ERICO GEIJER

DE PRIMA NO TI ONE

SCAND1NA VRE

IN SCRIPTIS

VETERUM

dissjbrtatio

QUAM

VENIA AMPL, FAC. PHILOS. UPSAL.

PRiESIDE

MAO.

ERICO GUST. GEIJER

historiar. prof. reg. et ord.

regg» ordd. historiographo ac ademia5 svfcanv® octodecemviro,

reg. soc1et. scient. upsal. reg. societ. scient. nidaros.

nec non societ. scient. ac litt. hum. gothob. membro.

PRO GRADU PHILOSOPHICO

bxhibet

auctor

ANDREAS ERICUS KNÖS

Yestrogotlius.

IN AU DIT. GUSTAV. DIE IX JUNII MDCCCXXIV.

h< a. m. s.

upsalije,

EXCUBEBANT RSGIJB ACADEMIS TYPOGRAPMI«

SCANDINAVI^E

IN SCRIPTIS VETEßUM,

Ouanta

caligine suffusa antlquas gentes Septentrio latuerit noster, ac quantum elapsum sit tempus, donec accurata quse- dam de illo notitia ad meridionales Europse piagas penetra- verit, neminem fugit, haud omnino Geographie antiquo? i- gnarum. De Septentrione igitur apud veteres non multa in- venies. Invenies fabulas quasdam mythicas et narratioqes, fi&is quam veris interdurn siiniliores, a veferibus ipsis saepe ia dubium vocatas. At, quum ejusmodi sit omnis historise

origo, neque ad certam quandam eriticam legem has quales-

cunque exigere possimus narrationes, ut clara appareat illa.

quam historia quasrit, veTitas; nostrum solum erit, judicia

veterum undique eonquirere, et, similia inter se comparan«

do, statuere, quid verLsimilJimum videatur. Quod si minus nobis succedat, juven'di conatui ignoscat benevolus leftor.

\

...

Magno studio nostrates, saeculo praesertim decimo septi-

mo, otnnja investigarunt, quse quodarnmodo ad Septentrionem pertinere arbitrabantur, Mirandum in modum hic _eorum crevit _conatus, donec in Rudbeckii _prorsus

singulari ingenio,' stupenda doftrina, et audaci argumentandi ratione in altissi-

mum promovebatur fastigium. Historicam enim veritatem

tum in mythicis, tum in poeticis Graecorum fabulis ubique quaerit, omnibusque in his sernper Scandinaviam videt; mul.

taque prsterea, quae de aliis regionibus historice apud vete- res narrantur, Scandinaviae studuit vindicare. At mythicas

has fabulas, uberiori certe explicatione dignas, _recensere, et

Rudbeckii placita dijudicare, operis hujus ratio non admittit.

*

Sunt, qui Homeri de Cimmeriis effatum

t)

Sepfentrloni adjudicent. Obscuram quandam audisse videtur famarn de locis soiiio longius solis luce privatis. I(a illius 7tqcs

ZcCpov

interpretantur rnulti. Qualern vero sibi ideam universae Geo¬

graphie formaverit Homerus, ^ex tabula Geographica, quam suo Homero addidit Voss, p3tet. Mirurn etiarn nobis vidttur, Ogygiam in Septenfrionem jamjam olim relegasse Plutarchurri,

a quo hoc Rudbeckius iumsit 2). At hoec poeticis magis de«

cora fabulis, quam historise tradifa monumentis. Pater ^verohi¬

storias, Herodotus, qui totam fere sui asvi et historiam enarravit

et geographiam, de Septentrione ignorantiarn suam ingenuecon-

fitetur. Patriarn succini 3) et Borystenis fontem

4)

ignorat, ne- seitque an Europa occidentem septentrionemque versus mari

sie cin&a 5), ultimosque Scytharurn novit Melanchlaenos 6 , su- pra quos stagna esse et loca a nemine habitafa credit. Irri-

tum igitur eorum 7) fuisse ^conamen, qui Hyperboreos, Ari-

maspos, Argippaos, Budinos, Gelonos, CimrneriOs aliosque populos Scandinaviae incolas facere voluerint, ex supra alla- tis patet. Quam vagum et incertum sit nomen Hyperboreo»

xum, Scytharurn, Arimasporum, ceft jam ab aliis observa»

tum est 8)* Neque certo indicio probari posse putamus, v©u

1) Odyfs. XI. v. 14fqq. ^{Aliterverohaec}explicat Stnbo Lib. V. c. 4.

c3

Plutarchi Opp. Frankf. 1620. Vol. 2. pag. C4t. Rudb. Atlant.

T. I. pag. 302 fqq.

3) L. III cap. 115. 4) Lib. IV cap. 53. 5) Ibid. cap. 45.

6) Ibid. cap. 20. Melanchlaenos prope Urbem hodiernam Mofkau fedes habuisse arbitratur Heeren. Ideen Upf. j8i8- T. I, P. a.

pag. 182.

7) Horum agmen ducit Rudbeckius. Secuti com interdum sunt e

prineipibus hiftoricorum IVilde in praep. bift. Dalin in hift, Pa¬

triae, nonnumquam ipfe Lagerbring.

8) Strabo Lib. Xl cap. 7. cfr. Ritter Vorhalle Europ, Volkergefch.

vor Herodotos, pag,464. Herodoto vero Scytharurn notnen eer- tutn et ab aliis diftin&um populis eft.

teres in his populis recensendis Scondinavice habuisse ratio«

nem 9).

At vel antiquissimis tempo»ibus gens illa, _quae naviga<-

tiönibus et rnercatura princeps inclaruit, quaeque Africam cir-

eumnavigavit et extremos pénetravit ad Indos, adiit Casslte.

ridat insulas, stanni feraces, ^et in Balticum märe, succi¬

num quaerens, itinera instituisse perhibetur 10). Sant qui.

dem, qui existiment, succinum a Barbaris ipsis mutuo com-

mercio ad Germanicum mare fuisse delatum, _atque ibi ^Phoe-

nicibus venditutn. Quare vero negent, Balticum mare adir«

Phoenices potuisse, nobis minirne patet. At invidi aliorum commodis Phoenices, in suisque tuendis percauti, densam ca-

liginem his terris offuderunt. Inde natae fabulae

sunt, quae de origine patriaque succini apud veteres feruntur

II),

inde poetis celebratus Eridanus, in Italia, Gallia et Hispania a veteribus frustra qusesitus, donec in littoribus Baltici maris

eutn inventum credidit recentior aetas ,12).

Graecorum vero in ditionem concessit

Phoenicia,

_Ty-

rusque jam iterurn expugnata allo de culmine ruit. Succé». ^*

9) Legi meretur G. Tidgren Disfert. de populis, Herodoto memo*

ratis, qui Scandiam habitasse feruntur. Abose 1786, etiam quod

de his gentibus habent Heeren et Ritter, il cc.

10) EleCtrum Homerus memorat Odyfs. IV. _73, XV. 460, fse- piusque, quod succinum fuisfe probavit Gesner de Eleftro vete- rum,itineribus Phoenioutn in_Gesnerin_1.Comm. Soc._c. Scient.Balticum.Gotting.mare cfr.T. III.Heeren_pag.1.82c.fqq.pag. 55,De

pag. 90.

11) Fabulas has recensuit Gesner 1. c. pag. 72. sq..

ja) Fluminis Prussiae Raduni tRaddune vei Redduné) nomen a Graecis in Rhodarum sive Eridanum formatum fuisfe. eodemque

modo Vinidos mutatos in Venetos, fj.piearunt multi. Cluverii Germania antiqua L. Ill, cap. 34 fa^p. Gesner I. c. pag. 90.

At Bajerus de Eridano in T. VII Comm. Acad. Petropol. _pag.

346 fqq. Dnnam Livoniae fluvium a Ptolomaeö Rodunen» nuncu-

patum veterum esfe Eridanum contendit.

K

4

serunt Phoenicibus Carthaginienses, jam antea mercatur® eo-

rum participes, nunc illius quasi haeredes fa£H. Hos etiarn navigasse ad

Sep»entrionalia

Furop® littora, ob succini mer-

caturam*l3),

Himiliconemc\\ie ab il 1 is missum esse, qui bo-

xealium terrarum indolem recognosceret 14), eodem tempore, quo Hanno

meridionalia Afric® littora

investigaret, metno- riae proditum est. Himilconis periplus etsi plane interiit;

fragmenta tarnen quaedam servavit Festus Avienus,

in

libro

de ora maritima 15). At tam pauca et incerta haec sunt frag¬

menta, tit neque qu® loca descripserit Himilco, neque quo- usque septentrionem versus penetraverit, inde colligere v^- leainus.

jF.mula Carthagini Massilia fuit.

Ad

quod fastigium

commercia hujus urbis creverint, ex multis monumentis pa- tef. Massilienses, exemplo Cartliaginiensium forte permoti JEuthymenem Pytheamqne, tempore forsan Alexandri, delega-

runt, illum, qui Hannonis vestigia secutus Afric® littora perlustraret, hunc,

qui eadem,

qua

Himilco incesserat,

via,

borealium terrarum oras et insulas detegere conaretur 16).

Is est Pytheas, qui unicus extrernum se septentrionem visi-

tasse gloriatur.

Scripta

ejus

perierunt,

et qu® de itineribus ejus ab

aliis traduntur

tam

inepta multis visa

sunt, ut

Py-

13) Heeren 1. c.

T.

2 pag.

136 fq.

14) Piinii Hist. Nat.

L, II

^cap,

67. Bougsinville, Mero. de 1'Acad.

des Infcr. T. 28 Pa£> 288 hoc iter 570 annis ante C. n. fafttim

contendit. Accuratior, noftro certe judicio, conjeftura eft illa,

quam propofuit

Heeren I.

c. pag. 532-,

id feil, circa

450 annos

ante C. n. inftitutum.

15) v. 112—415.

Oeftrymnidas,

quas commemorat,

infulas ad

Scandinaviam _pro more fuo retulit Rudbeckius. Atlant. T. L

pag. 470 fqq. Casfiteridas infulas intelleftas voluit Bocbartuc.

Canaan. Frankf. IÖ8I« pag. 724.

16) Murray de Pythea

Masfilienfi. N. Comm. Soc. Scient. Got¬

ting. T. VI pag. 67.

theam mendacii accusarent, omnemque fidem scriptls ejus denegarent. In

his praecipuus

est

Strabo,

et

Polybius

a

Stra-

bone citatus

17).

Strabo,

qui in iis,

quae suum tempus spe- Öant, et notitiå earurn regionum, quae istis temporibus satis cognitae erant,

classicus

est, pro

babitu cognitionis

Geogra¬

phica?, qualem suo asvo

acquirere potuit,

persuaserat si bi,

ultra Britanniam terram non posse habitari 18). Hinc indu-

bium ilIi visüm est, Pytheam fumum vendidisse, eaque, quae ex quadam Matheseos cognitione conjecerat, pro vere

expertis venditasse, ceteraque ex inscitia locorum finxisse.

SI superessent scripta Pytheae, forte verba ejus non rite in- telle&a, vel in diversrum sensum trafta fuisse pateret. Quae

ex scriptoribus, narrationes ejus recensentibus, peti possunt

fragmenta, liaec fere sunt: "Venisse se ad Barbaros, qui

monstrarent, ubi Sol cubaret. Evenisse enim istis locis, nt

nox valde brevis fieret, bis binarum, il Iis trium horarum, ut post occasum, parvo intervallo interposito, statirn sol orire-

tui" ig). Hoc fragmentum ex Pytheae de Oceano I i bris ser- vavit Geminus. Incertum veto est, an hoc ad Thülen re-

tulerit Pvtheas, an «liam quandam magis meridionalem spo- ßaverit regionem, Quam Strabo servavit

Insulae

Thüles de-

17) Eratollhenes Pytheae narratioribus plurimum cribuit, Polybius

vero fidem ejus valde fufpefram reddere conatüs eft. At fcripta

eorum Geographica perierunt, et nihil eorum, praeter fragmenta quaedam apud Strabonem^, fervatum eft.

18) L- h c»P 5- Strabonem in antiquisfimis et incredulum nimis fe oftendisfe et cavillatorem praeter alios nuperrime monuit Rit¬

ter, 1. c. pag, 464. Recentiores, qui de fide Pytheae dubitarunt, Strabonis praefertim auftoritate moti fuerunt.

jp) o NlxeruXiwrns Iv roTs negl m 'Sltttxix nt7tgxyu.xrsv- jusrois avTco, ort såsixvvov yfitv ot ßuaßxpct,■ cxx y\ios xoi/uxrxi. Svv«- ßttivt yocjD nsgt Txrtts ra: röitas rfjv /uiy vvxrx muvTtXus ftixpxv yivtåpt

wfwy, oli /u.iv ß, o is åi y \ uots /uirol ^ryv åvnv, pxixgx ås Xsl/u/xxros ytvofiha, inxvttTiWti* tiSius rov yXior, Gemini Jfagoge, in Urano- logia Petavii pag. as.

*

acriptionem, nunc allaturi sumus

so):

''Septentrionem ver.

sus sex dierurn navigatione a Britannia abesse insulam Thü¬

len, Pytheas tradit. Tropicum aestivum ibi arßici vicem;

gerere", sive, ui ^nos loquirnur, sub ipso circulo arüico eam

esse sitam 21), "propinquam vero esse iriari glaciali. Sedet

horninum habitabiles circa hanc insulam ultimas _esse, quip-

pe ultra _quam non dari neque terram, neque mare, neque

SO) Lib. I» cap. 4. OovXtiv (pyiai xnö fA.lt rtff Bprwn*;;!

yuiowv n\xv xnixtY ngot xgxrOY, iyyvs F iZxt rijs ntnyjyvlxs 5*X«r-

tiis. Lib. 2. C3p. 5. 'O fa.it ovy ]SAx<T<tot\iuT>is YlvSixs ^rot vigl

©ovXijv rljv ßogiiorxTifv Twv BgsrrxytxwY vjtxtx Xiyit, nag' 0Ts 0 «v-

rof itrri ru> xgKTDKfi, o Segtvof tgomxos xvxXos, Ibid. cap. 4. - - .» ngootc ropvaxvros Si xxl tx mgt tifi ©oi/X^r xxt tuv ténwv ixti-

> f ~ > J » C •• f yf > 5%

fUiff 8V QU OUTS yi %XT UVTQV V1t9Jg%fV STi, OVTt J«A«TT«p OUT OL]f9

ecXXoc avyxgiy.x r 1 ix tovtwv nXetijxovt BxXxtti'ui iotxof, tv w (pwrl rijr yf y xxt tj/» SxXxttxv xtwgZirb'Xi, xxi,tx tri.fA.xxvTX, xxl toZtov ws kv

itff/xov tlux! TWY o\wv, f*>l nort nofivrot, /x*i rt nXuiTov _vnxg^otrx,

ro fA.it ovt Tip 7i\tiy.Qvi iotxot ^xvros iwgxxivxt, r i'XX« Si Xtynt i£

xxoijf. Lib. _{4' caP«} 6. to TWY xxgnwv tXxt TWY tjpigwv, xxt £ww*

twv fA.it xfpoglxt nxvrtkZ, ^twv Ii anxvtv, xiyxg'p $i xxt xWotf \x%x~

vtttf xxt xxgnott xxl gl^xts Tgifitvrxi' ttxg 0T< fi atros xxl /utXt y/y.

tirxi, xxt ro nöjuu ivTtZSiv i'xitY' toy <JV atrov, inetly ^tovs r,\lovt ovx

t'xovcrt xx$xgovt, iv oi'xott /xiyxXois xonrovirt, cvyxo/utaBivrwv itvgo ^Tut

aTx%vwv' od yxg u'/.w xxgyoTot yltOYTXt itx ro xvyXtot, xxl Tovs o/n-

ßgovs.

21) Aliter de situ Thüles Plinius scripsit, Pytheam et }pse ^seco-

tus: "Solftitialibus diebus accedente sole propius verticem mundi, angufto lucis acnbitu, subjefta terrae continuos dies habere sex

mensibus, noftesque ^e diverso ad brumam remoto. Quod fieri in insula Thüle Pytheas IVlassiliensis scripsit, sex diertira naviga.

tione in septentrionem ^a Britannia diftante. Hift. Nat. L. 2. cap.

75. Hoc vero non nisi sub polo fieri, notissimum eft. Aut bucnsque Thülen extendi Pytheas putavit, aut haec Mathematici scientiå scripsit, qua pro vere a se expertis eum usum fuisse in.

simulat Strabo (^ib. 4. cap. 5.) — Tropicus pro Arftico ibi es¬

se veteres dicebant» ubi sol _per totam noftem splendere incipit.

Gfr. Schöning, Murray nliosque,

aerem , sed mixtum quoddåm et concretum ex his, pulrnonis

marint simile, in quo terra, rnare, omniaque sublimia pen- deant, quod sit quasi vinculum universi, pedibus navibusve inaccessum. Vidisse pulrnonis quandam formam, cetera au- dita narrare. Fruäuum veto mitiurn nihil, animaliutnque

parum ibi esse, roiiio et aJiis oleribus, fructibus et radici- bus homines vesci: ubi fruntenturn et mel provenit, ibi in-

de etiam potum fieri : frurnenturn quia soles non habeant

puros, comportatis magnas in domns spicis contundi: areas ob solis radiorurn defeflum et irnbres reddi inutiles." Aliud etiam scriptorum Pytheae fiagmentum servatum Plinio debe»

mus 22). ?,Pytheas Guttonibus Germaniae genti accoli sestua- rium Mentonomon nomine ab Oceano spatio stadiorurn sex millium. Ab lioc diei navigatione insulam abesse Aba*

lurn 23). Illuc vero succinurn fluftibus advehi, et esse con-

creti maris pujgamentum. Incolas pro ligno ad ignem uti

22) Lib. 37, cap. 2. Non eft, quod dubitemus, utrum a Pytbea noftro lvoc sit desurhtum, an alii cuidarn Pytheae tribuendum.

Nullus enim alius Pytheas, quam nofter, de his locis scripsisse

memoratur. Deinde etiam Timaeus, quem Plinius citat, hand ita fnulto poft Pytheae tempora vixit. — Similia his de patria succini DtodoVUS traditt Tys rys vxég ^ryv VctXoirtoiv xxrotvTiHgv vt/rot in nsXocytoe Kttru. rov coy.suvov y 7rgoruyootvoy.hy Buer/Xetu* e/s rxvryv >

xXvJiuv exßctXXti åeubiXis ro xx\tty.svov yXexrgov, xåoiy.ls Sé rys c/kx/uS-

eys (pztvopevov. Ed. Wesseling. T. I. pag. 347. yEftuarium, quod commemorat Pythias, ad Scandinaviam retulit Rudbeck.

Atlant. 'T. I. pag. 454. In littoribus vero Borussise ponendum

esse censent Cluverius, Schöning, Murray, aliique, quum ibi

succina abundantissime proveniant, et in his fere oris et Gotho-

res suos posuerit Tacitus (Germ. cap. 43) et Gythones Ptolo.

mseus (Geogr. L. 3), flumenque Eridanum in his locis inveniri,

creditum sit.

^3) Balthiam aut .Basiiiam legenduro ^esse, Grotio, Ciuverio, aliis-

que visum eft. Quae leftio ex eo confirmatur, quod ita habet Timaeus, Pliniusque ipsé attulit {Libr IV. cap. 13). "Saltbiam Pytbeas Basiiiam nominat."

s

eo, proximisque Teutonis vendere. Huic et Timseus credi- ditj sed insulans Easiliam vocavit."

Pythese de septentrione narratio fabulosa habet mulra. For-

tasse ipsenimis credulus fuit, fortasse verba ejqs male intelleäa interpretataque sunt. Quod in primis ita veteres recentiores-

que movit, ut de fide ejus dubitarent, est descriptio pulmo- nis marini, quam vero vario modo interpretari conati sunt,

qui Pytheam defensitarunt, Ipsum mare ita nominatum, e- vincere studet Arngrimus

^fonas,

quod pigrum a Tacito, je-

coreumque ab Adamo BremensL vocatur, putatque hoc speftare

balacnas 24). JLoca septentrionalia intel Ii glt Rudbeckius , (er- ram, quae aeterna tegitur nive, aérem densis saspe nebulis ob-

scuratam, montesque glaciales passim inter undas natantes 25).

Aliam explicandi methodum instituerunt, qui, quum scirenr,

veteres credidisse, mundum esse animal, quod anhelitu suo

»stus efficiat maris, per pulmonem Pythese marinum Charyb-

din Norvegiae, vulgo Malstrom diftatn, umbilicum etiam ma¬

ris a Paulo Warnefridi vocatam, intelle&am voluerunt a6).

Creditum etiam est, respexisse Pytheam ad rudem illam in-

digestamque moiem, ^{ex qua}

omnia

orta

avita

do&rina acce- perant veteres, quam ultra

Septentrionem,

ubi naturze defe-

öum esse Plinius dicit, inveniri forte arbitrabatur 27J. At

his omnibus ex ingenio suo quisque derriat vel addat fidern.

Qusenam vero a

Pythea ceterisque

veterurn

nomine

Thü¬

les 28) sit regio celebrata,

discrepantia fuerunt

judicia. Quaa

24) Speciraen Islandiae Hiftoric. Amft. 1643. P- Cfr, Avienum 1.

c. v. 127 sq. 25) Atlant. T. I. ^pag. 508 sq.

26) Schöning om de Norlkes Oprindelsp. Sorö 1769 pag. 57 sq.

Cfr. Solin. Polyb. cap, 23. Pompon. Mela L. 3. cap. j. Grotii

Hift. Goth. Amft. 1655. pag. 747.

27) Murray 1. c. cfr. Plin. Hift. Nat. Lib. 27. cap. 1.

28) Tual lingua Ersica sive veteri Hibernica Septentrionem signifi-

cat. Haec derivatio probabilior videtur ea, quam e Diale&o

Phoenicica attulit Bochartus 1. c. Sunt etiam, qui Tellemar- ehiam Norvegiae intelle&am velint.

ut reåius dijudicemus, infer veferum recentiortfmque opinio-

nes Gomparationem instituémus, adduöis potissimis argumen- tis, quibus sententiam suam quisque confirmavit. Fuerunt multi, qui Adutlii Bremejisis au&oriiate xnoti Islandiam vete- rum esse Thülen contenderent. Alii _vero, Pröcopium

29)

secuti, Thülen et ScanMnaviam unam eandemque faciunt.

•Schetlandicas Insulas a veteri bus Thülen esse nominafas, alil putarunt; Tres igitur in primis sententice sunt, quarurn suis

quseque nititur argumentis, Ptolom&i determinatio situs

30),

quam pro se pugnare arbitrantur i11 i» qui Thülen Islandiam- que unam eandemq.ue statuunt, nee Islandice nec Schetiandl«

eis insu-lis _convenxre, et, si vel optime conveniret, rem nullo modo conficere nobis videtur. Sit sua Ptolomseo au£to- ritas circa notas orbis partes; at fabulosa. Geographia, sive

veterurn, sive recentiorum, uicunque meridianos tuos et pa- rallelos ducere velis, _aeque dubia erit. Magnam insulam

Thülen fuisse dicit Ste.phanus Byzantinus, eique, Ptolomaeum

secutus, solstitiali tempore diem viginti horarum adßignat.

Prope ar&icum circulum Thülen posuit Solinus, sub ipso ar- ftico Dionysius 31), Unius diei navigatione eam abesse ^a

B

29) Grotii Gift. Gotb. pag. 260 sq.

30) In Canone iiluftr. urbium ed. Gutnselius. Ups. 1821. pag. 7;

longitudicem 30° latitudinem vero 63° Thülen habere scripsit,

cfr. Geogr. L 2. cap. 3. Lib. r. cap. 3. affert, Thülen ab Alexan¬

dria diftare boris duabus versus occidentem. Ibid. Lib. 8. CH oZv ®0VAtj ryv ii,utpxv s%st upöov iiy/xtgivuiv x, Cui ConSentifc

Stephanus Byzantinus: ©cvx»/, vitcos fiisyxXy sv ^tw 'Qkcxv^ Zno ^rx vnspß'opsix /usgtj, i'vSx t t] v Sigivyv ti/Htpxv upuv sYnoatv ^o yXios _iatfy,cpi.

vwv 7tchT, rijv Js vvxrx riaaxpxs' txs $£ %ti/xigivxs rxvxvriov,

31) Solin. Polyh. cap. 25. "Io Thüle seftivo solftitio, sole de cancri sidere faciente transitum, nox paene nulla: brumali solftitio _per- inde nullus dies, ut ortus junftus sit occasui." Dionys. _Perieg.

V. 578 sqq. $£ nporspues rxy,xv odov uxsxvo7o Nticrov xiv ©<sX»?y svtpyft vr,'l' fcspyaxts,

"Ev$x /usv xtXloio ßtßv\xoros ss yiaXov xpxrcov,

IJfitxS' o/xh x.xl vvxrxs xei(pxvis sxxs^vtxi

lo

mar! _concreto, sive Cronio, Plinius tradit, ac conséntiunt

cum i1 lo veteres fere omnes

32).

Memorabilis illa descriptio

Thüles est, quam legimus apud Melam 33). Tradit enim,

"Thülen Belgarum littori oppositarn esse." Per Thülen Me- lae insulas Schetlandicas intelledas fuisse, verisimile esset, nisi hoc sequentia prohiberent. Addit enim: ''In ^ea quod

sol longe occasurus exsurgit, breves utique nodts sunt, sed per hyemem sicut alibi obscurae, aestate Illcidae, quod per id tempus se altius evehens, _quamquam ipse non cernatur ,

vicino tarnen splendore proxima illustra!: per solstitium vero

nullae, quod tum jam manifestior ^non fulgorem modo, sed

aui _{quoque partein} maxiinam ostentat." Islandiam alii hoc loco a Mela intelligi arbitrantur, quae tamen non nisi mini¬

ma quadam parte circulum nrdicurn attingit. Alii id ifa in-

terpretantur, ut dicalur hoc rnore Geographorum de regioni-

bus iidem meridiano subjt-dis. atque liunc etiain locum ad Scandinaviarn refulernni 34}. Manifestior locus Iegitur apud SoJinum 35). ''Th.ule Sarga et diutina pornona copiosa est.

Qui i 11 i^c habitant, principio veris inter necudes pabulis vi-

vunt, deinde lade- In hyemem autem conferunt arborum frudus. Utuntur feminis vulgo, cerfurn matrimonium nulli."

Hoc de Islandia, ^{i is} ternporibus satis certo et inculta et in-

cognita^{, -}nullo modo dici posse docuit Arngrimus Jonas^, cui assentitur Torfaas 36}, uterque Islandus. Sunt etiam, qui

certo mensurae genere ostendere sint conati, quanto versus

septentrionem spatio a Biitannia Thüle lecedat. Dicit enim Solinus, ab Orcadibus insulis Thülen _usque quinqüe dierum

et nodium navigationem esse, et Pytheas, apud Strabonem Pliniumque, sex dierum navigatione a Britannia Thülen di.

32) Pirii. Hifr. N t. L. IV. can. tö. Solin. Polyh. cap. 25- c?t.

33) L. 11 i. cap. 6.

34) Rudbec!<, Atlant. T. I. _{pag. 51.1 sqq.}

35) PolyRift _capM25.

36) Arngrimus 1. ci p. 95. Torfcet Hift. Norv. T. I. p 12.

starb _$

7). Quam

vero

incerta h&c si

t mensura, ex eo pa- tet, quod de illa determinanda vario modo Iocufi sunt scri-

ptores antiqui

38).

Non ultra quadraginta aut quinquaginta

milliaria _superasse Pytheam, ideoque ad Schetlandicas sal*

tern accessisse insulas, d,Anville probare studet

39).

At Rud•

beckius contendit, sex diebus a Britannia in Scandinaviatn

facile posse navigari 40). Neque illa omittenda ^sunt loca,

qu33 in prirnis pro se pugnare arbitrantur illi, qui Schetlan.

dicas insulas veterum esse Thülen ostendere conaii sunt.

Dicit enim Tocitus, a classe Romana Britanniatn circumna- viganfe dispectam esse Thülen, et Cloudiahus, Piöorum in

Britannico bello caesorum sanguine eom incaluisse 4t). Ad-

duxirnus potissirna, quae de Thüle a veteribus traduntur, priusquam vero hsec disquisitioni subjiciamus, pauca piasmo- nenda esse videntur de systemate Geographie septentrionalis, quäle illud sibi veteres informabaut.

Notitia Geograph!« antiquissitaä iregiöries, circa irtter-

num sive mediterraneum mare sitas, in primis complefte.

batur, Quare etiam veteres, ex paucis, quae noverant, to-

tam terrae faciem aestiinantes, habitatam orbis _{partem securi-} dum mare mediterraneum existimabant ab Oriente occidentern versus porrectain in longitudinem, laütudine duplo majorern,

quam a septent'rione meridiem versus sibi informabant. Diu

tarnen eas tantutn noverant regiones, quae orientali circumja-

cent maris mediterranei parti. Asia Minor, quae tot tantis-

que de caussls artium scientiarumque mater merito salutatur,

37) Solin, Polyh. 1. c. Straho L. T. ^c. 4. Plin. Rift. Nsf. 1...2.c. 7c.

38) Ifa Scylax in periplo contendit, quingenra ftadia prouoiur. diai

no&isque navjgatione communiter esse aeeept?. At Hsroäotus (L. 4. cap. g6) aiiter diei eursum metitor, duploque majorem,

quam Scylax facit, cur» esse contendit.

30 ! Mem de l'Acad des Irscr. T. 45. 40) Atlant. T. T. pag.305.

41) Taciti vitaAgric. e.lö. Claudicwusde quartoconsui. Honorii^v.33,

12

mäter etiam primae fult Geograpbiae. Occidentern versus Gra¬

da nota erat. In septentrione regiones Ponto circurnjacentes paulatim in notitiarn _{venerunt, ultra quas omnis} Septentrio

diu mansit ignotus. Pontum ^vero Portticasque terras prope ultimum Septentrionem jacere, ^constans veterum opinio fuit.

At farna alias nominabat regiones, quse ultra jam notas jace-

bant versus occidentern_$ has coramuni nomine JEurb_{p am vo-} cabant, et inter septentrionales orbis numerabant partes. 1—•

Totarn occidentalem Europas orara septentrionem ^versus de- fledebant veteres, occidentern et septentrionem confundebant, oramque septentrionalem arftis rimis circumscribebant lirniti.- bus. Occidente vero melius nota, ét antiquissima de ra o-

pinione ernendata, Septentrio teque ignotus manebat. Ita e-

tiam ^verus Britanriicarurn insularum situs diu incognitusfuit.

Strabo, in cujus Geographia invenimus quasi summam noti- tiae Graecorum Bomanorumque de Septentrione, Augusti tern.

poribus, Jernem sive Hiberhiam inaxime septentrionalem ha- bitatam orbis partem putat, earnque septentrionem versus a

JJritannia ponit 42). Posteriore deinde _tempore Ptolomceus oiientalem Britanniae orarn dimidio gradus versus orientein ab eo loco distare scripsit, ubi Al bis ostia ^esse probavit re- centior aetas

43).

Agathemerus etiam, Ptolomaeum _secutus, insulam Albionem dicit, praegrandem atque praelongam ^,

orientem versus usque ad mediana Gerrnaniam extendi 41},

Scandinavia nomen aut ignotum, aut obscura, male intelleda,

fama auditum. Bnlticum mare numquam sinum esse vetere$

noverant, sed haud longe a Boreali Ponti Euxini

littore,

Maeotiden aut Caspium mare' cum Oceano junda, et hunc in- de versus Indiam fledi credebaut. Si ieitur forte in noti¬

tiarn veterum pars quaedam Scandinavias _venerit, hane, sive insulam quandam habitam sive continentem, reda septenlrio-

42) L. 4. c. 5. 43) Geogr. L. 2. cap. 3.

44) Hudson Geogr, Gr. min. T. 2. cap. 17.

iiem versus a Britahnia jacere, credituri _erant, Veterumvero

Thülen, cujus nomeh e Britannia primum ^est auditum, a ve- tustissima Britanniae lingua örtum satis _certo ducens, ^occiden.

talem Scandinavice significasse _{oram, ostendere nobis}

videtur

sestuosum

fervidumque

^illud _mare, quod Britannicas _Norve- .gicasquetiquissimisvelimpetuinvitsaepissimeiinterfluitNorvegiam_temporibusöras,abduäi,adire_adcujusBritannicas insulas_cogunturquivehementi_prope

45),

BritanniamflumineCumsietiamtventorumquenavigant,jam an-

navigatum,

et ab bis in Gerrnanico mari, cum jam

Phoenices,

_{aliiq.ue ho-}

rum vestigia secuti hoec adierint loca, mirum videtur, si

ne obscura quidem ulla Scandinavia Septentrionis farna ad ve- teres pervenerit. — Pytheas etiam noster de patria et origine

succini veriora multo et certiora tradidit, _{quam ante} ejus tempora quisquam

46).

Tradit, ab sestuario Mentonomo diei

navigatione abesse insulam Abalum, sive JBasiliam, cujus* in littora vernali exundatione succinum ejicitur. ^Alii _.Balthiam

hane insulam vocant

47),

eamque tridui navigatione ^a litto-

xe

Scytharum

^abesse _{scribunt, immensse}

magniludinis _esse,

et fere siinilern continenti. Ultima hscc si respiciamus, non est, quod dubitemus, quin Baltliia Scandinaviam nostram de-

signet, cujus ^oram meridionalem _in Balthia, _seque ac orienta- lem in Thüle agnovirnus. Duas itaque Scandinavia _partes

nunc prima vice nobis historia sistit, _{utramque certam insu»}

lam creditam, _utramque jamjam habitatam.

45) v. Buch Reise durch Norwegen und Lappland.

46) Plin. Hift. Nah L. 37. cap. t. cfr. _pag.

47) Piin.^{Balthiamtradit.}"Auftor^dui navigatione,Ibid.Eandemeft_petentibusXenophon

''Xenophon

Pytheasinsulam_triduoLampsacenusLampsacenus,esseBasiliam_navigari:immensaenominat,"^a littorea littoremagnitudineScytharum insulamSalin,ScytharumBalthiamcap, 30.tri¬

ejus magnitudinem immen-

sam et psene similem continenti." Cfr. Diodor. Sicul, 1. c.

*4

Hane ^veram vel verUImÜlimam pufamus explicationem

eorum<, quse de Septentrione

Pyiheas tradidit,.

ceterum non ignari, h$c jam ab

initio fabulis interspersa, fabqlosam

o-

mnino postea induisse naturatn,

i-ta

uf

ultima illa Thüle,

''Grafts Rotnanisque celebrata

carminibus" 48), apad pleros-

qae nil demutri nisl extrema

Septentrionis, fabulosumque

terrarum finem, no£te sub arftoa mersum, sensu

qiiodam

va- go et poético, significaret.

Scandinayia

vero no,nen

primum

Plinio auditum est. Insulam esse incompertae raagnitudinis

dicit; ab incolis vero alterum terrarum ovhem vocari

49),

quod nomen priscum

Svecias Manhem (Hominum terram) for.

te involvit.

48) Mela L. III. cap. 6.