METAPHRASIN SVECANAM.

D. D.

EXERCITATIONES PHILOLOGICÄ

IN

Μ Λ T T Η Εϊ ^'

EVANGELIUM,

EJÜSQUE,

METAPHRASIN SVECANAM.

QÜARUM,

ΡARTEM IV.

CONSENS. AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH.

IN REGIA AC ADE MIA UPSALIENSI,

pr/eside

Mag. JOHANNE

FLODERO,

Grjec. Lit« PROF. Keg„ et Ord.

PUBLICE FENT1LANDAM SLST1T

carolus forslind,

FAHLUNA DALEKARLUS.

IN AUD. CAROL.

MAj. DIE XXX.

MARTH,

ANNI MDCCLXV.

Heris Ante Meridiem Solitis.

UPSALI/E, _j

φ

Matth. CAPUT. II.

V. I.

TS

_©qvin

Jg 'I^o-S

refpondentem

ysvwi&ivTo?,) Particulam

habere folet

dg,

voculam

qu5C|fibi ali-

μεν)

quivis videt heic eile] συμπλεκτικών rrje Siotvcicts,primum hujus capitis veriiculum cumantegreili ultimo conjun- gentem: quomodo non raro accidere novimus,ut illam exprimentes Latinorum particula?, mtem> vero, oratio-

nis connexioni inferviant. Neque adeo a Latini fer-

monis genio ablufifie putantur ERASMUS,' BEZA aiii-

qne interpretes, dum, ejus non negle&a rationc, ita

hax verba reddunt.* _qvum autem Jejus riatus e(Jet,ve\,

riato autem Jefu* Et qvum nec noftri indoles fermo-

nis abnuat prorfus confirnilem rS men ufum, in parti¬

bus _orationis confteüendis, cur omifla a SVECO IN- TERPRETE fit particula hax, nulla videtur eile ratio.

Ita ergo nihil impedit, _quo minus yerba noilra red- dantur: men när Jefus varfodd: quomodo DANUS ha¬

bet: men der JeJus ^var fodt: vel, fi alia ejusdem ferme

ufus vocula magis placuerit: när nujefus varfodd, ad exemplum recentioris HEUMANNI verfionis germani¬

ca: nachdemnun JeJns gehobren vorden ^var.

Έν Βη&λεεμrtjs· 'lastete)Parum quidem, quod ad i- pfum fenium,intercireputamus,five, quodHIERON YMO placet_co reddanturverba h&c,Βetb/ebemJudae,quafi,.in grte-

texu fer ptum foret:

Κη&λεεμ τηεΐΛ,quomodo

LXX

reddunt_rnrn

erfara Jud.XlX.

18,five,quod ERASMO aliisqne interpretibus _plurimis vifumfuit,dicamus, Beth-

ciYitate);vel,utB,EZAhabcc^f^/^f»^ Φ,

46 Matth. II. ν. ι,

Ju!$£(Z fc urbs: quum Judasse vocahulum, non infen-

Iii tantum

ampirori

cotam dellgnate fve verit Judreo-

rum regionem , verum in ilrictioii quoque fignificatu

ejus partem, tribus complexam Judas & Benjamin, in

quarum iila fita fuit Betbleem, qua*heic nominatur. a)

Ut adeo¹ licet fcribatur Brahesμ t1]S 'iöJce/W, Betbleem Judtete,nibilo minus diilingvatur oppidulum hoc a co-

gnomine urbe

Galiläas;

quum tarnen Concors grasco-

xum Codicum fuffragium receptam hodie tueatur ie- clionem, non efle videtur, cur in verfionibus ab illa recedamus. Qua propter non inepte reddit SUECUS INTEPvPRF.S: i Betbleem i Jud/fka landet', niii forte, quam in grasco textu

agnofcinius, flipp

lere in

r.oflro

i-

cliomate veiimus El Ii_ρim: i Betbleem, en flad i Jadifka

landet, Id utique obfervarunt, ΠΆΝ US ^, i Betbleem en

flad i Jodeland, & ANGLUS, i

Betbleem

a city ofJury.

Έν_ημεξΜe rs Bäa/A*y<r,)Hebrasis Scriptoribus fo-

lemnes eileformulas cm ΟΌ«3 Κ1ΠΗ DVtt aliasque

hujuscemodi,

in quibus tap tempus notat, nemiai, pu- to, ignotum eil: an vero, quod non nemini vifum

memini, Sacri Novi Teflamenti Scriptores, iilas dum grre.e

exprimere videntur φία-ειε,

a

fuo fermonis

ge- nio ad Hebraismos deflexifie dicendi fint, non knme-

rito quis dubitaverit,

fiquidem

non apud Latinos mi¬

nus, quam greecos

profanos fcriptores

ημέξα, dies,»pro

tempore occurrunt

ufurpata

^: Sic SOPHOCLES pri»

fcam astaiem vocat ^τψ παλαιάν ημέξοίν, ARISTOTE¬

LES tempus juventiitis nominal rv\v πξωτιιν ημ?ξ&ν, &

HESIODUS de _tempore hiberno locutus, ημ&τι,dieif,

γεμεξίψ. Nec Latinis

infvetus

eil

ufus

Diet pro Tem¬

pore , ut, quum Tereniianus ille Senex ait: Dies adi-

mit cegritudinem bomimbus ^, &; Cicero.* impetret ratio,

quod dies

impetratura eß. Quam

Grascorum

Latinorum-

quf a) conf,

Matth.

XIX. /.

Matth, Ii. ν. ι. 47

qre confvetudinem illuflrantia exempla plura ^conge·

ila videas a PFOCHENIO b) & GATAKERO c\ qvt

tarnen juito vidcttir liberalior, ea quum huc trahat,e.x:

HOMERQ m primis^, exempla, qu^e, ü ipfe

confulatur

co ηt extus, huc conflat referri ^non pofie, Quidquid

autem fuerit, redte utique SUECUS INTERPRES ^, a

propria & fpeciali recedens notione τ%ς ημεςας,

reddit

verba ha:c; i KonungHerodis tid\ uti habent etjam LU-

THERUS: zurzeit der Honings Herodis, DANUS, ndi Kung Herodis tid, GALLUS ^au tems du Roi Herode, &

Latini Metaphrailte plurimi.

μάγοι από ανατολών τταςεγενοντο hs 'Ιεςοσολυμα,

λέγοντες ). Ut in originatione vocis μάγα explananda

multiim hoc loco collocemus operae, a noftro alienum

ducimus propofito, monuiile contenti, parum fapere illos, qui vel in Hellade vel Latio iliius quoerunt na-

tales, _{quum , ut} in Oriente primum nati putanturMa¬

gi ^j ita in illa quoque gente nominis ilamina quasrere

nos oporteat, Ubi autem cunque, & qiaando quibus-

que audtibus creverit μαγla, id ceree non contemnen- da difcimus audtoritate PLATONIS, XENOPHONTIS, LAERTII, PLINIl aliorumque,in Perüde olim©εολόγχς,

&εοσεβεΐς ίεςεϊς vocatOS fühle μάγχς. Quomodo

hanc etjam ^rem clariilime prodit PORPHYRIUS d):

Tioigaye μεν, inquit, τοις πεξσαις οι ττεξί το ΘεΊον σοφοί

H&j Τ8Τ8 Βεξάποντες μάγοι πξοσαγοςευονται. Neque ta¬

rnen eil, cur negemus, id genus jPhilofophos ejam ali¬

bi, _quam quidem in Perfide, viguiile, quum HERO-

DOTUS _e) fuos det MedisMagos^ LUCIANUS J) eos iribuat Parthis, Badtrianis, Chorasmiis, Areis, Sacis &

_

Gj PLL·

b) Diatribe de _gr. iinguce Ν. T. puritate §. LI. c) Dijjert. de N, Jnßrumenti ßi/o C. XXF· d) Lib. IF* e) dibf I„ fι ενμακξοβΐοις p< Vi. ψβί%

50 x Matth. IT. v. r#

PLINIUS g) Arabibus, Atgyptiis Sc

TEthiopibus

ma- giam adfignet. At licet Magi iili,

utiqtie apud Perfas,

facrarum Antiilites fuerint cterimoniarura, tanto in ho·

uore oKm habiti, ut, qiiemadmodum CICERO

h)

^te-

ilatur, regium conicenfuros iolium Magica

imbutos

fuiile oportuerit difciplina, non negandum tarnen eil,

Varia illorum μαγγανευματά, Sc iiicantationum inania pailim apud Auditores celebrari :

cujusmodi fuo

e-jam

revo frequentata a Magis fuiile indicat LUCIANUS /), Menippum indircens, Philonidai narrantefn, quomo- do Tis των μάγων^, των Ζωξοά^ξΒ μοίΝητχν

§ιοί($ό%>ov,

a-

peruerit

ipil

τ8

άό8

tgcs 7Ivåms

ετίω^άιε

τε 'tsKstcus τιτιν.

Quemadmodum etjam quum aliunde, tum ex PLI-

NIO k) didicimus, confvevifle illos religionisprofe/fio-

ni mifcere artes Mathematicas mälo non avido jutura de Jefe fciendi atque ea e ccslo verifßme peti credente. Quales

autem hi fuerint Magi, qui Ttjs π-ξοσκυνησεως primitias

ialvatori ob#u!erunt, illorumae ex numero, quifiel^erutia

natuneque indagationi Sc

facris dediti

fuerurit, an vero

ex illorum egreili coetu, qui veneiieiis, prariligiis Sc in¬

cantationum deliriis ^veram cölruperunt Magiam^, haut equidem adfirmate dixero.

Nefcio

fane, an, quia alias

in facro codice Ν. Τ. /) μάγοι Sc μαγευειν in ftniilro

occurrunt fenfu, etjam huic loco eundem vindicaridum eile fignificatum

adfeverans

LIGHTFOOTUS m) o- mnium ferat puneta: quemadmodum viciiTim ^, nec il¬

lorum fe omnibus probare videtur argumentatio, qui

ex ufu occurrentis heic vocabuli depromta ratione, in-

de concludunt a malis artibus abhorruiile Magos ho- ice, quod, quiillis

dediti

iinfe, non

μάγοι,(kd

yorjrss vo- cari

g) Hiß.Nat. L. XXX: XV. h) L. I. dedivinatione. i)

νϊΛξομαντια, p. tn. L. II. k) Hiß. Nat. L. XXX.C.I l)vid,

Ali. VIII\ ρ, XIII, 6. m) hora Helm.

inMatth,

Cap. II.

Matth. II» ν. ι. 2. 49 cari fveverint; id enim, ^ut de facris nihil ^nunc dicam,

refellunt modo adlata LUCIANI ,verba. NoScerte,in

re ambigua nihil licet definire audeamus, id tamennon fine probabilitaie dicere poffe videmur, ab illa eos non

prorfus abhorruiile arte, quse in iiderum contemplatio-

ne iacrisqve tradlandis occupatur: atque ideo, five i-

fti addiderunt veneficii inania, five minus, nullam vi¬

deo rationem, cur in Svecana verfione quidquammu¬

temus, fed ^ut forte in fua gente habiti fuerunt, ita vo- cari a nobis poflunt vife ^{man, ca}quum tradlaverint, in quibus lapientia poilta putabatur.· qua? metaphrafis aliis

confentit verfionibus, Anglicx, ubi Magi nollri vocan- turvife men, LUTHERI Germanica? reddenti die vel¬

ien. Quod fl jam _{porro quaeratur, un}de domo fuerint Magi hi ^{, non} certiorem forte retuierimus refponiio-

nem, quam ad priorem illam, qui genusl Sunt, qui

ex Perfide, funt etjam, qui vel ex Arabia, velMeiopo-

tamia,vel iEpypto eos educant: nobis fuffeccrit, rcli-

&is conjedturjs, quod Sacer Scriptor definite dicit, ex-

pofuiile. Dicit autem ille eos fuiffe άπ άνατολωv ab o-

rientali plaga, refpe&u ic. Judaea?, ^id enim valet vox

ανατολή, five in fmgulari iive plurali nunaero ufnrpe-

tur: denotat fcilicet non modo ipfum exortum folis &

lun#, verum etjam plagam feu regionem mundi,

ubi fol exoriri conipicitur; quam utramque notionem

pluribus

ex profanis fcriptoribus depromtis exemplis

illuiirat RAPHELIUS n). Quodii ergoverba h<ec, quod

commodius non nemini videtur, conjungantur cuman-

tecedentibus,

ienfus^

emergit talis! μάγοι άγιο ανατο¬

λών_, fi vife män af Ofterlanden, vel, fi

Öfierländjke

vife,

_7ΐαξ?γΐνοντο hs 'Ιεροσόλυμα kommo tiU Hierujalem.

V\

S· ^~

US hiv o rs%<$eh βασιλείς των

'ΐα^αιων)

livar är den

_ vy.

Pbihlog.

in N. T, ex FOLrBIQ & JRi R1JN0%

5φ Matth. IT. V, 2.

nyfödda Juda

Äc»«^w7reddit SUÉCUS

INTRRPRE3

ad exemplum

verfionis

Germanica;

LUTHER!:

^{oo iji} nevgeborne Konig

der

Juden? ^non inepte , Π, q α

od

nonnulii adferunt, verum eilet, Aoriitum vim iem- per habere rem

defignandi

^nuptr faciam, quum vero id crebriori hujus temporis ufu refeliatur, utpote quo conftat id _nonnunquam denotari, quod muko ante ge¬

ttum fit: Sic utique Ifmael, jam adultiorem coniecu-

tus tetatem, dicitur yewfåhs κατά σοίξκχ ο ); neque pra;-

terea fas ette videatur verfioném fuperftruere hypothe- ii, qua ftatuitur Magos

Hierofolymam aceeilifle

ftatim

poftMettia;

exortum,ante

ejus repnEienfationem in

tem-

plo,

religioni erit uilam verfioni adfuere determinatio-

nem, quse non

clarillimis

verbis in

ipfo

textu definia-

tur. Quin ergo ita potius reddirnus verba htee ? Hvar

dr den Judarnas Kmung, fom födder dr? idque prneunte KRASMO, ita vertente: Ubi efl lUe, qui natus efl, Rex Judeeorum^

vel,

ut ab aliis,

toilenda;

amphiboiiae caus- la, htec verfio emendatur, ubi efl ille Judaorum Rexqui

natus

3Et$opiv 7οίξ ccvt8 τον άςεξοο ^{εν τν} οονχτολν) Priico-

rum animos mortalium imbtiiile conflat opinionem,in-

folita in coelo fulgentia fidera Regum portendere ^ortum

vel occaium, aut infigniorem aliam mutationem:qvum ergo fidcrum

contempiatione adiveti eilentMjgi,

mi-

rum non nemini haut forte videbitur, fi, ^novo confpe-

£to lumine, animum attenderent ad rem in mundo edi-

tam peculiari

confideratione

dignam. Ut vero fpeci·

alius nunG in iflam defcendamus qu#ftionem ^, quifieri potuerit, ^ut, qua

pollebant,ex fiderum pofitu

divinan-

di ars induceret illos in cogitationem nati Regis, &qui-

dem in Jud#a, noftri non fert propofiti ratio. Id ta¬

rnen., o) Gal, IF.

Matth. ^II. V. 2. 51

men haut abs re fuerit monuiflé,

undecunque

natam

perfvaficnem difperfarum late gentium occupaile ani^■

mos, ex

jud<ta

proditurum, qvi imperium mundi teue¬

rer. Cujus tertem rei excitamus SVfcTO-NfUM ica lo- quentem p): Ρererel·uerät Oriente toto vetas v? oonftans opinio, effe in fi.tis, ut eo tempore jfüdaa /rofeefi verum

potirentur, &TAGITUM eadem proue verba habentem, q) plurihus pirfvafio inerat aniiquis Sacerdotum literis con¬

tinevi, eo ipfo ^tempore fore, ut vnlefceret Orietis, prafeStique jiitdcea verum potirentur. AbTon^{um ne} foret dicere, ean- ciern opinionem in ea ctjna gente invaluifle, unde ^e-

rar* MagRatqee ideo, quum, quam modo retigimus, p!eni eiUnt piufvafione, adparentia nova lumina peeci¬

liarem poneodere eventum, illico,quum hoc fidus con-

ipexiilenr, cograile nunc veterum refponfa ^vatum agi,

nunc adetle in Judsea Regem, quem nuncia farna tulis- iet, i.i alii judicent.· nos ivbii in re ineerta defhlire au-

demns, neque iiiis adverfamur, qui etjim ad arcanam Numinis manifeffationem rem rcvocant. Qu« iquid ft-

ne heefitad-me in hoc argumento dicere poHumus huc reefit: infohtuin in coelo ru'gentem ignem (ignum in·

terpietaci funt nati vG na'cicuri Regis Judceorum:ejus

enim quum honori dicatum eiletfidus hoc,

dicitura?*)^

ccirrs, haut fernre aüter ac iacratum _, ut Romani fe e-

bant,Julid Carfari fidus, vocattir a VIRGiLIO r)Dio-

n&iQefiris afirum. _{Neque a noftri} genio fermonis ab-

lufifle videturMetaphrailes, ita h^c verba reddens: vi

hufye Jedt bans ftierna,

h τη ανατολή, i Öfterlanden', non enim a'iud indicant Magi,k nifi (k, quum in Oriente eflent, confpexide fidus hoc , non vero in oriental!

cceli plaga id adparuiiie.

Κα; γ\λ$ομεν KgcaxvvtjoOCi οίυτω) Tc topocruweiv, quo ei o

Η ' He-

ρ) Vita Fefpafiani C IV, _q ) Hift. L. VC. XlIL

r) Eclog, IX, ^v, ^η.

Ν

52 Matth II. ν. ι.

Hehrarorum ί"!]ΠΓ:^Η exprimere ίοιcdt, Γι uiurti a profa-

nis frequencåtum ipeciaveris, ^eum

defigriat

veneratio-

nis ritum, qui, proftrato humi ^corpore, peragebatur, cujusmodi honorem Orientales- populi, Perfar inprimis,

non Regibus tantum, verum

tö2is

^quoque honoratiori-

bus viris, ut HERODOTUS auclor eil s), exhibuerunt,

qua de ie confuli podunt, ^prseter citacum modo HE- RODOTUM, 7ELIANUS LUClANUS t) ISOCRA-

TES 11. &c. Apud LXX. interpretes & in icriptisΝ.T.

adhibetur de cultu, quum Deö, tum hominibus imper-

tito _v), atque ideo quami poteil, utra-herc ipfi vindi-

canda fit notio? Explorate cognitum habuiße Magos,

recens natum judarorum Regem e coelo

delapfum

De-

um ipfum fuifle divinoque cultu profequendunV) nefcio

an ulla nixi argurrentorum probabiiitate dicere ^quea-

mus, Id vero majori Veritätis fpecie gdfeveraverimus, putaile illos Regem ill^um fore late aominaturum ^, eo-

que dignum cultu, ^(]uem

MÖnarchis impertire fveve-

rant Orientaies gentes, quique rS 7tξοσκυνεϊν ritu abiol-

vebatur. Id autem Γι probabile cmquam videatur,

jfa-

' cre ipfi in rnentem veniat dicere, iveticum vocabulum ^, tilbedja vim rS 7ΐξοσκυνέϊν non iatis hoc in loco expri»

mere. Jd

eningadhibere

non

(biet nifi de

cultu Deo ex- hbendo, neque coir.mode

iatis

eo notatur

civilis

cul-

tus hominibus tributus. At vero, donec aliud inve-

niatur aptius vocabulum^, emphafm rS ττξοσχυνεΤν expri-

mens, quod tarnen non adeo faeiie fuerit invenilTe, niii plurium ambage ^vocum uti velimus, non qiiidem fva- ferimus,ut in noftra verfione quidquam muteturiquem- admodum etjam Latini interpretes retinent iuum ado-

rare, Galli adorer, Germani anzubeten, Reddantur ergo

ver-

l7j7c. _{134. fs) VOM. L I.C XXI. t) dem-}

vir. u) Parier. ^v. Conj,\ Gen. XLI1I. 26, 1 Cor, XIF.2 r,

Heb. 1, <T.

53 Verba hxc: Key γ\Κ§ομέν { τΐξος το, vel evexccτδ) πξοσχννη-

σαι άυτω ),och vi hajve kommit till att , vel , i tunka att

tillbedja

honom

(

Ätt

får honom knäböja och ^nederfalla,

med knäbbjande vifa var ärebetygelfe) Qiiod vero prve-

terea a nonnullis dicitur, prakter ufum profanorum

Auvtorum _, verbum vτςοσχυνείν tertio cafui jungi, id a BOSIO x) & RAPHELIO y) εGratia excitataloca re»

fellunt.

V. 3; ^%

'Kxéeas be 'Hfcbdijs' ^o Bασιλεύε Ιτ\Χξάγβ·η H&f ττκσα Ίε-

ξοσόλυμαο ^μετ α'υτδ) Quam gr^ci fermonis mdoles non

refpuit, particula

d^conjungens

verba harc cum antcce-

dentibüs, non commode expnmitur heic Svetico men·

fed Γι omnirio ejus habenda ioret ratio, redderetur och neque iit id bat e re eOeputamus, quum fine damno negligi prorfus queat, uti etiam interprefes fecerunt,

Gl· RΜ ANN US, da daff der Konig Merodes horete, &

SVECUS, när Konung Merodes det

hårde',

quam circum-

locutiobem exigere partieipium Α. I. dxéaots non eil·,

cur möneamus.· neque obfervaviile operrc pretium fue- rit, in metaphrafi exprimendum eile aeeufätivum, qui

in graco deeft textu ; foret enim integra fententia:

UKüoois - - - τSro, vel tcIvtoc ^tcc ξηματού, Quod vero

fequitur in hoc ^commate,verbum τοιςάσσεσ$αι, in fenfu proprio & fpeciali uiurpari folet de aqua turbata; quo-

mooo ΡINDARUS canit: α yfäcvcd ταξάοσοντεε cchv.oi

χεξων

übe

πόντιον

vbtof.

Tdinc dedufta metaphora homi¬

nis exprimit ilatum3 vehementiori adfe£luum, pavoris

in prirris, turbine moti: ut in hoc loco Herodes, ad audita Magornm verba, exorti Regis nuncia, toto expa- vefawlus animo, τκξάσσεσ^αι dicitur. Qua? _ergo in no-

H 2 ftra

x) Cbf zu N.T. y) Ännot. Philo/, in Ν T exPo*

lybio£?Arriuno %) Olymp. Od, U%

χ

54 Matth. II. v. 3, 4.

fira verfione occurrit phraiis, blifva bedrofvadnon, ^no-

bis utique, videcur exprimere emphafm grteci vocabu«

ii, quum triilitia eile poiTit fine ταξχγΰ, commodius

forte dixerisfårjhäckas {nårHerodes detta hörde,férfi'.räck¬

tes han _; iic utiqve h ibeat verfiones germanica? LU-

THER.1 & HFUMANNI, erfchrdcka.

Κα; πάτοι Ιε^σόλυμχ μετ xvm och hela Hierujalems (ladmedåozhw», redditSVECUS INTERPRES, quallingrte-

cotextu föret:_x&fTeclcocrj tjcKisίΙεξοσό?\υμα. Eteerte,fiGRO»

TIUM audierimus,refpicit adjeJtivum t>cL<jcl ad iftocfup.

prefllim

fubiiantivum,

^quum exuiu loquendi, tc 'Ιεξο- σόλυμχ videatur eile in piurali numero, ad foemininum Angularis numeri ¹¹⁰¹¹ fache

referendum;

quamquam, ni-

fi, quod GROTIUS fufpicatur ^, mendum dixerimus,

CICh.RO & TACITUS in accufativo dicunt Hierofoly-

nam. Sed hane grammaticam controverfiam, ad len- fum nihil conferentem, verbo tetigiile fuffecerit.

V· t

Κα; σννονγονγων παντοίε me αξχιεξέϊς v&j Ύξχ,μμα,τεΊε

m λ«δ) PraeteriSummum Pontificem, quem fingulis an- nis unum fuiffe conflat, etjam alius ordinis Sacerdotes fuifle _{Μξχιεξεα,ε} diftps, crebrior hujus vocabuli ufus in

pluraii numero

apud Sacros Scriptores

manifeflo ^com-

monilrat. Uti hoc etjam clariflirneindicatMATTHÄUS a) dum dicit de

Chriilo

e medio tollendo deliberatu-

ros οϊξχΐΒξφ coiille he τψ αυλην mοϊ?χιεξέωε, ubi in ίιη- gulari numero

pofitum vocabuium

hoc maximum de-

notat Pontificem, & in pl. num. alios inferioris ordinis Sacerdotes:Neque tarnen exiftimandum eil, quoslibetfa~

crorum Antifti es hoc nomine fignatos fuiile; prreter- quam enim,

quod ipfa hujus

vocabuli compoiitio pro- dere videtur honoris gradum, vulgari majorem, di- feri-

a) C. XXF. v. 3.

Matth. IT. v. 4. *5 fcriminis nonnihil intercefliile i.nter Sacerdotes & άρχιε·

ρεας, etjam ex JOSF.PHT

verbis

patet

b),

quibus

feditio-

nein narrat ortam fuilTe inter _{αρχιερέας} & 'Ιερέας, inde, quod ilii decimas

ad

fe pertraherent &

Sacerdotes

iinerent inopia confumi. Q.uurra ergo αρχιερείς divin fuerint & a Maximo Pontifice Sc Sacerdocious cetcris , qui fimpliciter 'Ιερείς ^{vocantur, non} inepte dixerimus, Ephemeriarum Sc farniiiarum Sacerdota·

Jium capita c) άρχιερεχν titulo ornata. Neque forte alii

iunt freoius in Ν. Γ. nominati αρχιερείς, quam qui in

V. Tcilamenti fcriptis vocantnr crjrcn HÜ d).Etquum in grteco textu hi nomine non diicernantur ^a Summo Pontifice,_neque eile videtur, cur aliud in noilra lingva

qvaramus vocabulum: vocentur ergo etjam hi

öfverfie

V

Preßer, _{queis heic,} ut alias ftepe ^, junguntur ^{γραμμα¬}

τείς rS Åaa. Quod nomen,exprimens HebrarorumΊ£0»

ut in V T. a LXX interpretibus non ejusdem (emper di- gnationis homines defignare videtur, ita in N.T.fcriptis

non alium ferme ejus ufum deprehenderis, quam in no- tandis legum peritis, quique Scripturte explananda: va- cabant _{e): neque} aliter explicandos cenieo γραμματείς

heic ab Herode excitatos, quum enim de loco nafcitu-

ri Meilite _qLiteratur ^, ejus generis γραμματείς confultos

dicamus oportet, qui verfati in icripturis eifent, unde

folvenda; quteftionis adminicula petenda eilent: rede er- go a SVECO INTERPRETΈ redduntur Jkriftlårde, ut fic iniegra iententia non inepte transferatur, participio

συναγαγων, genio convenienter noffri fermonis, in tena- pt s fiηit^{u in m utato;} och lat forfamla ( och får(amlade )

aUa de Öfverfie Preßer, ochfolketsfkriftldrde (fkriftlårdc

ibland folket.)

Έ·

b) Ant. XX _7, c) I, Chton. XXIV. ^v. 6. d)

IL

Chron. XXXVI. v. 14. e) Conj, Matth. VII. 2$.

XVIL

te*

ζό

Matth.

II. ν. 4· f.

'Ε7TVVBCCVSTO _{7ΤΜξ CiVTXV} 7TS O ΧξίΤΟς ySVvicTUl ) T C 77VV- .ΒτάνεσBai plus fonare videtur, ^{quam εξωταν,} neque

iim-

plicem notareinterrogationem,

féd

talem,qute

re?, dequa

quccritur, icrutinium & indagationem

inferat:

quorrw

do TELEMACHUS apud HOMERUM, de patre

fci-

fcitandi, caufla _peregre profectus dicic f):

'ήλΒον πενσό-

μένος ττατξός

$rjv

οιχομενοιο^, ve?ü percontaturus, ut

fcruter

diligenter inquiram c. Atque

id

etjam

fa£titaviile

He-

rodem res ipfadocet: percontabatur, fcrutari

juilit

icri-

pturas, iibique illic monftratum

nafcituri Meflfiac

loeum pandere.· Non ergo male quis

fecifle

putabitar,

fi aliud

έμφοίτικωτεξονquscrat vocabulum,quam quod in Svecoex- itat codice , frägade: forte, Γι germanicum aLUTHERO

& HEUMANNO adhibitum verbum erforfeben jm no- ftrum vertatur fermoncm, felicius exprimemus ieniiim

verborum, επυνΒάνετο zrS κ. r. λ. Han utforfkadeafdem

hvar Cbrißus fkuüe, födas. Neque enim inepte CASAU-

V BONUS & CAMEROexponunt yevaroti,μΠλειysvaaBat,

haut aliter ac infra g) de Elia, fe praeceiluro loquitur

Chriflus^.· ηλίας _{μενεύχεται,} h. e. μελλει

ε'ξχεσΒαι,

& de

futura mortuorum reiurreftione in praefenti loquitur

PAULUS h) ει νεχ,ξο) &κ sysiqovrai , & πωςiysi^ovrat^{οι ve-} jeξο)>πο'ιω σωμοοτι εξχονται, h. e. sy

εξΒ

^{έσονται,} ελευσονται.

V. _5·

"Οι Je eil.rov αυτω εν ΒηΒλεεμ ^της IΗσαΐας ^{κ, τ.} λ.) SVE-

CUS METAPHRASTES non male verba ba;cce cum

praecedentibus,^{in grxco textu} copulata particula

Je,

jun- git vocula och: Och defade honom: niii, quod HEUMAN-

NUS in verfione germanica facit,

dicere

maiimus.· då fade de till honom, ^ενΒηΒλεεμ ^της Ίχόαΐας lc. πόλει, uti ν. I.

hujus capitis, cadem verba haic expoiuimus, iBetbleem iju- f) Od. ^2ηο g) Matth.

XFII.

u.

h). iCor, XF·

it. ss.

Matth. II. v. r. 6. $η i Jiiihfka landet; ^vel, i B^etb,leem i Jndifka landets flad.

gra γάξ yéyg,ο&πτοα

d/er

Τ87Γξ·<οφητχ lc. Μικαιϋ, nam in ejus Prophctae Cap. V. ^{v. 2.} verba occurrülpt, quae in robur aclferti proferunt '/ξαμματέϊε:Ty det drfä fkrif-

vit genom Propheten.

V. 6.

Κώσυ Βη$λεεμ ^yr Ά) Codex MONTFORTIA-

NUS & duo R. STEPHANI Codices habent _yr?

Ί&Ι*«

as pro yr 'léL· ^, qur verba7 alii commutant in rifc·

'IsJW, vel ^, yrs 'l£ja, inde in iflarn adduddi emendan- di rationem, quod

ferre

^non potuerint, urbem vocari

yrv in cafu recto. Verum prseterquam, quod, adver-

iante plurium aucloritate Codicum, in recepta leclione quidquan^ mutare religioni eft, non abionum eile pu- tamiis, ut urbs cum iuo territorio yijvocetur: id utique

alias feciile yidetur MATTHÄUS i), mentionem inji- ciens _yrs σοοομων κομ γομό^οϋν. Id quod nec ab ufu ab-

horrere Hebrarorum docet OLEARIUS k), prolatis ex:

V. T. exernplis, in quibus ^non invito narrationis

contextu, a LXX interpret, vertitur πολιέ. Quod fi er¬

go ad fc11Tum magis, quam nativam vocum notionem refpexeris, non male reddideris verba hrcce: Ochdu Bethieein Judifkaflad. ..·* x

8'^αμωε Ιλαχίςη ei ev τοΐε ν^εμόσιν Indicavi-

mus in antegreflis harum obfervationum particulis a noflro aliennm eile propoiito, verba, _{quse ex} V. T.

depromta narrationi Evangelier inferuntur, ad Hebrse-

am exigere veritatem; atque ideo etjam heic lubenter iuperfedemus opera, MATTELfcUM in gratiam cum

Prophcta reducendi. Sufieceritnobis indicaviile,_quem

ienium fundant in grrca Evangeliftr metaphrafi, δζ quomodo Svetice reddi _queant:hoc vero omnc depen-

ij X. 1j. k) Obf, Saer» in Matth, Bvang.

5<* ^{Matth TT. v. 6-}

det ex iigmfrcatu vocis ηγεμόνων ^, in quibus

eoiloeatur

Bethleem. Oys ab Evangelirta vocantur

ηγεμόνεζ

vocat Prophefa mliT

*éh&

refpiaiens fme dubio ad

di-

rtributionem j11dalarum tribuum in _partes dPÖΛ^dietas,

quarum partim

ortend

un t ur

veiligia.

Qnando

Sau'em

Regem deßgnare voluit Deus, juber totum

Hraé.iticum

popolum diilribui in D &2V & I & Säul

mina-

tur fe perfcrutaturum Davidem ΓΗΓΡ *02 m ).

Keque ull^um ert dubium ^, quin

hifce cniiiadious fin-

gulis fui fuerrnt

duces

n), quos grtecedixeris

ηγεμόνα?.

Non tarnen lic pnto explicandam eile vocem hane in

hoc loco, quum urbs eile non

portit

inter Duces: re- ctius_t dixerimus capitis adpellationec /

συνε/Λοχικω?

· i c totum/

χίτη ii iv rcci? ηγεμονιαις lüöct. 5vet. ejz tngaiunaa aen ram·

fla uti de

J-udifka

Höjdinge

domen.

'Εκ ^σ&* yccρ έζε?\?υσεται ^ηγύμενος) In Hehraro tex¬

til eft W *7 & licet illtid ^ expreflum ab F,- vangelifta non lig non negligitnr tancen aLUTHFKO

ans dir föl mir kommen der Vert^zog, neque Svcco Me- taphrafte, utaf dig fhnil mig hemma den fårften. Qved

ii vero pra'ter necertitatem ^, quidquam ^,

quod

fn grce-

co textu non invenitur, inferrire nolueris, dicasj Ut- af dig fhaU en forfle utgä ( utkomma)', quemadmodnm

enim τό εξχεσΒαι & veniendi & proficiicendi, five eun-

di,

iignificatum

habet, itaparum

retulerir, five εςχρσ$ταί

reddas//^', five utkomma, modo mtefligatur, fermo-

nem erte de exitu in lucem, feu nacivitatc ^.· ut non

Eine ratione dicat JOH VRIEMOET. o) ellipftn eile,

atqueaddendum ^ro <pdcs vel aliud, quod ^rem exprimit,

/) /. Sam. X. ^ij. vi) ι Sam. XXIII. zy n>

Jnd·

VI, zj. o) Obf in Matth.

quo-

Matth. Ii. v. 6.

quomodo, plene dicit

PINDARUS

ρ)

^λΒεν

m σπλάγ¬

χνων υπ elfIvos es tyo'cs dvrlv.ec. Quumque practerea το

vjyslcBcu fenfu generali fit ducem & inperatorem eile,

aique

f,yépsvcs

^a

profanis

fcriptöribus ^υ

fur

petar non ra-

ro de ipio Principe, penes quem fumma eil poteilas ^, quod exemplis ex DIODORO SICULQ prolatis com·

monftrat CASP. FR. MUNTHE _quo minus jjys- f/evcs, ut nofler habet Metaphrailes ^, reddatur ^Flrße, ni¬

hil obilare videtur.

c/0arts 7τοιμκνεϊτcv Åoecv yx rev Ισξαηλ) Satis hcec verba emphatice reddit SVECUS INTERPRF.S; Som ofver

mitt folk Ifraelen Herre varafkaU; ufitatiifima enim me-

täpKora ποιμγt 5c ποιμαΐνειν gubernationem indicant &

reRionem: quo ienfii ^non infrequenter ab HOMERO Reges & exercituum Duces vocantur ποιμένες λαών,quia,

llt XENOPEION ait r)>παςοοπλησία e^ycc edt νομέα.<s ccyoc- BS Sc Βασιλέως dyuBS, ^{Non vero heic} aliam, _quam quidem guhernandi, & regendi notionem verbo huic vindicandam eile,vel inde conilarepoterit,quod exprimit

a Propheta ufurpatum neque adeo videtur eile,

cur in fvetico idiomateverbum quaramus, proprium τ£

πβιμάηειν fignificatum exprimens, quiim iive illud red¬

damus fida, five heta^ nequaquam tarnen adfequamur

vim & emphafin, quam habet Sveticum illud,

vara en Herre ofver.

p) Olymp. ud. VI q) Ohf Ρbikl. in N, T, r}

Cyropced* Lt VIII,

■ ' : "!

4 υ.

ί:;

• ' " ·

ψ;"

jfr '

^

■ ' ' Ί

■

-vy,.-. v: . tv» »H cyg i ^· ', r

-: . . .* ^* L': ^- --I 2- '· " ' <

.

·; -

Π .· ' ·' Lv : .

"

*

i „o _fcn^ß QI^y q-φ'άο i y

3U·

^. - I

i

_ >

; · a. :■ · > "> > . ·· ^. ; π.: J ' - g ■ ' ·'/.'·· t '

, i*\é l.r ^{Q "·: i} υ . / ■ , ■ ■"* öl 1 ' · I ß

,

> . ' >. ·*> , [ ;Γ ·'ί) ννι:Λό i

: ;. j- a :: "· π : λ.λ,·..· ζ>ίλ cv*v>\ 2

iffus

t : ' η g ,r.'.t D i. .öl^{7 _}

* Ttvrf ·.. ·. i.;·.. :

'

iü χ ;.ϊ v... ^ '.. j_-c^

Λ^

^{· Λ}

AÜN 4

V