Ό. D.
TENTAMEN ACADEMICUM,
DE
AMORE
LIBERTATIS
ΪΝ
GENTE ROMANA,
CONSENSU AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH.
IN REGIA ACADEMIA UPSAL.
PR/ESIDE
VIRO CELEEERRIMO,
MAG PET RO
EKERMAN,
Eloquent. PROFESS. Reg. et Ord.
EUBΠ CO EXAMINI MODESTE OFFERT
JOHANNES AND. WIDEN,
O-GOTHUS.
IN AUDITOR. GUSTAVIANO D.XXX. JUNII,
Anni MDCCLIX.
Η. Λ. M. S.
βθίθθΘθθβθβ
UPS ALI£
S:a R:^ M:tis
SUMMjE F1DEI VIRO,
REGIS REGNIque SVIO GQTHICI
SENATOR!,
SUPREMO AULAS REGIAE
MARESCHALLO,
REGUE CANCELLARLE
C0NSILIAR10,
UluftriJJimo Excellentiffimoque
COMITI ac DOMINO,
no CLAUDIO EKEBLAD,
ORDINUM REGIORUM
Ε QU IT l
et
COMMENDAIOR!
SPLEN DIDISSlMO,
M&CENATI GRATIOSISSIMO.
Te'v Ätim Excellentjssime negotiis, ad publicam Dn. Comes, totiusque Patrik falu- gräviiTimis diflri-
tem ipe&antibus, greiTu humillimo adire, atque
interpellare vererer, niii memoria repetiiiTem venerabun- da iingularem, immo immeniam gratiam, qua Avum me-
um maternum es dignatus. Quam dum mecum cogito,
mihi nepoti nihil fåne optabilius, antiquius nihil, viiumfu- it, quam pietatem animi, devotionis pleniflimi, teftificarh Ideoque, M^cenas Gratiosissime, ipecimen hocceAca- demicum, rude admodum atque incomtum, neque ulJa
alia re, nifi materix dignitate commemorabile, ad gratiac
Tu,ε aram deponere geftioj quod ut ingenerata facilitate accipias, &ipero, & iubmiife rogo atque obiecro. Inter-
ea Patrocinio Tuo, vere fufpicicndo, Mecenas Gra-
tiosissime, me totum Cummendo, pro perenni Excellen-
ti^e Vestr,e incolumitate, perennique Magnje Tme Gen-
tis flore fupremum precibus imploraturus Numen, utie-
ro dies illucefcat, quo, in Ordine Purpuratorum illuilris- limo, tam facrum caput tantumque falutis ac libertatis Svio-Gothicx communis fulcrum ac decus defideretur.
Ego, quoad vixero, permanebo
1LLUSTRISSIMI EXCELLENTISSIMIquc
NOMINIS TUI,
fubjeBiffimus tuber
JOHANNES AND. WIDE'N.
.
VIRO
Phrhmim Rev er endo atque Doctiffimo t
d-mo andrem in de ν,
COMMINJSTRO in Slaka meritiifimo.
PARENTIINDULGENTISSIMO.
Ρ oft vitam ter , antea ac omnia bonam educationem cordi fuit, ut, Tibi, in Carifftme prima pueri- Pa¬
tia, bonis moribus ac prseceptis imbuerer. Sic, res licet domi iit angufta, non grave duxiftijfne, tuis im-
penfis, & in Schola Gymnafioque, & ad Mufas hasce Upfalienfes alere. Tot tantgmje tenerrimi paterni Tui
adfeétus documenta dum recorrior gratum ac venera«
bundum non poflurn ego non declarare anlmum. At
vero, quod mihi aliud non fuppetit, accipe benevole,
Pater Optimet munufeulum hocce , quod Tibi irans- mittendum volui. De cetero , DEum T. O. M. arden«
tiflimis, nullo non tempore, implorabo precibus, di- gnetur Tibi, Pater Indul^entifftme, fua divina adefle gratia,in moleftiis gravloribus unicum praebere folatium,
ac, una cum Matre Dileftifjtma) Te incoiumem & fofpitem
diu praeftare , in rneum ac reliquorum decem libero-
rum praefidium fvaviflimum exoptatiftimumque. Ita vo- vet & vovebit,
ΟΡΊΙΜΙ PÅRENPIS
filius obeäientifftmns
JOHAN AND, WIDEN.
ibertatem, hominis animo eiTe qua*
Γι infculptam & ingeneratam , tk
Dei, & naturse lex diélitatj ergo, quamdiu in vivis fuerit, eam de-
fendet, faltem defenfitare avet. Ef-
enim exiftit lila, Γι quid ego vir
deo , caufia , cur, ftatu natural!
dereli&o, focietatem inire neces- fe haberent mortales. At vero, ut quisque fuum, iine
aliorum damno, acclperet ac fueretur , alieno autem abs-
tineret > regulse funt conftitutse , qua rum fobria admini.
ftratio ex certis focietatis membris penderet. Atque,
hac ratione , vifum eit optirne confervari pofTe liber-
tatern , quse, quaii vifce propugnacuium validiifimum » merito eft eritque cenfenda. Namque, ubi mtlia lex,
ibi nulla libertas , reéliffime dixit non nemo. Liberta-
tetn, quae in republica datur » in eo confiftere arbicra·
mur> ut fecundum leges, vocitari illae folent fundamen¬
tales, unicuique το fuum h. e. jura & privilegia, Tfne ul¬
lo difcrimine, tribuatur adeo, ut nullius vita, fama, opes
A vel
^ ) 2 ( #
vel minimum lasdantur. Hinc patet falfam efie eorum o-
pinionem* ne dicam virtuti inimicamj qui poteftatem vi¬
vendi ut volumus, bene, an male, libertatis nomine,
at verius Iicentiae procacis, fignare non verecundentur.
Tantum ab hoc errore unusquisque, fana ratione prosdi-
tus, abhorrebit, quantum Übertäte ejusque amore inflam-
mari debet longe ardentiffimo. Nam ut non poiTumus
non id ample&i, quod noftram äuget felicitatem, illaque
felicitas fine dubio maxima habenda, qua, ab aliorum injuriis iecuri, donis Dei O. M. perfruimur ita , cum hanc libera fecum fert respublica , voluntati alicujus ab-
iolutas non fubje&a, nec fubjicienda, nihil prius, nihil antiquius ducendum reor, quam, ut libertatem, inftar Palladii» adamemus. Nemo itaque neget illos graviter peccare, qui libertatem tam parvi faciant, ut eam fupe-
rtori tradant» forian cupidirates, animum titillantes, ut- cunque lubuerit, fuas expleturo. Iilum addo propoftere
itidem agere, qui cceco obfequio, asquaies, voluntati fuas femet fubjeéturos, poftulat perfvafumque habet. Homi-
nes, Tibi tarn male confulendo, & regnaiTe, & paruiiTe;
plures vero pro libertate defendenda propugnaiTe, abun-
tie loquuntur annales. Ceteris vero, in univerfum, na- tionibus nefcio an palmam praeripiat Gens Romana, li¬
bertatis utpote ftudiofiflima, cuftos fida, atque alumna iufpicienda. itaque, ut illius amor libertatis, nullo non
tempore, infignis, immo admirandus fuit, ita, ad tute- lam libertatis apud Romanos fpeélantia, nonnulia in lu-
cem proferre praegeftit animus. De conatu qualicunque, atinnoxio, mitlus judicare digneris, B L. etjam atque
etjim rogOjCum, propteringenii tenuitatem& annos juve¬
niles, folidiora a me prseftari nequeant*
$. II.
De prima Romanorum origine certum quid ftatuere,
eo erit difficilius, quod fcriptores aut illam prorfus igno¬
rant,
❖ ) 3 ( Φ
rant, aut Jnter eos hac de re non convenit. Libertatem
vero in oculis deliciisque, vel antiquiffimis temporibus, fuiiTe, permulti teftantur. Nam, ut taceam illud Ennii:
Aurea libertas toto non venditur auro >
Cicero, eloquentise ille parens, ingenue haec profitetur:
optanda mors efi, qu<z civibus Romanis femper fuit fervitu-
te potior: libertatis caußam fufcepimus, pro libertate, vi¬
ta pericnlo, decertandum· Omnes nationes fervitutem fer-
re poßunt, no fira civitas non potefl. Nos i ta a majoribus inflituti atque imbuti fttmus > ut omnia conftlia atque fa¬
tta ad virtutem tf di "ni tat em referantur. Ita praclara e(l recuperatio libertatis, ut ne mors quidem [tt in repe- tenda libertate fugienda a)* Alibi: hac funt fundamen-
ta firmilfima libertatis ; fui quemque juris retinendi & di- mittendi efje dominum b). Äccedat Livius, quiitafatur:
Nihil omnino bonorum multitudini gratius, quam Uber-
tas c). Alibi: libertatis cupiditas vel in morte fuit· d)
At non mirum. Etenim Dea Romanis Libtrtas erat, ac fumma obfervantia atque pietate colebatur. Immo, ut aliis gentibus fuum oftenderenf libertatis ftudium Roma¬
ni , templum ei e) in Aventino morite exftruxerunt ma-
gnificum. Audiatur Seign. Guillaume de Choui: La De- efTe Liberté etoit peinte en habit d3 une femme flolée , qui tenoitunhaft d3 unemain, & de l3 autre un chapeauj
Γοη temple etoit au mont Aventin> enrichi de colonnes de bronze & de plufieurs belles ftatues. /) Plaufus quoque &
honores libertatis defenioribus, atque iIJis,quityrannosne-
carunt, decernere non funt gravati; g) quemadmodum, poft mortem, imagines eorum, in argento aurove cufas b)t ftatuasque varias, inter Reges locum obtinentes, exftru-
&as voluere. Signum porro libertatis, domi militiaeque, publice privatimque, pileum capiti impoiitum fuiffe ne¬
mo ignorati Hinc vetuftate contritum fluit proverbium:
A 2 ad
❖ ) 4 ( Φ
ad pileum vocare. f. e. ad libertatem ;). Id quod Plautus, exemplo adhibito, confirmat:
Ut ego bo die rafo eavite calvus capiam pileum. k)
De pileo hoc libertatis Perfius ita:
H<ec mera libertas, hoc nohis pilea donant.
An q His quam eß alius Uber , nifi dueere vit am, Cui licet, ut voluit ? licet, volo, vivere, non fim
Liberiar Bruto? I)
Itaque plurima illorum facJnora in libertatis conferva-
tionem ac defenfionern tendere conftat.
a) X. Pbilippica c, 9, & 10. & J Ora/ pro Com. Balbo
t. 13. c) Libr. XX VIII. c. 22· d) L.XVIF. e)Cfr. Rofin.
tf Plutarch.f) De la Religion des anciens Romains p.iop* g) Cfr. Di ff. Dsni Landerßedt O-Gothi nuper babit. de hoc
eodem argumenta. h) Plinii Libr. I. epiff. /7. /) Roßn·
Antiqu. Röw. pag. 77. Αj Ampbitr. /1. F//. /. ίλΥΓ.
toyr. F, u. 28% /<?#£.
£. III.
Romulumi ea fub conditione, Regem creatum eile, public« faluti ac libertati ut confuleret, non vero, fe-
cundum illud Juvenalis:
Höc volo, ftc jubeo, ßt pri? ratione voluntas, #)
ut, imperii clavum tenendo, in fuos impune graffaretur, Inidituta, tum edita, fatis fuperque convincunt. Quorum
inter prsecipua hsec funt: Rex facrorum prxfes, legum cu- βos eßo: juditia exerceto: belli imperium habet0. Popu¬
li fuffragia funto , magißratus creanto, leges fcifcunto,
pacem bellumque jubento b). Eiegit Romulus centum Se¬
natores , c) ut, eorum ex coniiliis, rempublicam guber-
naret, jus cives inter exerceret, ac libertärem tueretur.
Hi, fenatores tanta inftrufti erant au&oritate, nihil ut mall a Rege perpetrari poiTet. At, cum dubise quaeilio-
nes oboriebantur, prout haud raro oboriri poterant, il-
fee ad popuium funt delats Quid, quod Romulus, pro- pter infolentiam ac legum violationem, in odium non mo¬
do
# ) i ( Φ
So Senatui incurrlt tandem, fed a Fatribus difcerpltur i licet fatendum fit, plurimurn ftudii ad rei public« incre-,
rnenta & felicitatem perennatgram eum contulifie. Qua-
re Claudius C«far non male dixerat: Conditor nofter Ro~
mulus tantum fapientia valuit, ut plerosque eodem die bo- Jles, dem cives babuerit d). Poft Romulum, quinque Reges public« pr«fuerunt faluti, quorum reéHone mo¬
derata, permult« in libertatis emolumentum fancit« fünf leges. Unarn tantummodo fub Tullo Hoftilio percenfe-
bo: a [ententia de capite civis Romani % lata per duum-
vir os , licet appeüare & provocare ad populum. Et fub
,
Tarquinio Prifco hane: augere rempublicam potiusy quam pfivatam, eft proprium Regis Magiflratusqite officium e).
Ut de fua libertäre eo certiores effent Romani, fucees- fionem regiam, non hereditariam, fed eleétivam efie vo- tunt, ne quis, fumma majeftate indignus, gubernacula
Imperii adipifeeretur. Quam ob caußam, Anco Martio
duo licet filii efient, neuter in patris Iocum eft furroga-
tus; fed Tarquinius Prifcus, transmarin« quamvis origt«
nisj ob indußriam atque elegantiom, ut Florus dielt,/)
regnum aeeipit. Hinc quis non videt anaorem libertatis
Genti Roman« infitum ? Quis negat inter respublicas, be-
ne conftitutas, fuifle Rornanam ? Sed, cum nihil tam viunitum fit, quod non expugnari potefl g), nec libertas
Rom« firma permanfit, quippe quam Tarquinius fuper-
btis turbare &, repagulis foiutis, convellere allaboravit.
Legibus nempe abrogatis, plebem perpetuis oneribus ve-
xaos, c«dibus, exilio, multatione bonorum, in Patrum praeeipuos ita («viebat, ut neque prior numerus, neque ulla autftoritas fenatorio Ordini refervarerur, Verbo : nen Regem, fed tyrannum a&itare oeeipit. At, quod
non tantum ab ipfo, fed etjam a prole ipfius, libertas partim l«deretur, partim conculcaretur, tam libertatis
ftudiofus populus «quo non tulit aniroo. Ideo, cum fi-
A 3 iius
# ) 6 C #
lius, Sextus Tarquinius, feminae» caftifate & forma prae-
ilantiiiimGe, Lucretiae, ftuprum inferret, libertatem ad
mortem usque defendere confultius efie judicant Romani.
Sic, quanta impietate libertatem Tarquinius violaverat,
tanta virtute animlque magnitudine tanta, eam vindi- cant, atque tyrannum non minus , quam liberos flagitio-
fos e medio removendos decernunt. Cognito nempe fex-
ti Tarquinii fcelere, ira ac odio incenfi, arma fumunt pro libertate, Tarquinio filiisque regnum abrogant, portis-
que claufis, urbe eos excludunf. Omnes licet fua ex- plerenc officia, Brutus tarnen de civitate immortaliter fe-
fe meritum, re & opere, declaravit. b)
a) Satyr. VI. v. 222. b) Fragment a bec leguntur in Lmo, Dionyfio, Plutarcho & LipCto. c) Ro/in. Antiqu.
Rom. L III. c. 3. Cf Cfr% Dionyf. Libr. I. & Plutarch. in vita Romuli. d) ladt. I. //. e) Ex/lant in Auäori- bus fupra recenfit. /) Libr. 1. c. y. g) Cicer. in II,
Verr. t. i, h) Cfr. Diff. Magiftri Carlborg 0 Bot η. ijyß.
habit. de Utroque funio Bruto, libertatis Romane vin- dice acerrimo.
$i IV.
Sic, exa&is Regibus, & civitate in libertatem ad- ferta, populo nihil magis cordi fuit, quam ut eam, quo- cunque fieri poffet modo, firmam redderet, ne unquam
accideret, ut denuo opprimeretur. Concione itaque ha- bita, perquam folenniter eft transa&um, ut reipublicae
adminiftratio ad duos Confulesreferretur, & quidem eam ob cauffam» ut, Γι unus improbus aliquid tentaret machi-
nareturve mali, alter, eandem habens potenliam, colle-
gam illico coéreeret· Magiftratus non nifi annuus effet,
ne propter diuturnltatem infolentiores fierent confules, fed, poft annum > fe provineia illa abituros certo fcirent.
Et ut Brutus amorem libertatis praeclare oftenderat, ita dignus cenfetur, cui libertas tuenda in pofterum comrnit-
tere-
❖ ) 7 ( #
teretur. Brutus > inquam, ac Tarquinlus Collatinus ,
primi confules creantur, qui clves jurejurando obftrin- gunt, ne quem paiTuri eflfent Romas regnare. Deinde Senatus, pro lubitu tyranni, diminutus, trecentis Sena- toribus expletur; qui Patres Confcripti adpellati. Addo,
ut libertas eo gratior acceptiorve eilet, obliterandam no-
minis regii memoriam cenfebant. Atque ideo Tarqui-
nius Collatinus, omnia etfi boni civis officia prasftaret,
confulatu fe abdicare & urbe excedere cogebatur. Ut hasc
iingula arnore Iibertatis fa&a funt, ita, eodem praefidio feges, primis comitlis fancitse, fundatae funt. Quas ut
egregias non poiTumus non recenfere : Binos confules
cum fumma regia poteflate in ftngulos annos creari» qui optima quoque civitati cotijulant, & fenatur populoque pr te-
fint bona fiäe, publica magis commoda, quam privata qute- rentes, utque nemo potefiatem Lf imperium eorum detreciet, quoad annum Jiium expleant. Nemini Ii cere Regem agere
liom£, ita confentiente Zf / ur ante populo i unde poflea J'etn- per pro capitali habitum eft ajffeciare regnum. Liberta-
tern tf novum imperii ftatwn ita muniendum e(fe magnis parvisque flina va t am. vitia. Caritas reipublicte Publica momentis, ne qua occafio vincere detur rebellandi debet caritatem ad pri- pri- privatis & propriis debere prteferri. Le¬
ges jur a cuilibet ex aequo & par i, pr o fua proportionet prteeße & prodeße, tam inopiquam potent i, ex aequo o- nmes Ii gare & pari ter tram gr ej} ores punire. Amari po- tius, quam metui debere magi firat um a populär i bus fuis. a) Quid autem hge aliud, quum Iibertatis arnorem infignem
indieant? Summo
itaque jure exclamat apuc! Salluftium Lepidus : Quid aliud eß defenfum, quam libertas , Lf
cui j nifi legibus, por er emus ?
a) Manutiits in hbro de legibus Romanis Lf Zafius in catalogo legum antiquarum ex feriptis Livii, Cicero-
nis £fc. excerptarum.
§. V
# λ 8 ( Φ
§. ν.
Haec Romoe dum aguntur, Tarquinius fuperbus, re- gnum vi armisque recuperaturus, muifa rnolitur. Narr,
ut probe infelligebat, eos in fuas partes facile trahi poffe,
quibus in licentia & faétionibus vivere effet voiupe, le-
gatos Romam rnittit, juvenes quosdam nobile* ita corrum-
pentes, ut de tyranno clam reducendo confpirarent. At
paulo poft tota conjuratio a fervo, präster opinionem, de-
tegitur« Sic de iceleris auéloribus , in quibus confulis
Bruti filii quoque erant, comprehenfis iupplicium iumi-
tur. Qua animi magnitudine ac vultu irnmutato , filios
virgis c«di fecurique feriri fpectaveric Brutus, eft pater-
nas ieveritatis exemplum fere inauditum. Ex hoc com- perit Tarquinius, amorem libertatis in animis Rornano-
rum adeo alte infidere, ut dolo jugum illis imponere non
poffet. Itaque, voti fui compos futurus, Vejentes ad bel¬
lum contra Romanos follicitat. Ar, pro libertate, mox obviam illis eunt Romani, & tamdiu ancipiti fortuna pu<
gnant, dönec viétoriam reportarent. Tum Valerius, fo»
lus , nam in prttlio occiderat Brutus 9 triumphabundus
Romam revertitur. Sic quod vei minimum Iibertati ma- lum minitari poterat, funditus tollitur. ideo, Valerius ipfe in regni adfeétati fufpicionem venit ob ades emi-
nentiores, in monte Palatino exitrutffas, quae quaii regno
viam pararent Hanc tamen fufpicionem gravi oratione
diiuit» &aedes , ne alios majeftate, alios terrore, offen«
derent, demolitur. Praeterea legem de provocatione ad populum fert. Haec, aliaque popuIo>deo placebant, ut
non Valerius, fed Poplicola, tum quod populum ille colue-
rit, tum quod ipfum populus viciffirn coluerit,
iaPlutarcho, didtus iit. At Tarquinius, una clade non contentus, Porfennam, Regem Hetrufcorum, ad bellum
Romanis inferendum incitat. Hic idem urbem ipfam ob- fidebat, quam expugnaverat & in fervitutem fine dubio
rede-
# ) 9 ( Φ
redegerat, nifi virtus afque amor libertatis de Reglbus,
qui jundis viribus accefTere, triumphaflet. Etfi omnes pro libertate certabant Romani, eminent tarnen Horatius
Codes & Mutius Scavola , immo virgo Clcelia, fadis plusquam heroicis. Nam Horatius ille, qvurn hoftes, ab
omni parte urgentes, foius repeiiere non poterat, &,
vulneratis confufibus, focii fugere volebant} eos non tan-
tum reprehendit, fed etjam ipfe, eorum auxilio, impe·
tum hoftium fuftinet, donec, ponte refciiTo , Tiberirn
transnatat arma non dimittendo. HincSeneca: Non mi¬
nus /ollicuus, ut armatus, quam nt jalvus exiret. ä) Ne-
que minor C. Mutio inerat libertatis amor, hicenim, li- mulata vefte adfumta, in caftra Porfennse fe confert, Re·
gemque interficere Tibi proponit. At, quod, deceptus
purpurea vefte, fcribam intei fielt, manum jaminfocurn
ardentem injiciens, adfpedante Rege, jurejurando tefta-
tur: /das, quem vinan eßugeris, idem trecenti juravi-
mus. Hoc animi robore motus Porfenna , Mutium dimit-
tens, pacis conditiones fert, & obfides aeeipit. En vir-
tutem fingularem amoremque libertatis infignem! Sed in
Romanos quadrat, quod de Scythis preedicat Juftinus:
non virorum imperio magis, quam jeminarum virtutibus claruere. b) Nam obfes, inter alias, virgo Cleeiia, quse
eiapfa cuftodiam, per Tiberim, nec fugam, nec nodem,
nec amnem timens, equitat. Hoc cum Porfennse nun-
ciaretur, tanta admiratione rei efteaptus, ut, Tarquinii
partes deferendo, amicitiam cum Romanis paeifei multo mallet, quam urbem, ipfius libertatis federn omnisque vir.
tutis matrem oppugnare. Sic Tarquinius, Hetrufca fpe £ru- ftratus, ad Mamilium Cdavium, generum fuum, feconfertj Romani vero libertatis pereipiunt frudum dulciffimum.
a) Epiß. 120. b) Libr. IL /, 2.
§. VI.
Qtiod populus pro libertate tam acriter certaverat, nemini mirum obveniat, illum nec patl, ab Senatu ni-
B roia
) 10 ( $
mia fibi tributa imponi» Hoc itaque malum ut evitaret plebs, armata in montern facrum fecedit, inde non prius
reditura, quam Senatus ei Iiberiatem ex alle iUaefarn iin-
queref. Et, cum a'ia Senatui non fupereflet ratio,quam
ut plebem fibi reconciiiaret, Meneniurn Agrlppam fa
cunduro virum & plebi percarum, emittit, qui orations
animos illius ita demuicebat, ut cum Senatu in gratiam
redeundum efle cenferet. At hac tarnen lege, ut liber-
tas magis illi cordi eilet, & jui magi firat us etfent facro-
fancii, ut devotum exfecrabiieque effet ejus caput, vita-
que cum bonis, qui vim aut injuriam Tribunis inferre au»
deret, Tribuni vero plefcis creati funt duo L» Aibinus cognomine Brutus & C. Sicinius Rellutus; Horum offi¬
cium erat, contra vim & injurias confulum ac fenatorurn plebem tueri, atque feduio providere, ne quid ab iliis fiat
aut decernatur, quo hujus commoda ac libertas laidan-
tur, Hinc in veftlbulo curiae, ubi Senatus habebatur, femper federent. Sic Iibertatem fuam auélam , Patricio-
rum vero potentiam minorem , reddebat populus,
§. VII.
Altiffimo in otio &, fub libertatis umbra, non potuiC
non numerus Romanorum in dies crefcere, unde tot neg¬
otia ac cauffie oriebantur , ut perpaucoe veterum leges, primorum imperantlum aufpiciis fancita?, vel ad lites componendas, vel eivitatem regendam haud iufficerent. E- jusmodi legum defedu, graviffimee , fateor , contentio-
nes Plebejos inter & Patricios interceffiere ; hi enim per- rnuStos annos, pro arbitrio» dum multa egerunt, atqae illi, nimiae dominationis impatientes, omnibus viribus,
eis feie oppofuerunt, accidit, ut per Tribunos pöftula-
rent communem aliquam legum ferendarum rationen*
eflTe ineundam, ne civitas, incertis aut nuliis innixa iia-
tutls, dam nu m faceret deplorandum. Tandem Tribunutn
fuum T. Arfam, legem, de terminis imperii confularis,
fuis verbis ferre jubent. Quanto detrimento hcec lex es-
Cel
Φ D ti f #
fet Patriciis, fole eil clarius. Interea, petitionem populi
furdis auribus eludentes, tempus protrahunt, donec Titius Romilius, favorem Senatus contemnens caufTamque po~
puli in fe fufei ρ i ens, effecerit, ut tres legati, Sp. Pouu-
mius Albus, Sext. Sulpitius & A. Manlius , Athenas &
Lacediemonem, in aiiasque Grcectee civitates, mitteren- tur, qui, optimas ac faluberrimas leges, in primis Solo-
nis ae Draeonis, examinarent, acque exempla inde fumta
Romarn reierrent. His poil triennium reveriis» leges confcript®, antequam rat® haberentur, publice proponun- tur, ac facultas iingulis civium datur monendi, fi quid
correélione dfgnum judfcarent. Sic demurn, rrsaximo po?
puli gaudio, etn pofl iongam difputationem & fententia-
rum varietatem, adminifiratio reipubüc® committitur De-
cemviris , cetate , prudentia, dignitate ac farna praeftan·
tiftimis. Praeter iilos, fupra memoratos, tres legatos, e-
ligebantur Appius Claudius, T. Genutius, P. Sextius, T·
Romilius. C. Julius. T, Veturius & P. Horatlus. Sic vidi«
mus, nihil tam moleilum fuiffe,quod Romani non, fum-
ma cum voluptate, agere vellent, modo libertas fal·
va atque incofumis perfiderer. Scribit ideoque Ctefar:
Majores hoftri neque conßlii, neque audacia unquam egu-
ere: nequt fuperbia obfiabat, quo minus infiituta aliena, (i modo pr ob a erant, imitarentur. a) Potentlam ac digni-
fatem, primo itatim anno, Roma fupra modum adepta videbafur. At, quanta leetitia , ob libertatem obtenram,
adficiuntur boni, tanta, immo majori, indignations, di-
vexantur fequenti anno, ubi maximum liberiatis fu® dis- crimen perfentifcerent Nam, legibus contemtis, cives opprimunt ipfi Decemviri , confilia reipublicse noxia mo-
liuntur, immo, ut imperium perpetuo retinerent, fcele*
ratiffime confpirant· Verbo: erat jam respublica non u- nius Regis tyrannidi, (ed decem tyrannorum libidtnibus obnoxia» Sed ut lolent improba confilia infelices fortirl exitus, plerumque in auéloris caput recidentes, ita fla·
B 2 gitio-
& ) 12 C #
gitiofa hasc machinatio Decemviris perniciofiflima evafif.
Nam populus, injuriis eorum irritatus, in montern A-
ventinum fecedit, nec prius placari poterat, quam De-
cemviratus eiTet abdicatus» Itaque, ne civile conflare-
tur bellum, Μ. Horatius & L. Valerius Potitus, Decem- viros, magiflratu ut fua fponte abirent, permovent, ac, ad plebern revocandam a Senatu miffi» atque peramanter accepti j pacis conditiones, a plebe propofitas, adrnittunt.
Quid multa ? plebs redit, &, communis Jibertatis propu-
gnatoribus, Valerio & Horatio» confulibus faélis , De-
cemviroruro alios capite, exilio alios punitos iegimus.
a) Salluft. Bell. Catilin. L. /. c. 36.
§ VIII.
Quo diutius libertate fruebantur Romani, eo fapi»
entius cautiusque fmgula agere difcebant. Animadvertunt libertatenii temporis progreiTu, ubi confules ex Patriciis femper crearentur , Π non fupprimi, falcem comminul,
pofie; idcirco, C. Canulejus, Tribunus plebis, expoftuiat
Patriciorum & Plebejorum connubia promifcua. At, quod
haec connubia in legibus duodecim Tabularum vetita e-
rant, rogationem iiiam adprobare noluere Patricii, fimul videntes, quod poreftas eorum Isederetur, populoque adi-
tus ad honores ampliifimos tum pateret.Opinioni fuse usque
eo adhaerefcunt, donec populi, in montern Janiculum fe- cedentis, poftulationi concedere cogerentur. Itaque, via
ad confulatum patefafta, non dm moratur populus, ante- quam magiftratus una cum Patribus capefTere vellet, &
confules ex fuo, ut ita dicam, corpore creari geftiret.
Vehementius petitiorii huic fefe oppofuiiTe Patricios in-
dicant difceptatio & controverfiae plurimse inter Patres & i plebern, annos fete ocdoginta, magno animorum motu
agitatae. Sed tandem voti fui compos fit populus, & L%
Sextus de plebe primus conful creatur«
$. IX.
Teile Livio: nulla eß civitas, qiiß non & improbos
dves
φ ) IJ ( φ
tives aliqurinåopf imperitam multituäinem femper babeat. af Quare idem Romanis contsgifle fars le veiuti malurn haucl
difflmulandum. Surgit enim Catilina, homo nobiliflimae famili®, fed peffimss indolis vif^que diflclutioris iiber»
tatem tam care redemtam, uno iétu disturbaturus, quip-
pe qui csedem Confulurn ac Senaius, incendium urbis &
oppreffionern reipublic® ita fjeiebat, ut confpirationem
inire fce lefliill ni am, hac de re exiequenda, baud verere-
tur. Af amorem Iihertatis confervandse, prse aliis, tum
declaravlt Cicero. Etenim, quam impius conatus erat Ca- tilince, tam excellens virtus ac facundia TuIIiana ernicuit.
Hinc, furia vel globo iflo eonfpirationis fublato, faélum eft, ut grati® publice fint Ciceroni aéfae, fupplicationes-
que decretae additusque titulus: Pater Patriae, quod pr®- conium anfea rvemini ab Romanis tributum eife conftaf.
Veilejus reéf iffime : b) SAcero, ut vita clavus, ita in^enio
maximus, qui effecit, ne, quorum arma viceramus, eorum
ingenio vinceremur; ConfuL Sergii Catilime Lentulique & Ce- tbegi & aliorum utriusque ordinis virorum conjurationem ftngulari vir tute, conftantia, vigilantia, curaque aperiiit.
a) Libr. XLV. cap. 24. b) Ltbr. II. c, 34.
-
,
