, cum

tefiimonta adfint,

ht' quarperexperienttam, humanamvitam.

chcu

in pejus pejuique prxeipitem ruc*

rc.fatis fuperque teftantur,ut nihilpro-

rat< pemodum frcqventius ilc, qvara a dirif cxiecrationibus & furcis incipcrc, ingfai.

iationibus & cardibus progredf, pravis

,

pervcrfisquc ingeniis morem gcrerc,ue

Di C

C^)Sen«ci

Lucil. (Ep, JO,

IS

abhtijus feculi moribui nen aliennro fif, t

qnod tccledafticij«: incrcpat hymnrii r

u gvi liira ftrdha/ fcjjf gamfla I« t thftdrb Vera

invaluit inter mortalci i

petoriftatndolev ό fine hono^c atqjgratii i

commemorandi

effedos boni ifti *

icqvcntcs, ut qvodam cum λ

animi lolatioin _purro ingcnium & oblc- t

q'Muiti ,in juvene humanitatcm & mode· ^p ftiam, m (ene _pietatem Sc gravitacem fi* f

tas nonnunqvam ifucllcxcriroui. *

VIII. f

Rigidum hujus rci examen inftituere * cupienti, qvod effedus llloi pofuimus t moralts, _pacc inqvirentis huius, prarcc' « pta Philofophiar moralii altiut fcrutantil C

eft reiponderc; Noftro inftituro iufficiai c dixiiTc atque probaflc, effedus cos eil« ^

moralcs.

talia contineant, _qvz ad Γ

mores

hominis

junioris ^nunc acta« *

prwedioris, atque adeo icu virtutet (et) ν

vir i

1 pedant. ( qvå ratione Se moralii fl

infenbirur Helik»*logia hare. ) Qvi mo- t

Tts

ita con»par «ci funt, ^ut confvctudioi S

parentur

adeo ut non ααίηας qvidem i >

natura producantur

nee tamen One n*

tu»

iif, turaliqvodaminftin&u provcniant: Natu

um!

natur* bcncficio & concurlu adtalesvcl

3

|(ί talet inclin;tur homo, ncccflc eft. Q vare alci Åriftocclcs dogtnacii hujus haud imme*

arii mört Nulla

alts

inquit, infita

j fti nobis efl £ natura j £c ^{η »ox:} Neque naturäi

rum ne

quc pr et ter nntur am tn nobis exfiftunt wrtu- bic tes

ftäinfunt ^ut Jit ajfeftii

ut adeat fujci»

)de< piendas apttfirniu natura, perfictamur a. per~

π

β· poltamurque more & confvetudine. Unde

vitia, _puta ipdus viriofi eflFe&a, ^antca

prava natura pcrccpta morc itidcm ÖC

icre

conivctudinc pravå nunc producuncur»

du!

occ ramen witnfemimbm, fe<i in voluntati

tcc

nafrentü _tauf a vttiorum fit _atque virtutumj

ntil Qvod tarnen non intclligimus de labe illa

cial origmali, qvam veram eile cum dolore

eflj ^atemur* Atquc uc hacc ad inftitutnm

:

ad prxiens appliccntur

dico effe&usmora·

täte les holcc (Ingulij familiär« actatibuipro·

(cu venire, autcrcbrå, _caquc moderati ca·

ralii ftigatione, ^aut nimia indulgintil, utpo·

do-

tein teneriorcxtatc; inprovc&iore a. aut lioe fH'tvitate&prudScii aut aiTentHione & lti-

n

1 *uriå. Utin virtuti conicntanea aftio-ic

ni' Cx ubiqu«

gU» (0 lihic. 1, *,c. «·

to

que profiteamur verum eile,magnifieentm v

in qvogravtta* G? aucloritas efl, infigne α η perc incrcmentum, De viciorum a. exer b

citatione nec falium

illa _nempe fempe e facuitatibui, licenttaqm & afjentationibiis all b

V erb

c temeritas fit videheet floretts atatit d

itu prudentia (enectutis. (κ) b

IX. C

MutitionemiUam, de _qua paulo ante ρ efficere qvodammodo videtur eotißituti ρ hominis, _qvac alias complexio Medicis di v

c

i tur. Eft

hare conftitutio nihil aliud v.

quam metnbrorum artuumquc corporii G

humant ccrta dilpoiuio, qvapropter * n

tatum vicilTitudines, varias mutations r<

fubeunt, Unde Recinepté& bonatn h Ρ malam corporis co nftkaa ^{o η} cm-fhiriav j Λ ΚΛχ&ίαν) dicimus; ftcut proeiuidem dii η

enmine illud

Cicerone audias: TV«» n moåo utilitas, (ed ^vita omnis beata corpon el firmå conflttutione, eimqne conßttuttonü fy p*

txplorata, continetur. (λ) fciendum, inq«»1 tc

C cell us, atatum commenfw non uhtquet 0 Ρ fimfer baberi eofdem, fedevaderediverfos ^pH C1 (ortihtutionü ratione, (μ) ideoque pro di· U (a)Clt.b de Scntå, Rhod.Ieft, antiqi

iib i^#cap. av

verfitatc conftitutionis ißiuf homo hic rnajus incrementum fumie, 6c qvidcra

brcvioris temporis ipatio, hic minus; Ad-

ed ut propter diipoiicioocm illam tncm- brorum corporis humani (tecundumcali-

dum åc frigidum innatem)qvac non Omni¬

bus eadem ert* hic tardiust ahus citiuf

erefeat, Cuius diverfitatis cautasduai ponit in Iimplychologia generali \ im-

plerus potiiYimu: §lvarum prima fumttur ab inaqvali

u c d ^{ι χ} imus, difroHuone corporum viventium; qvo entrn corpus urvtns tjt ficuu*

(S frtgidiiiS) eb minus apturn efi aäextenfioné minuf qut & taräim cre/cere potefi. ( Qva de

rc

confcr quoquc Galenutn, libro de o-

ptima corporu conftitutioncin Clafle i.)

Altera eau/ateciam fl noftro inflicuto minus ncceiiaria/wrwr/ttr ab tnaqvah nutntione: qva

n.

perfeStius (3coptofitu nutntur corput vivtnst

eb etiam ma^is (3 velacius erefett, & qvo im- perfeftiusCä bar eins,e

minus® tar dins. (vj Pr«·

tcreaiecundum conftitutioncm hane

pori con venit ccrto xtatis tempore ab ao cretionc ceflare, intraqueccrtum magni- tudinis terminum corpus a creiccndo con-

C _; qvl·

(0 lib,

deaecret, _cap. | problem. 6,

•αϊ

qviefcere, qvi eerminut certå qvidemdt·

finiri

poteft, cumomnibus ^non Iii C*

id£ (collocatur tamcn acponitur plcrum· ca

que in adolcicentia vcl eius tcrmioo)ali ^

creiccrc dciinuntinfra, aln iupra vigcii- Q

mum annuxrt _,

proutipfa Dei ordmacio

&

ivadeti.

calidum admittat, V1

vclprohibcatfrigidum. Igitur accrctio n<

videtur fic eflc comparata, ucqvo magii

humidum & calidum vitale _augctur pef ®

poros (viventtum enim ratto tn to conhflit,qv^ ni

habtant poros apertos, per qvos ferantm Jpin·

tas

torum, & flamma vitalis deducatur, ul aliqvando docuic Experientifl. & ccle- ^

berrimus,nuncintcrcoelitcs Beatifl.D.D P(

Hoffwcnius (o)) vel cibus jam Järn conco· c'

Aus ad fingula membra corporis viventn 111

fefc diffundit, corumquc poros, qvoi ^

calidum vitale apertos reddic, impld^0

amplificatquc : (eqvttur tam Aiutorpus vi·

vens

erefcere, qvamdtu finghlce tlltus partti tK

pojfunthot modo exttndt. lam verb progrejjt U'1

atatis obcontinuam bumtåi vitalis refuluttontti ^r'

If (onfumpttonem, fobi am å caliåo vitalt, ^tan' c

dem partes torp orts xta exfuantur (0 ttt daran· _^

(·) Difjpuc. 5. thcf. 12,.

,

<jc. tur» öi am γ Hus non fint idonea ad extenfonem.

Hl (-Z3-Atquc cxmdc coocluditur: teffante

ufl1,

taufå efficitnte (humido & calido vitali in iallj hominc) teffdt effeftum fulterior accrccio) rcfj. Qvarcctiatn nervi bcncficio iangvinis ^ca·

acio Jidiorii per artuumconjunäioDci it* in-

tta{ viccm coharrent, utipfij annis juvcntr

ctje non cxiguara fortitudmcm & robur _pro¬

fil duccrc vidcantur. Håc n. artatc faogvis

pCf tnaximé augctur, atquc calore naturali

jV!1i mcmbris artubulque quali afpergitur

ptfj, diffunditurquc, & carni immiicetur, ut

m fingul* partes corporii ad tcrminum con- c]e, ftitotum _uiquc ienfitn paulatitnquc non

>.0 P°^nt non accrcfccrc, Unde Jfidorut

»co·

e'cgantcrinhancremdc jecinorc in ho- D,ii nunc diiTerit: Jttur, inquit, namen habet

jvoi qvoaipnuibi habet federn, i)vi in eerebra p[Cl fubvolat ⁱ tnde ad oeuhs, cceterofquefenfui ^&

vl

mtmbra djfunditur, & talarefuo ad fe fueeum,

irti, ** eibo traft um vertttin fangvinem, qvtmad ,φ ufum Qaftenät nutriendtque ßnguhs membrü

wtι Pr*bet. (p) Qvod a. ccrcus tcrminui, _qvo

10 dcfinitcorpui crefccre, qvo fangvis ex

rat>'

Éaf1

ν· ;Timpl, in Empfjch. de corp. an im. in gfacte 1 «.e.f.

frobl.7. (ζ) I. *i. qui «ft de oiiginibet #c itymofog·

ctp. t· dahomm·*

jecinorc diffufus ccffat augeii, qvoqul «'

calidirn humidumquc vitale minuitur, ii tt

adolelcenna vel prima juventute iit, ne q idem prsmominacus Epiicopus inficia c<

ibit, ii hunc eoniulas locum .* Sang t/a c<

non

efl integtr, wr/ί" wi juventbm i 2Vaw <ii ρ

fuvf

Phyfici minut fangvinemper atatem.(a Λ

Sangvisa. integcrquomodo concurraca; q coniiftcntiam corporis viventis, cx lu P<

pcrioribus liqvere poteft. Nunc ad alia. tc

cc

C

U

SICUNÖUM.

mAEtatum pluralitM probdtur^nr ii variorum diyiiso udl* *a

(itur

fr conciliatur. Ipfitdtvidendi jecundum ttflimoniuii gt\

veriadiverforum jiuttorurrimttbodutrecitatur. Singulon' (jf quotundam feriptorum, qvibut pro inßitnti raten* nen »"

fiifftcit

ftd inttrduv) dupltx

divifio demonßratur. Certl

rum

cu)t*fqut åtatis} quk fpttitm, ttrminorum pofiti» rtj» ffll

Mur.

i. 2

Habuit hare

^fuum xtatis tra&atio» vcftibulum; ficut velut ad do- dfl

mum

venientes in veftibulo plerumqw exipeäant, fpe$antque ftruåuram do·

mus» ciuique fuodamencuraacfitumj*

Ii-

(V/ibid.

3(jul liaque eim ofnämenta: fic in his Prolega-

r, it tncnis Helikiulogix noftr* fundamcntum

no

qvalecunque jecimus

caque, quae in

kii comraani de

dici _raerencurj obitcc ivyi coiitemplac! iumus, tetigimuique ievicer,

η/il· propius(vc!ut ipeäatun iingula ioca do-

,

(t tnus^ad ilngulas xcatispartes acceiiuri.M-

itaJ qvidcm in pluraii dc secatibus nos adarot

iu· polliccmuf, ieqvitar inifta hominis xca-

j.

tc (vivendi fpacio)plurcs xtatcs cfle, ^ue

cum Galeno loquar: Qvod ^«. atatibusnu-

Hur

pluraii dicttur, qvandam habet fignißm

adii tatton*m» & tnox; neque fane una eß ftdili- viaitg'ntiw confidtremns j verum ta, qvceeßäde-

/!o^ ttmo °^avo ufque udvigcfimum qvintum annäm

Cfrti

adokfcentum iß, q v et abhincufquead trete β- nj> rnum qvintum, juvenum. (r) Nihil enim fem- Per floret-, ^ata* fuceeditatati, aic Cicero, (υ)

Qyodidcm il ηση adso trisum ,nec tarnen omnino noftro fermone audias inivetums do 0ådrtwfr S&arn&om nu förßij /

do< ©åär&cn _cijbcti fnari framflUßin ^;

qiu Snetttum ^alDer fPoDom ttnjf

do' $n§aii$|Uiktpfi framfmu<j«n/

\,i' D Ui

(?) Comment.

inAphotiftn. Hipp,

(u)

Philipp, iuxu Ca.

2 6

l't fctifi? rariquc ingenii vir B, Samuel

Columbus aliqvando cccinir, Variam ide·

oque apnd varioi dtvidendi rationcm vi·

iuri brcvibus, nodro inilituro idoncani cl'gamus

^ur de fing >lis xratibus, velul

in rnnlrurlu dillcrerc heeat facilius, Co

v

d^verilmoda ^occurrat atatum diftiQ-

βιο atque divido, ur hie plures, aliü!

panciores pon.it , numcrccque xtates»

adoque inrer tam multos vi < ununi aul

akerum vcldcnumero confencire perien·

tias, Η tarnen cxiftimes, pirum inccrcf*

ts,

eodem recidat, Ii vel adjicere»

vel abjiccre gravitatem cupiat nonneniO jnvenruti, cum adjicienti novum & w

convenicnj

fic

j ivencute in.mcdiatc ^

ientdutem aci edere

gra vitatem fic pr*

tereundo, q υ od nonien Ixpe eft dignit*

tis, majornuc mrer juventutem & Jene·

Sutern diflferentia, qvam inccr adok

irenriam & juveneutem; Abjicienti vcri

trdioium ac fnpervaeuum, cjnfmodi ad·

dere

_qvx cum utraque parte convcniunti

atque enria

ut dicitur, prxrcr ncccflit*

tem mnkipliearc, ^cum prreipuc injuve·

nc

id repemtur, qvod virurn niaxime de·

*7 ceat, ac proinde nec muleum obßc* cum

iritcr juvcntutem nupcr ab adoklcentia

exccd&ntcm diftingvat,& ienc&uti proxi-

ttviorcm, undcin verlu dicieur: illajuven»

tui yr avi ^or, _qva firmln fenecla. Sic pro

varia vanorum

diAinftionc argumcntari licet,

tarnen ptrinde fuerir, modo

lenJu Irjjirimo accipias. St juventurem

immediaté leneftuti anteponas, intilligo

ab adolclccntia _nupcr cxccdentcn; ll'a

ÖZ

landem

virilem, il vero hane \ φ

terponas, juventutem gr3viorcm: Sic

varius eil dtftingvendi modus* ut loco vi«

iilis _artatis gravitatemnon raro fubitituanl

qtudamj Nonnulli adolefcentiam praeter*·

mictant: Fauci candem cum juveneute vclint, alios alu dck<ffent. Harc (unto,

nc

ftimulum afferat ledori v»riuj divi*

dendi modus, inqronon modo non coi reprehendimus, qui novum, (i modo

idoneum, titulum huic vel ilü artaci ad- dercftidcnt; led neeeos kudamus, qui

a

via communi adcoque trita, planéde-

clinare iacagunc.

Vt atatm ab aiatt 4iligent$rdifarMtr$ oßor

D ⁱ W»

ficantequam ipfam *ratum,cuni pi iuis attributie effeäiiquc, traftationcm af

•ccigerimui, nan ab re eritnonnullorum ii diviiioncs adducerc

qvorum in campo ui eciatnfi curius diverfusfit, appofita ta· in

men, qvam contingere cunÄi ftudent, di

tjna eademque meta. Hmc tot atates, in· cc

quit Sperlingius, qvicertn vitam incluåunl ai Ur mmü

tot eitu dantur par 11 tion er, qvol tc

fcrtfjtorts: Normullis atates fex funt, abit x\

feptem

oliis qvatvor

ahü qvmque, aliis åu«\ ta aitis duodecim, altiiplures. (χ) Ut itaque us

insulas diviiioncs _tangamus

iciendum Ε

totum hoc vit* human* fpatiuin, icu*

tatem hancprimö qvidem, pr*cunteex· tc

perientiå, δί Paicalio doccnte, dupli· qi citer pofTe diVidi, ⁱⁿ ineuntem d occtduam) di

feu juniorem & feniorem απλώς fic diåas. fe Abrevihac, _tanquam generali, divifio* U|

ne

incipere licet ad ubcriorem yelucipe· S

cialiorem ienfim arcciiuris, cum habest té h*ciuas fubdiyifiones, _qu* infralegan- ui

tur,· tutnutrique Harum partium rcliqui n<

statum gradus, i quovis conftituti, com- to pc* ?<

({>) Anut. Focfitit In lib. β. Hipp, de moib. talgaiib«

Scft. τΛχ) JnftUait» flhjf. hb. 7« c.a*

.·■

29

ram

pctcrc poifint, i! modo ccrtum refpcåum,

iem

applicandique verum uium obicrucs4 Sic

■om

ii hominis

( colleåim iumptam ) npo uno quafi intuitu moralitet coniiderci,

ti·

inconilantcm & vacillanrcm priorcm

:nt, dicas; reliquam in reipcétu ad hane,

in· conilantcm & firraara. Ut

fequenti

jun I audirc liceat, quomodo in priori illa arta·

qvoi te quam maximé apparetifta, quam di·

aht ximus, inconftantia: Quod abintunti a-

jut\ tote hoc vitium ( inconftantia ) adulefcit g

que onde illud ^{yerurn ac} tritum:

lum Exultat _levitatt puert gravitnte feneBii4t

it'

Quo liquet conftantiam vcl firmita-

ex·

tcm portcriori plurimum debere xtati 5 ii pli· qua cnim conftantia clic in hominum yita

na, dicatur, nefcio fitnc in illa

quam ftatam

hs< Yirilem yolunt, actate. Sedne di- fio· utiusquam par eft hifcc hareamui, com

pe- Servio Tullio,(\J,) ad prxeipuas partesat-

>eät tédcnte.tres gradus poncrc übet:Puerttinm

an-

ulqucaddccimum ieptirnum annum ma«

qui nentem; juventutemfoic ad quadragefi-

>nv

fexcum cxtcndcntcm

[eneÜuUtn pc· T. ad vitx ^tereninum durantem, adcout

aiih» D _{J IOC·}

(^) Hiccob. ία Kh«t· Arid, Ub, *f c. 11,

*° _π med i

habeai artatem cum fuii extre- μ mit: tcncram, floridam& decrcpitaiJi! ta

undc viderc licet, qvö pauriores poni!

gradus xtatis

cd remotiorem tcrminuir cujuique gradus. Qvatvor aecatcs nü Vc

merat Hippoerates, puerorum, adolc· Φ

feentum, virorum, ienurn. (ω) Varro ι ^

in quinque partes ( fingulis, prxtcr er

tremam

quindeam annos tribuens Jpd

ccrtas

ieåiones diviiiiic legitur. Inlei cr

partes dividerc iolcnt, & qvidem ple'i D<

que ( vulgaris n. div/fio quinta, iexta 4 J1'

fcptima) qvorum quemquaw ne iiIcamu$ ,n

Sperlingium novimus, (a) tot con ta

ftituifle, totidemquc liidorum, quaruff Cc

tres fictic initio hujus opufeuh addnximui £ii

ficordine

reccnfemus: lfl fantiam, ^Pucritiam Adolelccntiam, in j*1

ventutem, Gravitaccm atque lenc<5*utc& ί1>

(/3; Etalios non paueos. At ieptempf ^·

tei Hippocratcm quoque conftituiile Ii ' gimus (y) Primam ab orcu ad annuni ,e* ·<

clofivc, oftavum; fccundam ad deeimt

qvintum. Tcrciam ad vieeiimum terriutf ^

Quai-1

(«)defationeviäus Hb. ». (») inftitut.Phyf. lib,7.i^

[ß) lib. xi. c, 2. de homine. (y) C«l. RfaoiUiM? <·»

,31

[trej Qvartam ad trcccßmum fextuo). Qvtn-

a(I1;!

tam ad qvadrageiimum cercium, fextam

onjj ad iexagciimam iecundum, & Icptimam

nüB

ad vits terminum icic cxtendcre cundé

nt),

voluitic taccmur. Alii plurci iiatuunc,

lob qu°rum iiioi ^nc fil c am, qui cujufquc x-

0 j,

tans iitum atquc habitum dcccmafccn-

r

Cf dencibus ddccndcntibuiquc (calii in ca·

j ptf, btllu ^arncu iculpunc, morciquc & cx-

1

ercitia vivorum inftar rcprxicnrant: £t

jcfj, Dc Soloncm ( ii cxtcrorum Grxcorum

:a4 tnittacn diftinfta per incrcmcnta η o nun a

müi innumera: βξίφ&,ιταΛίον, οκτΛίίίτκ^,&ϋ·

con

tandemque <zriuvs-rt(§l·:) totidem xtatei

iruj confti/Qentcm tacearn, vcriibus fenten-

mU): tiam ejus cujuflibct xtatif proprictatem

JD, ttté exprimentibut, aque Philippo Ca-

jii «icrario clauiülx cujuldamloco allcgacif,

Jtet hsc quoquc claudenda vclim icqucntibai?

pj[ Impkbej ($ adbuc in fans qvttm fepta molar*

,

k

Educit brimum

feptimm annm ert i.

ci QvuTrujut almsfeptemDew hutc perfecerit ^anos,

•jrni Apparentpubu moll ιa figna ^noo4.

jU0], Tertia max ve (ht tetirrä l mugtnt mahnt toaij ^{Heu ntmu mtatn} fio% (itu pratarum.

lam

3*

, , *

lam juvtmm virefqut facit tibifeptima qvmti n

V

tu t ü profcrt eertaque fi%na virt, icl

Conjngtu alm maturum quin ^ta mimflrat»

Natorum (S> qvibus e(t pvßerititij ^amor, na

Stxtahominü mentem cunBos adducit αιηίιιΐ, Qvi queat _ingenio rebu-s adtjje fuis.

Septtma mente valet, valet ($ Itnova, (å (im n[

t

(Iiis :^

OBav*,amb$ annis qvattuor atque deeem, ftl3

Nonå atate etiam mage mollia dicere qvtbitt j1*1

Virtutem admaunam hugva etiam ά fophk 1

St _{q vt} fquam addetirna menfuram exegerit qw\ ie

Intemüettivam

habet die

(åj

III. j*e

Tantam xtatis divifionis divcrflcatc !ic

deprchendes, neuni una divifio fuffecc· a'

rit

icd pro infticuti juttå poftulationc,

vci icnfus alias cxiguådißjatilicudine vel temporis habitå ratione nuncplurcs.nunt iu

pauciores gradus ponatidem. Prxtcr ι- fK

lios nc ipium V^oncm prxtcrmittami [c

& alibi, _qvatvor gradui eonftitucntcni, "

qvcm iingulos trifariam diviloi notnini' _^

bus iolemnibus appcllaffc legimut« Neq;

Galeuum iilebo, varias cum

ice tunt *n

(1) De horjs fuccifivw, cap, n.p.ra. Jy, ö|

U

ii

afü ixHippocraic divifiones pailim affcren«

fem adco ut in Cammencariö iuo (ε) qvin-

f|uc illum ftatuerc srcatis partes, rcccn*

r<

natotum videlicet, ^puerorum, adoiciccn- φ tum, juvcnum& icnum, videas. Rur-

ium alibi quatvor (ζ) rcfcrre peripicias

fjmj »t anm temporibus, vefno aetatem pue- 'iilem, vigenccm sftivo, declinantcm

autumnaii, hyemali in icncéhitcpituitani

,it) aOimiiare ^non vcrcatur. Ncc denique

^ hunc, qvem nominavimus

Hippocra*

^ fem rcticendum putcmus: quippe quem

«t

fupcrius in dividendo varium animad- vcrtifti, ita ejuinicdi, nunc inftitoti ra-

tioncm,

ienfus conceniusn poftu-

,cc.

qu*io, penenciaf.

ne,

IV.

vc| Enumeration® sctatum varia ^ne raeå,

mc iuniProli*iof«ni temporis & infticuti ra-

r 4.

fiodeneget, hinc conciuderc licet, idem

felam

aleius

dcmiilius ja&a-

m(

fum.codcm tamen loco, unde cmiiiurn

;nj, eft, recidcre t Qvid itaque fhtuendum?

.

Quid de varia^variorum iencentia fenti-

Jfll eodum? Cum nccnovasdivilioncsaddii-

c%

Ε cc-

0 Tcitio

Aphorifni.i 6. *c. (ζ) in br«ui d«oot. dogr» >

Hipp. ex ftim, xclx Stobei»

34 <]

ceres ncc veterum addu&ai improbflfi ti

inducamus animuro; ficuci nec opus eil/ ^c

cum

pro diverikatc ac mutatiooc qvaii· t<

iatis qvanticatiiquc hominis plurcsatqufl b plures conftitui poffinc ^{artaccs, pateti η}

noii

faeilé per annorum fpatia, certoruoi A

puta, poiic numcrari xtatcs, proptcf ri cujufquc xtatis tcrrninuminccrtum: N«' d

η.

antti, {ed natura reftédwtåti atates, icri- ii hit Hcinfius, («) ficut etiam [eneftuM

nuUus ^certus eß terminus

inquit Cicero·

(3·) EsneGaleni teftimonium omittaoii H

hocadjicicndum putavi: Ncctfl, bas t

tåtes

eireumfcrtbere; pubf fcereineiptunt aliqvi ubi qvartum decimum &

nutn

explevtrunt, qvidam unopoß ^anno, oul

sttam amöhus, (i) prout ipfa corporis cofl ftitutiomanifeftani mutatlonem propte'

ftlidum frigidumque innaeum nunc cit"

us

nunctardius cfficit; ut rurfum idemff' fert: Neque eß ^unur omnium terttffimvs tt

minus pubertatts propter c alt dt ^{tat em} & fri# ^γ

ditatem temperatur/s: cahdt n. cittus, fr!ß}' i

di verb tardius pubefcunt, (κ) Undcidfluifj β

quod

(ι) in Paraphr. ad lib. 7. Pol. Arift. c. 17. (&) Üb. de S{'

ßeft· ['^ Saoit. tuenda lib. 6, c. *. (»] Ca!« in Apb°;

itiiu. Hipp.eewtn. j. aphoi. ift

3f

quod hifcc allatis innucre voluimus, ra- tionc individui quidem, nonaucem fpe-

ciei ccrciquid håcinrc ftacui pofle, qva-

fc

iflc

tcrminus incertus perhi- berur; _atque hinc adeo varietas ifta diviiio*

nis

eft. Notandum, aic Spetlingius»

bofte atatis termwos non aäeb exaüos ejfe: va*

rtantentm

individna, Gf alia citius, alta tar- dins adolefcunt ,C£ fenefcunt (λ) & qusrplu«

ra, huc facienda

ibidem legi pofiunc.

Caput Τ ertium.

Hdikidlogi* [pectalu,

Phyßce ftd mortlitir tr«Bnnd^

prupo/iiio _atque dtvißo. Recerii*tidtornm

luftuofuS,<tt

flatus taUmitofus. ^nimißnfuumque tgregia incrementa,

Λ<

ignxTorum varia

di [criminum document#. Exet»

ti'iotifmpuerilium

infelix eventus,promde ^puren*

tumin

altndus

neteffariutn

Pietatis honeßd*

tuqmdctorum cgrtgiorum tncomiumy Lafsivier

l'f xurixque pecarum abjeiiorum vituptrium, Mar

fiudio*

rumque tntthodut nccej]arta·, c\u(que inquirend<t ratio fcvi«

ptorum

dum ptrfeHaconflantin, eiuf*

dtmquetxemplorum quorundam Incontinentia. Mec praeter*

tunda tittutum

facinora juvenilta, imit laudanda honefla Φ fcji/i«.

I.

T Ocahuiusdomus, vcluc qui fpatsantur,,

Molo intuicu jam luftrantes, profpicia«

naus qvantum commodi «dificium pra:ftct

fi

hOe

(λ) Inftitut, Pbyfi«. lib- γΛ

hoipitibuj, qr ibus fcopalis purgaturovc' ssi ilibulum, quibas prrfidiis c in dum Fro· pi

pylatuin, quihus Gynxconitis deliciis or- ir

oata iic

quo deniquc otio ac tranquilll ti

täte cubilc gaudeat, ^paucis videamusjfl' *t

com

mods haudprsccrmittcotes, quoroo' ft

do fandanicntum _infirmius jaäum putrc· ir

do coniumat, qualis rimoio tcåo imbci Η

fit pcftis, brevibus oilcndamus

rcmc [c dia, qualia praricribi poiiinc, diligcntet ir edmiiiuri. JE,t&tc$ _per ie nunc mer« Ö phyficc traäarc, qux ad naturae cogni< ir

tionem pcrtincant, tempcrationem fcili- ir

cecpucrorum cx humido & calidojAdo· ρ leiccntum calorcm ignis accefiione oriufl' ^ρ

dum, atque icnum frigiditatem probarti q Et

atatit vel t empor i morbus congrw α

at, aut qvanitimdiffentia%

(μ) Pucroruffl ρ vomitioncs, Adolcicentum fangvinis ipu- tt

itiones

icnumquc (pirandi difficuitatci ρ dcpracdicare, noftri neque inftituci ncqui η temporis cft. Modo accommodetur H*

likialogia noflra ad vaj-ia exercitia mori' Iia

qualibet produda artatc. Easenim tt håc vice confideramus _{»tat«, quac} Ho· g

mi'

(ft) Anat* Feef.ml.6,f«ltf.Hipf*dtmctb, tm'sS·