Exereune?sis philosophica, ex am?nissimo philosophi

(1)

isepetnhsis phil0!0?hica»

Fx

Åmoenisfimo

_Philofophix

vi-ridario

_deprompta^

6)uam->

In

_{RegiaAcademiaUbfalienfi,}

_cum

_ampliffimae

Fa-cultatis

_{Philofophicse}

_confenfu?

Pro Ma_giß_er_ij_Philofophici_gr_a_du,

s u b pr£si dio,

J/iri _{Pr<ecUrißimi}_>

M. _ER3CI

_B

_RUNNIT

Hiftoriarum

Prof.

_pub.

_faculc.

Phil _p. _t.

_{Decani piaeccptoris}

_&

_fautorisfut

*

plurimum honorandi,

Pubhco examini_fubmittit

OLAUS

MARTINI

GESTRINIUS.

In _Auditorio _Cußaviane

ad diem lj.OBob.Annilt4U horü d7.

matutmis.

u B

S_A

L I iE,

(2)

VUOr>1*iU&&&&&&tfrykifc % ti* &r \3> Of *t5

>ft'"50c>x>^~xv_{5oc^^écoöcrffi; jpc^&cräficr%c.yxr rgogtxte'joc -&-oC>c % ^k y5c}

Js< Sills #1« If.M

SWftl

S H StW >S

i

Illuflriilimo & Excellentiffimo Heroi ac Domino ?

Da

G

A B

R I

E

L I

BE-NE

DI

CT

1 OXEN¬

STIERNA,

Lib.

B. de #3érf>t)

&

Cmbjwlmctt

_/

Equiti Äurato,

S R.

M:tis

Conffliario,

Regn

i

Sve-ciaeSenatori acThefaurario? &Judici

provin-ciali Vermelandias>

_{Domino*patrono}

& Maecenari fuo

gracio-fiffimo 3

/

Yagtäxt

bafc?

PhilofophicdSi humiüima animi

devotione

inftribii

fubjc&iffimus Clicns

(3)

tüMM1»

ItMlIlf

iSIII II®

Thefes

_{Philofophicse}

Ge¬

ne

rales.

I.

Ntequam ipfam Philofophiam

defi-niamus» nonäbsteerit in limine_hujus

difputationis innuere, quid veteres vi®

nomine Philofophiafintellexeriat,

ut in tantådefinicionum varietate> exdi", ver^ vocis_{acceptione ortå, redlius}

ju-diciuminftituere fit nobis_integrum^

II. Illudverd initio fciendum_eft, _nobis nunc Phi~

lofophiam efle quod antiquiso-ofytct,fuit. Pythagoras enim

{teßeCic.) Cumiapientiam humanam valde exiguameflc

animadverteret nolebat dici _{d(p@*,fapiensi fed}_{<ptA0<rc<p@c,}

hoc_{cftfapintidtftudiofw} _introduxit _{itaq; Pytagoras} omni-um_{pnmmPhi/ofopbia nomenclaturam,/^}_{LattantioiLacrtio*}

0* alijs.

III. Dicitur etiam _Pht/ofophia _{alio nomine} cikvkKs-«tkiJW«,inflitntiocircuUris, autrefiiusorbis,ctrculu* vei ännu*

lut artium hberalium, _{quod nimirum} _eas _comple&atur _&

eingat, velut annulus digitumj.

1111. _{Negle&is itaq, aliorum}_varijs

Philofophias de-fcriptionibus, _qua: _{nihil aliud} _lunt, _qvam _Philofophiae

encomia, haneceu _{probatam retinemus} _& defendimutf*-V.

_Philofophia

_efl_habit

tuintetletittaIis,Jap]entia,0*

prüden-tid _Qonftans,

(4)

VI* DividitUf Philofophiain Speculativam qua; in fui

fubje&i nuda

contcmplatione

quieicit

j

&

PralUcam,

qua? in_praxi

_eft

_occupata.

VIL _Speculativam_tres

_funt

_partes,

_{Metaphyßca> Php}

fica &Mathematica.

VIII. Matheraatica viciftim duplex eft, pura & mixteu>%

IX. Mathefis_pura_{eft Arithmetica} _& _Geometrie

X. _Mixta^ _Mathefeos _{fpecies å} _Gem/no _Mathematico lexrecenlcntur i.Aßronomia cuivicina eftAßrologia„ Gnomo-nicdt _{Metheorofcopia}j Dioptrie*. z. Optica. 3. Geod<efia. 4,

Canonicavel _{MuficapraBica.} _/.

_Arithmetica

_PraBica. _6» lAcchanicru*

XI. Pra&ica _{Philofophia, eft} velgeneralis velfpecralh.

XII. Generaiis ut Ethtca. Specialis ut PoliticahL Oe~ conomica. Hwc _generalia quadam

COROL L A R I A.

1. An

Philofophia poflit definiri Sc

_num re-&e _per

_habitum

_?

_Äff.

_utrumq;.

2. An

Philofophia

effe

fuum

habeat in

men-te,tanquam

fub;e£io>an

vero

inlibris? Äff.

prius.

Neg.

pott.

3.

An

obje&um

Philofophia fint

res omnes ? tarnneceffariae,_quam

contingentes

_?

Äff.

4.

An

Philolophiae aliqnis

fit ufus

in

S. S.Theo-logia?

Äff.

Ethdc de Philofophia in genercj»

(5)

Gram-Graminatica_..

T. Puritatemfermoni humanoconciliat

Grammatlc^

qua:reliquarum

fcientiarum

ed

quafi nutricola

&

domi-na: cujus definitiotaliseft _:

II. Grammatica eHars beneloquendi-, fcvtbendt^ Cujus

propriumopusedpura

iocutio,

qux

conficitur

ex

vocibus

perSyntaxin.,.

III. Grammatica:hwmfilcu/inEtymobgiam&Syntaxin approbamus, nontamen

Oytographid

&

Profodid exclufis.

IV. _{Ftymologia enim ed}

_prior

_pars

Grammatica:,

fingularum vocum

proprietatcsexplicans, Tub fe

tanquam particulas Orthogtaphiam&

Profodiam

comple&ens.

Synta-xis_{verdpoderiordeipfärum}_vocum

_condru&iono.

V.. Voxed rei _{cujuslibet fignura,} vel

pronunciatum,

vel_fcriptum,_{vel ed}_nota,_qua _res

_{qusdibet appellatun..}

VI. _{Litera, qua:}_& _ab _Arißotele

_Elementum

_appella¬

tur, edTonus vocisminimus, qua:duo habet

adjun&a,

y?-guram &appedationenu,

VII. _Figura, _qua:oculis

_{objicitur&pingitur, ed li¬}

tera: _{imago Teu}_Tymbolum.

VIII. _{Appellatio literarum,}_pro

_variis

_hominum

na-tionibus, etiam varia ed. Latini enim literas fuo

tan-tum fono_exprimunt, _ut_a._b._c.

_d.

_&c.

_{Ha:brei verö}

no-minibus _appellant,_ut_aleph,

_beth.

_Item

_&

_Gra:ci,

_alpha,

betha, &c.

IX. Quoniam vero omnis rei folidacognitio ex

i-pfarum cauTarumnotitiå provenit, quapropter

etiam

li¬

terarum caufasnoneritinutileindagaro.

X. Caufaefficiens literarum edpars corporis &or-ganoncorporeum,quoratio

ad

formandas

literas

utitur*

qua:duplex ed,remota&

propinqua-,.

(6)

X I. Remota eft_ipfum _guttur. _{Hoc enim} _format

vocero, _qu« _{eft liter« materia &fubje£tum.} _Propinqua

vcro eft os» & _quadibet _ejus _pars, _qua; _vocem _exgutture

hauftam inliteras formaö.

XII. Litera _{duplex eft, localis}_Sc_ConfonAns.

XIII. _{Vocalis per}_fe _{fonum cdit,} _undé _&_Latinis di-citur fonans. _{Confonans verd per} _{fe fonum} _non _edit, nifi_adjun&a_vocali.

COROLLARIA.

1. An bené confulatfuis

_ftudiis,

_qui

Gramma¬

ticam ex ufu>

_negle&is

_ejus

praeceptis,

difeere

cu-pit?

Neg.

2. Num articulus inter _declinandum omitten-dus fit

_{primo declinare}

_{incipientibus}

₁

_AfE

magis

placeo.

Rhetorica^.

I. Succedit _Rhetorica, _{quam cum} _Ariß. _/.

/.Rh. c. 4«

dcfinimus,_facultatem _videndi, _quod _in

quarre adfidem eßs conti_ngit.

II. _{Genus in hac} _definitione _eft

facultas, quam Ariß.

potius, quamartem genus ftatuit. Nam, in definitione adhiberi debet genusproximum potius quam remotum,

quod eftarsr*.

III. _{Genusfcquitur} _difFerentia,

qu« åfine, _officio Sc

materia _petita_eft.

IV. _{Finis Rhetoricae eft}_futurum_Oratorem_inftruere.

V. _Oftieium cumfine feré _coincidit, _quod_{eft bene}

dicendi _pr«cepea _tradere, _Hinc _patet _difFerentia _inter Rhc"

(7)

Rhetoricam &Oyjiorhm-, Oratoria enimprKCeptis

Rctlio-ricaeutiturin

_perfuadendo.

V I. Materia elt 'ettafov» fieu ?esomnisr*.

VIL Nonabs refecerimus, fi controverfiam illam

inter multos _agitatam _{de Rbet.}

_{partibus paucis}

declarc-mus. Qiiidamquinq;ftatuunt,

nempé

elocutionem%

inven-tionenty _{åifj oßtionem}_>fronunciatiomm

& memoriam.

Argu¬

mentum eorumtale eft: Quod Orationem reddit poli-tam&_elegantem, _de_eo

_eft

_{in R}

_het.

_pnecipiendum

_; _at

in-ventio, _{diipofitio &} _memoria,

_orationem

_reddunt

poii-tam & _elegantem* _E. _de_{his in}

_Rbet.

_{eft pr£ecipiendurrL,.}

Sed malé_{argumcntantur.} _Nam

_fi

_omne

_id,

_quod

_oratio¬

nemredditornatam,eilet in Rhet.tradendurn> fequere-turetiamGrammaticam &Syntaxin elTe Rhet. _partes

ef-fentiales, cum fine hisnulla oratio poffit inllitui. Po£

funtveroii &alii Rhctores,difpofitionem &inventionem

partesRhetoric» facientes,

exculari, fi

refpiciant

Orato-riam feu Rhet. forenfem, _{adeoq; Rhetoricas} _ufium, non

verb_ipfam _Rhetoricam _{aitem, qua*}

_bené

_dicendi

pra?ce-pta tradit,& nuda

elocutione

<k

a&ione

abfolvitut*.

VITI. Undé fic concludo ; Tot partes in _unaquaq; difciplinafunt infiituenda?, quot

funt in propriå

ejus Sc

natural!materia; in materia Rhet. iolavis eft rem

exor-nandhtropis&figuris,

pronunciandi verb

vocc&

gefhi

.*

Ergoiölum Elocutio &

Åttio

funt

partes

Rhetoricae,

COROLLARIUM.

Reöiüs derivatur Rhetorica ab

_{antiquo vcrbo}

fa*

2»

c.

dico;

eloquox>

guåm å

_fa

fliio.

,

(8)

Logica^.

I, _{Iainveftigatione veri,å prima} _{mundi origine ad} bunc_{ufq; diem,} _quantum_laboris

_pofitum

_fit, _omnibus _in co^f (To efle _potefl:; _quamq;_{foliicité 5canxié}_Philofophi, veritatem» fcribendo» _dfiputando, _fententias _conferendo

quaeiierint,ex fcriptis tam veterum, quam recentioruni luculeaterconftat. Veritatem autem in _profundo lati-ta item , elicere non potuerunt, antequam difputationis

ipfius veram, integramq; confideraverint naturam, quå cognitå, tum demum conclufionem veram å faifa

difcer-re& _leparare_{potuerunt, atq;} _{hincipfius Logicaeeft} _ortus. i L _{Videmus ergo} _Logier _{officium in} _eo _prsecipué

efle _{pofitum, fciL}_in _{inveffigatione veri.} _Cum _autem o-mnisveri_{inveftigatio åLogicå dependeat,} _fequitur

tan-tameile _ejus_dignitatem,_ut _{nulla dilciplina fit,} _qua; _ejus non _egeat_auxilio.

III. _Refpiciamus _nunc_{porro, qua;}_{ad ejus definitio*} nemextruendam conferrepoilunt_j inprimis verb

confi-d ranconfi-dum venit _ejus_{fubjetfutn, quod} _ftatuimus _{ens omne»}

nonautem _fimplicitcr,_fed_yuatenuj_{ex eo}_nd/cnes_{fecund<& ef*}

qu^nobis

aditum

ad veritatem parant. E. G. ieo ,canis, equus, &c. non confiderantur in

Logica

qua

tales, _{(ed quatenus}_funt_genera, _{fpecies, fiibjeäa, prsedica*}

ta> termini_majores,_{medii, minores»} _ut_ex _{iis poffit} _fyllo»

gifinus

fieri.

I V. Einem _Logica; _ex _ipfius _{officio haud obfcuré} deducimus, feil.Peritatem. _{Eftq; hicprtncipalis feu}_es_t_er_nus^

Verumcum omnes difciplina; _operatricesduplicem

habe-antfinem,idcirco &_Logica_{finem quendam} _internum

ha-bebit, _qui_{ordinatur adaiterum»}

_{&c(tSyllogi[mu>j.}

V« Cum_Logica_accidens _fit,_fubjeftum_ejus_qua;rendu

(9)

ert. Sed_qula_proprium_ejus _fubjVdum _&_{origo eft humana} ratio, patet mentis qtundam eflé habiturn.* Cum autem

habitus mentis(int_quinq;»_{videndum eft ad} _quemnam

ho-rum _{poffit reduci,} _an _ad _Artem _{an vero}_{ad feientiam»}

(Sa-pientiam enimautIrrteiligem:_iam vclPrüdentiamefle ne¬

mofadie affirmet)_Scientiänon _eile, _ex _feienti» _Objedo

patet, quippe,quod funtres conftantes& perpetua?,

Logi-c«autem reson10.es, Artem noneile,exhis conltat;_Qvia

enim arseft _{prineipium in}_{alio,operandi}_riquirit_materiam

extern3m, verfatur_quoq; _föi'um _circa_ea> _qua; _funt

muta-bilia; _Logica _{veroetiam circa immutabilia}_& _»terpa. _Ad

opus aliquod rxtcrnu producendum requiruntur _Organa corporeai_Logicus_vero _{fol* ratione utitur. Ergo}_non_Arsr\

VI. Sed_praeter_{hofee habitus principales,} _dantur e-tiam

_{habitus/»/?r^w^«r/^/,quib9}

_Phiiofbpbia utinftrumen-tisutitur,_{iquorum alius} _eft _oratioüs, _alius _ratio.nis, huci-taq;Logica eil referenda-,.

ViI. i_oveftigato_jam

_Logier

ge ne re, fubjrdo& ffncfc

ex _{quibusd fFcrentia defumitur, Logicam fiodefinimus.} VIII. _{Logica eft habitus jntellettHalis*}_{inßrumtnt*lü>} _ve¬

rit» tis_{inveftigationi} _i»je_rik_ns.

IX* Definitionern _{fubfequitur diftributio,} _& _quia didum eft _{Logic« finem} _etIV _SylJogilmum

> videamus

qvidad bonumSyllogifmumfit neceflariurnj.

X. Hieautem duo fefe offerunt, _{Materia, &}_Firma;

Poteft enim dari _{Syllogifmusin materia} _bonus, _non _For¬

ma, &écontra. _Qu«, _cum _{ita (int diftindt«,} _erunt igi-turieorlim & diftir.de_fingula_pertradanda; _{alia enim de} materia, alia deforma erunt _pr«cepta> _6c _{in his} _tota

Lo-g ca ablolvitum.

XI. _Quare _du« erunt _Logic» _partes_> _una _Materii»

altera de_Formas _IllaccmmttKvdicitvii> hxcproprio^,

(10)

COROLLARIA.

t. An

Logica fit

_pars

Philofophias

_?

N.

2> An

bene

diflerere

fit

Logic# Finis

_i

N. D»

Ethica^.

I« Poft _{Rhetoricas atq;} _Logicas _praxeptiones_>_ju_ve¬ nisanimum _{applicabit ad}_Hthicana, _ut_ab _ejus _praeceptis *.

culturå _quadaxn» _vitiis

_radicifrts

_{extra&is, cupiditatibu(q>}

rejeöis»anima expedita,nonfoium agendumrede & per-petuo,

fed

etiamad

fpeculandum

>

contemplandumq;

ier-vetury ioquitArift. £th.hb. r,

II. Definitur Ethica»_Philofophia_prsttics-, _fett

pruden-itdt Pars_generalis_> _virtutum

habitibu*

_appeittum _infor_mau*_>_ut

retia. rationi_pareat^ad _{confequendam fe}_ii_citat_{em, qurt} _in _/jac civiltvitahominicfint_ingerepoteß.

III. Dividiturkthica in _{Eudatmonofogiam,}

qua"fum-tniim hominis bonum civile determinat & _explicat; _&

Aretelogiam, qua;

agit

de virtutibus

tanquam caula principali, & ipfomedio> quo

beatitudinem

civilem

coa-lequimuiL..

IV" Summum bonum pot;ticum, ett aparstto anirm

rationalis>fecundum virtutem optimam tå perfetitfflmam in

vita_perfettdn

V. _Qqid _autem _jam _{fit virtus confiderandum} _ert,

Quoniamverotriafuntqu^ in animo efheiuntur;

AfFc-ßüs.Facultates.Habitus; _afiquid _ex iis _erte _virtutem

ne-ceileert, Affeclusvococupiditatem, irani> excandelcea-tiam»timorem,fiduciam, iovidiam,_{gaudiuna» amicitiam,}

amorem» odium» defiderium , ^muiationem» mifericor*

(11)

con(e-quitur] Facultatesverofeu potentiaefunt, _{quibus Idonei}

tiicimur, ut ab his omnibus afficiamur. _Habitus _auterri

funt, _quibus _{vcl male vel bené ad} _affeétus _nos _habemus _;

utad_irafccndum» _{fi nimis} _vehementer, _aut _{nimis remif*}

lé> male, fimediocriter, bené. Simili modo ad_reliqua.». Ad _{quernoamherum} _{referendaigitureft}_virtus? _{Non ad} affe&us, uamex afifeéfcrbus necboai, _nec _mali_dicimor; _ex

virtutibusautem bord? ex vitiis vero rnaii _nuncupamur.

Deindé _{exafifeclibusnonlaudamur,} nec _{vituperarnur,} _er

virtutibus verö & _{vitiis, laus} & _vituperium _nobis _cedio,

Demum,ex affeélibus moveridicimur, ex virtutibusvero

uonmoveri led _difponi: _Nonerit _ergo _{virtus aflfeétusr*.}

Nurnne erit facultas_ieu^wat^/? _Non. _{Prima ratio} _eft: "Quiahxc naturalis eft, virtus autem afluefadione parta.

Secunda, _quiaeO_immutabilis, _ut_caetera _naturalia,_quae_vel

plané immutabilia funt, vel certé diiHculter mutantur,

leeundum illud Horat. 1.1. _Epift. _10.

Nothram _{expeüas furca>}_tarnen _recurrit.

Qua?, cumita fint,contrario modo virtutes fefe _habent,

,quippe, quibus modoafvefeimus modo defvefcimus* Non erit _{ergö virtus} _naturalis _facultas _leu _Sum/ais. _Habitum

ergo eüenecefié cd.

VI. _{Dabimus ergo}_{virtutis definitionem.} _{EH habi¬}

tuseleffiivuty_conjißens_in_mediocritate _quo_ad_nos_relät*)_få

ratio-ne_{definita,ßcut}_virprudens_eam_definiret.

VII. Datam hanc _{definitionem refolvimus} _{in genu*} &_{dffierentiam.} _{Genus eil habitus}_quod_lupra _fatis

demon-Üratum eft. Differentia, _partim _{generica eft, partim} Ipe-eifica. Generica his _{verbiscontinetur,}_(habitus_ele&ivus,

feu_agendi_cum_eleétione) _Genericam _hanc _dico,

quia ca etiam cum vitiocommunis_eft, _quippequod _etiam

«?£?«/-Jfetrclc&ivumeß. _Spccifica _verö _diflerentia,

(12)

frisfequentibuscontinctur,

ipfam

formar»

virtmls

expri-tncntibus; Éftautemilla m*diocritas> _{quå-eftentialitcr}_å vi-tio_{diftinguitur, liquidem vitium} _aut _in _exceflu _aut defe-Öu ccrnitur_perpetuo.

VI 1l Nc autem _quaevis _intelligatur _mediocritas,

limitaturilladuplicitcr. Primo, _{quando dicitur (quoad} nosrelata&rationedefinita) Eftenitn mediocrita&&mc*

dium_duplex:

_Medium

_{reh & perfor.uz. Medium rei cft>quod}

ebutroq;

extremorum,fecundum Arithmeticam

propor-tionem _aequali _{dillat interv2llo.} _Medium _verö _perfonae

cft,quoduni

extremorum

vicinius eft,

fecundum

propor-tionemGeometricam. Intelligendum itaq; erit Hic me¬ dium_perfonae,

_{quia virtus}

_afteri

_extremorum _{Cxpé vicinior} eft, cum _eoq; _majorem habet cognationem. _Secundo

(licutvirprudens defioiret) quia circumftantiae mirum in

inodum variant& mutant mediocritatem, quocirca ne-ceflumeft

_aliquem

_ducem _{defignari, qui in} _tanta rerum varietate,mediocritatem oftendat; qui aliusellenon po-teft,_quam_vir

_prudCnsr*.

iX. Virtusduplex eft; Intettetfivam & Moralis-,qua? jam

defimtaeftj _{quaedifFerentia} non oriturex fubjeäo, led

ex caufa: Intelle<ftivaenim utpiurimum ex dodrinå

ha--bet &_{^cnerationem &}

_incrementum

:

moralis

vero

alt

&efa<ftione paratur,necånatura,neeprakter naturam no-bisinelhfedcrebtisa&ionibusacquiritum.

X. Virtus intelieHivaeil habttusanim*.rationalism _{quo mens}

noftrzvelafßrmando) vetnegando, verumenunciat.

XI. Subjeftumvirtutis rotelle&iva?,efteaanirnipars,

quae

rationalis

vocatur.

F/nü

vero

ejus

eft

verkas, quam

<*uens vcl conten

plando, vel

_ad

_ufum

_{transferendo,}

inye-fögao*

(13)

Di-•

XIL Div.iditur -in TheoreHcam _T-nteflige_n*_ia_m_,Sct_• entiam _{&Sapisntiam;&}_{Pratiicxm,ut-Prudeniiasn}_&Artem*

COROL L A R I A.

1. An _vJcupmteyia,

_redle

_primürs

_locum

occu-petinEtrhka?

Aff!

2. An fummum bonum confiffat in virtutis

habitu? Nv

3.

An

quaelibet

virtus

inter duo

extremacon¬

fiffat l Aff!

4. An liberalfras confiffat etiam in

accipien--do X Aff!

y.

Anquifquäfibiipfiamicusefle

_queat?

_A.D.

6. An deceat virum fortem

_fugam

_omarel

_D.

Politica_-.

I. Ratiomethodi _poftulat, _ur _traditå _do&rinå pra-dicå _{generali, vidélicct} _{Ethicå, ad fpecialem}

deffenda-mus, _qus ed_t_um _Politicay_tum _Oecommicsu.

II. _{Pohtica ergoy}

_{Philojo^htdpraBica,}

_{parsJpectalis}

eBpru-dentia^_Rerrfpukhcam

_ad

_{bene conflituendam} _{adminijlrandam}

informans.

I l I. Data definitiO)

_{refolvituringf«#)}

_{& differentiam.}

Degencre nonomncsidcm fentiunt. Pla/ofcientiamge¬

neris_{locoponit. ^M^Wperartem,} _tanquam_genus

defi-nit: Alii_{difciplrnam praäicam folum}_genus_faciunt;_&c„ Nosautem _{pruderttiam facimus; quia} _r. Definitiopru-dentiae_{ipfi exade}_competit. _2. _Quia _feuadiones hominumciviiiterinformat)ad_{benébeatéq,}_{vivendum_a}

(14)

j. Quiaejus eflentiain feuadione confiftit; Quod

de fcientia. _{fapientia Sc} _{intelligentia affirmare} _non _licet; neq» dearte, cum externum opus

producat:

Erit ergo

prüdenita-*.

I V. _Differentia_{afinc petita}_{eH, qui,} _ut _in_carteris difei-plinis pradis duplex eft» externat&internus ita&hic.

Ex-ternustinis c£t beatitudo leu fummum bonum civile» de

quo cum inEthicis agitur, hic

miftum faeimusr*.

V. Einis internusPolitica? eft _Kefpublica,quje confiftit in reda _gubernandi _& _obtemperandi _ratione, _quam _ob caufam ab _{drift.L4.p0Lc.il.} _Anima _{civitatis appeilatur*}

qjuia fine ea nemo

yiverepoteft.

Vf. _Objedum_{Politicae eft ctvitat»quam} _{drift. /.}_1. _pol»

c.2.definit, quod fitfocietasexpluribmpag*_> omnis

/uffi-tientia_finem_habet, _£«f _vivendi _quiäem _{caajd conftitut*}_jeH>

fed benevivendigratiaexißil.

VII. Civitatisconfideranda _{Cuntprimordia}_Sc_conftitutio. VIII. Primordiacivitatis funt Famdix»

IX« Famiha_{eHrellagubernalio}eorum*qua ftb \mpe*iou»

niu4 _{patrisfamihoi continentur,}

_{ad liberos proereandos}

fafien-tandos»

X. Perfona?,_qua;_ad_familiam _referuntur, _funt _Mari* twsUxor>Servu* ef Liberi; quarum tres priores eandem conftituuntut_partes>liberivero ut pofleflbres:

XI. Hinein familia tria oriunrur inter fe relata:

Co«/»^/<?>quod eft inter maritumSc Uxorem.

Herile,quod

eft inter Dominum & Servum. _{Et paternum»}

_quod

_eft

inter Parentes & Liberos.

{ CORO LLARIA.

1. An fade_tas

conjungalis

fit

ineunda?

,Aff.

(15)

2. An

fponfclia fint

celebrandad

&

nuptiiV

praemntenda?

A

ff

3.

An

fervitus

fit

jufla?

Äff

4#

Quando incepit

fervitus?

.

5.

Si Pater

eaptus

Sc

magiilratus graviflirilå

pcena omnem

&*

prohibuerit

iuflentationem,

nunx.

Filius ei alirnemuin

_{fuppeditarepofiit? D.}

Oeconomica.

I. Politicae fubordinata eft Oeconomica* quam ficd^«

finimusr*.

IT. Öeconomtca,_eHprulentia> doccnf modum recle

admi-nißrandifimilur» ,ut inea liventes domeßicd

fru

antur beaft-tudint

11 I. Datadefinitlorefolviturin_genus,&

_{dijferentiam.}

Genus_{eftprudentia.} _{Eft cnim Oeconomica} _pars Philofö-phi#pra&icae5in pratfi occupata»

opcrationes

horainura

ad beoé_regendam _{famiüam dirigens.} _{Erit E.} _prudentia,

IV. DifFerentiä ab_{objeElo fcfin?}_defumitur. _Objedtum

Oeconomicae elTdorntos _feufamil/a. _Vel_apertius_modo* _con~

fLituendi-,regendifå adminißrandifamiliam-i.

V. Eiois_{proximus&adxquztus eftbeatttudodoMe/fica} feuwdtuuoviet _oixevopuoj.,_cornpledtens_{in fe}_omnia

_bona,qua*

domui_potfiint_competere. _{Gencraiior verö finis}_eft

Po-Utkafå The0_logt_cabeatitudo.

V i. Eftautem beatitudo domeftica _operatio _animir4.

tionaIis, _fecundum _lirtuttm _dornefticam _optimam _cd_perfeclffi* mam,in_DitaperfeBa,

V11. Virtus verodoffiefUca feu Oeconomica>

e&h*-biiot clclhvwii _conjtßens_tn_mediocntate

_få

_{teftnudine,proutpru»}

(16)

locaeoncedendaeflent; nam_penetfaret _locatum,_&

(in-gulaslocatipartes comprehendcrct, quae partes infinit» cfficercntur, & _fingul» _loeum _occuparent. _Simul _verd utlocus locomutabitur, ita loci alius erit locus> multaq;

loca eruntfimul. _{Veriorergo cfi definitio}_Arift. _Locum

tjjcfitperficiems.

IX. Eftetiam _{diiputatio acris,} _num _coelum_>_quippe

-quod materiatum eft, fit in loco l ita ftatuit Averroes,

Tim-^/ww&alii. Nosveronegamus, dicectes coelum in loco

noneß'e,_{quod fi} _{opusfuerit, in ipfa difp. forte} _{patebit, fi*}

quidemdigna efthaec quasftio qu»ventiletun..

X. CslumeH_corpu*_continuumy_non _verd_ccntiguum

>ißin

•rbes_diflinHum_reales*

COROLLARIÅ.

1. An unum _corpus

virtute naturali poflit

_efie

in

_{pluribus locis}

_\

_N.

2. An detur vaeuum innatura ?

N-r* _3.

_A

_n

_{materia coeli fit}

_eadem

_cum

_materia

_fub»

lunarium? AffD*

4.

Ån

ftellae fint

natura?

_ignea?

_?

_NL.

p

An

ftella

quae

Magis apparuit>

fucrit

ccele-Iiis l N.

6.

_{Quid fintmaculae}

_in

_hina,

_8c

_unde

_oriantur_l

Mathefis.

• ?. Hifcel>fe?iter

expeditis, reßoitinere in Mathema-tiearum campos expaeiabimrrr, & qu» maximé utilia&.

jueunda yifa fuerint>pertra&anda lumemus,

(17)

11* Eft_{itaq; Mathefis,} _ut_å_dcfinione _ordiamur._J£mk~

iitatum_fcientinu.

III, Cumautemomnisfcientiatria _potiflimum

re-fpiciat, fubjettum, ajfettiones&principia ; ideoq;qua rafione Mathefl haecomnia_competant, _ordinc_{fic oftendemua,}

I V. _Subjedum _{Mathefeos eft} _quantitos,_non

quatenus xneré_{Phyfica, Ted} _quatenus_{cognofcibilis}_{eft in Matbefi,}

V. _{Principia, quibus} _affediones _{fubjedo inefle,} _vcl

noninefledemonftrantur, funt velimmediata, vel mediata.

V I. _{Principia immediata dicuntur} _Element*, _& _funt

propofitionesfimpliciffimatfiprim*, exqtubua cognitio fequentiunt

dependet.

VII. _Principia

_immediata

_haec

?funt vel Definitioner>

vel AxiomatO-%

V11 T. Definitiones funt_fententi* _a _{Mathewatico afi»}

fumpt*,nequanominum

ambiguitale,

_{inparallogifmos inctdamU4m}

IX. Axiomata verofuntcommunes_quadam_animt_notio» nes_fpeculativd,_adeo _manifeft*_,.ut

nemofanuo eas negare

pojfit%

nec_famn_{fit qui}

easdemnon recipit.

X. _{Principia mediata}_tuat_{propofitiones,}_quas_{artrfex fi*}

bi concedi & _{poni poftulau.} _{Suntq; vel Hypothefes} ₁

Pofiulata-!.

X I. Poftulata fuvit_{propofitiones,}_{qu* non} _{demonfiratione,}

fedfimplicidehneatione fattaapparent, quaffi artifex fibiconce* di_poftulat*

XII. _{Hypothefesfuntpropofitiones,qu* etfidemonftra*} tionemhabent,_fine_{demonfiratione} _{tarnen ponuntur} _tanquam e-lemxntiU,

XIII. AfFediones,_{quse per}_{principia fubjedo} _{quan*

ritati) inefle) vclnoninefle demonftrantur: funt_aqualitas,

inaquaHlaS)contattus, fettio,fimtltiuda,diffimihtudo, &C.

XIV. _{Cumjamoftenfum}

(18)

qul-qüifita lpdus

fcienticCj feil, prineipia,

jubjecium

Sc

affcBUnts

y nihilobftat_{quin fit} _{fcientia_».}

X V. Mathefis eft _duplex. _Pura, _feu _Simplex_* _qu«

quantitatem abomni materiaabftra&am confiderat: cu¬

jus duo Tunt fpecies, Arithmetica6c Geometria. £tMixta, cu¬

jus obje&um partim eft Phyficum, partim

Mathemati-cura: _cujus _fpecies _{vide fupra^.}

Arithmetica.-.,

I. ArithmeticaeftpriorparsMathefeos purae, Scdefi*

niturbencnumerandtfeientia. Hujusfubje&um eft _numerus*

ut exdefinitioneconftat*

II. Numerusefl_quantitas_{difcretaeftunitatum} _quadam multitudo*velmultitudoex unitatibuscenßata. 2,d.7. SI. SucU

L1L Unitasautemefl_fecundum_quam_unumquodd^ _entium

dieiturunum. Utu nahora> unusk»mo>&c.

IV. Cumautem numerorumratio 5cnatura _potiftb» Uium confiftat vel innotatione*vetipfä numeratwnei

Seien-dum eft_{quid fit notatio,}

_quid

_{etiam numeratio;}

V. Notatio nihilaliud eft, quammodus qmdam* nume~

rosfcribendi*

fcriptos%

explicandi.

ut I.z 3 4.5 67. 8 9o.

, V I. Numeratioverbeft* quaé duobusnumerorum terminis

invenit tertiumj,

VII. Haec autemnumcratio, eft vel_prima_vel

conjun-Ba+ Prima eft,_qua_{numerum cum numero}_femel_{numerat; ut} afdditio6cSubduBio. Conjun&a verö eft, qua.numerum cum

numeromultotiesnumerat-* ut_{Multiplicatio}_6c _Divifw,

VIII. Arithmeticatriplex eft,• Vulgaris,Algebra fru

Ccfja* ScLogißtc* (eu

Aß

ronom1ca:

Quarum

prima tanturm

numerumconfideratfimplicitert Setunda inprogrejffione_du»

ptd* \pla, 4pla,

Jpld) &C, Xex

tia

verö in

ptogreßione

Jexagecu•

(19)

IX. Arithmetica Vulgaris commode in duaspartet dividi _poteft; _{nempé in} _{Simphcem ScComparatam.} _Sim¬

ple*cftjqu<&

nuntemmßmpliciter

conßder*t>tamintegrum

qufim

fraßum, Comparata,quanumerum

doeet

in

difft*rentiüfen

ra-itonibui. Abfolvitur £. totaArithmetica_vulgaris, _primö»

in_{fimplici numeratione,}

_feil,

_in

_4,

_{fpecicbus> in}

_numeris_tam

integrisquamfra&is:

Deinde

innumerorum

differentiis

feu _{rationibus, qux} _3»_Regulis

_ablolvitur.

_1» _Regula_anrede

tumdirecld,tum reaproed. _2. Regulafocietatis,_qua; _etiam duplexelt.* PrimaSc Secunda, 3. Regulaadigationü. 4. Re*

gula duplty

tarnproporl'tonüdireflaquam

reeiproe<t.

Et

j. Re*

guUfalfhtum

Jimplicüi

tum

dupliuspoßtitnü.

•

Atq,haec eft

generalis

Schiagraphia

totius Arithmc*

tica; _vulgarisF*.

GOROLLARIDM.

Quidam militum

prasfs&usj

e

ftratagemate

re-verfus,

_interrogatus

_quo_t

_fub

_{fuo vexillo haberet}

militesrefiduos ?

_{Refpondit> fi}

_eisadderetur

_\

i-pforum,

Sc

ex

fumma

detraheretur \

haberet

mili-fes refiduos pp.

Quot

E. habuit? fi <juis

dixerita

militumtribunus _jnre

_habebitur*

QJV

ISTIONES.

1. An unitas fit numerus ? N.

2. An nnmerus efie fuum reale extra

intelle-ciurahabeat^ N.

(20)

Geo-Geometri

a,,

.W- • _;• _' _'■> _i

I. Altera_pars_Mathefeos_purs_{eft Geometrie} _qus bfö-viter iu huncmodum definitur, Geometri*ett bene

metien-difcientia, cujus objedum eftquanlitas continucL*.

II. Sed _{quoniam omnis dimenfio} _{Geometrtca in}

i-pfius Anguli & Figur* cognitione

fundatur,

itaq,- quaati

horum_cognitio_fit_facienda, _{paucisjam declarabimusr\}

III. Cum autem_Angulusfit _{prior, Figura verö}

po-fterior, agendum itaq; erit primo de Angulo, cujus

defi-nitiotalis eft.

IV. _{Angulus ett} _intervallum_inträ _cene_ur_[um _terminerum

eomprnhenfurru,

V. _Angulus_eft_{vel reBu&y vel}

obliquus-V I. _{Augulus rettus}_ett,_in_{quo unum}_latus alteriperpendicu-lariter_{infiftit: unde}_etiam_om_nes_{angult reci-ifunt}_inter_fe *qu*-les. _{per io.}_def_l, _i._BucL

v 11* Angul_usobliquus eft duplex; vel obtufus, qui

redo _{major eft}_$ _vel_acutum _qui_{redo minor. Ille}_{å lincis} declinanitbusj hicå lincis mclinantibu* efficitucl..

y\l£ H^c anguli & figurs cognitio,neceflaria val¬

de addenapnftr-andum motum&_quietpm _rerumtåm fiatüralium, quamMathematicarum, id quod Arift.

axio-mate hocinnuit, dum ait; _Mqualitas_{ett quietis caufa.} _An*

gulusrettus ett &<qualitätts*inquitEucltdes Ergoangulus reBus

ett_quietis _{ßatus caufatquod}_& _{in multis} _patet _exemplisr*,

Quare enim Architedi&Mechanici, dömos&_ingentia

s-dilci^CouftrujuJEit

ad_{anguio.s, redos I feil, utimmobiliter}

quiefcant, & firma maneant, fiquidem qmi^sftatia, quie& & _fefii^fit_{angulisredi^v}

> £imiliratigmc; yisequalitasettcauf*motus: Angu•

lusobliquui

ettin*qu*liiaii5* E. Angulus obhquus

ettcaufa

(21)

tät. 81c_qöåftdö_fiö§ _{fédéitftiSi difficile fufgirfiuSi}_tiifi _Cfti*

ribus _anguium _{efFecerimus. vid. Arifl.} _{Mechati.c.j*,} _Et

tantum de_angulo; _fequitur_{jam Figurtu.}

X. _Figur_a

_ef}

_{magnitudo utidify}_fttö_termino _comprdbenfa.

VeljUtloquitur Stiel, qudfub aliquo^velnliqulbit^tvrminisco/tI' fr&henditurt def. 14.1./.SI,

XI. Terminus_Figurs? _d\c\tur_perimeter*_qua? _nihil _a

-liud ert, quamejus comprahénfiö. SicTrianguli

redTili-nei_{perimeter. funt} _tres _{linea? re<rtae; Parallelogrami} _pe«

rimeter, quatuor lineaefé&sc, &

eireiili

perimfctetert

pe-ripheria,qua? circumferentia dicitun«

XII. QuoniamverdfolentMathematiciin uno

ali-quo exemplo homogenéa omnia confiderare ; ergo Sc

nos _{reliquarum fgurarurt>riaturarti äå}_dröjt/ur*_re_färemtis>

cujusadffiifabikfnnaturattJ Arift. e*_quibtupliei

contra-riorum, _qua _in_circulo_{deprashenduntur}_fimul,

repugnan-tia ortendit* iwoomocsfua§ Mééhanicåå

demonftraftio-nesexadmirabili _ejns_natutå_dedueit. _Conrtäfc ergdma-gnam elfe Figurarum cognitionisutilitatemji

X Iii. _Qna? _{quldem doörina iiifinita}_{föret int}

Ipeciäli-bus_exeftipHs_* _nos_tantum_unicaro_{dabimu9 partitionéftj.}

, XIV. Figurs autfunt Ijopertmetrx. ztot

Anijopchthc-tvd. _{Ifoperinaetrae}_{funt, cuju*ptrimetrifunt}_aqutles. _Ani*

foperimetra? cåniyb. Sictriaagulüm»cujusPérimétler éft

17. pedum,eft Ifoperimetrum qoadfato17,pedum,& eir*

eulo _17._pédum>.

_{lippetimetria}

_{enimnon réquirifc}

tio-niogeniam Figurarurri, Ici «qualitatem ambitutrmtii

X V. Omnium _figurarum_{Ifoperimetrarum} _circulus ert_{capaciflimusr'.}

XVI, Gonftat er_{gå Anguli&}

_Frgirrat

_Cognitionen!

in rebus

_{Mathematkispcrmagni cITe}

_facicndam>

quemad-■

■

(22)

modum_unusqulsq;_anlmam

_adh$c

_ftudia

_applican$,

_fuo tempore experietnt«

C O R O L L A R I A.

i. lltra fit fubtilior Arithmetica _aut

Geome-tria ?

_Refp.

_{Arithmetica^.}

2* An

angulus

_{contingentiae}

_{ilt veré}

guanti-tas? _Aff.

3.

Quasnam

Figurae Geom.

_{replent Iocuitl,}

_I

Optica,.

I. _{Optica eHfcientia bene}_iidend'h_feu_{naturalis radiatura.} II. Bene videre _eft _rei _vifibilis _(quatenus _talis₎ _natur_am

conßderarcj.

III. Resad benevidendum_{propofita eft vi/ibilcj.}

IV. Vifibiie eft»_quod _mediante_radiatura_yoculis

perc'ipi-tur_per_medium^.

V. Radiatura_{e(l radiorum}_e_corpore

emißo.

VI. Radius_{eft lineare}_Ha._vifibilis_rei_fpectem _perferens,

VII. _{Medium eilt per}_quod_lumin]patet_tranßtus, _Optic_i$ dicitur _diaphanunu.

VIII. _Vif_11* _{efl fenfus}_exteriör»

afpeilabile proprio inloco

pereipienst eftq;velrefius, velangulatus.

IX. Refti vifusradiatura eft» _{cujus radius eB} _unica _rc~ Ha _{lineaßne ojfenßone ad propoßtam} _metam _tendens.

X. Vifus _angulati _{radiatura, eft} _vel

Catopiricay vel MefopticiU.

XI. _{Catoptica-raditura}_eft, _quaradiua ₄

ienß

corporis

[uperficie

verfisoparlem undcvenitreverberatur*

(23)

XIT. _Catoptrica

_fadiatuta

_>

_{angutos faeit}

_tn

_fuferfieii

denficorporisqnorum unusdiciturinciacntU,

alter

ytßexiouü*

XIII. _{Augulusincidentiaeeft»qui}

_indenfi

_corporis

fu-perficiefitescradioadveniente. A

ngulus

vero

reflexionis

quemfiacitidemradiu* inde reVuljui.

XIV. Radiatura

_Meihptica

_efb _{quaradtm tncidens in}

afiud mediumfrangttur\ T alis eil radiatura

Solis vel Lunas

iqcidcns in a_quam_j_eamq,_penetrans*

CORO h L A R I A.

1. An

optica

fit

mägis

Phyfica

_quam

Ma¬

the matica? N.

2. An umbra fit

privatio

_an _vero

imminutio

lucis? N._prius

_Äff»

_polt.

Mufica.».

I. Ab_Optica _jam _aåMuficam _nos _conferemus flexa-»imemillam & _jueundam _fcicntiam> _cujus _{laudes &} _en*

comia,veteres hifce_{comprehendere vcrficulis.} VmcoyfleSlo,rego, cantuydulcedine}pleBro»

Diraicruenta,feros> t_artara>rnonftra>virot#

Langventes relevomorituros txcito, mcefios ErigOypaüentesmuniotVincoDeos,

II. ER_{itaq; Mufica} _ars_bene_canendi, _qusc_oceupata

_efl

infonü _& concentibus. _£fiq; duplex _Simplex _& _Comp_ofit_a.

ArifiyinPo/it. iliamappellat

\[AtAw,

hane

III. Mufica _{firnplex in monocordo5} _{Jeu uniusvocecon*}

fifiitf

compofita ver6in

pluriurrL*-I V. _llnifonus_{eftprtncipium}

_{Symphonu, ficut}

_enim

(24)

JtåihöHlÄtf eftinitiumi ita ctiam _{Uflifbnus confonantiurn} eftexordium.

V. _{Confimantia eft} _diffimilium _verum _concorditf;

Muft-cie autem illä^voces, _fempercerto_nutnero _certaq;

men-fura Tunt

_{comprehendeadaj&ldiftingvenda?,}

_utindé con-fonantia eluceat.

VI. _Prascipui _veronumeri _generant _fvaviores

Sym-phoniasUtunitas , binärt'ti,ternariwt) quinariu* tfc.

VII. Medu*_fcu_tropu*_Mußcu*) _quem _alii _tonum _voci*

tant)eft ofitvtSi_nempé _quarth _cum_quintd_connexa.

C O R O b L A R I ü _M,

An definitio _Euclidea, Muficaeft fcientia con>

tcrnpiandi;

& exercendi

concentum>

fit bona

IN.

Aftronomia.

I. _CofmographU_qua_eft_{defcripthmundh}_{dua? Tunt}_parte^

AftronomiMux eft fcientiamotuum corporuniCafteftiums %t _Geographie, _qu#_terrae _{eft defcriptio.}

I i. _Öbjeänm _Aftronomia_eft_totum_ccclum _cum_furs

Stellis; qaatenus moventur,motuumq; certasac perpc-tuasvices &_{leges* ordinem,}_{(eriem» fitum &} magmtudi-nem>diftantiam å terrå>& åfe invicem,con£reffusj&

con-figurationesobfervant> quantnrnnimirum hcrnini in has

Sjaturaeinbeciliitate_{poftibfte eft}_aftequi.

II Ii MotusAftronomicus _duplex _eft; _Untu _ab _ortu_in

atitfumi qui fpacio 24, horaruni aequalium , violentia fuå

ex _hypothefi Aftronomica _omnes _{reliquos orbesfecum}

cjrcumducit & diciturm tus Brimu*. Alterab _occafa_in

er-tum,_quo_{curfus Planetarum} _,_& _{ftellarum fixarum}_quorum

iin^uii

certas habenc periodos^ aDioivitur. ht dicitue

Motu#

(25)

Motu*_fecundm, _De_illo_agit

_Aßronomt*

_pars_prior _de_hoc _VCfö

pofiertor.

IV. _Admotum _{Aftronomicumfalvandum}

poßulat»

&_hypothefes _{nonnulla? ab Aßronömis} _atfumuntur. Pri-jnum _poftulatum_{eft Calum}_ejje_fph&ricum.

2* Terram cum

aquaunum confiUtters_globum 3. Terramejje_in_medio _univerß

4* Bierram addißantiamßrmamenti_habere _rationem_punHi.

S-cTerr<&centrnm*mundi centro_femper_congruere. _Qua? _fingüla

in fpha?rieis libeilis demonftrantun_.

V. _{Hypothefesfunt inventa,}_quibu*

apparentiarum cauße

manifeßanturi ifliufmodi fuot Circuli*Orbes, Eccentrici* _8pi->

cjcl'u Sed quoniam hxc omnia ad motumftellarum faci*

unt, etiam deßellis nonnuüadicemur*.

VI. Stella eB_corpus_{<zih:reum> lucidum,}

quamproximeglo*> bofum* circularitercircaaxemmundicircumiens*_{fuamq.penodum}

certo_tempore_abfolvens* _ut_{efßc'ut gratifimas}_vices

temporum>$

alias_t'fftt_{clus rebus nafcentibus}_{csnvenientes*} _cieat

&gignat.

V11. _{Stella? dividuntur} _{in Fixas}_& _Erraticas. _Fixae dicuntur.non_quod _non_{moveantur,fed}_{quod femper}

ean*

dem, & å terra, & å feinvicem retineantdißantiam, _quae snelioris_{cognitionisgratia}_in_48-_Afterifmos _feu

Imagincs abAßronomis_rediguntur. _Erratic*_vcro _feu_{Planet* funt»}

quiina?qualivelocitate circumaguntur,necå terra,nec å

fe invicem eandem retinent dißantiam , funtq;_7.

Satur-ma*_Jupiter* _Mars,_So/* _Venws* _{Mercurtws.Luna,}_ab _Artiflcibus

VI 11« _{Sphsera eB}_corpus_gibbum* _{undtq,rctundum}

*mobi¬

le circaaxemfå_polos.

IX. Axi'seBlinea recla _{immobilü, per} _centrum _fptra tr**>

X. Poltver6_funt_extremitates_axk*_feu_punBa

axem

termi-nantia* _funtq* _{duo, Septentrundlü}_&_Meridwalü,

(26)

XL Ctrculi_ecelefles*

_jph

_ae_f_a_{m m}_{a_t}_{e r}_i_a_I_c_m _conAitucn^

tes,numeranturdccem :

^Ecpsator*

_{ZodiabtU, Hcritov,}_Met_i.

dianui, Colurus _{ALqumoftiorum, Coiurus} _{Soljiiiiorum,} _Tropica Cancri*_cTropicm _Capricorni_, _Polaris_{Arfticts* Sc Polaris}

Antarcli-cus. Quorum6,_{priores funt}_majores, _{4. vero} _pofieriores

minores.

XII. _Suntq;_hi_{circuli vel Externt, mutabHes, Ted}_immo¬ biles* _qui_extra _fphsram, _ut_Meridianus_{Sc fJorizo»} vel In*}

Ums* tmmutabilesi fed mobiles, quiintraIphserae_complexum

moventur, ut reliqui omnes^.

XIII. _EclippsSolis_{eft averfio} _radiorum_Solis _å_terra, qgx fit propter

interpofitam

Lunam inter terram &

So-lcm, _Eclipfis_{Lumt eflprivatioluminisLunaf,} _qus _fit_ob¬

jecto terrainamborumluminariumoppofitioncj»

Et tantum de Aßronomio-*.

CORO LLARI A.

1. An Stellas rnoveantur cirtra 01bis

admini-culurn^immotö

coelo? AfF.

2.. An

dentur

orbes

in

coelo

reales ? N.

Geographie.

T. Suc.qedit _{Geographia, Cofmographisr} _pars pofte-fior, quse (utcfi£Ium ) eßGlobtterremdefiriptio: Cujus

fub-je&ym eftglobusé terrå& aqua con&ans; namha=G duo

unum globum fixum, & immobilem _componuot, _cujus centrum,enra _{centrouniverfifemper} _congruit.

IL _{Geographia primo deferibit} _terram _fecundum

hngitudinem

&

latitudinem

dein de

partes

recenfet.

III. _Longitudo» _{fecundum Ptolomaum»}

(27)

itrr ab acTulls _qiubusdarotr.sns IctV

OVeani

oc-cidernaiis, qua"nominantür IFjnla

Fortunata Bjoaic

'Caharirti

orientemverius » pcrpetuisq; meridianiseousq;

dillingvi-tur, donec ad idem initium ex sltcrå parte recurratuL.. UndétottisarVibkusmaximus, cflgrad. _jöo.hoc eß mil._Germ%

l V: Latitudo terra? fumiturabaquinoPhaiiiVZrfus

al-terutrum Polorum : ideoq;duplex tiifeptentricnalis, & _an»

flralis-, I Ha veriuspolum

noArum

; Hac vero

Verfus

po«

lum _oppofitum_: _Poluo _vero _a_po_lo _difiat

_grad.

_ifo _i. _e,

_mil.

Gerw. _2700.

V. Partes_{.terra?gli# funt minorer,} _{ali# majorer.}

VI. Minores funt, primo fofuU, qu# edparsterra? cireuirdluis _aquis _{undiq; cinda:}

_Secundo

_Peninfu/at

_qua?

aquiscircumdata,unå exparte terra?

continenti

annedi-tur. Grace Tertio_Jfthmu* _pars _terra; _minor _,

ed_anguftum _terra

_Ipatium»

_{quopeninfulaeum}

terracon-tinentecoharet. Quarto Promontorium, monsfefeinrnare

extendens. Quinto_deniq;_Monr> tumörterra?altiflimus,

V 11. Partesterra _majoresdicuntur contjnentes, _qua? tresfunt maxima? & principalesf'.

V 111. Prima_compofita _ed_ex_Europa,_Apa_&_Afrie_a. IX. Secundaed America, _{prima? continenti} diame-traliter_oppofita.

X. Tertia _porro

_ed

_{MageUamca ad Polum}

antardi-cum fita^»

X I. Porrofciendum ed,GUbum AHronmicé dividi,

in RePlum>_oblicpuum> _få

_Parallelum.

_{Globus redus}

_ed,

_in_quo

uter^y Point incumbit

Horizont},

in hoc

Globi

dtu degunt

illi_qui _fub

_AÉquatore

_habitant,_ut

_{inhabitatores}

_Taprobana,

infularum Molaccarum,& maximaparsAfricse.

Globus

ob-liquus

ed, in

quo unus

polua

fupra

Horizontem

elevatur

alter

(28)

verb _{infra tandem}_deprimitur, _In_{hoc pofitu}

noshabitamus

& illi, _{qui ultra} _citraq;_{^quatorem degunt.} _Globus

de-niq; parallelus eB nbiHoriz,ongßÄquator_habentfefe_parallelterx eoruroq;policoncurrunt. Talera Coelifitum habent illi,

quilubPolis habitano.

COR O LL A RIA.

1. An omnes,zonaefint _habwes _\ _AfF. 2. An dentur

_Antipodes?

_AfF.

Åt^tantum

de

amplißimd, ß nobibjjimdhdc mate¬

ria _Philofophic_a _,pro _ingenij_moduioi

dixijjefuffieiat.

Ingenio fß Literaturd liberaltter politojuvenil

Dn. OLAO MARTINI

_CESTRINIO*

boni Pareiitis bono filio >inbonisliterisre&isq;

ftu-diis bené &laudabilitereducato,progradu in philofophu

difputanti»

DFu4

ornavit:

0. M

_{Exquifitafacultate cognofcendi}

cum

homiriem

condidit,

duplici

_{verum^tß a^endi}

eum

perfeBiane

bonum: ut_infitd_quadam_vifinc_{alieno inpulfu}_fefuo_bono _ß

feli-citati_applicaret. _{ßfjub velparticulam bonorum Cceleßiur» ,poß} hujv4vit#decurfum Jpatiumjtbi obtingentium* in hiå terris

degu-ßaret: veldifferret(altem d reltquis animantihius; quas nonad

fublimwratdtmDeu>sfabricavtt^qnamquafenjibu<sßinftrumentä

eorporaltbu*percipiuntur>ßne accuratiori ahquojudicto de prate-ritis_{autfuturis.\Adeo}_ut_illa_jua_fdicitate_{fruerentur h'tcfohd^ahbi}

ion_amplm _extituttz, _homo _autcm _hk _in

par le, alibi inJolidum fa

(29)

fi/apothcIurfeltetUtk.

ßhtod

uttät

corithgatfublgindu*

est

nim&ti*veluti _mahgnumfolum _,_fideli_{eultura tarj<e}_Ii_t_era_tura _a'c

Iferalium dt[ciplinarum. Inqmbusprincipem Ucum_fibi v indi, cdt*_{Philofopfatiy} _anim&> _poß_{perktam femel böhitatem}_,_mediet_na.

JQutjlutaittäeJapiens Romantus,itatota mbts pofet cccurrere

quemadmodum nniverßmundtftciesiticonfptBum Denit, profe

Boomnesmortalesinjuiadmirationem raperet. _ffuod

cquidem

ornatißimejui)etiv,pro'viriltpartefacere comris,cum cum doffl

eompoßtadifputationetua,publiceparticulatim txhibes+

frjere-vis_hocfaelo_amorem_cum _{Praceptorum,tum}_commihtenum_tuofum:

honorem_quem_inpertire_{folent vigilantibua} _Mufarum _conjecl.t*

neis._{quoprofeButfeliciortfuum}_{fempir confletpretium}

atcp aßt* matta. Gratulabatiir BENEDICTUS

_tyttifiietth

G A BRIEL IS F. ji p o 2 4» ß n h m a E TX a p i X t i k o n A D

Ingenuumaceruditum ßuvenenr*

dn. ola um a4 arti ni _gestriniuai

philofopbige candidatumpräftantiffimum,

ami-cumfinceré dilc&urrl*.

jeliciae

charitum, patrik mel,

amorq;parentumj dulcis, ge stbt ni , ilosjuvenumqj_jubat-,

ingeniiqui denatui, dotesq; tuetuil., dicitte_gremiö_{palladis elfe fatum_».}

Es variis etenim mufarumdotjbus au&usr%

Atqj idemclariis es bené p<jtusaquir*.

(30)

Jamqj in

floriferisMufarum

faltfbiisalma.. Expoiit ingenium Pallas amicatuurcu. Qnasnoa facundas animum convertis adarter* ?

Quidnon,ingeaii viribus aggrederir* l

Omnestu_Sophias_{didicifli fedulus}_arter*,

Ingenii mirådexteritate tui.

Hocbenécommonftrattua diflemtio do&a^»

Omnibus éSophi#_ritc.petita librisr"-Inde_{fequi folers infert}_Dialeäicus, _Ergo

Ingenii Pallasmuneraclara dabic_>, Aureafertatibi, ftudiorum _prsemia,_Mufje

Texent, _{fi caq>tum} _continuatur _opur*.

Jammediam mihi crede, viam tenuille viderisr*. Perge,age» dumlummo

vertice ftare

quear*. Pcrge precor,patriis&tevirtutibusorna_.,

Atq;patrismores

poflTereferre

ilude->. Hic

_{benéteprimisequidem}

_curauit _abaonir\

Perfunäusqiboni patris^more fuio.

Illius quoq,-tuquantum poresindue

vitanu,

Sic_{poterislummum clarus habere}_iocum^. JDiei _idemq;_{domuspoterisita}_{jurepaternae,}

Prima, nitens, fummum, _{gloriajgemrna,}_decur*.

ÅVebyMYinuf vjy nftrjnus

. a

^ - - * O*'t-' '- >Ii" **UT l

M. Erico Pf tri Norso>