Oh i na Adfulgente Gratia,

Oh i na Adfulgente Gratia,

Differ c a ti o η em Academica m

DE

TI ΜΟΝΕ

MISANTHROPO.

Ex Ciceronis Dialogo de Amicitia c. XXIIL

Conienfu Ampliifim$ Faculc, Philofophicas

In Regio Upfalienfi Atbenseo,

PR£SIDE

VI ROCELEBERRIMO,

MAC. Ρ Ε T R O

EKERMAN,

Eloquent. Profeil. Reg. & Ordin.

Bonorum Examini Modeile Submitdt Stipendiarius PlperJanus,

ANDREAS O. NORDWALL. 1

Öftro-Gotbus.

In Aud. Carol. Major. Die XIV. Junii MDCCLXXV, Η.Α.

S.

UPS ALI AE,

APUO JOH. EDMAN, REG. ACAD. TWOGR.

F/RO

Generofo _atque NobiliiTimo,.,

AXELIO LEONHARDO RÅÅF,

Domino ad Graby & Kuila &c.

Erc er get £ ac Fatrono FropenfiJJimo>,

"Jj^antis, ab ipfa atatula ^, me cumulaßi benefens, qiianta enumerare, ne dum t

compenfare, baud unquam poßim* Lavnm df dexteram non tam cito

dijcernere ccepi, quam Tims in tue favör exßitit plane fingul ar is* Inter.

currcndum in ludo litter ario, fuhjtdiis ornatum dr' fubhvatum me digna-

tus es

larfjßmis, qua eam non potuerunt non - rtlin quere obfervantiam,

m;£z7

H»/ji, in vita

neque tam acerhum neque tam latum cotitigerit.,

qua Tut hJcminis.recordation.em elcvet. exdingu&tque. Ver bo; HauA lon-

for er it au ra lucisque hujus funclio, quam Tua benignitatis, in per*·

petuum, Jun vi em or* In tejferam haqne tamt patrocinii, lafce ingenii

primitias Tno Ν em ini, N. D. infcribere tmfus, non quidem, «*

bcnevolentia rejponfjtaretit conatus, nimio \aborantes defeclu., /e<i we/i-

m»

erga Te piam teßifcandam. Levidenfe hoc. opufculum, meque Jolita

Tun facilitate benigne excipias, humillime oro* De eerero, quamdiu non refrixerit faiiguis

calidißimis Summum Kumen implorabö precihus, ve/ii,

Te, N. D. falvum fojpitemque per diu cbnfervare

ut vener abunda, in

Tubrum gaudium meumque, Jic latitiis incejfero,, commodian, flore- fcat canities. Eeculiori ammi qffectu permanfurus

Generofi ac NobiliiTimi Norninis Tul

cultor humillimus,

ÄNDR? ^O. Ν ORD WALL.

T). D.

§. i

ortales, voluntate atque aufpicio Summi

& SapientiiTimi Numinis ita eile cornpa- ratos, alter fine alterius auxilio, ut vitam ageret vel nullam, vel variis tmimnis refertiifimam, negaverit nemo. H$c tam- etii ratio fubeft pergravis, cur homines tantopere in

rnutua commercia & focietates ferantur, exftitere tamen

& forfan exiftunt, adeo perfriftx frontis, qui potius

cum

omnis generis miferiis lu3ari pr^geitiunt, ^quam

aliorum frui coniortione convi£tuque fvaviilimo. Reti-

ceam difcordias, ubique eerrarum genciumque natas, &

haud leviter impedituras, quo minus tam majores, quam minores focietates

vinculo veluti jungantur fororio, hoc

<efl:, ar&iiiimo; de quorundam autem infulfis potius o-

ptatis, qui nominis humani oiores, ^{omntm cum} aliis fubterfugerint conglutinationera feque in angulo orbis

eenebricofo pofitos difcupiant, ubi de cognifis hominum

infortuniis gaudere potuerint &

quorura ex fententia,

iuus cuique conftituendus eilet mundus, in pra?fenti di-

cam. Miraberis natura adeo vecordes & morofas dari,

Δ 2 ut

Ü ) 4 ( «

J3t ab omni aliorum confvetudine abhorruerinf, celebri-

tates vel averfando, vel non irne fumma sgritudine, a~

lios ad colloquia admittendo. Hos, in ipfa μισανθςωπία

teterrima, deleclamentum, in naufea, pabulum, in iii- fpiciofis cogitationibus, in mera ίο1 i ^tu din e, immo (hor-

reo

verba _tapi dira,) in vits ipfius iuique tsdio, haud

parum fvavitatis deprehendiile eoque aluiile animum

etil id ridiculum dixeris, tarnen, mihi crede, eft fuit-

que veriilimum. Andquorum temporum pervokitan-

tes monumenta, non unum, ied plura (am caperati fu- perci'ii (liceat ^cum Apuleio ioqui) hominum ^repenmus exempla. Habemus Myfonern quendam, a ) Sophiftam Philagrum, b) Heraclitum, σ) Melanionem d) & T i—

monera e) qui, veluti omnem cum hominibus conive-

tudinem a fe removerunt, ipiamque humanitatem exue-

re. Horum vero agmen ducere videfur Timon, Athe-

nienfis, cujus pervulgata eil fabula; nempe ob fingu-

krem fuarn auileritatem & άποηθξωπίοον cognomen me- ruit μισανθξωπ», cujus, inquam, morofitas & foiifaria

vivendi cupido, _quo roagis eil" ridenda, eo minus no»·

itra Tibi, B L. qualiseunque diiplicebit ^opera, infam-

am ejuscemodij pro re nata, cailigatura: ita tarnen, ut

circa vocabula, origkie Grsca,. μισάνθξωποα μισανθξω-

πία, cui· oppofita funt φιλάνθρωπος & φιλανθρωπία·^ qus

moneantr Funccius, Iabloniki, & Senator Regis Regnique

liluilriflimus Conaes &c &c„ CC F. SCHEFFER prius ad~

jungantur:

Μισανθξωπος, hominum o for; qui ab hominum congres-

fu abhorret; qui hominum nfpe&um lucemque vitat. f ) Mi·

fanthropus\ Mifantrope.. In feiner Jpracbe, ein \meinfchen feinde

und vird gejagt von einem faurtopjf> einem flowi gen unfre¬

undlichen menjcben, der ficb mit niemand vertragen kan, und

von

aller gefellfchafft abjondert. g) I ^en laggran betyde Ije af

det' ordet Mifantrop, Jä hatar en Man af detta finnelaget

det

.

*&b V ξ ( dpB

ν

W )

dei\ mdnfkeliga ßägtet; och detta hatet hvarmed hans bjev-

ta år upfyldt, gör honom ofta ofkic helig til en Janßyldig;

v

ån/kap·, för hvem det vara ma i ver Iden. b)

a) Diogenes Laertius L. 1. c. 9. b) Philoftvati vita fo- phiflarum p. ρ Si. c) Diogenes Laertius L. IX. §, c fr Pli-

nii Hiß. Not. L. FIL c. 19. d) Arißopbams Lyßfl'rata p«

869. c fr. Er a sm i Ad'agia ρ. 6ι$, e) Cauffnius de Eloqu.

L. VIII. c. 24, f) De leclione Auel. Clajjicorum p.. /28. g)"

Jablonfki _{Lexicon p.} 460. b) Brefvåxling emellan ^en ung

Prins, och Hans Gouverneur _{p. 16} η A

§. Π.

Timon Colytteniis,. qui civifatem obtinuerat Äthe- nis, patrem habnit Echecratidem, vixitque tempore bel¬

li Peloponnefiaci. Ab initio fuerat hic locupletifTimus;

quoniam vero beneficia, in _quoscunque obvios comu-

lerat, _pauper tandem evafit. Eorura autem erga fe,,

quos fuis, quantum pocuerit, m agn i fic e η t i (Tim i s largiti-

onibus ditaverat, _experturus benignitatern, remuneratio-

nera, vel iakern gratuitam amiciciam, ^η im i ^um icro cog- novit veriffimum illud eile Pöeras:,

Dum for tun a fa vet, multos mime r ab i's amkos

Huc pereunte tibi, foliis amicus eris,

Scilicet, ex plurirois, ipfius liberaüfate ^antea Igcuple- tatis, invenit, _qu? fibi egen t i vel minimum opkularetur,

neminem. Hinc ir-a exaeerbatus

ho min um congreilus?

focietatemque prorfus vieavit, &r quas demumeunque

moleftias, miferias variaque vitas ίο litar i as incommoda*

potius fufFerre,. quam ejus mod i ingratorum cuculorum, ut in proverbio eil, to'erare confpeclum, fecum conilicuit..

Pariimonias igitur in poilerum fludiofiffimus, _aliquantu-

lum _opuoa aipera. vivendi, ratione contraxit,.quibus ex- hilaratus

invidite & odio in homines ita velificabatur,.

ut furibundus omnem excederit _{mod um,.} Buc fpseter

illud Boratianum:.

m» Λ £ f SIL·

- - -

vt quid am memoratuv Atbenrs

Sordidus, ^ac dives populi contemnere voces Sic folitus; Populus me (iüilat : at mihi plaudo

Ipje domi, junul ac nummos contemplor in arca. ι)

At plura fas eil in medium proferam : Timon, bu·

fnamun genus exofus erat, vitamque quaη dam inhuman am

fequebaiur : in cibisque r.on modo vulgäribus, fed etiam vilis-

fimis, & ab reliquis bominibus prope damnatis,, acqwefce-

bat. k) Diefer Timon vurde einmabl gefraget: quamobrem

omnes

bomines odio perfequeretur ? [Vorauf ^{er zur} antvort gabe\ Malos merit o odi, c et eros vero ob td odi, qiiod nec ipfi malos oderint. Welche gedancken Molliere in feinem .Mi·

Jantrope imitiret:

- - .

je bais tons les hommes,

Les uns, parce qrf ils [ont méebans &F tnaUfaifairs,

Et les autres pour étre ^aux méebans complaifans

Et rf avoir pas pour eux, ces baines vigoureujes, Que doit donner le Vice aux Arnes vertueuJesL. 1)

Quod fi quis unus univerfis velit obßrepere, hui c ego Juaferim, ut Timonem iniitatus, in [olitudinem aliquam de·

migret, atque ibi folus fua fruatur Japientia, m ) Non cer-

tos .homines, quorum erga fe ingratum perfenferat a- nimum, ied univerfum genus humanuni odio profeque-

batur capitali, teterrimus ifte ardelio, ita quidem, uC diem, quo ullum forte homuncionem confpexerit, fa¬

talem infauftiffimumque fibi judicaverit; immo publicis

malis maxime l&tabatur, ipfosque Deos averfando & de-

téflando _quam acerrime. Lucianus ergo, in Dialogo,

quem infcripfit ΤΙΜΏΝ ΜΙΣΑΝΘΡΩΠΟΣ, eum loquen-

tem animique fui fententiam exponenten! induxit; ^cu¬

jus verba, utut lotigiora, e verfione Latina haud pige-

"bit attulille, μκτοιν&ξωπΙο(,ν fat illuftrafura: Odi pariter o·

"mnes tum Deos, tum homines. Haec igicur decreta

fun-

cSfe *\ _/

(

i V

σό&

"funfOi placicaque in reliqvum vit«: commercii cum*

5,quibusvis fuga, ignoratio, & failidium omnium homi-

"num. Porro amicus, hofpes, fodalis,ara miiericordiae,

"mera; _{nug«: tum} miierari lacrimantem, egentibus opi-

"culari, iniquitas, ac morum fubveriio: ^at vita folitaria

"qualis eil iupis, unus Tibi amicus Timon: ceteri omnes

"hoftes & infidiatores: cum horum quopiam congredi,

"piaculum : adeo ut fl _quem afpexero duntaxat, inau-

1Tpicatus fit ille dies. In fumma: non alio nobis habe-

"antur loco, quam faxe«, vel «ne« ftatu«: & _neque

"miffum ab ipfis caduceatorem recipiamus, neque foe-

"dera feriamus. Solitudo terminus efto. Cetecum tri*

"bules, _{cognati, populäres,} poftremo patria ipfa, frigi*

"da quaedam & inuiilia nomina, & ftultorum hominum

"glori«. Solus Timon dives ello, defpiciat omnes, fo-

"Tus ipfe fecum oble3eiur, abhorrens ab aflentationibus

"& odiofis laudibus. Diis iacra faciat, iolus epuletur,.

"fibi ipfi vicinus, fibi excuffis aliis conterminus& (e-

"mei fe ipfum ccmiter excipere decretum ello, ii fibi

"moriendum fit & admovenda _Corona.. Denique no·

"men iuaviifimum eiio Mifanthropus. Morum autem

"not«, _morofitas, afiperitas, feritas, iracundia, inhuma-

"nitas: quod Γι quem conipexero incendio conflagran*

"tem, & fupplicantem ut exfiinguam, pice oleoque ^re-

"ftinguere: & fi _quem hieme flumen deferat, isque por-

"re&is manibus roget, ut retineatur

eum demerio ca-

"pite _propellere

ne pofiit emicare. ») O! quanta fuic

huic homini immanitas! Ejusrnodi monftrum bellicofum ab ipio orco fåne fuos duxit affeftus & cogitationes ve~

re detefiabiles, quas omnes, non tam meliora edooti,

quam humanis praediti fenfationibus, avcrientur & horv refcant.

t) Horat. L, L v. 66 feqv. k) Erasmi Adagia p. rj6.

1) Nie. Hier, Qnndlingii Otia lom.. 111. _{p. 2j.} m) Erasmi

Rott-

^ Q / cg,$> ; ο ι

•Roteroa, Encomium _{Moria p, jj.} η) ρ. ιζι Of /5#, (eqv„

§. III.

Profe&o atrocrffima iunt hujus inferorum ipevftri verba, unde, Tiraonem omnero non tantum ejurafle humanitatem., verum etiam in feratn beftiam, lupis haud iriiiiimilem ra.pacib.us, fuiile immutatum, cui reliqvum \ fjaiile nihil., praeter folam hominis figiiram, reA,e credi- deris. Kilo.: Lucianus, ut plerumque tieri ioiet, heic quaf- dam ad ornandam fcenam induxerit.; in Iis tarnen eum, qu<E ad vitam, ^mores fataque Timonis pertineant, verita-

rem tuen

pernegare non aufim, iiquidem plures

de eo- dem unum idemque terant Judicium, Hiilorici, Üalemus

ens, in quibus, ceite Plutarcho, multa de lucitugs hujus

moribus inveninentur iingularia & admiranda, Piatonis Arirtophanis Comoedias, ^{artatem non} tuliile. In Iis ve·

ro, qua? iuperfunt, fcriptis Ariitophanis, & quidem, iub .Lyfiitratce nomine, ejusmadi pingitur coioribus Timon

Vir Timon

Ardua ^2f obfita colehat !cca0 Spin k

Maie fedens feptus, undique„

flritmyduM propages..

Solas ergo limon

Vixit ■odioqu-e

Magno bomhies od erat abominans fctdeflm, Sicque Hie vos efl cxjccratus,

Et malos mores virovum\

Sed midieres amabat. 0 )

Narrat hie Arifrophanes, Timonem, utut μισοίν^ξχ-

TTov, mulieres adamaße, quod mirum videbitur. At for-

fitan ille earum alle^us blanditiis, fibi perfuaiit easdem

π011 eile hornines, vei fakem eis non ineße quoddam

hu-

H ) 9 ( H

humanum odio dignum: ex hac conje&ura, ie, con¬

tra ingenitum quafi fibi ^erga homines odium, ^amores

cum iis exercendo» ne peccaturum quidem exiftimavit.

Accedant etiamnum plura antiquiorum de Timone cefti-

monia. Pauianias, p) & Diogenes Laertius^) hujus de μισχν^ξωπία uno ore ioquuntur. Ipfe Cicero de Timo¬

ne id refert : Si quis ea afperitate eft, &Γ1 immanitate na- tur<2, ut congreffus focietatemque hominum Jugiat, atque o- der ity qualem juifje Athenis Timonem nejcio quem accepimus;

t

is pati non poffit, ut non acquirat aliquem, aptid

quem evomat virus acerbitatis Juee. r) Idem orationis fi-

lum continuae Cicero in Tuiculanis Quaeftionibus, ubi

odium in hominum univerfum genus, quod adamaverat Ti-

mon, ideo μισ&ν$ξωπος appeüatus, plenius copiofiusque ^pro«

ponit, s) Et teftimonium Plutarchi, de iilius perverfas

mentis indole, attuliffe omnino fufficier. Interrogatum

nempe aliquando eum refert, cur, dum omnes homi-

nes

odio haberet, nihilo tarnen minus Alcibiadem pu·

erulum exofcularetur, reipondiiTe: quum provide am iUum

viulta mala multasque calamitates populo Athenienfi excita-

turum. t) Plura non defideramus; convi&i omnino fumus, merito illi aflignari cognomen rå μκτΜ§ξωπχ

funeftilTimum. Hem! dirse ineptiae & ad ima usque

tartara devolvendus in natos homines furor! Hem! im- maniifimum nebulonem, qui male a£tum crederet,

nifi in difcordias, odia & innumeras, quibus ja&antur

mortales, calamitates aliquid conferre poilit! Kcc^S κό·

ξΜοε, κοίκον ωον; meliora quippe ab ejusmodi exfpe&are

haud pofTumus. ^-

ο) Arißophanes in Lyfiflr. α ν. 8 op ad v. 820 p. 870, p.) Paujanine Defcriptio Grcecia p, 36$ q} Laertius in

vitis Ρ bi loj. L. IX. fecl. 112, r) Cic, de Amicit. c. 23 s ) L. IF c. ii, t) Lloydii Sorani Lexic. in voce litnon. c fr,

Di&ionaire de Moreryy item Dan. Frioed. Jämts in Pbilofo·

gijcb Critifcbes Lexic, ρ. 109η. §. IV«

iSfe \

( sP3

^ ) IU V.

5. IV.

Id porro erit certiffimum noftri μκταν&ξΜττϊ&ς indi¬

cium

quod, cum uno Apemanto, ejusdern farinae ho-

mine ejusdemque vita; fe&atore, congredi folitus, ne i- piius quidern tolerare iaepius potueric convicturn. Quum aliquando inter fe foli, fefti. cujusdam diei celebrandi

cauila, convivium inirent hi duo, dixit Apemantus: quam eß egregium, 0 Timan, noflrum convivium. Timon, ob- liquis eum intuens oculis, reipondit: fi quidvm tu nan edefjes, u) Aiper & trueuleneus ille omnia non edidis-

ie μπανίζω?ilocs ^{τεκμήρια,} iefe exiilimavit, nifi in ipfa

morte inhumanitatis indolem declararet. De piro tan¬

dem filveftri delapfus, crus perfregit, & Medicum, ut hominem, pertinaciter reeufans, putredine ulceris con- iumtus eil. x) Quis ^non iperaret, odium τ£ μντοω§ξοΰ-

718

una cum ipfo ceilaile halitu? Quis illum etiam, poil

mortem seternitati reiiquiüe fignum ipfius in homines crudeiitatis, crederet ? At prob doior! verfus, quas in

fuo delineandos curavit iepulcro, quibus dira qu^vis

& infauila legentibus adprecatus, fatis fuperque orten-

duntj eum haud iecus, ac deiperatum, lernet & iimul

vitam miieriamque atrociilimam finiviffe. Sufficit cre- diderim noile, qualis fuerit hoc manflrum; ii autem quid adhuc deeilet, habetur Epitaphium, in compendio veluti, pofteris finirtros Timonis mores ita exhibiturum:

Hic fum pofl vitam miferamque inopemque fepnltas

Nomen

qnceras; Dii, leclor, te male per dant. y)

Nec tacendum eil, huic mortuo illud mirum con-

ligiiTe, quod iepulcrum ejus in litore poiitum, raare

quafi perofum, exundatione a ie amoverit longeque de-

tulerit. z) Nimirum ipfa eiementa reliquias iflas prodi- giofas fibi vicinas non toleravere.

u) Dijjevt. de ΪΙολυ7ΐξονγ μοσυνη Α. ιηι6 Magißri Chr.

Lund, ρ. 8° x) Erasmi Adag. ρ. 66$. cfr. Suidas in Lex,,

voce Tinion. y) Stepbani. Tbejaurus Ling. Lat.

§ Vt

© ) Ii t ||

§. V.

Ex diftis _nemo, credimus, non intelligit, audäds-

fimam orrmino eile Tanaquilli Fabri conjeäuram, qui,

in notis & animadverfionibus ad Luciani Timonem

probare conatur, hone μινοίνκΤξωπον virum bonum & mo-

ribus fuifle, adeo ad harnanitatern fadis, nihil ut ipfo

%ξίΐςότεξον exiliierit. Ceterum ifta elogia qvum univerfo

Hiiloricorum gregi plane pleneque repugnent, a Celeb.

Gotl. Stoilio ioiide eile refutata haud ignoramus Cfr.

Ada Milcell. Lipfienfia Tom. III. p. 20. Ergo qui vel le-

viter locum> ^a nobis citatum Luciani perlegerit, videt, quomodo ipfe fuos ^mores perverios iuarnque *ποίν$ξ<α*

Tilccv prodiderit Timon, Non tarnen omnino infitias ire iuitinemus, Timonem virum oiiro probum & integrum

fuifle juftoque magis liberalem, quare & Mercurius ^eura

ob reverentiam in iuperos, & Ipfe jupiter ob honeflatem

& miiericordiam, dilaudandum cenfent aa)*9 poftea au- tem, quum amicorum in ie perfidiam, eorumque, quos

antea cumulaverat beneficiis, άχοίξ^Ιαν, & multorum denique contemtum perfenierat, in feram quafi beillam degeneravit. Hinc, malos odio divexaturus omnibus inimiciffimus manierat bonis: fugiens convUlum & con*

gredus, repudians comraunem hominum focietatem, Sc vel a conipeflu humanas fpeciei abhorrens, ergo non

potuit non torviratem vultus _morumque contrahere.

Concedamus nullam dari gentem

quv rooderationis leges inviolatas reliquerit ^omnes, in primis, quando. ab

aliis fe injuria graviter afteTam exiftimavit, nec fin- guios re&am incedere poile viam homines, & fanTiora ampledi confilia; ^attamen duriflima Timonis vivendi ratio jure meritove, culpanda eil, prseiertim quia ne fubilitit quidera intra limites humanitatis illius crudeli- tas, ied viam fibi paravit apertam in immanitatem■·,

qua atrocilTima fruantur ^tartarea monflra. Nemo _prie»

terea eil, quin videat, quam deiperatuoQ ceperit vi ^ven»·

B' 2 di;

1 t ^{w ) 12} ( ^w

di genus & fumms dementis peftem, quum, ob inje-

&ä| ^a quibusdam mala, communem hominum ufum &

focietatem valere juberet. Quis, qusfo, olor fuit mor·

tallum ⁿⁱⁱⁱ ilie? Quis iub humana facie mentern habuic agreftem, Timon nomine hoc Γι careret? Certe nihil ^, priter befliae figuram, huic μισοίν&ξωττω deeiTet: reli-

qüis omnibus, ferocitati iniervientibus, gaviius, ^quae vi-

vu^ exercuit mortuusque publicis teflificabatur indiciis.

CertiiTimam itaque eile obicuri & ignobilis animi ^no-

tam exiitimamus, folitudinem

tanquam infortuniorum

qusrere iolatium. Etenim omnia, quam cito, mihi

crede, fanSiflima iocietatis vinculatum iolverentur,

iecuritatis repagula frangerentur & tandem amicitiae

jura violarentur: difcordias, abrogatis fcederibus ^o-

mnibus, ejusmodi alic hominura inverfa ^mens. Verbo:

ad interitum & ruinam Tic, opinione celerius, ^prope-

rabit respublica. Coronidis loco, in medium produxis-

fe ucique juvat ad rem, quam tetigi, fufius copiofiusque

coliuftrandam

teftem, fine ulla dubitatione, locupletem fingularique facundia juxta nobilitatum, hoc eft, Joh. Grs-

vium in Praef. & Epift. p. 8, ita difTerentem: Athenienfis iüe

Timon, qui tam vaßo & immani erat in ρe nio, at necJe nec ali-

os

pati pojjet, omnibus bominibus amicitiam & c un Bar um

verum

commercium renuntiaret, non vixijje exißimandüs eß, fedJe ipjnm vivum videntemque extulijje, Nam ejurare patriam\

parentes, neceßitudines; cönfenejcere in ceternis tenebris & fo-

litudinibus, ad confpeBum hominis Jugere, non (ecus

ac

ad noxii ^amma Iis occurfum, quid eft niji

viva Iepidtura ?

Verbum non amplius addam.