ERICI RATION

• F· & & Dissertatio philosophiga DE

PRINCIPiO

RATION IS

SUFFIC1ENT.IS,

quam,

Cum

_fitffragio

Ampliff

_Senat.

PbiL

Incl. Lycei Upfalienfis,

Sub MODERAMINE Achn Rever. _atq;

Celeberrimi

VIRI*

Mag.

ERICI

ALSTRIN,

Log & Metaph. Prof. Reg.

&

Ord»

Spe&abilis h. t. D ΕC A ΝI,

PRO GR ADU, Publice venülaridam

_fiflit

samuel

klintin,

SMOLANDUS.

In Audir. Guft. _{Maj. d. xx. Febr»}

A. O. R. MDCCXXXI. Tioris ante meriåiem confvetié.

S:m

R:M M:TIS

MAGNiE FIDEI

VIRO,

Patri

ac

Domino,

dn-

gustavo

iDOLPHO

hl/mhi.e»

S* S.

_Theologie

_DOCTORi

Cdeberrimo,

Indita? Dioscefeos WexionenfiS

EPISCOPO

Et Sacri

_Synedrii

_PR^ESUU

Graviflimo,

Gyrrm, & Scholar, per

Dioecefii

EPHORO

Adcuratiffimo ,

Jl

Atrocinium. Pariter. Ac, Spjendorcm»

Diflertationi. Mete. Tenui,

De.

Principio. Rationis. Suäiciei^is»

A, Reverendiffimo. Nomine, Tuo,

Matenas. _Optime,

Quod. Aufus, Fuerim» Cönciliarc,

Non, Sine,

Sufficienti, Ratione. Faßum. EiTc.

Confido.

Celebratiflimi. Etetiim. Nominis. Tui. Faata, Ut, Et.

Singularis, Illa, Gratia.

Qua.

Omnes. _{Imprimis. In. Apollinis,}

Gaftris. Militantes, Ampleßeris,

Non, Sinunt,

Te.

In» Gravtfiitno, Licet. Munere,

Qccupatiifimnm, Delicias. Mufarum, Faftidirc.

Gratiofa, _{Itaque, Manu. Sufcipe,}

Munus, _{Dignitate. Argument«.} Unice, AEftimandum.

Quod.

Ad. Favoris, Tui, Aram. DeponOi, Jubeat. Summum. Ntimen, Te. ReverendiiTimc,

ppmine.Epiicope.In. Patria:.Eccleiiae,Nobiliflunaecp.

Familia; Nec. Non. Clientum. Commijdttm

Et,Patrocinium,Quarn,diutinime, Vivere,AciFlorere»

REVERENDISSIMI NOMI¬

NIS TUI

Cultor icvotifßmusr SAMUEL KLINTS

Maie* ReP. _{aty AwpVißmo DOMINO} *}

Mag.

OLAO OSANDRO,

]

Dicecefeos Wexinneniis ARCHlP. & _{Tempil Cath.}

ARTIST»

laudatisfimo, " Nec non Ven. Coniiftorii

ADSESSORI PRIM A RIO)

PATRONO- _{ÉxoptatiiTimo.}

Admod. Revef. _atque Pr<ecUri]fimü Domiriis MAGISTRES* "1

Reg. Gymn. wexinneniis

Theolcg»

I

& Phil. LECTORIBllS

J

dexterrimis»

Ven. Conf. _{ADSESSORIB.itquiilimiS)} Promotoribus xtatem colcndis» v

Serena.. Ut. Soletis. Fronte» t

PATRONE c

Accipite. Hoc. Pii. *

_ Et. Grati. Animi. Pignüi·

Quod.

2

Vobis. Sacrum» EiTe. Voluit» t

Max. Rev, _atque

_{Praeclarifl»}

_s

Nominum Veftrorum j

c

>*. _<

Obfervantiffmus eulttf

Clarifjimo

Philofephia

Candidato,

λ Dn. SAMUELI

KLINTIN,

De st

Principio

Sujficientis

egregie

difpuranti.

legi

_{jliTertationem}

_Tuam

eru-Ji—*

ditam de

_Principio

_Ra*

nii,

tionü

Suffictentii,

dum

publice

• venulandam

fiftis,

illas

par¬

tes mihi tantum

reliftas

eile

duxi,

ut

publica

congratula-tione meum

qualemcunque

addamad_ρ

1

_au

iii

_{m, atquc quaη·} t· _{tum ex tuis}

iucceifibus

capi-f. am

gaudium,iignificem.

Am-pliffimus

quidem mihi

jam

aperitur

campus

in

tuas

ex-currendi

laudes,

_{atque tuas}

virtutes

_{praédicandi,}

_ied

_tUä,

Ϊ

quae

qmnibus

innotuit mode·

ftia,

_plane

_{Angularis,inlaudum}

_^

tuarum

praeconia adicendere

vetat. Ex animo

tibi

gratulor

eruditionem,

vitas

_morumque

fvavitatem,

_{fimulquefeliciter}

_k

exantlatos

labores

Academi·

Γ

cos. Voveo

infuper

_{, ut pr#<}

c

miis ftudiis

tuis

_digniflimis,

te,

Clarisfime

Domine

Gam

u

didate,

brevi

exornatum

vi'

deam.

c

animo proliktori quattl

*

calamo

_grtitulatur

^

ERIC GEORG.ROSENHOiU\ h

ere

lor

_Confpeftus

_{Traåationis.}

lue $. 1.Certitudinem_PrincipiorumThi*

ter

_iojophijt

_{jiftit,atque contrarias}

qttorun-rundam _{opiniones leviter}

_{perflringit♦}

Qu^nam

fint pbilofopbia

Prin·

.

cipia complexa, tndicat.

1S'

§. III. Principium

Rationisfitfficien·

ini i# _explicat.

vi· (v IV._Hißoriam&

occafionem

_prin«

exhibeis

§. V. ^ axiomate _Auguflirit: ag

eftjwe

cau[fa , tlluddifferre oftendit.

§. VI. Fatalem _{nece(fitatem ex hoc}

prmcipio non rede deduci monflrat.

^

§. VII. /# _qmbtis veritatibus locum

habeat,

§. VIII, Z)<?

_adplicatione

_principii

loquitur.

IX.

_fuificiens

_{ratio omni#}

«w rmw_{obtineri qveat, disqmrih}

Ρ ° S# 1.

_Ν.J.

ρ $. I.

ίί

c Ommunieorum Ii

fuffragio, qui ve*

ti

nerandam _fapien·

_i}

tiam

_profitentur,

_v

comprobatumeft,

e

talemefTePhilofo· e

phiam,

qualia

ejus

funt

principia,

η

Hisetenim, utpote

generaliffimis

η

conceptibus, fi incerti

quid

velob·

c

fcuri _infit,

_{philofophiam univer-}

_ρ

(am malum illud

_pervadet.

_Prin*

&

cipia igitur,

quibus inter

propoil·

ο

tiones, qua? in

philofophia

triplicis

i'

generis dantur,

ratione

modi

illa· Ρ

rum veritatem

cognofcendi,

prin·

f<

ceps locus adfignari

iolet,

ceu

per

®

fe _{veris, ea gaudere}

_debent

certi·

_«

tudine, ut mens humana, dumea

e

attente confiderat, de illorum ve·

Ρ

ritate dubitare _nequeat;

_Sc

_ut

_ali-

v

jarum

etjam

rerum

cognitio

ab

hi*

t!

-φ§ o _}

5ta

_dependeat,

_{utcognofci quidetn}

principia

poflint,

tion _{cognitis Iiis,} fed res non viciflim _{absque illis.}

Certitudo autem _principiorum fe-m licius aditrui _{nequic, quam Π na·}

/e* tiva eile ftatuanfur , non quod ab

;η· ipfo_ortu caiia fimul adilnt;_{fed quod}

□r, vi ac _{potentia inftru&a} fit mens,

;ft, ea absque alicujus informationen fo- eliciendi , cognito tantum

termi->ia« norum valore. Hinc _etjam notio-iis nes _{adpellantur communes; quiau}

ib· _{communiter, id eft plerumqueiC}

per fe nota? funt omnibus , 3Utcc

in» faltern facile _{poiTunt cognofei abu}

jfi. omnibus fana mente _{pra?ditis, &<c}

cis _{infuper attendentibus; licet forte"} [a. préjudiciis occupati, aut non at-u

n. tenti, eas _{ignorare poifint, autf£} ,er etjam _{negare a).} Hisce _{vero licet}

tj. firmiflime_{pofitis, plurirni tarnen.#}

ea exilitere, qui evidentifiima princi¬

pe. pia non tantum in dubium _vocare,

Ii- verum etjam omnem rerum certi-tudinem _{prorfus tollere conati iunt}

4 ? o

&). Seddudum

eruditis

meritasde*

derunt _{pcenas. Nec}

_aliud

quid·

quam

obtinebunt

rationem

corru·

ptam

eiTeobjiciendo,

quam

omni·

um rerum veritatem adäquate

ha¬

bennon

poiTe, quod ambabus

ipfis

"largimur.Quemadmodum

etenim

"velpertilionum

oculi caliganc

ad

"lucem diei sficmens animi noftri

"fepenumero

caligat ad

ea, qua

"efle debent manifeftifBmac). Ex*

inde tame-η non exfulat omnis fpes

veritatis obtinendae. ConceiTaeil

homini facultas _percipiendi,

_judi·

candi & ratiocinandi , una cum

vehementi fciendi_{adpetitu. Fruftra} ha?c a Summo Numine data notij funt. Si vero obtrudere velint,

mortales per _lapfum omnem

ratio

nem , ejusque in

naturalibus

icien

tiis ufumre&um amififTe;hoc

quid

aliud _{föret, quam proprio}

_confci·

entia? & _quotidiana?

_experientia

contradicere ? Quid _quod

_Apofto·

•m o _s:

jje.

in

ipfis gentilibus adferat:

τογνω-id* φανεξον εςιν ενIάύ]οΐς. ru.

O γάξ

θεός άν)οϊς

έφανέξωσε. 'Om· nj.

ενδέιαννν]αι

το

έξγον

τ£ νομζ γ^α-ka.

7ΐ]ον

εν τοις χ,αξδίαις αυτών, συμμα^-3fis ανιών

τής

συνειδήσεως , ^ με-^

7^2^

αλλήλων

των λογισμών χαΐηγο-a(j

f£j/7wi>,

$

κ)

απολογημένων

d). In lau-Qrj

dem

ifaque

&

defenfionem

omnis

a verse

philofophia?

,

ejusque

princi-7X<

piorum

, qua? natura nota funt,

^eS hoc

di&um

viri

Οεοπνεϋςχ

verget.

eil «) ut

loquitur

Plenderusin_phojpho·

idi' ?°philofophico , p. m. not. c. b) Lon·

um Kum corum catalogum exbibet _Cel.

Hu-ßr2 et tus in

Demonflrat.Evang.

p. %.pr£~

iILj fau c) verba funtphilofophi l. Metaph,

nt) c. \.

d)

Rom.i. i9 2o. if. r.2.15,

ί

.

5-

"·

ui(j

Non

major

incer

Achillem

&

fcj,

Ag3memnonem,magnosiIlosGr^-|tj^ corum

duces

,

quondam diffenius

fto· ' quam inter

diverfas

philofo-phorum feßas, de prlncipiisphilo

6 O

Tophis complexis fententiarum di- 1

vortia. Hinc _{etjam in omnibus I} fcienriis tot excitatae funt _{lites, ut 1}

iis _{conciliandis,} ne _{condliumqul·} I

dem _{philofophorum cecumcnicum}

₍

fufficeret. _{Quanta vero incommoda 1}

veritas inde

_pafta

_{fit, qui rem ae<}

₁

qua penficaverir lance, facile per-

i

fpicere poteft. Nobis jam noneft

É

ptopofitum, decertantes inter fe->

(

philofophos conciliare , neque

id

(

noftrarum eiTe virium cenfemus. * In genere autem obiervare ibfficit,

y{

bafin omnium veritatum , erjam

ί

inter _{prifcos philofophos, fuißej}

_j

principium illud architeäonicum, quod novo nomine contrad'täionti

!

adpelktur. Omnia etenim reliqua

3

eorum axiomata ad hoc revocari {

poßunt. Hoc etjam. principium

1

merito _{retinemus, quum iflo ca-}

_j

rere _prorfus

nequeamuspraefer-tim cum omnes veritates neceßa-rix ex hoc, _{tanquam genuinoSc ■}

immobili _fundamento,* _demonftra* *

•φ* ο l·®· 7 dj. ri

poffint. Si enim

oftendero,rem,"

)us propofitionem

&c.

eile

ejusmodi,"

ut ut aliter

conftituta,

aut

conce-"

uj, pra

involvat

contradi&ionenr.ne-"

Jrn

ceflitatem illius

evicero;

neque"

)Cja ukerius quisquam a me

poftula*"

χ4 verite).

Sed

quoniam

in

philoio-er.

phia,

praeter

vericates

neceiTarias^

eß

etjam contingentes

dari

omnes ^

concedunt

,

qui

non cum

fataliftis

j(j omnerr.

contingentiam

tollunt;

pa#

JS# tet

alio principio

opus

efle,

in

quo

.jf veritates

contingentes

fundari

pof-irIJ

funt. Veritates

namque

de

exl·*

gj

ftentia

rerum

finitarum omnium"

m

funt

ejusmodi,

ut

oftendi notu·"

rJ

poflit, (i

quis

aliter illas concipiat,"

ua

impingere

ilium in

prinpipiutiL/*

irl

contradiäionis.

Aliud itaque«»"

m

principium

quaeri

oportet,

a

quo*

a„

pendeat exiftentiae

certitudo.Sci·"

r,

licet id

oftendi poteftj ii

rem

all·"

-a. ter

conftitutam

iupponas,

eile all·"

&

quid

ii

ne

ratione

iufficiente

/),"

2{

Hinc

*e<ftiffime

arecentioribus

8 -Φ5 ο S-Φ·

lofophis,

principio veterum con· tradi&ionis: _impojjibile

_etiidemjimul

ejfe ér non

ejje,

adje&um eft prin*

cipiutn, quod rationis

fafficientk

vo<

catur, An autem in _philofophia

non _{pluribus quam hisce duobus}

principiis opus iit, de eo

jam

dis-quirere non lubet. Qui autem

ad

binarium hunc numerum omnia-i

principia reducunt, hoc nituntut-j

fundamento:

quamdiu veritates,

qux in philofophia occurrunt^,

duplicis effe generis , neceflarias

videlicet & _{contingentes ilatuitur,} ^tque has illis contrarie _oppoiitas

eile conftat, ex eodem _principio

easdem , qua tales, derivari non

pofle, luce meridiana clarius erit.

Utrumque hoc principium in

de·

rrionftrandis _{utriusque generis ve*} ritatibus locum obtinere

concedi-tur ; diverio tamen modo & t&'·

fpe&u. Nobis _{jam animus}

_eft»

Divina _{adfulgente gratia,}

_nonnullä

o _{>$*· 9}

Dn· geni! exercitandi

cauffa

,

publica?

yjjul iubjicere cenfurae. Te itaque, eru-in* dite Le&or, ut conatnini noftro

yo- Xavere digneris, officioferogamus.

hia _{e) vid. CehHulffing. cap. %. de prin·}

>us _{cip. contradifi. &rat.}

_{fufficlentis.§.}

_67*

Iis- _{j) conj,}

_idem

_{§. 68,} ad

a_. .

§·

"Ι.

\Zj Nihil eil (ine ratiomßfficiente, cur

es, potius Jit\ quam nonJtt Ita ie ha·*

bet _{principium noftrum. Singulae}

jas jam _{evolvendae erunt notiones, ut} ur, ab ajquivocationibus liberatse, no¬

tas ftro propofito evadattt _aptae, Ra·

)io tionk vocabulum in genere, philo*

on (ophis nobiüffimam anima? facuU •jt, tatem, _{qua homines a ceteris ani·}

je- mantibus _{diilinguuntur, denotat«}

re· Apud Rhetores probatiuncularnu

di< _{propofitioni iubje&atn fignificat.}

re« Piures hujus vocis fignificatuseffe

ft, non ignoramus, Ted hi (knt

pocio-illa res. Nobis heic ratioeft id,unde

in* _{intelligitur, finon afinito}* (altem

Ιο o

Infinito intelle&u , cur aliquid fit.

Scilicet ii _{aliquid efle ponitur,} po-tiendum _{etjam eil aliquid} ,

unde

intelligitur , cur

idem

potius

fit,

quam non fit. Aut enim

nihil

eft

fme ratione fufficiente, cur potius fit, quam non fit; aut

aliquid

eile

poteft

absque

ratione

fufficiente,

cur fit _{potius , quam non} fit.

Po-namus eiTe A fine ratione fuffici¬ ente, cur potius fit, quam

noniitv

Ergo nihil ponendum eft ,

unde

intelligatur, cur A fit.Admittitur

adeo A _{efle, propterea quod}

_nihil

eile fumitur: _{quod cum fit} abfur-dum , absque ratione

fufficiente

nihil _{eft, feu fi quidefle ponitun^,} admittendum _{etjam eft aliquid,} unde _{intelligatur, cur fit^).}

_Pari

modo_{fufficientisnotionem}

_explicare

juvabic. Sufficiens id dicitur ,

ad

quod, utaliquid

prüftet,

nihiiam-plius requiritur. Sic, propofitio

iufficienter dicitur _probata ,

quan-do _{conveniei\tiam}

_fubjedli

_& pne-dicati

€ O ti

dicati ratiocinando deducere potes. Pecunias ad arcem _fplendide

ex-ftruendam dicuntur fufficientes _,

quando ad id non pluresrequirun-tur. Terminus nihil idem _valet,

ac nulla _{res, nullum ens.}

Parti-culafine rerr.otivum o.btinet

figni-ficatnm, & cum _priore conjun&a

pofitioni aequipollet. Explicatis hac

ratione terminis noftrii _principii5 fenfus _{ejus talis eft: Omne}

ens,o-mnis _{fubftantia, omnis modus,aut}

per fe, aut per aliud habet,ex quo

inteiligi poteft , cur fit hoc 8c

non aliud _{ens, cur res hoc modo}

& non alio fit determinata.

g) Wolfius philofoph. prim. §. 70.

δ· iv.

Non heri aut nudius tertins _pri*

mum _{philoiophix hoc principium}

excogitatum invenimus , Ted ipfa

iua canitie venerabile eft. Ufür-pavit enim hoc Confucius, &

can-quam univerfaliterverum _agnovit*

exten-ν O

dit,

annotante Cel. Wolfio,in no·

tis ad orationem de Sinarum

phi-lofophia pra&ica. Imprimis vero

Syracufarum iliud decus

Archime-des , qui Geometrica, ac

Machi-riali, iideralique icientia celeber«

ritnusfuit, olim hoc _{principio u·}

fus eft. AfTeruit videlicetin _a?qub

ponderantibus fuis,fi libram utrin·

que oneraveris asqualiter, nullum

fequi praEpondium ; non enim^ adefle _{ratfonem, quarein hanepo·} tius _{partem inclinaret, quam in}

alteram, fiquidem eodemponaere

impellatur utrinque. Hoc

princi-pium,quod per tot fecula, qua-i a&um _{fignatum fepultum quafi}

ja-cuit, licet qua a&um exercitum

philofophis ignotum non fuerit,

orbi erudito redivivum exhibuit

yir ingeniofiiiimus Illuftris

Leib-nitius. Hic enim _{generaliter illud}

pronuntiare _{caspie principiurrL·,}

quod

Archimedes

ipecialiter uiur-,

$avit,

Vidit etenim (ut erathomo

meta-•ΊΗ ö

ij

metaphyficus,

hoceft, qui

argu¬

menta diftin&e folebat evolvere)

quemadmodum de eo Joquitun,

Bülfingerusjd undeargurrenti vis

pendebat , noji feqqi praecife ex

natura _{librae, fed in ratiocinio}

Ar-ehimedisevoluto _{contineriquidem} hanc _{majorem : ubi nulla eft ratio}

pra?pondii|,

ibi

nullum

eftprsepon-dium ; hanc vero propofitionem

iupponerepriorem& generaliorem

alreram , ubi nulla eft ratio alicujus

effe&us, ibi nec effe&us eft.

§. V.

Axioma _{Auguftini : Nihil fit}

fine caußh) quo etjam uii funt

Scho«

laftici, cum principio hoc

Leibni-tiano non _{prorfus coiticidere,}

be-ne monuit Wolfius. IFlud enini-* ad cauiTam efficientem _plerumque

reftringitur; hoc aütem ad omne Fere _{cauflfarum genus extenditur.} Illud _{docet, nifi caufla adlit}

efE-ciens,a&ionem non poile produci.

Hoc _{demonftrat, nihil eile} velfi-eri,

ι4 o

eri, ηίίι ratio adilt fuificiens, five

illa ratio efficiens ilt , five finalis,

iive formalis, feu movens iolum

& _{impeliens, verba funt} Celeber-rimi _Rydelii.

§. VI.

Jatn videamus, anpericulofum

illud, de fatali rerum neceffitate,

confe&arium, ex hoc _principio

neceiTario fiuat, ceu _plurimi com

tendunt, eam imprimis ab

caus-fam , quod determinantis rationis

principium aliquando adpelletur.

Hinc _{etjam Cel. Langnanien in-»}

Apologia diflertationis de abioluta

omnium qua? exiftunt neceflitate,

in Theodieea Leibnitii _aflerta,ita verba facit: _{πρώτον ψεΰίσς fy} (te-matis Leibnitiani iollicite

indaga-v* , illudque principium eile ra¬

tionis determinantis, alias _prin¬ cipium rationis fufficientis diétum

ailerui, quod fatalem &

abfolu-tam neceffitatem introducit. E· andern fententiam fovet Cel.

•Φϊ ο

ach. _{Langius, ut ceteros}

tacea-mus. Verum fontem fatalis

ne-cefliratis in _{fyftemate Leibniciano} Sc Wolfiano _{neutiquam eile}

prin-cipium rationis fufficientis , ied

mechanifmum _{univerialem, quem} Wolfius in mundum _introducit, demonftrat Strshlerus. Sed de hoc mechanifmo nos jam _non fu-mus folliciti. Id tantum

quaeri-mus, an necefiltare Sc

determi-nare unum & idem _femper

figni-ficent, & eodem modo

ufurpen-tur, _{quod negarnus.}

Determina-re eft terminos conilituere : vel

terminis &velut limitibus quibus-dam _{aliquiddefignare. Verbo:} de-terminare tantundem _{eft, ac illam} facere differentiam> _{quam aliquid} ab alio habere _{poteft , vel etjatiL.} habet. Neceifitare _{dupliciter apud}

metaphyficos imprimis fiimi,

ab-folute & _{hypothetice , notius eft} quam _{quod norifiimum. Scilicet}

fieceifture _{per fe, fine addito}

*6 -Φ? _ο

|φ-tum, valet abiolute neceflitareu

Et in hoc _{fignificatu ii fumuntne·} ceilitare 5 qui principium

rationis

determinantis _{pro fönte abfolutas} neceflitatis habent, quiqoe putant,

quod

id,quod determinat, etjam

ne-ceffttet._{Hypothecicaaliqua}

_neceill·

tas _principio

_{noftro tribui}

quidem

poteft. Itaut cum

Straehlero

dicere

liceat: _{quidquid determinat,}

illud

erjam necefiitat;

fed

non

abiolute,

Sicuti verum eft: quidquid

necefii·

tat, illud _femper determinat;

ied

non ftatim intrinfece ; & quidem cum repugnantia

ad

Ίο _non &

ali*

ter , quam fic determinare , qua?

determinatio unicitatem involvens

neceflicatem abfolutam conftituit.

Ceterum datur _{etjam determina*} tio _{libera, qua? ab inclinatione ac*}

curate eft diftinguenda _: fine _qua

diftin&ione , ut dicit Cel.RydeliuSj

difficillimurn eritverammentis hu¬

manas libertatem tuen. Plurafunt

confe&aria, qua? ex principio

hoc

elici-«Φ? Ο t?

eliciuntut4, utpote de natura

COfρό-)rü & eorurr» _motu, de monadibuS

feu indivifibibus mundi elerrtentis; üt 5c de _principio

_{indiscretionis}

_» fed brevitati litäntes * iila omitti*

tnus. Confulat erjam de his>cui

Volupe fuerit,

Celeberrimum

Ry*

delium in diifertatione de Novis a*

iiquot axiomatibus*

§.

VlL

Verbö _{(ignificavimus in}

_§♦*»

principium

hoc

in

utriusque

ge*

nerisveritatibus locum habere* ne-ceÜariis videlicet 8c

_{contingentibus.}

Quare

etjam

Biilfingerus Leibniti*

anürti hoc _{principium in principe} bm contradi&ionisre&e _{potuit re·} iolvere 8c ex illo deducere; non_* tarnen funt confundenda ; _neque-*

Contingentiam

exinde

tolli 8c

ne*

ceffita'tem rerum introduci ftatuen-dum eft. Hoc _iraquemodo

_diftinxic.

Principium

rationis

fufficientis

in.

äftu _{fignato refolvicur in}

_principio

i hm contradiåionis* fed _nonin

aåu

ι8 -Φ5 o i»

exercito. Sic, necefTariurn omnino

eft, ut ad a&ionem aliquam

iufci-pietidam adfit

fufficiens

aliqua

ratio,

fed illa ratio eapropter non

eft^ne·

ceflitansada&ionem, _Quare

_etjam

voluntasnunquam libera fua

deter«

minatione _{privaripoteft,quin}

_pofi·

tis omnibus _{adagendum requiiitis,} agere tamen & non agere queat,

agere hoc vel illud.

$. VIII.

Expofitis pro

inftituti

rationc breviter iis, quae ad principium-»

rite _{inteiligendum faciunt, de}

_ad·

plicatione &

ufu

ejus nonnulla

di-cenda erunt. Iliada nuci conare·

mur includere, fi _omnem ufurxi»

quem hoc principium

producit_i>

intra _{paucas hafce paginas com·}

prehendere vellemus.

Extendunt

etenim fefe _{ejus pomoeria per u·} niverfum _campum

_{philofophicum.}

Quodcunque igitur ens tibi ex·

plicandum fumieris, iive fuerit

Logicum,

metaphyficum,

cum vel morale, _ex hoc

princi-pio deducere poteris. Sollicite et> jam diftinguendum effe inter ra-tionem intrmfecam & extriniecam vult Straehlerus , quum ex

negle-öu _{hujus rei, Wolfium & Leib·} nidum, hinc inde in adplicadone

axiomatis _{hujus, erraffe oftendar.} Intrinfeca rado illi eft, qua? rei, de qua qua?ftio inftituitur, ineft.

Ex-trinfecam vocat _{eam, qua? extra} rem_{pofita eU.Non}

igiturargumen-tandüeffe docet: eft _{aliquid fine} ra-tione _{extrinfeca, ergo prorfus fi¬}

ne _{ratione fufficiente, vel, eft fine}

ratione intrinfeca, ergo fine omni

ratione» _{Quum etjam omnia}

vi-tia, _{qua? paralogifmum}

conftitu-nnt, circa _{principii adplicationem} committi _{queant, quomodo illa-»} vitanda _{fint, confulendi funt}

Dia-le<ftici. De cetero , obfervari me·

retur _{monitum illud generale cel·}

[eri,

_quod

legi poteft in-*

ΙΌ 4Φ3 Ο

cap. 3·

§·

LXXX.

de

principio

contradiåionis & racionis iuffici«

enus,

$. IX

ytövm

η

πώΊ<%

htéwt)

nihil dulcius eft , quam omniaj

fcire, vere ornnmo &

eleganter,)

Plato _{pranuntiavit.}

_Hinc

etjamu

homini a natura iciendi igniculiin«

fxri lunt, Qnare nullum non

lapi«

dem quoque movet, ut

ad

eximi·

,am rerum cun&arum Cognitionen!

pervenire quear,

Illam

cametl per*

feåion^m heic obtineri pofle, uC

ornnium rerum ratio fufRoiensha·

bpri _poflit ,

millus

dixerit.

Etj

quamvis

nihil fit

aut

fiät

fine

rati·

one iufficiente; illam tarnen in hoc

11itu, nudamrationem

confulendo,

Ii _{quis fernper eruere}

_fe

_poffe,

Tibi

perfvaferit,videat numne

rationetti

humanam nimium quantum eX|

tollat. _{Quod fi}

_{perpendereiit}

Inani

fejgeEft'u

turgidf, qui

fe

interdum

i

fcire _{putanc ea , quorum}

_nulla^

•φ* ο 11 )iö obtineri _{poteftfcientia,}

_{praecipwtia,'}

ci< in _{qua? ruunt,}

_facile

_evitarent.

_Si

etenim in vafto _{philoiophiae ocea*}

no _paulifper oberrare velimus,tot

χι, myfteriorum, tot natura?

miracu-Xj lorum voragines occurrent,

utvel

ζ, iagaciflimus obmutefcat, inque^

iu eorum indagatione fatifcat.

Tan-in« tum _{igicur abeft} , ut

(ufficienterri

pi·

rationem

in

omnibus

obtineri

ροίϊβ

ni· ftatuamus, ut eam potius in

plu-?m riniis latere nobis perfvafum

fit.

er* Sed heic

pedem figimus,

fide

viva

ut tenentes, nos longe perfe&iorem

ia· cognitionem , in illa demum

Aca-,Cj demiaconfecuturos eiTe, ubiquem

tri· ίϊ

_{όσότΓ,ξϋ}

_ξν

_{άύίγμαη}

jam

conrera-toc _plamur,

πρόσωπον

_προς

πρόσω*

do, ττον viiuri fumus.

■ ■ : . . w . ,f ■ · ■ ·· -·;ι'ι *-j - " 'V 'Λ.ίίνί !i;i .* ':r, _/*(; 8 fi.v -κ'mwi= j V ·· ' C ■· : "·.·" 1;· ". ·- Ί. ·'· ■ ■ 'trfti

iihuLv<il

? " " ' : _{'£&-U# ~i} « '·- ■ ' - ; · ■ - · fl.'i* . ;;,1 •rifcT i£J:*5 ;· _{g: r· g} Jfcii ρ i ■(·.■ ■ ·.: ·; r... r: ΓΪ to ■■ £'viv ! . c: ßiigfl :

Wj

; > l

|

?' _{V;, v'-tf}

•t·Dil· -:u aiuh <;Ui . nt&nvnl %

' ■ I ; rj ■■ _;r iv **·· v _{"l* " :v: .' '} , Uit ' « \ ■

rl^Cy"'

J

'

I •Wi;:- * .i . «J!L " i ; igt>i"·· Γ-1