VENIA EXP. FAC. MED. UPS PR iESIDE

STIRPIUM IN GuiNfA MEDICINA LIUM

SPECIES COGNITJE,

qUARUM

TASCICULUM SECUNDUM

VENIA EXP. FAC. MED. UPS PR iESIDE

ADAMO _PHIL. AFZEL10,

ET MED. DOCT.

MAT. MED. ET DTjET. PROF. R. ET E. O., REG. ACAD. SCIENT. STOCKH.

REG. SOG. SCIEKT. UPS., CJESAR.

ACAP. NAT. CURIOS. ERLANG., REG. SOC. LOND., ET REG.

SOG. LINN. LOND. MEMBRO,

PRO GRADU MEDICO

P. P.

AUCTOR

FREDERICUS AD. AL, NER

STIP. ACREL. ROSLAGUS.

IN AUDIT. MEDICO DIE IX DECEMB. MDlCCCXXV.

UPSALIiE

EXCÜDKHANT REGT AC ACAD EMI JR TYPOGRA l^Ht.

konungens trotjenare

.majoren vid kongl. maj!ts flottas mechaniska

corps

ledamot af mechaniska institutet i

london samt chef for ombyggnaden af hjelmare canal

wålborne

Herr JOHAN EDSTRÖM,

tillegnas dessa blad af författaren, som önskat elt tillfälle att

offentligen yttra sin högaktning, tacksamhet och tillgifvenhet.

9

4. Banisteria Leona, Cavan. Vid. Linn. Spec. Plant. Ed.

IV., cur ante Car. Lud. Willdenow, Tom. II. P. i.

Berel. 179p. 8:0 p. 740 sq,

Timmeneniibus Matacki vel Matocki.

Crescit hrec Arbor in Sierra Leone et regionibus ei vicinis ad-

modum frequew.

Floret mensibus in Guinea pluviosis.

Rami Ramulique tuberculafi.

Folia magna opposita, brevifer petiolata. oblonga, basi pleruin.-

que ovara, apice producta rotundata, coriacea, reti- culato-venosa,'glabra ^, supra badio viridia, subtus ci-

nerascentia.

Florer initio racemosi, dein paniculafi: racemis panieulisque cum terminaiibus tum axiliaribus hisque oppofitis, fusce-

scenti rufis, stipulatis: siipulis plerumque ovatis. Pe-

duneuli iubaiterni Jongiusculi.

Calyx medioeris penfrphyllus. Foliola crasfa oblongo-lanccola*

ta ;pice refltxa acuta, extra tomentosa fuscescentia ad

basin instruera utrimque tuberculo magno crasfo car- nofo glab?o viridi plr.no: medio depresfo ovali. Sunt

igitur tubercula liatc glandulis similia numero decem.

Pelala quinque medioeria •suborbiculata, bafi nempe truncafa,

concava horizontalia crenulata citrina ungviculata:

ungvibus caJyce multo longioribus linearibus intcr

foliola caiycina divarlcanttibuj.

Filaments deeem, un g ues petalorum longitudine »quantia erecfa

attenuata _, ima basi coalit», lutefcentia. _Antherce primum erectae tandem incumbentes didymse: _ftilco

nempe intus interveniere, biloculares margine utro-

bique dehiscentes, quatuor Stylum medium amplo-

xantcs, et tres quemque e Stylis duobus lateralibus.

Germina tria ovalia semiteretia villoso-tomentosa, basi cohxren- tia. Styli ^tres filamentis paullo altioret crasfiusculi filiformes inferne divergentes. Stigmata simplicia pe- diformia: calcare introrsum vergentc.

^

i

Samara tres

dux vel solum unica r abortientibus _{nempe una}

vel duabus, ^tenues fublunulatas vel fi mavis, ovato- falcatas i» e, acie ^arcuata longiore, dorfo rectiusculo breviore, inferne utrimque gibbofse fubvirides, margi¬

ne simpliciter alatat: ala brevi, plus qvam dimidiam

seminis partem ambiente ^, rufula ^, ad latera appendicu«

Iis, qvantum vidimus, nullis, nifi fragmentis Caly-

cis remanentis notatse, non dehiscentes ^y monosperma:.

Semen inclusum tenue membranaceum orbiculatum planum sub- integerrimum paliide testaceum vel fere ochroleucum.

Arboris hujus, quod ad omnes fuas partes fucco acri abun- dantis, et Semina et Folia in ^usum medicutn convertunt i"Ethio- pes. Scilicet illa vel sazpius Fructum integrum redigunt in pul-

verem, quo deinde capillos perfricant» ut fic interfreiantur, qvibus farpisfime featent, infecta ifta capitis molefla. Hoc qui-

dem remediuin, qood cito certoque dicitur cfficax, apud ilios

multum cekbratur ^et faepisfime adhibetur. ^— Ad Folia quod

attinet, ea bene flccafa, minutisflme contusn et aquac adinixta

m masfam fubiguntur, quam fronti verticique imponunt ad

dolorem capitis tollendum, quo mifere cruciantur in Guinea febricitantes tum riidigenas tum advent

5. Connarus ajricanus, Cavan. Vid. Linn. Spec. Plant, Ed,

cit. Pom, III, P, 1. EeroL isoo. p. 691, sq,

Timmenejiiibur Liligunt ^, Susuensibut Serigl ali.

Crcscit _per totam Sierra Leone regioncni, prasfirtim vero wi ejus montibus frequens.

Floret tempore pluviofo. ^— Frncizs maturescit circa finem

anni.

IuDisfert. Remed. Guineern, ^p, 26-28. dictum ^est, inter morbos, qvibus affliguntur Guincenses, graviores esfe Ulcera,

quorum origo, natura, ea curandi methodus et in genere illis

remedia ibidem fudus defcribuntur, et tandem in fpecie nomi-

natur, folia Iasmini noctijlori heic esfe valde utilia et qvomodo

recte usurpsri debent. — Ad iananda Ulcera etiam laudatur p.

66. Succus Limomimy ^et in Faß. hiijus Opusculi i:mo p. i. Ful.

pa Aurantiarum,

His tribus remediis nune quartum addamusr corticem

ntmpe Connari africani, cujus decocto calido pars ulcerofa fal-

iim femel quotidie bene lavatur, —• Ut bonum adfaingens ad

curanda etiam Vulnera fa:penumera adhibetur, et tunc ea prac- fertirn _{mente, vt cavcatur, ne} iangvinis erumpant Proßuvia iftia

occafionibus haud rara. Ad hunc fTnem cortex bene comminu-

tos vel folus vulneri adfpcrgitur ve] oleo Palmarum mixtus huic

12 =

applicatur. Obfervandum denique efl, Semina quoquehujus Cottnari

in ora Guineas maritima eslc medicinalia, ibjquc prasfcribi ad Kermes, ^a quibus infestantur & juniores & asrare provecti, de- peliendos. Sed hac de re jam pridem in Disfeyt, Renied. Gui-

neens, p. 60. memoria eA prodita.

<i. Hibiscus Sabdarijfa ? Linn.

Sußtenßbus Da, Mandingenßbur Santa vel Santu, Fulenßbns

Folien., Britanuis White Sorrel,

Creßeit in regionibus a Sierra Leone borcam verfus fltis rarius

ad tuguria populorum indigenarum.

Colitiur ab advetiis fed parcius <juam defervire videtur.

Fruticnlus annuus tripedalis et fupra, ramoius diffufus; caule

brevi teretiusculo glabro nudo albido-virefcente; ^ra¬

mis fparßs plerumque fimplicibus teretibus glabris nu- dis colore caulis, inferioribus laxis lubhorizontalibus, fupremis erecto-patulis,

Folia petiolata gUbra nuda fupra aliqvanto mollicra obfeurfo-

raque; infima non vidimus; fuperiora et plurima

tripartita: laciniis fubferratis: media majori lanceolafa

subtus in nervo ad bafin glandulifera, lateralibus mi-

noribus lato-linearibus; fuprema ramulorum interdum

lobulo utnmque aucfa ideoque fubquinquepartita; fio-

ralia integra oblonga vel lauceotata.

Petioli mediosres _patentes fupra planiusculi vel fubcanaliculati

villofi, fubtus teretes glabri, Üaca a bafl utrimqüe in

caulem decurrente instructi.

*3

Clctlyx perHflcns duplex, exteriör 10-13pliyllus: foliolit fubula-

tis carnofis tumidis, intus planis extra convexis gla-

bris, initio appresfis moilibus, dein remotis radiatis

adfcendentibus rigidis; interiör duplo Iongior 5par- titus: laciniis fubattenaatis vel fere lato-linearibus, ad

bafin feta destitutis, bifulcatis et fic tricarinatis: Cari¬

na media glandulifera, erectis acutis carnofis appres¬

fis albidis, apice reflcxis virefccntibus, tandem in for-

mam pyramidalem maxi me increfcentibus Capfulam-

que totam includentibus, apice nimirum nunc obtufo

ctiam conniventibus, ab ilJa ramen remotis, illaque

dehifcente plerumque deciduis.

CCorolla _5. petala parva paténs venofo*firiafa pr;efertim extra, albido- fulphurea. Petala dextrorfura altiora obovato- oblonga vel cuneata oblique truncata ciliata, extra etiam villis paueis minutis adfperfa ^, integerrima: ma- cula intus ad bafin nulla.

.Filamenta plurima, in tubo carnofo longitudine Styli intus ge- ktnofo vifcido albo extra rubello fparfa, verlus ejus apicem confertiora, brevia conico - filiformia ^erecta

etiam alba.

Antherce torulofo-reniformes ruonolu- culares, futura fuperne dehiscentes, albido* lutefcentcs.*

polline diluto citrino.

(Germen fuodo Corollae tuboque Filamentorum circumdatum et

reconditum, fubrotundo- conicuin obfolete quin- quefiriatum. ^— Stylus altitudine tubi Filamentorwm filiformis diluto-albidus.

Stigmata 5 fupra iflom

tubum exferta magna pedicellata diyergentia hcmis*

phserica villofa albido- fulphurea.

*4 e=

Vix duhitamus, quin Iiaec fpecies fit ^{verus Hibistus} Snbda-

riffa, Linn., quamquam ejus folia a defcriptione Linnteana ali- quantum videntur discrepare ^et plures infuper majoresque _ali

»i i i s auctoribus adduntur differential, ^ut Folia fuperiora feptena

et Petioli fubtv.r aculeis retrofpectantibus, cet. Vid. Linn. Syst.

Feget. Ed. XF. Gotting. ^ijpj. $:o p. 66$. et Linn. Spec. Plant.

Ed. IF. Tom. et P. cc. p. $zz. Hase autein fingula neque a noflrate von LiNNe nominantur, _neque in nofira fiirpe invcoi-

untur. Hinc igitur conciudere liceat, vel aliam fpeciem ad ma- num habuisfe lios auctores, vel etiam Sabdarijfam folo et cul-

tvra multum variarc.

Quidquid ^vero efl, fane miramur, neminem _{quantum no-} Tinius, hujus Hibisri, qui totus eumdem ^ac Rumex Acetofa

eontinet acorem, memorasfe Calyces, utpote adultos valde no-

tabiles et forma et magnitudine et qua turgent copia lucci ici- disiimi, _{unde potio} paratur grata coloris aibidi quxque multum

ert in ufu apud gentes nigras, praffertim accolas fiuminis Rio

Pungas die ti, ad fitim in calidis regionibus fiepenumero maxi-

me urentem in gencre depellendam. Sed in fpecie magni zfti-

matur ejus infulum ob vim fuain refrigerantem, qua non tan-

tum in Febribus variis, verum etiam in

quacumque a?gritudine

e nimio calore orta

magnopere prodesfe dicitur, atque adeo

magna tum copia bibitur.

7. cttisus Caj ^an, Linn.

Bullomenfibus Siti'J, Britannis Pigeon-Pou

Creseit ubique in filvis ^non folum Sierra Leone fed totfus

*

quoque ut fertur ^or* Guineenfis,

Fru.

====» 15

jSrutix magnus ramofus ercetus.

Ad curandas Variolas ^et hac et amecedente flirpe fed di'

'tverfls utriusque partibus ^et diverio quoque mudo adhibitis vui-

jjgo utuntur Äthiopes.

Hicce morbus II quidem ex Africa primam duxerit ori-

ginem, ut multi contendunt, hodie ramen certislimc non en-

ndemieus eA, in ora ejus faitim occidcntali, fcd quantuin nobis

<

conAat, femper ex Europa vel America a quodain advena, prst-

iertim nauta

contagione dudum correpto hcic primum fuit in.

troductus. Quum vero verfantcs cum ejusinodi hominibtts ve-

nenutn fe mel attraxerunt indigense, Aatim incipit morbus per

totJÉm regionem le fpargere, fenfim ingravescir, diu pergir an*~

ceps, et tandem illo perniBlti opprimuntur, in primis artate pro-

vcctiores.

Ut primum igitur innotuit j eum aliquo Ioeo appsruisfe,

omnium animos rapit anxietas atquc conßernatio. A focietate

aliorum mox feparatur atgroius et in recesfum cujusdam lilvae

transfertur, ubi habitaculum proprium ci fuit prxparatum et

omnibus illuc prascludirur accesfus, qui Fatiotäf non habuerunt.

In tugurio hocce remoto folum adfpergirur arenulå, ^qu* dein-

dö veflimentis Aernitur, ut segro inierviat cubile. Non nifi

lacte, jusculis dilutis vilique cibo ei permittimr uti, neque bi-

bere id, quod eA frigidum. Prarcipuam vero illi adhibitam me.

dicinam lubminiArant Eibisci Sabdarijfce Folia et prsefertim fuc-

co/i Catyces, quorum Infusio acida idemtidem pota laboranti

Variolis dicitur admoduin utilis.

Hdnc prseterea morbum tractandi curandique ratio inter

omnes, quas oram Guinese maritimam. incolunt, gentes nigrat,

3

eadem ferme ert et fequens. Scilicct a tempore, quo Variola»

fieri confpicua: incipiunt, quodque circa fincm diei tertii ple-

rumque accidit, _»gro lavari minime eft permisium, usque eo, dum fuppuratio fl t perfecta. Exiftimant enim, fi hoc norbo afflictus _aqua inprimis frigida tum lavaretur, inde fecuturum,

ut materia ad partes internas conjiceretur _mortemque adfarrer.

Pus vero, ut primum aliquod in puftulis animadvertitur, icuto

quodam illis inferto bacillo evacuatur, puftula ipfa demitur, ^et locus aqua calida primo diligentcr mundatus Seminibus, Zyüfi Ccijan in fubtilem farinatn contufis tandem adfpetgitur.

Non ^tarnen ubique in ufu eft puflulas ^removere, fed qui-

busdam in partibus iflarum regionum folum _aperiuntur

ut ma- teries emanet, et deinde efcharae _aqua calida bene lavaitur;

atque hsec operatio toties renovatur, quoties pus iterum iacre- vit. Etenim adfiduis evacuandi lavandique actibus fe posfe prie- venire, ne cicatricibus foedentur, ^certo crcdunt jEthiopei. ^--

Puftulse tandem exficcata; cum desquamari _{incipiunt, segtr ad}

modum lavatur totumque ejus corpus leni quodam ung7ento

illinitur.

Inoculaiio Variolartm populo Sierra: Leone indi-

genx omnino erat ignota, quando Cel. Pr/esf.s ^anno ₁₇₉₁ ex

Africa proficifcebatur. Sin autem poftea quamdam illius oltinu-

erint uotitiam, adhuc iguoramus.