JONAS HALLEN

N0B1LIBUS

in svio-gothia

LITTERATIS,

SECT. I. SPECIM. I.

VEN. AMPL. FAC. PHIL. UPS.

PROPONENT

JONAS HALLEN

HIST. DOCENS _,

ET

Herman Didrik Hasenkampff,

Ν OBILIS.

IN AUD. GUST. MAJ» ANTE MERID. D. IB DEC. 1778·

UPS ALIvT,

ΆρUD Joh. Edman^j direct. et reg. acad. typogr.

&AE R:AEm

SUMMTE FIDEI VJRO

REGIS REGNIQUE SVIO-GOTHICI

SENATORI,

REGIME ACADEMGR UPSALIENSIS

CANCELLARIO,

REGIORUM ORDINUM

EQUITI ^ET COMMENDATORI,

ILLUSTRISSIMO EXCELLENTISSIMOQUE

COMITI

AC

DOMINO

CAROLO

R UD EN SCH Ö L D»

SACRUMt

Candide _{Le&or !}

J^obiles Scecia, qui fuis Scriptis Jui

apudpaß^eros memo·

tiam confervarunt, _{quosque per Nobiles Litteratos heic}

volumus intelie_clos, </&/// celebretndos nobisJumfimus3 nulli dubi-

taremus, quin nobile hoc _{Argumentum Tuom}Jibi _grutiom coli*

ciliaiet,fi ingrata imbecillitatis _noßra confcientia eidcm åifiic pertraclando minus nos argueret impores. Interim tornen mitio-

rem Tuam non pojfumus non nobis polliceri cenfur_{am, quum} per invia mcdii avi luflra femper impeditum _{eße it}er, ideoque

errorem facilcm cfbenigna venia hautindignum, Te fugere ne-

queat. Dum ad recentiora pervenerimus tempora defiderio Tuo magis forte nobis contingat fatisfaceve. Corrigentur autem, ubi meliora fuerimus edocii, β _qua depvehendantur minus rette adlata, quemadmodum etiam, cui _{grave non} fuerit,

fti ulteriorem argumenti bujusce illußratiouem fpe&a- verintj liberaliter nobiscum _communisare

5 noßrum erit _gra-

tifjimum publice declarare animum.

DE

NOBJLIBUS

IN SVIO-GOTHIA

LITTERATIS.

COMMENTATIO HISTORICO-CRITICA,

SECTIO PRIMA

DE

NOBILIBUS LITTERATIS

ANTE TEMPORA

GUSTAVI PRIML

§.

i.

Quseftionem

^tatis Sveciae-, incer

^de origlrie Hiiloriae & primordiis noftras Scripto- Nobill-

res multurn agitatarn,

nOftram jam nön fa-

'cienres, obiervamus taiitum,

quod

num Jarli &

Herferi communi nomine Τψητηαη five

Tignarman

adpellati, qui

pro

antiquiffimis, quos

novimus, Svecias

Nobilibus haberi debent #), di-

gnijatem

fuam hereditaris jure in filios traristule·

rint, nec ne, quum monumentorum

penuria certo

Α

defi«

a) Vid. Generoi.

Cancell. Confiliar. LAGERBRING

Sv. Hift. T. I. p. p. 184. 372· 482,

t Nobiles Svio-Gothic Litterath

definiri nequeat, fciri ncc poffic an ad

nobilitätem,

proprie dictam, fuprema hsec dignitas debeat refer-

ri b). Si juxta conferimus quid in aiiis Eurcpae re·

gnis in uiu fueric, reperiemus temporibus medii

vi omne feudorum> & fic (ine dubio nobilitatis, vel quomodocumque adpelletur, jus, initio fuiffe terriporarium ^, nec ad heredes pertinuiffe, nifi & il-

li eamdem Regi prseftarent operam atque illorum

parentes, idque praefercirn in bellis & negotiis mi-

litaribus. Etenim beliicse, ^qua fola barbaris his fse- cults in pretio erat, glorias, nobilitatis dignkatem fuos debere natales praeter alia ipia nobilium iniignia tiomi·

naque fatis fuperque indicanc. Tradhi autem temporis partim ob R gum'induigentiam, partim belli Ducum

aliorumve Minilirorum praivalidam potentiarn ^ortas funt dignkateshcreditariae, qu® hereditaris etiam pri·

manafacile prvebere potuerunt nobilitatis oceaflonam.

Pari modo in Svecia faOorn fuiUe fufpic.ari li¬

cet, quam Sc

åritiquitus

& medto asvo imperium

feudale in Septemtrione, haut iere aliter au ua in aliis

Europas regnis, viguerit, unde

STURLiÉSONiUS

in Edda Upialienfi dicit Herferos idern firffe ae in Dania Lendirmccn, in Germania Greif^ar Sc in An-

giia

Bdrunar

c\ Sed quo tempore coeperit in Sve¬

cia nobilitas hereditaria dicere tarnen nemo potefl.

Diftln&io hominum in fralfe & ofralfi ante abo?i-

tam iervitutem non ni(i ingenuos & iervos refpi.

cit, b) Cord. Generof. Cancell. Coriüiiar. Sc Equie. Au-

rat. IHRE in Glodar. Sviogofh. T. t ρ, $.

c) Vid. IHRE in Gloilar, Sviogotb. Ί\ L p. g6i.,

Sectio L

cit, adeo ut

nihil inde concludere llceat ä) Etf qui

pofl: tempora

MAGNi BIRGERI nomina dabant mi-

litis, ea conditione, ut exorco hello

fuis equis ple¬

na armstura mererent, atque ita prsdia

fua

a cen·

iu immunia redderenc, quique fpeciatim

tjåna fralfi

& frtclfisrntfn

dicebantur,

dignitatem

iuam ad

po-

fteros non alio jure transtulerunt, niii &

hi

eidem

oneri per facultates pares eiTenc; ^nam

fecus fi effet

ad

cla&m

Bondonum redibant e). Quum autem fub famiiia Folkungica id iummo

nifu

ageretur, ut fervitus in orbe Sviogothico toHeretur, quo

fine

BIRGERUS JARLUS iervos

deditios

primum pro- hibuit /;,"tandernque polt annum 1335*

omnis ier-

vitusin deivetudinem venitg), fenfim quoque dilcri-

men illud iibercatis, quod a hece populi primores ci«

v-es huc usque diitinxerat, evanefceret.

"Deinde

quum

A ² "ci-

d) IHRE GlolT Sviog. Ϊ. 10.

e) IHRE Glo II. Syiog. 1. c.

con£

LandsL. Kong. Ε

c. 21. ibidem citat.

f) Öitgotha Lag.

Årfd.

B. c. 11.

Nu

ma

egh

warf

jord

aller annat godz giwa undan rattom arwoimJwa [um för

war i lagbwr. "ok ^e fik til gjåfthrsls gifva, thy at thet ''gaf Byrghir Jarl af\ Hujus rei non meminit Generös.

Canceiiar. Confiiiar. LÄGERBRING cum reliquam BIR¬

GERI JARLI _operam in Legibus .Sveds

emendandis

laudat Sv. Hift. II. 437.

q) Sancivit MAGNUS ERICI Α. 1335.

neminem

Chriftiano _{patre aut} matre natum iervum aut iervam es-

ie debere, aut nomen hoc portare. Vid. MAGNUS Ε-

RIKSONS ftadga ^ap. HADORF, ad calcem

Juris Birc.

4

Mobiles Svio

^-

Gothic Litterar

i

"cives origmarii, verba Tunt

illuftris fHRil b)

novos

"hos homines; & levia nuper mancipii alto fuper-

"cilio defpicerent, jodum reputarunc Principes, ut

"felicior nafcendi fors fuo honore non defraudare-

"tur, & ideo ^non tantumequites auratos & armigeros

"crearunt, fed etiam ordinem ingenuorum rnulcoma-

"jori honore dignahantur, quam ceteros ad pileum

"vocatos 9 qui fralsgifne adpeliabantur, qnique, ii-

"cet jure civium _uterencur, infra tarnen ilSos Ion·

"giffime poiiti erant. — Et haec prima nobilitatis ^in·

"croducendae femina in Sviogothico orbe hiiile reor.

Novimus _prasterea, quod cum omnis

fere

Euro¬

pa in orientem ad terram, quam vocant

fan&am,

^re-

cuperandam fummo ardore cortffüxic, dignitas ^e- queftris ^non primum quidem

inftkui, fed

tarnen in maximo per Europam honore ac

fplendore

eile coepfc, quod Regibus Folkungicis, quorum exte-

ros orbi Sviogothico ritus obtrudendi prurirum ne¬

mo non novit, occaiionem facile praebere pötuit, drdinem etiam in Sveciam introducendi equeftrem, qui

fenfim adeo

eminuic, ut

nobilitatis

quoque he«

reditariai cauiia facilefuerit. Credere quidem conve- nit, quasdam familias nobiles ad

majorem adfcendere

antiquitatem , paternamque dignitatem ^ante ea quo¬

que tempora,

liberis

in feptemtrione

fuifle fervatam

conftac /'); fed an perpetuo hereditates

jure

factum

id

b) Gloflar. Sviogoth. T. I. ^p. 9.

i) Sic cum Rex Norvegias

OLÄVUS

TRYGGWA- SONIUS ERLINGO SCIALGIO Jarlihonores-ac digni

tatem ofFerret,, refpondit ERLINGUS, fuos confangvi.

Seffiio L ^S id fuerit, an vero

fuis meritis

patrum

adfecuti fint

fil ii bonores, ad

liquidum perduci nequit.

Dum autem de meritis

Nobiiium Svecanorom

in rem litterariam iuquirere

voluerimus, longius

quam

ad feculum decimum tertium eo minus regre-

di licet, quod vix

uila Svecorum Scripta his tem·

poribus

noverimus anciquiora. Quinam autem ex

illis, qui

pofiea litteris inclaruerinc, ad claflem no¬

biiium fint referendi, media rerace,

&

ante tem¬

pora

GUSTAV! primi, adcurate determinare ad-

modum eft difficile»

Plurimos atilicorum militiirque

addiOronim ho-

minum nobiles fuiffe credere

fas eft; hi

autem,

fi

ternporibus

medii

as

vi ta'es fuerint, quales in Prolego-

menis ad Kevelationes S.

BIRGlTTiE depinguntur,,

tam litteris, quam omnibus

aliis operibus ieriis·

pa-

rum iane fuerunt idonei.

ka

^autem

ibi Salvator

introducicur ilios adcufimsi Sed nunc

tiomines regni

Svccia,fpecialiter i

Hud hominum

genus,

quod. curia*

le, feu

militäre dicitur,

peccant

ficut ante diabo-

lus

·peccavit, fuperbiunt enim de-pulcris corporibus,

qua eis

de di, divitias amhiunty qucis eis dar c nolui,

abominabih concupifcentin βc

dtffiuunt,

ut

β eis pojfl-

bile ej]et,

magis

me

occiderent

^quam

voluptatibus Juis

. A ₃ care-

neos non alio, quam Herferorum

nomine

notos

fuifte.*

nec fe his jnfignioretn cnpere

titulum. "|)a bauj) Kon-

9 sur st gefa Erltngi

Jarldom, Erljngur feigir fwa, Her-

"far hafa verit frjendur minir ^, wii eg ecke hafa

nafn

"haerra enn Heims kringla T. I. p..28*·

confi. LA¬

GERBRING Sv. Hiil. I. 377-

i Mobiles Svio-Gothia Litterati.

garere vellent, cetera. Ex ordine autern ecclefiafti

eo prsfertim quaerendi funt medii xvi nobiles Ht- teraci, ii quidem & io!i fere, _qui facra adminiftra··

rent, licteris invigilarunt, & generis ac nobiiitatis

ratio in muneribus iacris erogandis habita fuit A)*

Quoniam etiam in nionaileriis eruditio, qiialiscum-

que demum iueric, viguit, unde Monachis in pri-

mis Wisbyeniibus & Wadfteneniibus, multum debet Hidoria Patria, iimulque novbnius, haut paucos no»

büi procreatos fangvme vicam nionaiticsm optaife,

Nobdium Litteratorum numerus hinc quoque auge- ri poiiet, ii cujuscumque in licteris merita indsga-

ri daretur. Quos nofle nobis Jicuit ferie chronoio

gica, quantum fieri poreft, proieremus,

cnjuscumque

demum iuerint ordinis, fexus aut dignitads.

§. IL

to

STENARUS,

qui fingulari do&rinas laude

rus' celebratur, quique primus, quantum quidem con¬

to, in Svecia foic Fhiluiophibe Magiiter, primum facile obtineret locüm, ii turn qux iuerint illius in

rem iiccerariam merica feiri poiTet, turn inde ad no·

bilitatem ejus concludere liceret, quod in illuftri poiitus

fuerit loco

& ^regnante Rege

ÉRICO

^blaeio

fena.

k) In Statutis JaCOBI ulfonis de a. 1474, puiicb

xviii ita Sajicitur: In affeeutione beneficiorum dignitatum

nobiles ^ac graduatos ^ac etiim innatos, ceteris pavibus, volu«

mus aliis anteferri. vid. NETTELJBLADTS Schwedifche

Bibiioth. Zweites Stück, _p. 183.

Sectio L _f fenatorio Iüh&üs fit ^manere ä). Alii autern hujue Regis Confiliario

majore

jure locum heic

adfignarnusj

iESKILLUM loauor Legiferum Weilrogothiae, raris-

iimi i'uo _tempore ingenii virum, tantaque iitterarum peritia infignem, ut vel Clericis eruditione aequipa-

randiis in antiquo Legiferorum Weftrogothix Elen-

cho dicatuc

JiSKILLUS hic Legifer, iHuilri familia Folk- _jBlßil- ungica oriuridos, patre MAGNO Benedikt fiho Min· _jus.

mfkuld ^a Bjålbo, matre Ingride Vifv a filia fortade

Sunonis Sijk, quem ex domo regia Sverkeridarum Genealogiftse deducunt b)} Leges LUMBERI aliorumque ^, nec non

uciles

provinchg fu$ confve·

tudines adcaratius indagavit, easque magna induftria

colle-

a) Vid. LAGERBRING Sv. Ulft. Ii. gqo. Si idenci

eil STENARUS, qui Epifcopus fuit Scareofis, dubro

caret üluoi inter nobile« eile numerandurn, _{qui m} St in

BP.YNOi.FI Chronic Rfaythm* Epifcoporum ScarenL af fr ib^orenßecbt dicarnr, St ipfe Rex ER1CUS Baibus eom- dem fimrd fuiife teiletur cognafum. Vid. BENZELIl

Monum, Fcclefiail. _{ρ. η$} St 229. Sed in liftens ERIC!

Bulbi dar. _1223, St ex CollecTionis Diplomaticae Örnhjel··

mian« Tomo V1 f. in Syilog. Chartar, ad calcem DilTer-

tationis Comuis FRÖLICH de Antiquis Weflrogothiae Legiftris N:o 1, editis, Magiftev STENARUS, qui inter

alios Regis ERIC1 Confiiiarios n'umeratur, non Regis

eognatus diciror, quod tarnen de KANUTO Holmgevi

fiüo Sc KANUTO Chriftinas filio ibidem additur.

b) PERINGSKÖLDS Ättartal ρ.. 97. conf. Didertat.

de Antiqois Weftrögothiae Legiferis Comitis FRÖLICH.

PraeL RABENIO. _p. 63. & DALIN S. Hifl. IJ, 197, not,tt

g Nobiles

Sv

lo-

Gothic Litterati.

colJe&as in ufum revocavic. Audiamus vitam ejus,

quam vecus

aucfor Elenchi Legiferorum Weftrogo-

thias hifce comple&itur:

"Syuttandi

war

<e[kil Lagh-

"mather. Han fpurdthi

innurllikå

oc

iettådthi all

"Lums lagh oc annarår at nytra

jhåfd lanz ips

"for åldrig Sidthån han fan lanszins lagh, tha

fiu-

"xådthi han them med myklli

fnilli

oc fyaifhns

forfeo.

'Han war mårghå

våga

wål

fallin ^til thås walz. Han

"hafdi tha gjåff

af gudthi,

at

han atti fnilli mykllå fo-

"re adrum mannum. Han hafdthi oc clårkdom år-

"likån iemth godthom

clårkum

oc

iuir allå lot:e

"ftyrkti han

Wåifgotå

oc

therrå hofdhengiå. Han

^war

"Magnufår

fnn Minniikiolz aff Biålbo. Han

war

"mykin man

for hk,

t

i aldrå radthå

oc

råtrå, fwa

"at war iuir allå rikiffins hoffdhengise, Swa

fum

"naη war mykin for fie

til aldrå radthå fwa

war oc

"han godchur dråogår till

iwårdh

^oc

till aldrå takå

"i ifrid» Hwac ma iak nu mera af hanum hghiå,

•'utan thåtta: at fent fodthcs annar flikar mathår"

Codicem Legum

Weftrogothicarurn ad noilra

us-

que tempora

superftitem

^cura

Sc

opera

hujus 2E-»

SKILL1 reyifum Sc adornatum fuiife, huncque

noftrum non alium agnofcere

au&orem conclaht

au&or DifTertationis de Legiferis

Weitrogothiae,

cui fencentise nos libenter fubfcribimus, quum ha-

rum Legum

tabulas, quales

a

ST1ERNHIELMIO

editae funt, cum fubje&is Regum,

Epifcoporum

Sc

Legiferorum elenchis

^, uno

eodemque fere

tem¬

pore,

fcilicet

ante

medium faeculi decimi tertii,

conhgnatas fuifle,

^vero

videatur hmiilimum.

Rh

Seffiio I. 9 Bina ädhuc fuperfunt Diplomata

fignatura ·& fi.

gillo iESKILLl roborata,

alcerum dacum I2l8>

alceram 1223 c).

§. Iii.

JOHANNES ERENGISLONIS Epifcopus^w

Wexionenfis, qui circa inicium ixcali

decimi tertii

vixit, genere quidem materno,

nobili

erat

fangvine, 0

9

quum regiarn domum Danicam cognatione

adtinge·

ret, & quoniarn Kex CANUTUS filius

ERiCI San·

öi eumdem cognatum ftium

adpellaveric,

ut

tedis

eft Rev. Epifc.

RHYZELIUS

a),

haut

^perperam

fortafTe illum inter Sveciae Nobiles retulero. Quin

autem de litceris bene fuerit mericus eo minus du·

bicari poteft, quod antiquiflimum ^,

quod

in

Svecia

habemus , Scriptum latinurn ^, ejus

au&oritate fit

^ex·

aratum b). Sed an ipfe aiiquid fcripferic ignoramus.

B AN"·

c) Piura de .fåSKILLO legi poiTunt in Diilertat. lau-

data de Leg feris Weftrog. p. 61. fq.

a) Ep'.icopoicopia Sviog. p. 296.

b) S. Sigfrids lefverne år upfatc år 120 under Ko¬

nung Swerker Carlfons regering. Författarens namn vet

man intet; men efter alt urfeende år denna korta beråt-

telfe upfatt i Wexio, få ^at Småland torde med ikål kun¬

na fkryta af det förda latinika verk, fom i Sverite år förfärdigat. Fårmodeligen år det famma Legenda, fom Arkebiikop Benzelius låtit trycka i början af fina Mo-

numenta Ecclefiaflica, och torde man i anledning dår-

utaf med någon fåkerhet kunna iåja , at den förita lå- rofpån af Latinika verk intet år få illa ikrifven. LA¬

GERBRING Sv. Hilf. ΙΓ. 857. conf. Ii. 446. BENZEL.

Mon. Ecclefiaft. _p.229. Annotat,inVaftoy,Vit.Aquil.p.77.

lo Mobiles Svio*Gothic Litterati.

ANDREAS SUNONIS Archiepifcopus Lun~

denfis, qui obiit 1228, tantisque in ütteris & ecclefiam

meritis f'uir, ut iolus forte fit ex Scandinaviie Präs- lati's, qui infula Cardinali nituerit, infigne quidern in·

ter nohiles medii sevi Ücteraros obtinet locum _·, Ted

quum potius ad Danos quam Svecos Nobiies per- tineat, de illo loqui heic merito fuperiedemus c)., Alios nobili ortos loco Prselatos, queis sut pa-

rum aut nihil, qaantnm conßat, litcer« debent,

(icco prsetereuntes pede, ad Archipraepoiitum Up-

falienfem ANDREA Μ AND , & Eplfcopum Sca·

renfem BRYNOLEUM , communiterfantium adpel-

latufn properamus, quorum in rem iitterariaoi

xnerita ^non nacalium iplendore

deprehendirnus

leviora. In horum autem vitis enarrandis non

opus eft multis, quum hac in parte alii, de hiilo

ria patria viri meritiffimi, otium nobis

fecerint.

> §; iv.

"Andreas Migifter

ANDREAS AND

^,

Prxpofitus Up·

And. falienfis , nobili ortus profapia, fr. ter fuit Jfrseiis

Petri & Birgeri Legiferi patris S. Birgittas, ltis-

que modis litteras &

litteratos

hbi

devinxic. Gy-

mnafii, quod in gratiam Studioiorum Svccanornm

Lutetia: Parifiorum ereGum _{erat, non tantum per}

plnres ^annos fupremam geffic ^curam;

Ted

etiarn de

bonis fuis patrwionialibus domum quamdam emit Farißis, quam pro

fußentatione

pauperum

Sclola·

riu?n>

'' f) Videatur de illo 1. GRAMMITOra io de origine &

fiatu rei Litteraria; in Dania. _p. 470. LAGERBR. II. 854-

SeSiio I. ^II rium , Ρarißts ftudere volentium, pro

ecclefia

Upfa*

lienfi deputavit d). Teitamento luo anno 1316 fa-

Öö Choralibus ad templum Upfalienfe infuiam di-

£hirn Studenteholmen, ubi nunc eil moia fatinaria A-

cademis Upfalieniis, donavit. Haec eins in litte-

ras liberalicas, gratam ejus apud poileros memoriam

facere debuit, quod autem dies, quo ex vita migra-

verit, anniverfariis celebratus fuerit miffis, ftultitiae temporis, quo vixit, eil

adfcribendum.

Obiit ^au¬

tem 1317, die 13 Mardi ej. Scripfit

B 2 L

d) Verba funt auctoris Chronici de Archiepifcopis

& iacerdotibus ceteris eccleilce Upfalieniis, edit.a SCHEF-

FERO Upi. 1673. p. 120. & BENZEL. Μ. E. p. 37.

é) PERINGSK0LD Monum. Uileråk. pag. 190»

Ptochocomii Upialienfis exftructionem ^, Archiprtepofi-,

to Andrea tribuit NobiliiT. LAGERBRING Sv. Hift.

III. pag. 210. aucloritafe inductus Chronici Archiepi- icoporum ap. BENZELIUM in Mon. EccleC pag.

43. Sed ipie Andreas in teitamento iuo alium nominat

harum aedium fundatorem : confequenter, inquit, de hiis,

qua receperam ad ujus pmperum degentiuni in domo Dei

Upfaha rationemfacio ifto modo, Dominus MAGNUS JONS¬

SON primus findator pradicia domus Dei ad fuftentatio-

nem eorundem pauperum contuht unam flupam tres oras

terra in Ubby. Ηas aedes autem Andream noitrum ana·

pliaile patec ^exlaudato Chronico Archiepifcoporum, ubi

dicitur maximam illarum aedificaffe _partem, id quod

SCHEFFF.RUSpri dem contra MESSENIUM monuit,Chro¬

nic. Ärcbiepiic. Upi. p. 139. conf.j» Upialia Illuilrata Dis-

iert. Acad. Upial. 'edita p. 96, ubi h^c occurrunt AN¬

DRERE noitri verba: "Partem autem dicti fundi, ego

"Andreas Pracpofitus Upialienfis comparavi cum multo·

12 Nohiles Svio^-Gothic Litterati.

I. Confeföonem Catholicam, qua* tempore CeL SCHEFFERI _{Mfc. in} Bibiiotheca Upialienfi jQ,ad- fervata fuit, quam tarnen

indagare

nobis non ad-

huc contigir.

II. In

Legibus

_Uplandicis corrigendis ejus ketiam o- pera laudatur Regi BIRGERO in praefatione iis-

dem legibus praefixa.

$.

V.

Brynol

Synchronus huic fuit Epifcopus Scarenfis BRY-

fus,

nolfus

_{hujus nominis primus, vir iuo tempo-}

re laudaciffimus, unde de illo Chronicon Rhythmi-

cum Epifcoporum Scarenbum :

Lagmandzens fonn aff Weftergåttlandb,

lians tömere war therm helig Andh

Hann monde Bifcop Bryne11 heta

Allt Wefterguttlandh moridehonom bedren wetta.g) Confangvineus ejus ALGO Γ HUS VIAGWi pot-

ens Boro dicitur h), quo tituio apud medii am Scri-

ptores Optimates qnicumque, & praefertim prima-

rii Regiique Vafalii in imperiis fendalibus infigniri foient, ut hinc etiam ad nobilitatem ejus conclude-

re

'rum bonorum eieeroofinis & cooperatione pro fepfna-

£tn?a duabus msrris denariorum ab Ecclefia B. PETRl

"Upialiar complens conftwimis eandern domum de laterihus a'Anno Domini Millefimo CCC lecundo.

/) SCHFFFER! Svecia Litterata p. 7.

g) BEN7FLII Monum. Fcclefiaft. p. 76.

b) Vita BRYNOLFI p. 66 & 73. conf, LAGER- BRING III. 198.i

Seäio L 13 dere liceret» Sed prästerea

expresfis dicitur verbis

in vita ejus typis

vulgabj

ex

tamilia

^eum

fuifle Folk'

ungica, & fi quidem avuna

iratremqxre ipiius fcri·

ptorum nonnulii

STURE nominant i)

,

eodernque

fere ac Regni Gobern^tor

STENO STORE fenior

ufus eil iniigni; fieri potefl, ut

haec familia Sturccci

ilirps qusedam fuerit

familiae Foikungicae k\ Nacus

fult BRYNOLFÜS anno 1228, patre

ALGOTO

BRYNOLF!, Confiliario Regis

WALDEMAR!, Le-

pifero & totius Weftrogothiss Caoiraneo , naatre ve-

ro

MÅRETA,

THYRNERI

TRYTHIE Nencias

Lvgiteri forore /).

Adhuc ephebus

Lntetiam Panfiortim,

ut

hujus

B ₃ teruv

i) VitaBrynolf! p. 66. VASTOVIUS Vit.

AquiLp.78·

k) Conf LAG ER BRING Sv. Ffift: ^{ii. 606. 0.7.} III-

Ϊ91· 753' Bor. A-ii ex famiiia Gvipiorim eum fu*iTe ai*

firmant vid. DAUN Sv. Hifl. II. _274. Di Oerta t. de Le*

gife ?s Weilrogorhise r>. 80. (q.

/) Ν ^m hic THYRNERUS TRYTHA, feu CRYDA,

utnproenejus fcribitur in vira BRYNOLF! eclita, S.BRY¬

NOLF! avunculus vocatur , & in vira ejusdem 5ve;ica a TORKILLO Prcrpofito Scat enfi conferipta, nec adhuc e- dita, cujus cogmtionem Nob. Cancell. Confil. Regnique Hiiloriographo ΜAGNO von CEL8E nos dehere, fas eil

ut confiteamur, u.bi TYRNE GRYTA vocatur, ejusdem

vioderbroder audtt, adeo ut vana fit circa hane, nuilius

alias momenti rem, haeiitatio aucfcorum Hiiloriolae Lit-

terarite Poétarum in Weilrogothia Latinorum p. 8. Dis-

fertat. de Antiquis Weilrog. Legiferis ^p. 71. Perperam et·

iam THYRNE TRYTHA ALGOTHI focer adpellatur.

Nob. DALINIO S. Hill. Ii. _275.

i4 Nobiles Svio-Gothic Litterati. ^.

temporis mos fuit, dudiorum gratia miflus BRY·

NOLFUS noder, ibidem _{per annos} duodeviginti

licteris invigilavit, pod quod cempas primum fattas

ed Canonicus Scarenfis, deinde Decanus Lincopi- enfis, candemque 1278 Epifcopas Scarenfis m). C-

biit die 6 Febr. 1317. Herum experiencia, littera-

rum gloria fummaque meritorum laude BRYNOL-

FUM _quam maxime fuifTe iniignem ^, extra omnem dubitationis aleam pofitum ed; eumdern ^autem in

numerum fanftorum _numquam fuifTe relatum indu-

biis evicerunt argumentis Rev. Archiepifcoous BEN-

ZELIUS ri) & Nobii. LAGERBRING o), _{q lam-} quam nihilominus adhuc recentiores quidam aufto-

res contrariam addruendam duxerunt fententiam p\

Nodra autem in primis refert de Scriptis BRY-

NOLFI rationem reddere, quorum quae novimns, fequentia funt:

I. Csntus & Hydoriae de fpinea Chridi Corona.

Hujus confcribendi operis ea in vita BRYNOL- Fl, fuifle dicitur occafio, quod Rex Francis con- tulic

"ä m) Decretum eleftionis S:ti BRYNÜLPHI Epifcopi Scarenfis, ex originali editum exdac in Syllog. Cbartar.

ad calcem Diflertaf. fopius laudatas de Legiferis We»

drogothia\

71) Annotat. in Vadovk Vi?. Aquil. p. 64.

o) Sv. Hid. ΙΠ. 107.

p) Audores Hidoriolm Litterariae Poéta.um Wedro- gotbia? Latinorucn ^{p. 7} & 9. & Difle;tationis de Legife¬

ris Wedrogothice p. 76. Quod confénfu ALEXANDRI Papte VI. 1498 translatus fuit BRYNOLFUS, longe aliud ed, quam in numerum lan&orum referri iivacanomzari.

SeBio L

tulit Regi Sveciae ^veram & genuinam

quarodam

Γρϊ-

neam de fpinea Salvatons corona ^, quam vero Sve-

ciae Rex Epifcopo BRYNOLFO dono miiit, quiex ejus veneratione, verba flint veteris auctoris , i?

devotione plurimum ^alieBus, fecit novam hiftoriam

de eadem corona fpinea Dominik referens fe ad eccle*

Jiam Scar. eo quod omni anno ibidem in veneratio-

nem diBa fpinea Corona Domini eadem hißoria ca·

nitur fecundurn inßitutionem ipfius Br. Alibi au-

tem in eadem hac vita dicitur BRYNOLFUS a Re¬

ge Norvegiae

hane

fpineam dono accepifTe. Vero

etiam videtur fimiie hunc cantum hasque Hiftorias

intet* reliquias facras & ornamenta regalia a Rege

BIRGER O fnifTe corifervatas q3), ho die autem nec hoc BRYNOLFI _opus repericur, nec ejusdem

II. Hiftoria de beata Virgine MARIA.

III. Vita & Miracula S. HELENiEde Schedvi. _qu^

floruit circa annum 1160.

Blase quatuor le&iones profaicas & q u osdam hymnos metricos continet, ac tum in Officiis pro-

priis Patronorum regni

Svéciae

r) & Breviario Sca-

renit .*), tum etiam in DiiTerratione Rev. Scareniis

Epiicopi AND. FORSE1N1I de Schedwia Weftrogo-

thias urbe, entiqua S. HELENiE fede?)5 typis vuh

gata exftatv

IV·<

f Vid. LAGERBRING Sv. Hift. III. 211.. SCHEF-

PER Svec. Lift. p. 6.

rj pag. 25.

s) Fö). CCLXXIV. Edit. Norimb, 1498··

t) Ρ. II. p. 59 fq. upf. 1736.

Iβ Nobiles Svio^·Gothic Litterati.

IV .Vita S. iESKILLI. Epiicopi Strengnefeniis ,quam ex-vetufto Codice Mfto Biblioth. Acad. Upial.

N. _ij* edidic aecerni in Hiftoriam Sviogothicam

meriti ERICUS BENZELIUS u).

V. Epiftoia ad Clericos Scarenfis

dioecereos de de-

cimis & juribus Epifcopalibus, vernaculo

ferrno«

ne, qua; typis edita exftat in calce Codicis Le·

gum Weftrogothicarum.

NOTAS in Tra&atum de poenitentia, qui in

codice Mfto Biblioth. Acad. Upfa!. N. 36. in 4:0

"habetur, BRYNOLFO quoqne noftro adlcribunc

SCHEFFERUS v) & von STIERNMAN ar);

fed

vero in Codicem hone adcuratiori introfpicienti o- ciilo facile patebit rem longe aliter

eile

comparatam.

In primo Codicis hujus

froncispicio

vetus

adnocatio,

quae eft brevis inftar contentornm elenchi,

h*ec exftat:

De penitentiis

Notule Brynniulphi

Scarenf.

Statuta Generalis ecclefte Scarenf.

Geita trium Regum,

& tam ex hac adnotatione, quam qtiod in ipfo Co·

dice traShtum de penitentiis alius tra&atus, qui in-

icrihitur: Notule Brynnolphi

ecclefie

fcarenfis, fub- fequitur, iis, qui codicem

hunc

inipexerunt, Ene

dubio in mencem venit has notuias pracedentem

t ra·

u) Monura. Ecclei. p. 29.

v) Svec. Litterata p. 6.

x) Tal om Wetenikapernas tilftånd i Sverige p. 36,

conf. Lagerbring sv. Hift. iii. 212.

SeBio L

tra&atum refpicere, quum tamen eumdem ^{nc gry} quidsm tangant.

VI. Etenirn has Notnlse BRYNOLFI, Statuta quae- dam iunt eccleiiaffica, _quas de caerimoniis & id

genus

aliis rebus facris

agunt,

eademque

fine

dubio, quae piuribus in vita BRYNOLFI memo·

rantur, quseque deperdita iuipicatur illuilris LA¬

GERBRING y). Ipfaautem etiam funt, fi varian-

tes quasdant le&iones & nullius momenti diser©·

pandas exceperis, quae in Breviario Scarensi z)9

fub tituio: incipit notula beatiBrynnolpbiquondam

' Epifcopi fcare?isis9 typis vulgata comparent.

Quum autem

Liber hic impreffus haut fere

facilius ofFenditur,) quam ipfe Codex manufcriptus ^, cogitavimus qtiidem

hgcflatuta

integra heic cde-

re, in primis jquum ritibus medii aevi facris lucis quidpiam

eadern

foeneratura {peraverit Nob. LA¬

GER BRING a)\ fed ut operse fuisfet pretium val¬

de veremur. Prima tamen & ultima adferemus

pun£U, ut

inde de

toto

opuscalo poffit judicari,

"Notule Erynolphi eccleiie Scarenfis.

''Notandum quod per totum annum officium tam

"diei quam

no&is ad

horas

faciendum

eil de tempore

"nid in feitis fancforum & _per o&avas & in ofta-

"vis eorum & b) in fabbathis quando de beata vir·

'

gine agicur.

Qaando igicur fuerit de

tempore pt-

C fcha-

y) Sv. Hilf. IIT. 197 Sc ^212/

%) Edit. Norimb. <498. λ) L. c.

h) Impreff niji\

18 Nohiles Svlo- Gothice LitUrati.

"fchali faciendum Omnibus dominicis extra tempus

"pafchale faciende ^c)\ funt novem le&iones in ma-

"tutirris. In

pfofeftis

aueem diebus per totuxn an·

"num fianc tantum tres leäiones d).

Sequuntur

De Oinelia, De Divifione hyftorie, De Ome-

Iiis poft hyftoriam Deus omnium occurrentibus, De Feftivitatibus, De Concomitancia feftivitatum ^, De Transiatione feitivicatum _, De Fefto rrium le£tio-

num, De Fefto fimpiici, De Fefto femiduplici,

De Fefto dupHci, De Ottavis fanctorum, Quomo-

do per Ottavas agatur c), De Memoriis, De Ordi-

ne memoriarum. De Matutinis poft completorium3

De Requirendis in communi,

"De vigiliis

"Vigilie ^novem le£tionum cum de fan£tis non a-

"gitur die fubfequenti (ingulis diebus dominicis di*

"cantur in choro. Feria fecunda placebo, feria ter*

"cia primus no£turnus, feria quarta fecundus no-

"£turnus, feria quinta tereius no£turnus, feria fsx-

"ta laudes. Memoria hyftorie dominicalis preter

"refponforium in vefperis in omnibus aliis obfervata.

"Excipicur ^tempus pafchale, in quo de vigilia nihil

"'agitur,

nift forte propter aliquod fpeciaie

defun-

"cto- r) Abeft in imprefto Exemplari.

d) Abeft in imprefE

é) Abeft ha?c rubrica in imprefto Exemplari _quem- admodum etiam alias, quae inibi exftant, in Mfto iunt o~

naifl».

SeBio Ζ

5,£torum; De" prima '&

compietorio & horis

to·

"tam eil notaturn in colle&ario cetera in aruipho«

"nariis & libris officiorum.

"in fefto fimplici

femiduplici duplici & folen-

"ni non dicuntur

vigilie f)

^preterquam

in die

o-

"mnium ian&orum, ^com commemoraiio animarurri

"eric die ieqüenti

celebranda, Item quando

prima

*\iiei viiffa five Jumma dicatur pro

defiuiBis,

tunc

"prima

principalis colleBa fiat

pro

quiefcentibus

"in eccleßa, Jecunda pro

benefaäorihus, tercia fide-

''lium. Capitula: audivi vocem

de. Evangelium:

o-

*mne quod dat. Item

quotiens

nova

kyftoria impo·

"nitur tunc in horis habeantur capitula de domini-

"cali epißola alias de

fanBa trinitate gj.

i

vi

ISRAEL

ERLANDI

ordinis minorum

Jßfj·

menachus & Prior nionaiterii Sigthunenfis, non

r an l°

idem _autem, ISRAEL

ERLANDI (Angel;,

qui E«

pifcopus

fuic Arofieniis d). Monachum

aucem

hunc«

ce ex nobilitate exftitiiTe inde colligitur, quia ipfe

filiam quamdam HARALD!

ELGH nomine CHRL

C 2 STi-

/) Abeft. g) Hase in

impreilo exemplari partim

abfunt, partim fuperius &

alio ordine

occurrunt.

a) Id quod nobis certe

pleniiTime perivafit noilri

temporis Poiyhiflor LAGERBRING Sv.

Hift. III.

pag.

200-202. cord. tarnen von STIERNMAN

Tal

om Vemnikapernas tilftånd ^ρ. 85.

Dom, Lefleris CAROLl

GIJST. NORDIN Monumenta Sviogothica

Vetuilioris

scyi falfo meritoque iufpeåa p. 27.

Aiios.

2o Nobiles SviO' Gothic Litterati

STINAM fu-am adpellat confobrinam. Fuit nam-

que familia Elgorum nobiiitate elara, quod ipfe i-

terum ISRAEL ERLANDI in miraculis ERIC!

San&i b) innuic, dum di&am CHRISTINAM _ELGH nobilem puellam vocat c\ Quum pcaterea avuncu-

lum habueric FULCONÉM

Archiepifcopum

UpfaU'·

cn ein d), inde quoque generis iiüus clsritas adpa·

ret,

Quo

tempore vixeric ex li'o§llo, quem de mi¬

raculis Regis ERICI feripiit, colligi poreft, dum i-

ta loquitur; 'Ya&um eil ^autem hoc miracuium an-

"no Domini Mccc o&avo, hoc mihi fratri Ifraeli, &

"pluribus fide dignis aliis pärer pueri fideliter enar-

"ravic e). Compofuit autem hunc iibeilum 1314,

ut inferius dicetur. Duo hujus icripta habemus:

I. Vitam fan£H ERICI Regis Sveci«, quam primus

edidit notisque illuftrayic JOANNES SCHEFFE- RUS Argentoratcnfts /).

II. Mirscula beati ERICI Regis & Mnrtiris ab eo-

dem laudato Cel. SCHEFFERO fimul edita.

Pri·

b) Vid, SCHEFFERUS in prasfatione ad ISRAELIS ERLANDI Libellum de vita & miraculis iandi ERICI Svecite Regis.

c) Miracula beati ERICI c.VI. _{p. 125.}lfraélfiliusBrian-·

ii cum fcbolasLincopia jrequentaret, quartana febribus annis tribus dimidio laborabat. Cum autemgratia viRtandi _paren

tes de Oßgotbia rediifjet in Sveciatn, Fulco avunculus fuus bona

memoria tunc archidiaconus poftmodum Arcbtepifcopus Up- falenf. &c. Hinc etiam difeirous ISRAELEM noftrum a

prima juventute litteris invigilafle.

é) ρ. 173. Cap. 47.

/) Holmi» 1675.

Seffio I. si

Primum ISRAELIS ERLANDI opusculum pro

antiquiffima Sc optima vitas Regis ER1CI JEDVAR«

DI fiiii defcriptione habitum fuic, nec dubitavit quis-

quam quin eilet ISRAELIS noftri proprius foetus ^,

donec llluftris LAGEEBRING aiiam Regis ERIC!

Senffz vitam, patrio exaratanj fermone, detexit, ^cu¬

jus tantum verilonem latinam, ^eamque parum ad-

curatam, nobis dediffe dicit ISRAELEM ERLAN¬

DI: "Det fyη es, inquit, vara utan motiågelfe at an·

"gen har Ifrael Erlandi ofverfatt denna beråttelfe

"på latin J eller ock år denna beråttelfe forfvenikad

"af Ifraéi Erlandi, hvilket fenare dock få mycket

"mindre kan _antagas, fom fvenlka, beråctelfen år

"enfaldigare och jämnare ån den Istinika och Iirael

"Erlandi på åtikilliga ftållen, genom en

ilags

pryd-

"nad , fom han fekt i Latinfka fpråket, afvikit från

"egenteliga meningen Hinc in confcribenda Hiftoria fua Svecana, _opus, fupra noftras fane lau-

des longe pofitum, hunc, quem detexit, audtorem,

Svethice fcribentem, tamquam adcuratiffimum vit«

Regis REICI Sanäi Scriptorem potiffimum fequen·.

dum duxit vir illuftris, in primis, quum ubi a Sve¬

cana narratione difcrepet ISRAEL ERLANDI res minus convenire videatur.

Sic _quum de expedicione S. ERICI adverfus

Fennos doquitur ISRAEL ERLANDI incuris in

vertendo Svecano audtore illum adcufat Nob. LA.

C ₃ GER.

g) Sv. HiÄ. IL

%% Nobiles Svio- Gothic Litt^erati,

GERBRING, quod hoßes

populi Svecani Feniios

ad»

pdiaveric, quum tarnen nec Svecus

aubtor

inimici-

tiarum Sviones inter Sc Fennos mentionem injece- ric, nec fortaffe jure dici poffic Fennos Sveciam in»

feltaße. "Det kan ock vara, inquic, ac Finnarne

"underftundom med rofvande befvårat Svenika ku*

"fterna, fom åtikillige nyare Hiftorie Skrifvare vid

"handen gifvit, taft det år troligare, at de, ibm ^et

"folk, hviiket leide uti fit naturliga frihets tilftånd

"utan något äregirigt och

tiltagfet

hufvud, intet får·

"deles oroat lina grannar» Man kan likväl anfe de

"nyares föregifvande fom en gaofka fannolik gifs*

"ning, ehuruvål de åldfte handlingar intet nåmnä

"därom. Et infta: och ehuru flor Konung ERIC

"annars var kunde han intet finna orättfärdigheten

"af ett krig, fom endaft for religionens ikull påfo-

"res. "Codex Bildftenianus', (lic enim adpeilat Co-

"dicem ubi Svecus au&or reperitur), fom jag hår

"följer ^, fåforn det åldfta document, talar intet om

"någon gjord ofred af Finnarne. Hans ord kunna

"ofvervågas : Sidhan

fom

miforfl

fagdhom

^at kirkian

"war bygdh ok rikit mal Skipat amot raantronne oc

"finsfolks owinum thafamnadhe han faman hår. Det-

"ta år af Ilrael Erlandi i ålunda ofverfatc §. 6. p. 7,

"Poftremo vero ut fupra diximus, aedificata eccle-

"fia, ordinato regno ad inimicos fidci & hoftes po-

"puli fui manum convertens, coadunato exercitu

c- Denna mening år aldeles ftridande med gam- 5!!a Författarens ord, ^ty folkets ^ovänner, fom hår

"omtalas, åro inga andra ån

inhåmika

våldsvår-

"kare,

SeStio I, _*3

"kare, och var riket redan fredat fér dem då ^fin«

"ika fålttogec utrullades b)".

An vero id vitio vertendum fit ISRAéLI no-

ftro, quod hoifilitatis Fennorum adverfus Svecos meminerit, & an inde jure petatur argumentum quod

Svecica narratio fit nntiquior & ipfum archetypum ^f

rationes quasdam adefie crediderim dubitandi. Ece- nim totalia adfunc teftimonia de Fennorum adverfus Svecos incurfibus, ut au&oris Svethice fcribentis _po·

tius mihi videatur au&oritatem minuere, quam au«

gere, quod hane rem omiferit. Nam fi varias alias,

quas de vita & rebus geftis San&i ERICI habemus narrationes, confulueris, de hac ^{re tantum non o-}

mnes confentire videbis. Sic in Breviario Otbinienfi

i): 'poßremo, dicitur, ad fidei & regni hoftium ^ex- pngnationem fe totum convertens mißt\manmn ad

forcia.

Qua1:

eadem verba etiam occurrunt in Brevi·

ari/s Scarenfi A), Arofienfi /), Lincopenß m)y & Up- falienfi n\ Et fi praeterea confideraveris populis Septemrrionis, dum adhuc gentiles erant, quam maxime in ufu fuifle finitimas regiones & gentes

-Φ con-

b) Sv, Hifl. Ii. ^154, 15f.

i) Apud LANGEBEK Scriptor. Rer. Dan. T. IV.

p. 606.

k) Edit. Norimberg. 1498. fol. CCXXX.

I) Le£l. II. fol. _63. edit. Bafii. 1513:]

m) Led. III. edif. Norimb. 1493.

72) Edit. Stockholm. 1496. Led:. II. in fefto transla- tionis, & le£t. V. dicitur ERICUS ian&us ad inimicos fi¬

dei & bofies populi fui ma η um conyercifle.