Adfulgente Gratia.

Divinå

Adfulgente Gratia.

ftlSSERTATlONIS ACADΕMICΜ

<ζζτ€λ τ>)f

Γ Ε Ω Ρ Γ 1' A Σ

PARS PRIÖR,

QVAM

FaventeAmpliiT: PhiIof:Senattt

in

Regia Upfal: Academia,

PR/ESIDÉ

Vl®J)

Maxime ^verendo

Amplisfimoqhe

Dn. ANDREA GOEDING,

Log:

&

Metaph: ProfeiT:

Ord:

Paft:&Preep: in Digniflfimo,

nec non h. t. Cölleg: Phiioi:

Decano Spe&arisfimo, JEquoplacidejudicantium examini

tnodeßi committit

GEORGIUS_Verbi Medelp;

Div: ädj. in Attmar.

In Audit: Guß<t\: Majori d.XXVI. Fel·.

Α. Μ DC XCVIII.

■ί\Λ4)&&'· c//, &

*7-

Revcrendisfimis in CJdRl*

DJULIO MICRANDR.0

SS.Theol; Doctori Celebratiffimoi

£

Inclytx Dioeccfios per Norlandiåm occi-

5

dentalem Superintendenti GraviiTimo, Sj Confiftorii Hernoi: PraesidT, Gymnaiiiqi

ci

Regn & Scholarum pereandem dioeceiifl

&

kEPHOROampliiHmo adcuratiiiimoqve.

Me

Tl.

TeVerendL·

&

Tr#cld ^

Tin.

Mag. ER1CO

Paftori in 0dßttgcrDigniflimo, &Pra pofito regionis

Medelpadix adcu- P«

ratiilimo,.

M^CF.NATlBUSacPA

PROMOTORIBUS ac FAU

T

T In debit£ venerationis & addiffi anim

orts exßeciationem^>

hafce rurales

et

ψ

ferio voto , reverΜ

dedtcAt0 u

et

-■ti · .·- * ■ fc

%.

_{.. , . -....,} STO

Patribuf

^ac Dominis

D*. GEORGIO WALLIN

no,

ccj. SS.

Theol:

Doctori

Celeberrimo,

no, SACRA REGIA: MAJF.STATI å con-

fiiq, cionibus

facris

Primario^, Confiftorii Au»

efiti lici Superintendenti Graviilimo , praen

c. siDi Ampliffimo Vigüantiißmoqve.

Ne

, Hon

>cU

^

risßmis Vominis fraipoßtis

:n Dn..Mag:ERlCO FRO TiDIN

Paftori Vahlenfium meritiflimo, & Pra- poiito finitimarum Ecclefiarum >

laudatiilimo,

antealiquotannosHutritiomeo optimo»

AU

TRONIS ME1S MAGNIS,

TORIBUS CERTISSIMIS nim

sco

qualecunque

-πψί&αι, gratUque übert-»

<rtiigitationes, cum omnigenλfeHettatii

't0t<r &fubmijje dat,

eonfccrat,

Georgius

hd

LF.CTORl CANDIDQ

fy

Salutem. na

fl

tu

lic

Aliquot pr^teriere anni, leflorBenhole,ρφ Ye

- quam Hufarumbanc inclitam PaLeJhamde*

a(l

feyereJum coaflm. Caufam Tibipaucis indicabo,

^e

Honoratiffimios metes Parens, decrejcente (etatet m<

ynorbo, (präterquam quod ipja feneäics morbus ßt, fecundum illudGracorm u&afice et ievv cvy,'

ul

φοξοίί πΌΚ\%ς ^tvff, i. e. longa <eta*feewn ad' ^co fiert calamitates multtä,) Ita adβflros, & ex un

onere tam SacriHinißerii⁵ quam qdminißratio- ut

- ku Ökonomiete, 'ita defitigatns, ut ea omnU) ig

qua minißro Ecc\eßa, quaque Oeconomojunt in<

l°°

juntta,perjequi^non fufiineret^{? me} domum Voc<i' te

Vtf5 ut ei auxilio eßem. A natura alienum not ex

modo₃ [ed etiam impium, in tam boneßo pioqM cu

^petito, ipfi-y cui amorem & reverentiam, inqut

omnibics obfequium debut debeoque, pop obtem- T"1

perare. Idcirco, uti fasfuitj morem ge(ß> &

Parenti, quantum potui, opem tull Renalefeen-

teyero per DEI gratiam, quantum in tanta ejuk βne aa jßerareIicui15 {Jarißimo Patente, a plu' Q

rimii ego fum liberatics anxietatibiis & cutfi 13

Proinde ne ingenium quäle quäle meum, otioj

cil

quo nihil eft tetriws,finerem torpefcere, ex^rcl' $"V

titi aliquibufi honejlioribus illud ulteriM

e^eYt

Ρ

ktui inutile mihi, duxi; quod optime ßeret, fcafum potijßmum Prapoßti Medelpads, <ρί

rvv Sy τ«»? «yioif B-M.Olai Lidmanni, _opi-

natus_fft ad morem laudatißimum eorum, quidΜ

fortum ita faVit, utin wtitiam verum nontom¬

tum legendo, fed aufculpando etiam _perVenire licuit, ingenii exercendiergo aliquod (pecimenede- φ Yem· Verum in tantafolitudineyerfatm, cuinam

deι adplicarem animumdiu multumque dubitaVi, Tun- ibo, dem3 eperi fuo fudantes rmcola, quibiiicumdegiy

tte, wteriam prabuerunt, ut natttes occafiortemi de

•im vita ruftica cceperim cogipare. ArgumentumJane,

uu. ubi altimperpendatur³Antiquitäte pretiofißimum^,

nd* commodisutilißimum, cognitu maxime necejfari-

ex umjquid quoderfcitu perquam jucundum. Nim tio*, utinjignem illam ccelijabricam micantesque illos

niä) *gnes? nemini adßicerefat fuerit, ßne occulto

in* horrorealiquo eradmiratione magni Ulm Arcbi-

oca- tcdi> ipanec buncinferioris mundi mundumer non fximioi terra opescernerenemopoterit,abiqueta- oqut cita qMdmgaudii titillatweer^Jenfu. MibiqVi-

yjtjut demnon tantafacundia, nec tantum ingeniifiu-

igfy menfuppetit,ut ornnem jucunditatem omniaque

iß commoda Vita rußicanagraphice ^queam_depingere,

Μη- Nonmihi, Iicent'wmlingva?(int o.raqve

tjm centum, — - - - Ferrea ^vox.

plw Qyod \ero pracipuum erat colonorum , cultu-

urii ramfeil, _agrorumrumimre, illam% leVi peni-

Iφ, cillo adumbrareßatuifquem infinem;tbefes, fe¬

ercl· q^entibivs coarilataspagellts,initiiloco>conßripß,

lere qVatandem Tuis B>L.Jubiuiuntur oculis.liquidem

Uw^{- c*r~}

4 ctftusfummemeum%boccecbartdceum xaria\dnt <#;·

aßettorumjudiciaftibiturumiaßminusboc mirum.

^

Omnium adplaufus nuüi ^unquamcontigit3nec ego jjerareandeö: tantaenimeßhumanajententiaΉ'

rietοιutnonomnibus,eadem resyquantumxisjujl/i,

Safifta&laudabilisfitprobetur. Neccontraquid' piameßtammale, impieac

fiulte

ditfum autfå-

[fum, quod non hneniatfelfatores,adulatoresV eomprobantés« Qxos nonlaceraVit innidia^?apra*

ßantißimis auctoribus non abßinuit. QVtdam in

Platone criminantur confu/ionem, fepiam Xocant Arißotelem,infamantVirgilium xelut ufurpatoreni

Ex Oratoribus Ciceroni nonplacet Demoßhenei^

necTrogolixius,cujusorationes dinmattanqHM fiüas imaginarias. Salußius^,Ciceronem utno'·

yum bominem Romanorum Arpinatem? Patronm

mercenariumcumUxoreTerentiafacrtlegaerTulli·

olafiltamatrispellice. ut (srVarro, omnium Roma

norum dottifßmus4 Rbemio PaUmane porcu^

appellatus fit. ita

Omniscjuiicribit,laudaturabhis5culpatut'^mc

„b illis.' ' ,aI Jim ut conßet dißertationiscur(tos, lt B.

ponam. In duas dißejcui partes dißertationemtüi

cpuarumhac priorAgriculturam generalius ex^'au!

bet, quodfeil,fitXitcCgenus Xetußum,utile,jupri

cundumerq-\>tefunt alia. Poßerior eandem ß>ecfia

alius Xuv ©t«proponet, H<ecferefueruntB.I.

qua Tecum agere tn antece/Jumhabui.Inquibiis

ego ab adminiculisremotusdefiderio

fatisfacerenof

quixiy ignofeas, qX*fo. V«

S(f \

PARS PRlOli

un\

rem Thef /,

Omiiietn

^nött

minus quam cetera nimantia natural! qua- dam propenfione ful

confervationem qvaiti atuimaxime velie,tam fåne ert; tralatitium*

tamque obviumnotumque> ut ficuti

exiiulla probatione _eget: ita fufrémim

Amelie oporteat, quinegåre

auilt,

Hac

*^autemdere ita diflerit Cicero lib.i.ÖfF?

Trincipvgeneri ammantium omni

efl Å

3 natura

diflributum,

ut

fe

vitam cor-*

tueatnr, declinetque ^ea qua no-

>nélturavideantuTyomniaque quafintad

A ad

advivendum neceffaria inquirat&pd->

ret, utpaß^{um, ut} Latibula³ ut alid ejusdemgeneris. Et Üb:IV.deFill. Nos*

metipfe commendati

fumus nobis

^> pri- ^.

mamque ex natura hane habemus

ad*

pctitionem, ut

confervemm nosmetipfos.

Quemadmodum vero hax ipfa omni

natura maxime eft conyeniens ^, ita quoquebonitatis divinse, lmprimiser- ga humanum genus,

feriaque volun-

tatis ejus deconFervando ^genere, cujuS

vehementiilimo amore flagrat, ba¬

ud fåne exiguum eft inter alia infi-

nita documentum. Proinde ne ho-

ttio hominem vita privaret, neve cre- feente «täte yiolentas iibi ipFi inferret (

manus, mortis deteftationem vit«qucr

conFervand« cupiditatem inievit natu¬

ralem ; aft non tantum inFevit, Fed &

infuper fuo digito proprio alteritabu*

\x lapide«infcripfit: non occides. Ve¬

rum enimvero> quoniam adhucconFi-

fterenon potuit necpoteft humanum

genus, itaque

ad ful conFervationem^

ne fame pereat, alimentum quoque,

& quidem abipFa infantia, dum ^ma-

tcrnuoiΛ

u ternumjac cibus eft,naturaliter adpe-

U tit, _quin & ubi ietate jam prove&ior

s- ingenioq; valentior fa&us eft, fuicon-

. fervandi ita eft ftudiofushonao,utnul-

d- Iis moleftiis nulloque fudore feie fran-

is* gi patiatur, quin in id uniceincumbat*

ni utundevitam traducat,corpusqve ve-

ita ftiat muniatque, comparet, Illud au-

;r-

b tem exterra &; quidcm illabene cultå,

n- habetur commodiilime, quippc ^quse jui viftum & amiclum omniaque adhane

ia- vitamneceilaria fuppcditat, ut vidca-

Lfi- tur nonincommode huc adferripofle

10- illudveriloquium, e terrafamns ^con-

re- diti, terrafumus, terram gerimus >

ret v terra vefcimur ^, atque demum in ter-

|UCr ram

refolvemur,

Quodetiam indicat

tu- communis humani _genens adpella-

& tio item terrigena,Cx\:Rliodi-

3U- gino auetore, quem citat Zeiioldus^n*

τe- Anthropol:Phyft Difp:I.i.i&17. Hinc rfi- & antiqui ^terrse,uni rerum naturs par-

jrn tium, eximia propter merita, cogno-

rn, men indiderunt materna venerattonis>

ie * teftc iagaciffimo illo natura; inveftiga-

na- tore Plinio in libris,_quos denatural!

jiiiv- Λ \ confcri-

gonfcripfit

hiftoria, ejusque cultore?

piam

utile

mque agere

vitaifi,

atq;eos fbios eilereliqüos ^ex itirpe Saturni re*

gisj

Terra:

verönaturam ignorarein-

tgr figua animi ingrati

duxerunf.

Qua-, propter cum

fequentes

paragraphi a->

grcfti cålamo Minervaque rudi τίν

y^

»fyfa»

adumbranü,

abste.,

erudite

Icclor,

in meliorem ut interpreteris partem etiftm atq; etiam ^rogo. Interim, cum

fit fehx

conatw&titUis

^uquam>

Sihöh cöftfilium detque juvetfi DEUS, Sacroian&um invocoNuminis nomen,

ϊ>*fiiiilemturftm αϊ% auducibut annuecuftiij Igtjarafft \i<emcum miferatiis «greßcs iHgwderfl \0k14jammm <iß\>efie Vutri.

fh.

Tfcyttoffict? vocabulurn a yU coiv- tracte Η & ϊξγ*» opus

ducic

origi*

item ^> ut verbum idem

quod

ϊ^/ίζί£ζ tV rfv) Öenomen agrieo*

iationem

feu agnculturam iignificet.

Atque etiam hinc

iiiam trahere origb

nationem nomenChriftianum GeöR<

Ginsnon eft veroabiirmlc, quodcom*

mgneiaeienos»

cjui in faero baptifma-

% te hoc fumus infigmti nomine, tam'

orius quam officii, nempe,nos de tetv

ra formatos atq; ut

mujto

laborevuU tusque fudore,ea quas ad vitas fuften-

tationem neceflaria funt comparemus, eonftitutos, juxta Sacrofancta? Divinse

Majeftatis edi&um cap.in. Gen. ubi quamvis non prsecipiatur, ^{notante O-} fiandro, utomnes manibusmore fer**

vililaborent,certum tarnen eft,quarrf·.-

iibet adminiftrationem tam ecclefiafti-

cam quam poiiticam, fudorem vultus

h.e.mukös, _magnos Semoleftos låbo-

res adferre. Etfic ordinavit ^DELISi-

pjelaborem,inquitB. Lutherus, vultf,

omnesbommes vivere infudore -vultus

fui dr exerceri labore adρremendam

carnem. Necfugiebathoc Hefiodum dum ait! lib. i.

Tv?rf οογίτΰς Μξώτκ Qtol 'ΰΓζβπχ'ξοί^τνt&yXcw

h. e.

ante y>htutem \ero fudorem Dit pojuermt

immortalti:

Agricultura ab agro & cultura eft compofitum, ager iterum vel ab a-

gendo qyodin

^eo aliquid aggtqr>vel quod

quod

ineo

multa funt agenda. Vcl

ut Qvintiliano placet å Grasco «γξ«ς

$ytv ξ uyttv, agenda,

arando

verteil- do, quiafemper

aliquid in

agro

fru-

r

äus capiendi

caufa fit & agitur, vel

certe agi

poteft. Calvin, in Lexic. Ju-

rid.Cultura a

colendo, quod

non tan-

tum venerari, adorare^ ornare; fed

etiamarare feu terram quoquo modo

aptare fubigereque

fignificat, Ideoque

extendit fe aliquando hoc^nomen

ad

totam rem rufticam, quo fenfu

å

Ci¬

cerone Üb. i. de Od. Ommum autem

revum ex cfuibus

*ilicjuid ddijui?itht

,

nihil eßagricultura

melius, nihil ube-

rirn nihil dulcius, ^JcTgv μΰκλον α,ν$ξος

τ5 ίλίυ$ίξ%.«|<βν, (jr nihil libcro homine 1

dignim,

Cujus

quatvor

fecundum Vir-

gilium,

in altero fuorum, cui quidam

cruditi latinam & pleniorem adpella-

tionem dare malucrunt, de re rufiicA

monumentorum, funtcapita. Aratio,

flantatio, Paßio, mellatio. Quando-

que

laboriofam illam vi Λ

um

adqui-

rendi rationem é terra & frugibus in-

de nafcentibus fignificat, qua; Prin-

eeps *

ceps partium univerfae rufticationis å nonnullis adpellatur, atque tunc d\-

vidi foletin nudam & coniitam arbo- busi illa adfegetes &c. hxc adhor-

tum, quij hac acceptione, fuccidid

altera dicitur agricultura. Cic de fe-

nect, Tra&ätio ergo t

continet defcriptioncrarerumad agros p'ertinentium, item rei familiaris, la-

boris rufticani, rufticationis, & _quae funt alia ad agriculturam attincntia.

Th. 11L

Dictum jam ^modo erat, naturam, urgenteneceiTitate,äd adquirenda ea,

qua;ad vi&um funt neceflaria, ho- minem impellere^> _quippe cum fine alimento nullum änimal vitam diu fu- ftentarepoftit. Burgerdic. inld.Do&r.

Oecon. Naturalis ergo hxc vi&us ^ac- quifitio abaliquibus Oeconomic# do- tftrinac fcriptonbus diftmgvi folet in

fimplicem & compofitam. Illa, _qua

uno aliquo vitse _genere victum ^com- paramus, ut cum uno artificio quis

eftcontentus, utpote Pifcatione, ^ve-

natione aut agricultura fola> qua?rur-

fus duplex:

vel otiofa vet iaboriof&

Otiofa dicitur Paftoritia, _{qua ex} mail-

fvetorum attimalium

partura

yiclus quieritur,quam

Graci Pafto-

ritiard vocant, ad diftinrtionem pa- ftionis

agrertis,

qua:

villaticä dicitur.

a

Varrone. Ab otio denominatani eer- iiimus, qiiod icil. hane vitam

de-

gentibus

iine labore

^éx

animalibus

manfvetis, ideoquc nec

ladentibus

,·

tiec

repugiiaritibus

j in iupiho, ^ut

dn

citur, otio viclusfuppeditetur. Cete-

rum Laboriofa duplex: una qute ca-

retpericulö,

altera

^{qua: cum}

periculo

conjunrta

ert. Ad

hane pertinet Ve¬

natio & pradatio. Ad illam

agricul-

tura, qua: ert ^ars

colendorum

agra-

rum fruclus percipiendi caufa. feu ut

eam definit Varro:Eftfcientia docens,

qua

fint

in quoque agro

ferenda

ac

fa¬

cienda, utquaque terra maximosper- petuoreddat

frήέΐus. Compofita dici-1

turcumad v-iclum parandum

plures

fimplices conjuriguntür. Itaqüc quot

modis

rtmpiices

jungi

porfunt,

tot nu¬

merantur compoiitae. Gur vero fim- p1'-

^ ι y

jplices intcr fe mifcfeaiitur, rationem reddit Ariftoteles: ad tollendam feil*

cum egeftate

moleftiam,

ut fupplé-

mento comparäto jucundé vivatur;

Th. ί K

Ceterum ,fifcripta Gentilium, Pöe-

tarum pariter ac hiftoricorum,ⁱⁿ qui-

bu$primordia^rerumcöntirteritur;con^

fulatiius,noh facileperipeäu erit, cui

agricultura tribuendurti ilt itiveritum, fiqvidem omnis antiqvitas fabulofä^

tit löqvitur Juftirius. Qvidam enim Janum & Saturnufri _agrorum eultum

docuifle fertint, commemorantibus Rofiriodé Ant-iq;Rom. &Polyd. Vcrg.

f\ de Invent. Rerum. Qvidam Oiirim

Saturrii&Rhe« filium Asgypti Regerö reperifle tradunt, teilé Diodöro, cu*

confentit Tibullus itafcribens:

Primus aratra mankfolérti ficit Ofiris,

Et teneramferro follicitaVit humum,

Primus inexperta commifit femina ^terra$ Pomaque non notis legitab arboribm.

Alii Triptolcmo^, regnante Atherus

F.reehtheo

agricolationis

gloriamadfe- tueruntjinter qvosJuftinus?cujus^ver«

l B ba

ίο

ba lfb.1I. _{cap. VI.}

talia:

per

ordinem

dande fuccesfionts regnum ad

Erech·

theum defcendit,fub ^quofrumenti

fa·

110 apudEleufinäTriqtoLemore^erta

eß\

EtOvidius in 4. Fait.

Ipfe quidem mortaliserit,fed primtvsarabit,

It feret culta prcemU tollet humo.

.Crebrius tarnen & conftantius hocno¬

mine celebratur Ceres, idque prafer-

tim ex Ovidio lib.1. Met. Fab. vi. con- ftat.

Prima Ceres^unco terram dimoYit aratro, Prima deditfruges alimentaque mitia terris.

Fabulati ^autem funtillamfuiife Saturni

& Opis filiam de qua paulo prolixius

Rofmus: Credita fuit Dea frugum

å

creando dicla, vel quafi Geres å ge·

rendis frugibus. Epitheton ei tribuitur

Alma, qvod nos alat. Panda etiam

nuncupata fuit, qvaii å ^pane

dando,

quod fi qui ^ope

indigerent,

&

ad afy-

lum Cereris confugiflent, panis dare-

tur. Grad eam quail

adpellant i. e. terrx -matrem,

quod

cundarum frugum creatrix fit &al-

trix. itemTheimophoron h.e. legurt

II

latricem. de^ea in huncmodum Dio- dorus: Ceres, inquit, frumenti quoci

forte interaliasherbas nafcebaturigno-

tum ceteris prima ufum invenit, do- cuitque homines naicendi, fervandi-

qve &ferendi modum. Eftautem ab ipfa frumentum ante genitam Profer- pinam repertumj Nam poft ejus å

Plutone raptum»frumenta omnia tum in Jovis Odium, tum propter dolo¬

rem filise incendifle ferunt. Sed ea in-

venta reconciliatam eileJovi & Tri- ptolemo frumentidedifle fernen.»man-

daileqve,ut omnibus modum femi-

nandi monftraret. Traditur ånonnul- lis eamleges qvoqve dedifte, qvibus

homines jufte vivere adfveicereift,

utide & Legifera difta eft. hactenus

ille. Prasterea fabulati funt Iiidem Saturni & Rhex filiam Ofiridis foro-

rem & uxorem triticum & hordeum hominibus prius incognita primamin-

venifle, ut ex inicriptione ejus ^co-

lumnx colligere eft: Ego ißs fum JEgypti Regina a Mercurio erudita.

Ego fum ima frugum inventrix-

Β χ Sed

Sed å priore non

difcrepat Diod.

Siq hujus fententias auctor,

ipfe

enim

fa-,

fetur Ifidem eatidem efte _qvarn Ce^

peremquncupant, vid, Vergil.

de

In*

yent.

Th. V,

Verfati infuper fuerupt

prifci illi

ca Jp opinione^* rerum feil, naturam

pri*

mum hominesglandibusaluiiTe,

cujus

apdor eftPlinius in Proem. üb.XVI.&

eap,

lib.jvn, ubiait, frumenta

cuman*

fe#

ylande vejcerentur molere &

con->

ffoere in Attica, Italia & Ciciliadocu*

iift Cererem, conféntiente vetu(liifi-

ITLO väte Hefiodo Afcrieo, γ. vert

ii7#pag-rn. 9,

- "*· -

ΗΧξΤΓύν9* iQtpt féfcoQof αζέζθ£

^vrefAotnf, ttvfkav m^ άφ^ο*

« - frucium nuiem ferehat fertile arVuM Spontefui} multmmquf &coprafmn. - -

Qvarn

iWcntiam

&alji perfeqvuntttb

vit Nafoin üb. ι, Met. Fab, ιιι,

Jpßqu^w immun# raßroque intaFrauectillä

Sattelt Vewßli-lbafi perβ dahat cmnia teilt#'.

Conterftiqtie ål#rtnllo cogente cr^atis⁵ firbttteos fcctm montanaquefraga legebant

%($rwße'<$*fn dur# baxentkmm ruhet#

'C

*3 fy quadeciderant pttiula JovUarlore glatidei,

Ver erai aternum pUcidique tcpentibm aurts MulcebantZephyri mtosJtn? Jemine flores%

Mox etiamfruges tcilat indata ferebat.

Item Virgilius: - - - ~ ipfaqtie tellas

Qmnitt liberius wllo pofcente ferebat Frurqentum autem dem eile jnvem

tum, enarrante Marone,

— φ cum jam gUndes (s* arbatafäcra

' peßcerent (yfaa,&vittttm Dodona negiteby

Mox &jrumenttf Uberadditus:·*·*-»

Tk _FI,

Verum enimvero, licet

aliqvi

mor- Jalesarborum bapcis ante,& animali^

um earnibus, qusqiie aliabenigna'tel- Jureproveniebant,quam pane vi&itå-

rint, ut dici poffit, non in omnibus terris^ eodem tempore, Ted in alijs

pitius in aliis tardius fuifle cogmtam rationem frumentariam, quod et;am

exScriptura ajiquodnancifciturrobur,

qux primis illis ruris colotiis

epulab

ejusmodi å Deo imperatas qomme- rporat, Gen. I, 29, Nihilominus tar¬

men, coepit protinus & ante rnultas tempeftates, quameilet Ceres, £*io~

nyftus³ Triptoiemus, Saturnus, agri-

cultura infpecie Tic didta urgeri,

fuit-

que

frumenti ufus apud mortales,ut

cum orbe propcmodum nato cam

natam, atqve ita artium omnium pa¬

tentem, uti loquitur Socrates

apud XenQphontem,antiqvifTimamq;prom-

tum fit adfirmare, quam Deus

ipfe

primum

å fe

creatum

hominem & ad-

huo in innocentke ftatu conftitutum

edocuerit, ficuti ldexlibro Sacrarum Onginum,

ejusqve

cap, II.

veriic.

15.

& exiis3 qvi

commentariainillumali-

aque

consordantia loca adornavere,

coliigereeft.Nec quia

homo jam San¬

numDivinitatis fimulaerum acintan-

todomicilio,hortofeil.volüptatis,con-⁽

ftitutus, cxhac theii incommodi

qvid feqvitur: Qvia

cum

in integritatis fta¬

tu ad fui fuftentationem cibo etiam indigerent Parentes

noftn,

qvo

fme

nemomortalium fubiiftit, non potu-

erunt noninqvirendi modum

noviifo

&qvidem praxipue per

agricultiö-

nem, qvx alimentum prabet

nobi-

liftimumnaturalisfimusque modus

efi

vittum adquirendi. Burger

die.

ⁱⁿ

id.

dodtro

do&r. Oecon. ceu quoquc de hac re»5 diflerit Ariftot. lib. i. Oecon. cap. ii»

Cujus verba prout latine fonant ^tan-

tum adicribere placet: Facultatum.

verb ea c ura primd efi, qua naturam

fequitur. Natura autem ordine prior eß agricultura,

fecundumque

lo^cum

obtinent, quacunque e terra proferunt alicjuid: qualis efl Metallorum ars\

cjrβqua aIia

hujusmodi

eß. Et paulo

infra." Maxime etiam naturalis eß,

feil, ι γίωξγίκη, Naturaliterenim a ma- tre cunclis nutrimentum fuppeditatur, iu% & hominibus d terra. Hanc^in- quam^Λ ob caufam Deus inclcmentix minimé efl: accufandus, ^cum illa yio)f)yla nullum laboris fenfum, ^mo- leftiamqve nnllam habuiflet, nihil eå

opimius, nihil foecundius, ut ita ad

comparationem hujus qvafi nullatunc temporis fuiflet enra alimentorum.

Rem fimili declaratChryfoilomusV^/-

cutipater teneroβIiο, omni _copiafru-

enti ne infotensfiat> _{ρarvam quan-} dam &_{congruamcur am} exeogitat: fic

DominusAda operationem^er eußodiam pra-

vt#

pr&cepit,

ut cum

voluptate incunditrt-

teque

hdc duo faceret dre. Et veluti

Dominium in ea felicitate· noii erat fervile & acerbiim, fic neque eultus

agrorum

iervilis, fed delictofus &

cum bonelld anitin voluptate conjunBusi Ofiand, inloc. cit. Pofitus fmt homo, inquit

Auguib

in

paradifo*

ut öpera1

retur eundem per agrtculturam, non laboriofam,

fed deliciojam

ätque mon¬

tern

prudentis

magna gr

utUia

com¬

monenterni . Aft,

transgreffione,

facta

poena

elfe

coepit

laborisqvé adfliftio,

qvod

antea

recreatio

erat

mentisqué

exhilaratiov Terra etiam qvx anteä

omnibus modis benedifta, poiteama- ledi&a eil,ut tunc integrumnon fu-

crit non operari; fed Dei

mandato

plane

néeeilarium. Hoc

^quoqVe

Poé-

tac zmx feculi amigmatis depinxe-

runt,

quemadmodum canit Lucretiusi

Terra dedit äulcesfccttis &fabula Uta,

<£γ.ί nuncvix nofirograndefcUnt aucialabote,

Conterimiin botes CT Vires agricolarum Conficimm^, feris Vix arvisfuppeditati:

Ufive adev pereuntfotttu, augentfr labores.

The/,

ⁱ

rh.

ht;

^oetas autem & hiflorici

aliiqve

iiriipliciores agricultura; initia aliunde

arceflentes , illos, per quöscolendo-

rum agrorutn ars ab aliis licetédo&ä

ad poiteros mariavit, qviqveeandemⁱ

hulla enim ars inträlnitiurri iletitfuum*

adauxerüntiproprimis,teileVergilio*

ejus inyentoribus habuerunt> Summis- qve imo divinis honoribus affeceruntj majus hoc donum arbitrantes, _qvam qvod ab induflria proficiici poiTet itt*

geniixhumani. Ita de Cerere fabulati funtj referenteRofmo, qvodcuitima¬

ximorum bonorum cauiähumanogdt

heri extitiilet i ab omnibus nonfolunl Grsecis fedBarbaris qvoqve, adqvos

frumenti pervenit ufus i horioribus»

facrisq;

folennibus ^> ac celebritate _per- petua culta eil. Urtde' effingebaturha-

bitu matronali, örnata fpicéa ^coronä,

nonnunquam moeftacum

lampade

fen face> intérdum manipulutn fpicarum

& papaverum_gerens, Qvarri eorum

Vefaniam non immerito cailigat La-

ftantius > docendo _neminem,ob cor*

C poris

lS

poris bonaquäntumvismagna inv£üa

ta, in numerum referri debuifid Deo-

rum.

Th. VIIL

Mine non obfeurum eft collige^

Ire, qvod vita ruftica^,urbanam longo

temporis intervallo pr&ceflerit,

conf:

Arift:lib: ^i« Oeeon: cap'r. Antiquitus

tarnen quia innocentiilima &iimplex

atqve ab omnimaleficio feparatiilima

inmajori ^qvam pofterioribuS tempo- ribus habita eft: honore dignitateqve.

Fuit,aitBodinus de Rep: agncolarum

& paftorunrordo laudabills, qvippö

dnabus antiquiflimis artibus civitates,

pagos, villas familias^> rebus

mäximé,

omnium neceilariis fuftentare dociu

efunt. Ut apud antiqvos Romanos qvorum omnes tribus divißefuerunC

in urbanas& rufticas, hoc earum

crit diferimen, utruftica: urbaiiisIon- gépraeFerrentur^{5 atque} ita optimus &

prarftantiilimus qvisqve in rufticis

til·

bubus, reliclis urbanis, cenferi velletj

eamqve ob cauiam^, qvod qvi in op·"

pidofederent, quam qui rura coleret

defidiores1

*9 L defi'diores putabant. Nec urbanac Co-

lum anteponebatur vita ruftica , fed

mercatorum quoqvepericulofts& in- felicibus lucris,ufurarum turpibus&: in-

e" famibus negotiationibus, artiftcumim~

1° mundis & interdum fpurciflimis quas- ftibus, qvia per fe hxc vita fru&ifera

u3 & qvre cultores diligcntes abundé re-

^ muneratur, Ac proindetirones opti¬

ca mi militesqve fortiffimi ex juventute

o- ruftica delecti, _qvorum largam fatis

meilem proferunt tam facra: quam

profana? hiftoria; Scriptores, qvemad-

>pö modum de Gideone qui ab arca ad

es» principatum, &Eliiaeo, quiarans in

duodecim jugis boumad officiumpro-

W pheticum funt vocati,Jud:vi.& i,Reg:

los XIX.extat, LuciusQuincfius agricola

LinC TriumphalisDiclator eftfacfus, dequo ftp Elorus lib:I. cap:xi, C, Marius primo

3Π" agricola,pofte-a miles, poftremό confiil

» & &imperator pra?ftantiifimus populiR.

triJ fuit. de _quo in Cynofi Prof. Abdolo·*

let* minus inter fulcos cumveriaretur, re-

op·* giae majeftatis infignia abs Tyriis.obla-

ιφ U

fufcepit, de

quo Curtius,

Atiliurm

res1 _{C jt} Calati-

IQ

Calatinum,t qui etiam ^ex agro ad dis

4taturam< Catonem Cenfonum, qui

elias omnium bonarum artium cogni-

tione pratans, agri tamen colendi fuit ftudiofiilimus, aliofqve ^taceo, & le?

iforem benivolum ad illos?qui de lau?

dibus

agricultura^prolixas

texerunto- rationes bona venia remitto. Triatan-

tum adjieiens verba de noniinibus vitae tuitee j qua? in honorem

agricultura?

fibi impofuerunt & in poftaros träns?

tulerunt^ nobiliilima?Romanorum

fa-

miliee, Hinccognomina orta funtfa?

miliarum Roma?Fabiorum, Lentulo

rum,Ciceronum,Pifonuna^, a copia ta?

lium leguminum, Pilumnorum,

qvod piRrinis invenerunt pilum. Locupietes

etiam

quod logos ftu

agros

frugibus

plenos

poffidercnt, di£h,

Sercntem

inveneruntdati honores Serranum,^un- de eognomen \ nomen alias Attilius

Calatinus, Qyjd? quod å Viris fante

religiofis & prtecipuis, quin&D-£0

eäris hoc _genusvit« eft ufurpatum at*

qve

excultum*

Pra?terea

ad honete

tma laboiis rökarn ntc parum

facit

tranquilla

η

frahquilta pacataque prifcorumvita ^{a^}

gricultorum

^,

fiquidem

illa ut erat mi¬

nus corrupta & innocens magis, fic 6c

contenta laboribus propriis &proven- tibus, _quos iibi ex agrorum cultura parabant ruftica?vita? intenti, fine in- vidia & ambitionc, poireffione & ad- quifltione naturall ^cum voluptateho-

ncftate qonjuncta,contenti.Uno verbo:

confvetum fuitRomanis, utirefertCa-

to, ut qvem virum, bonumagricolam bonumqj colonum dixiilent^, ampliiTi-

me laudafle exiftimabant. vid: pafiira

Plin. Hift, M.und.& Tholoz:deRep.

Th. _IX.

Verum pofterioribus temporibus

Ut degeneravit probitas rufticorum,ita vilioris eft conditionis vita fuftica: cu¬

jus rationem Tholozanus de agricolis duplicera potiillmum videtur adferre, primam qvidem, quod experientiå di- dicerint coloni, urbanos illorum fim-

plicitate abufos & quod ipfi etiam ni- miumurbesfrequentantes, dolos& im- p-robos moresplebis urbana? facilé di- dicerint^ ejufqve exemplo vitam de-

formaverint

ZI

formaverint innocentem ^, atqve tan¬

dem callidiores evaierint. Fundme*

tum emmjjerjjetu#

c&mmendatioms &

fama efijufiitia,

qvd fine nihil fotefi

ej]eUudahile. Cic:

lib:Ü. Off Alteram

autern quod bona ^pars

agricolarum

hodiernorum non fua arva fedaliena

colant, & moribusfervilibus acpaer-

cenarus fuam exerceantperfunctorie&

ad lucrum tantum artem, cumtamea caput fit in omni

procuratione negotii,

ut avantimpellatur etiam minima

fu-

ipicio, ηam nullum Vitium

efi

tetrius

qvamavaritia^er qvam

tollitur omnk

aquitas 3 fi

habere fuum cuiqve

non

lh

cet, é? coneordia, ^cm namqve reserc-,

■pta efi^> inimicm.

Cic:loc:cit. Ceterum

qvanqvamhmc ita

fe habeant,

tarnen

etiamnunc eget Respubiica operaru-

fticorum & agricultorum,

utqvamvis

fepe indigni videantur, propter

frau-

des & malitiam privilegiis,

nihilomi*

nus tarnen funt _opera ruftica

favorabjr

lia, quia Vitium artificis

ipfi

arti non imputandum>

fiquidem

primum

quofi

in omnifocietate &Republicadefidera-

tur3f

liv tur, necefiariumeilhabere alimentä,

te* & ideo _oportet eile multidudinem a-

& gricolarum, qvi victum Conferant, qvi

>eß léminent, arent, colligant,confervent

tili & communicent, illiqve il impedian-

im tur, & caritatem annona; &periuriam

na poflurtt & famemmferre^{, ut} oilendit

!Γ' Livius; _qvam feqvi fölet peftis alüqve

& morbi graviflimi ob ^res commeftas in

ien neceffitate, _quas victuinoxisc funt, ut

tii, nulla vivendi ratio ^> iors autconditio fu- hocvit#_genereutilior aut fortunatiör,

ins imo, _qua: neeeflaria magis poteit diei

nk aut exeogitari. Quantam eniiii exper- lh ti fintRomani prifei perniciem ex lan-5·

re*, guido cultu agrorum,apudFlorum eil

jrn widere,

en Tk X.

ii- Qvapropter quam utilis, quamque:

vis fit _agrorum cultufa jueunda ^ex di&is

iu- licjvere arbitror^, _peralias enimartes, ni- fervitur autnullis aut paucis, peregri-

bj- colationenluriiverfis,Proin,qviaquod- on übet bonum tanto ilatuimus excellen- o(l bus _qvanto videmiß eile eommunius

$r & ad plures attinens, quis ergo non

uraι

intelligAt,

Η

inteiligAt

^> effatur Pontanus, ugrtcui-

turam quaiibet, quantumvis bona é

Uiiha h&miyiurnftudia fugerare?

Qvid

voluptuofius quam habere rationem

cum terra, qv« nunqvam recufät im¬

perium, nee unqvam fine ufura red-

dit

quod

accepit, fed ceiTantibus &

dormientibus nobis fertiliffimarnfege-

tcm & prägnantes ipicas poliiceturj

ut tradita fibi majori plerumque cuiii

foenore cultori fuo rependac,-

quod

confveverurtt, qvi iludent videri fe gratiifimos. Conf. Ariii. lib.i.Oecon.

cap. π. Adhiec refpexiiTc etiam Virgi-

lium eilclarutn, dum canit:

Ofortunatos nimitini fua fi böria normt

Agricoltu,quibuA tpfa proeul dijcordibws armis

Tunditbumofacilm Viituwi yußißimi tellus·

Et in alio loco:

Agrioola incur^o terram dimoYit aratrOy

Eine annilabon EineΡatriumPatriofßnepotd Sußinet.Eine ^armenta boummeritos^juVencos·

Cuiq; fenfum O

vidi

um habuiiie 'vide-

turhaud diilimilem inhoc verfu^: Tempustuagrorum cultu con[umeredulcéeßt

ThJU