GLAD IUS

/

■%€

i. tj. s. É-

GLAD IUS

SCYTHICUS

QJ/EM

VISSER!AllONE PHILO LOGICA, Confenlu

Ampi; Facalt: Philofophi

sVB

PR&SIDIO

VI1{J CELE*BE<R$lMl

ANDREA GOEDING

Log: & Metaph: Prof Ord:

die 2Ai CMaij Ann\

Sal:

1691.

exhibe!

Avctor.

NÎCOLAUS N*

SALANUS

WestMAnnvs*

in

Regia

qua

Pp/alu eß ^AcademU^

SERENISSlÅfO

Atfc

POTENTISSIMO

PRINCIPI

ac

DOMINO

Dn. CAROLO _XII.

rbgnorum svecifi,

gothiä

ATQVB

vandali^

principi hjeredit&IO,

DOMINO

kSMBO CLEMENTIS.

AVITAS.

MAIORUM. SUORUM.

ET. RECENTES.

AVGVSTISSIMI. GENITORIS,

RES. GESTAS,

ET.

HEROICA. FAClNORAi

VERO.

IM1TAMINE. iEQVATVRO:

ATQVE.

FVLGORE. REGIO,

CORVSCA NTEM.

GLADIVM.

GLORIOSE. VIBRATVRÖ.'

S:* R:1

M;*'"

MAXIME FIDEI VIRO

lHußrtffimo Exceltenitsfimofte

DOMINO,

Dn. NI COL A O

BIELKE,

ÇOMITI de

©apaî)/

ïJBERO BARÖNI de ftvàfcmm/

DOMINO de

&C* &C.

SupremoExcrcituum Regiorum Duci, PomeraniseDucatusGubérnaéoriGenerali*

êcAcademîaeGryphuwafldenfis Cancellarïo»

ROMINO

MIO GRATIOSISSIMO.

Glcmentiflimc

SVB.

AVSPICIIS.

REGIS, NOSTRI. CLEMEN-

TISSIMI.

6TRENVE. iWILITANTI,

fiVIgVE.

AD

VERS

VS.

TVRCAM, HOSTESßVE.

ARMA, GLADIVMgyR

FORTITER.

TORSI

T.

ET,

NON.N1SI, VICTORIOSVS»

DI5CE5SIT.

CLADIUM.

Hune. samicuM.

TQIMITIAS.

Ueo%vm. acave

ITA.

7)0, DEDKO. COKSEC%0.

UT. SIM

FOTj.

MEA.

fo^tunas.meas.

ME. DEKIQVE. lfSUM~.

DEF0TISS1M1S.

humilim isqfe. susfi^iis.

COMMENDEM, T%AVAM£FE.

Hioolavs Salahvs.

Ni£ol;Fil:

Ëerexitnie_tique

eUtuntijfîm ingenù f

avenu

Dn.NICOLAE SALANE*

Amice &

Confanguinee pcramande

^,

LEda

_curiofa

mihi

Difiertatio

eft elegans

tua

prorfus & belïc

de GLADJÖ SCYTHICO. Qu# iane protinus mihi

fie

probabatur,

ut nonpotuerim non \x-

titiâ exinde affici maxima. Scilicet eorum numéro adfcribi Te _cerno, qui ad patrï-

àm fuam pro virili exornandam mentem

adfcruntprobam,nec ulli labori _parcunt.

Neque

enim illorum ftudiumamo, qui

ne ipfi nihil

prorfus

cffecifîc aut efficere voluifîê videantur,quidvis in Chartas con-

jiciunt,

& rationes rite fubducere velne-

fciunt vel faltim gravantur. Vnde fit quod umbras & iaania orbi obtrudant,

ipfi

ol- las & Cucurbitas, quod dicitur,

lippien-

tcs. Sed Tua, AmicitfimcSalane_»pro- vincia ka defunftumTe

deprehendit,quif-

quis nonlivido , fed _#quo oculo Tuatn hanc _Diatriben

adfpexerit,

ut multamah omnibus Bonis Te meruifle gtatiam judi-

caturus

Câturus fité Gratulor itaque tibi ^{ex ani-}

mo hafcc in Antiquitatibui Patriis pro-

greffiones, & pramium dignum

^*

faufta-

que

quavis & felicia adprecor ! Vatei

dabarnVpfaU d.U. Ma)

itipii

Tui Studiofiflîmus

Olaus RudbecK.

Inverti Vereximio

Dn.

NI CO LAO SAL AN 0>

Conptnguineo

&

ssitntco

fuo

carijfimo,

DE

GLADIO SCYTHICO eruditc différent*.

J

H

Tccine jam

orrendum

Gladios

ditfui

Scythicos validofe enfeff pio^

cruore

nef ados

Spumantes

prorfUs

^>

(parfoejue tnfefta cerebro

Arma

refers, dnr

o quets

hello vivida virtus Noßr

^orum,

fregit populos domuitque feroces.

Grdtulor ^ex animoTibi tam felicia capta, Gratulor

ingenium melioribm artibus aptumi

Pulcre & vernanti

mejfem

precor

ubertoreml

lubens meritoqoe «dplaudig P.

e?<a

CAPUT PRIM U M.

Pag. i

Scytharum fortitudo & armoitim gravitas: Arma

Scythis Qfgûftl & CH)^n diib; earum vor um Etyma, Rudsa ^adrrodurn prituis temporibus, Po- ftea aptjora, caqti«varia, utpote o/kuliva&dcfcn«

liva, Giadix etymouôt våris appellationes.

ninem probantia, lolicite conqu rerem, arque prolixe exponerero, quo expedmcr redderetur

B. L. ad ^ea petcipienda,qu»in prarlentia dice«*

re paro. Verum ^cum ilia omr.ia, qtiae pro m- ufitatis Scytharum viribusadduci folenrpoffuat*

que> ic. quod non minns artubus atque mem.

bris _gavifi fnerint validillimis, atqoe arma pro-

digiofe gravia g^itarinr. ^quam firmo conf lanti¬

que anirro labor"m ardna, Sc quodvis mortis

genus irrpavid» fubiverint» illa» inquam ömma fidem apud nos omnes, vel (altim partem mul-

to maximam }*m pndero invenifleperfvadear:

§. Î.

I

E gladio

Scyth»'co,

I ^cer to utpote atq; ma-

i joribus noftris pe<nli-

s ari armorum genere, I seriprurienti rr»h* id I in iplo hrrtne incun^-

i berevidebarur, utar"

I

gumenta, fingulareni

} nollrag genriß fortttu-

A ^Iden*

% GlADIUÎ

Idcirco fadsfueritprocemii loco carptim tantum

attingere, quae de armis Scythicis in genere notari merentur.

§. II. Nempe arma in univerium omnia prifcis noftris noajoribus quemadmodum

nobis hodie, ficutSc illis pridem , SBdpit dice*

batitur. Quarum vocum Etyma fi requiras, îSBafit å Çjgafa/ feu /

confbgere

^» SJBapn veroâ Q!R<Jpna/armare,dedudam exifti#

mö. Proinde confli&um & Sßafuajftpft digladiationem ^, QBufttljUUtf armorum doroum

leu repofitorium dénotât, uti ex antiquiflîmis legibus patriis noftris, Sc variis hinc defcen-

dentibuscognatis vocibus abunde fatis liquetⁱ quaequoniamâ doâtisfimis jatn ^antea viris _expo*

fita funt, ^nunc raerito lubens ptxtereo.

III. Quemadmodum autem pro diverfi-

tate temporum arque iogeniorum , divcrfa quo- que exftitere ^armorum genera; ita pritnumfim»

plici illo antiquifiimoque ^stvo, rudia admodum

noftris in u(u fuere, _utpote faxa, fudes igne duratas, clav®, Sc id _genus alla, Sic Hercules pailim apud fcriptores dicitur clavâ ufns, lin¬

de proverbium enatum: Clavam Hercult ex-

torquere, M aerob. 1. y, Sat. Quin Sc Thorum audacern tali clava inftrudum aeeepimusabAn*

tiquira? : patriae noftrse vindice atqueindagatore perfpicaciiümo Ol. Rudbek.Ad. part.i. c. *9.

Quid?quod Scytharum illeexercitus,

5tlufe&oM*

ffIIdi&us ^t«lavisplcrumque armatus legitur, de

quo

SCYTHlC US 3 qnoOl. Pet. Cron. in vit. Ingell, te Perr«ï

Cron. Svec. 1. ^I« c. j;♦ Hue faciunt qus de Jurefuftuariotraduntur. Erat autem clava hsec bgoea, nodofa,Seex una parte

craffior

^svidea-

turFeftus aliique Sicuti vero vox hacc toridetn

atqueiifdem fore literis iyllabisquelingvanoilra eftertur,jUafwa/ ifylfm/ Äiubba/

jttob.

vid.

etiamSam. Columbi <0tt>ßnjl:ä 0rî>|Tt5$ mC Ita Originem quoqî fuam credimus debere noftro

^launj« ieu Äfyft&a

/

findere

^»

unde jtlàwa &

d^lcftoa filTura; jtiubba autem verbum, ut

klubba enom/ contundere aliquem dénotât.

Huic affine eil Aramasorutn fîve Chaldacoruin

SMDCulab Se Culba,quafi per piiotyiev

literarum jtittbba/ undeAnglicè à Club eil, ab impellendo & concutiendo. Quoniam veroin-

ter rudiamerito numeraturarma, hinc fortailîs

omneminus aptum commodumque nobis bodie

^iubböt dicitur. Cxtçrum ferratas alias clavas fuiiîe deprehendiraus, inter quas recenfetur

clavaGallorum Cateja, ignorât« aliasor>giniss quafi ©afc&dga/poileffor mucronum,qus fer*,

reisacuminibus claviiqueprobe munita,â Bar¬

baris (33ör$.&atttt) telle Ammia, Marc. 1. jl.

primumad confringcàdos clypeos galeas thora*

cefque portabatur. Ejusdem formas Aclis ,quat

fervio, in Virg. ^n. 7. v. 7jo. ut & Salmaf.

eil clava cubiti femis fada* loroque religata»

eminentibus inea ubique acuminibus. Caiaubo-

a© veto

plujcbata,&

baculo per funiculumap-

A * ««s

4 GL AD I II S

tara_j At Marc. Donatas, hane ferrearaacumi- *

nib'is circa caput munit. Ut ^{aincm Pierio ,} (V-

per adductoloco,de hocteli genera, arque ejus dedudlone ambigenti fatisfaciemtié, di&am agnofcimus 3 voce noftra «Odcffl/ _pungere, 8c j)acfl<t dein ritubare, quafi iterum iterumque

ail dere eft. $4flrt vero nobis inltrumentum ferreis acnminibus obfîtum vocatur.&c. Vnde eandem faille _apparet ufii cum Cateja, licet

fpecie alfqinntulun) diverfam, neque longe ab- ^v

horrjnde â cscftu feu fplcula _Scytharum, iilis 0pf{f(u6(>a / â @ptf{ Clavo, & Clava

appellata, quod terreis clavis effet munira. (

Varias antem eorum fpecies, opiime nobis re-

prasfentat Ol. Magnus !• 7. c.|.dc de illis Cron.

Norr. ubique infpargit.

IV. V'u dein aptiora invehente armas

Illorum aîia erantoffenfîva, alia defenfiva. Illa tribns generibus differebant. Nempe j. alia

eraöt fiöQtWMtlf Avpntant'ta : inter _qusc 9J?âfîlf

feu / ^löebart)/

©Mrd eU^r llfrt &c. spatha, (ecuris.

Lancea^.bipennis, acinax 8c faix , referuntur.

Alii, Ii« irtdîWplW _{Pungentia, feil. @pfuf/}

-Oalfpfjtor/ 3>fffar/ 3drit ^ttmtar eder ©nflir/

Och '©li!ör&C. h e. Haltas» pila»

fartas ferre* , phones atqu« fecures. Aba de»

nique HI. <BfåffWapi1/ Vil/rantia telu\ quas

0ttdrfpfufl 9}?ulafpfuf/ @pluf/ ©aftauf cOer

Jta(?cefpc^

/ çrfnw tfot 0fe«

SCYTHICUS _Ç

vöf ©fafra/ ^f5«u<jrfoft

0fepn}Tcîrr/ ^SBffi^attror/ &c. pafGm m hifto-

riiî recenfentur; Quorum nornina cum ip^îs

armis pleraque jam in uftf efie dederunc. De- fenSva vero IfffttJflftt dicebantar ⁱ Quorum ^ec-

iana in numéro gladius erat, dequo nunc dies*

re inftituti ratio exigit#

f. V. Vf autem ordine progrediamuc, püN-

mum devoce ipfa gladii, ejufque Btymo difpi*

ciendumelt. Vbi fane protinusdifitculcas oeenr#

rie non exigua, tantoque majori moKmine ex#

pugnanda, quanto magis diviniora adbuc re- tardavit ingenia. Gladmm etenim qaidam cum Iftd» quafl Guladium dici voltmt, perinde ^aC primis tenoporibus ad dividendam refotvendam*

quegulam tinice fabricatus eflet, abi cos'era membra fecuris defecarer. A1Ü âClade, origl-

. nera ejus arceflere ftudent, inftrtlfflerttum quafl

in boltium cladem präecipué inveneum: hinc gladius in conftidibus & prr»îiis

flatarils

à Phi«

Ii. Camer. Operar. Succif. ^{C. lo.} magis com*

raendacur. Plerique Vero haec eryma renuenres*

vocem hancGra»cis poùusoriginemdebere con-

! tendunc,$cquidem7« K\otl@r h e. ramuî renal-

\

^« lus : nobisateamenfentencia inhifeefanior vide- f tur Jovin: Pontani ,qjicladem pötiusågladioi

? cladis fc, audore, elicicj quoi muleis modis»

; eoque réduis didum vidernr, quod Docfcif:

Voflius,Khotfov & cladem proprièvocab dahör«

tendum efle afferir,_{atqne fis} pro omni damno

«tqueja&ura furai. VI»

$ GLAD IUS

§. VI. Sicverodiffidentibiisinter feDoâiff:

viris» nil propemodum certi manet, cui fluäo-

antem tuto applicemus animum. Reliqvum ita*

que eft, utad alianos, utpoteveriora,ne offi¬

cionoftrodefuiflevideamur,convertamus.Ignist

ficnti relpeâu utilitatis, jucunditaris atque effi- caciar, inter elementa primum merito obtmeC locum, fie etiam mortales, admiranda proprie«

tarum fuarum confîderatione, a primis ufque temporibus, ftatim fufpenfos tenebat: unum illud corpus rapax, fplendore fuo, animos

omnium deleâat, terretque, laetitjam non mi¬

nus quam terroremincutiens: Flammea fic Ma- chsra nirnio fulgore, abarborevitas primos ar»

cebat homines: H» Grot. Qva dein ratione,

quicquid fpeciem ignisreferebat, ejus fi nonno»

mine, Epitheto faltem, effe&is naturœque pro-<

prietatibus convenientijfignabatantiquitas.Ha»

ud aliter ipfumbellum^» ardentis inltar flamm«

omnia vallans atque confumens^» gentibus tan-«

tumnon omnibus,flammas nominenotatumeil»

noftris veropr*cipuç, quibus etiamnumea ap*

pellandi ratio familiaris eft, addita belli voce,

m ^rfgilågatbelliincendiura.

§. VII. Quid?quod jamdiuab antiquiflimis temporibus, pleraque arma ignes dicebantur,

ptopterea quod ficut ignis multa perdit de

confumit ita quoque arma cladem Sc perni»

Cietn adferunt, videatur efiara bac de reEdda Iflaa«

$C*THÎCU^ ?

s

Ifiandiea

in appellatiooibus. Bt,qnod majorem

ienteatias noftrac lucem &robur conciliât, affir*

mat eodem loco» Omnia _arma, qutbus iftus &

verbera infliguntur,utighdiu» & fecuris&c.Ignés appellari&fangvines vulnerum* Prœtereanontant-

tum perniciei, fed etiam fplendorisratione ha¬

bita, omnia arma_, prscipue polita» arderetam facris _quam profanis fcriptoribus ubique dicira-

tur. Hinc exercitus Virgillo» Vulcania acteseft^s

Än: 1.io.v.408. Tacito. _pugna & mucro ar-

defceredicuntur. Lib.f. Hifî.c. 18. Arma Pro«

pertius 1.4. EL ^11, de Virg» 1. lo- dEn,v. 414.

< crebro fulgere & ardere aflerunt: Flammar*

alitera &confumere> facrae liter* gladio adteri*

bunt. Gem;}v. 14. ». Sam: il. v. »f. atque Deut: ^v._41.&c. Quem etiamantiqui no'dri,

ex nimio deferibebant femper fulgoret ficuti do gladio ©erdfcica in Rythma fie exponitur j

©nxftt Jeter 0orH6ra/ fertâtt

Stenad

faite/

2Bar fem J£)riU Jfotmmfra Jrlnsur afle#

gante elte-

Quod Cl* Verel: Ind: Scan: latino ore fie ef*

fert, Gladitu ejus Sortibra, quifedeeim Regesflra-

'*

Vit, è cujus capulo velutiflammarum glifeebatorbit.

Et de gladio Q^rtins alia fie tradit cantilena irerf: _14.

«0«u fecf Obtins fffo|«nt/ tån stimm«?

fem 6olen riara

Quod

8 Gl a di 17s

Quod fie reddo: In manufua aeeepit» .^

furtßmumfolu Jplendorem amulanttm: Item S»"

bylla Scytharum, in fua QSelufpa Scroph. 48.

boc sförmar, non minus ac 0furl(?ôtf 0.m: f.

cap» i8. exponente in lingva vernacnla Nob.

Renbiel' ÇffcW tpttd kinna Uftir kfßgC* dg»

gfarna på pampen/ h. e» Sina gUdit ora, ignem

tvomere vtdebantur: Conferantar ^or(ï: 0ag*

cap. 4. V bidegladio3(ngurma&af

alte

rit, quod jgni perfimilis ex eo emicaret fulgor, £)g Wat Ujfc fem eUfctng 6t-egt>e af feonom: &pras-

terea varia loca in J£)Cïft>ar. @agfl/ »na cum

Eddamyt: ^4. iögrtttbe ©tt>dr&/ Ardentmgl*di~ <

um3 dicente, Sc Myt?41. Prœtere«veroibid.ex 551arfama( Scc. habita tantumratione fplendo-

ris^, aurum cognofcitur ex (£(&/ liûê /

glÅ$/ glflb/ Sc gfabbf velglabur/ adjunäo ma-

nus vocabiilo. Qvtd ifaquc mirumfi Tacitus in VitîJuhAgr. Ardentißttnot armorumftilgoret di-

cat, cum ubiqiie auro argentoque expolita, flagrantem ignis fplendorem ad vivum exhibè¬

rent

§, VIII. Gîadius _{vero, omnium} ficuti ar¬

morum praellanriffimus, ira offenfioni non mi¬

nus quam defenfioni ^maxime aptus, cuivis in

magno prattio fuit: qnem imilro fudore adqui- fjrum* tautâ curà ornabant, ^tanfa diligentia

eximium ej coociliabanc nirorem. quanta io-

lent i'S, qtiac in _pancis charifiima funt, quod fequens aliqua indiçabit pagina, Sic

dem

que ful»

SC YTHiC V»

9

fnlgidafnaflamma gladiusioculos Groula cattimos hoftium horrore perflringens, nomen ex ipfa

indole continue fibi ipfî vindicare videbatnr.

Quapropter quoties gladios fabriearenr veteres»

ipiam ignis fpeciemimiraturi flammeos eos pie-»

rumque_dum formafle

deprehendimus,

quemadmo-

in hoc numroo, annquifliina facnficaiv

di inftrutnema, exb;beii'e,

repermir. quem hoc modo ßmenef:inVirg: 1«3 Gçor.

reprafentat. Hinc facile credjderim piigiones ïiw donim, pluribns anfradti«

btis finnofoj, qua!ej Clu- ver:defcribitl,i.Ge?,cap,44*

& 5 flatnmarum forma, vnlgo flammatos _ap- pellari, narrat, antiqurflimi rims veftigm re-

ferre; quemadmodum noflris fcequenter nomi¬

ne ©fdb/QSvanb/ ®Ib/ iôga/ 41u0 / Jfuwv

t(b/ £)bcnö &tiâXM*l h.e. Carlo> turrù, tpis^, flamma, lumen,fulgur ^>atque ftella Odini & «bis ejus geceris vocabulis apud Edd; prolans, ven:.#

ebant.

§* IX- Originem itaque Gladii, pollicem

nobis prementeNobil: Dn, Stiernhielmto.^evo"

camus 5 ©>ea/ ©lia & ©Ua &c. Splendere;

©Itt inde Lucidw, ©la Nitidus, ©là/ ©1(5 <&

©l(5b/ Carlo ardens eft: Ex liac veroradice»

aliapullulantinnuroera, uti ©Iflffa/ ©Ultima /

B

©Ut^

gö1 Gl ad ius

©ttflfltU/ Nirm» feint ilare, ©fyfa!

©fr!**/!

^>

©frfnffl ! Rtjpléfidere, aïqùeafia quam plurimai de quibns confulentur Gar: Verel: Ind. Scand.

Nob: Stiernh. GfofiT: tJlph. aljique hifce de ^►

rebus fenbentes. Hinc Q5l^?>ttr^/ lgnis in Edd.

Sc Scytharum ©fa&cl/ ut 0, pag. 81,

108. vel ©bltfld/ ut ibid. _{pag» 11y,} vel et"

iatn , ut nobis nunc diciiur, ©lAß?enI Hafla

vel Unten, defcendilTe, in confeifo e(t3 ut Sc

©labfcf/ Ind; Scand: ^nomen Gîxstiii aîictijuS >

proprium^> quafi Ignts corrufcans* Quin Rotna-

uornm eriam Giadtusi cujus ylvtciç4 feu nata¬

les adeo frtiftra eliis inqujruntur lingvss. Sic

quoqtie QBijrpgfdb Ignis certaminttm, Securis apud Edd. nominatur» Huic finitirr.umeft Sus*/ Verutum, alias torrts & ignie, atque Ira«

forum Brando enßs,ur bear:V«rcl: Ind,Scand.

üftendir, â radice Q3tfrma& OSranjaba Ardere cîi, Q^rurta vero Corufcare, See. Q5ran exinde,

Sc Q5r<mb interdiurn* extremitas atiefque cujufcunque rei, cobisnunc illud â Q3rîJ*

Mal hoc veroab 3t$giaaeuere didtur. Sic gla-

dium noflris di&um fuifle monftrant Ry.thœi

Vetertitn, ut •Oftfmtr? cantilena, qu®, verba:

ffitfefttt fauita Q5r<mb/ tumflagrantifuo GUdio3 v ter «petit. Pr*terea 01ag&rûttD/nomen gladii,

«hac fimilitudineiltiit, qtufi IgtiU perWiens.y Sc >

ejufrrodi aba, _qiras palliai infequentibus prodi*

irnnt.

§\ 34. Gbsdiiis proinde^ confideratione videb Ork

SCYTII I CU S jPi

ör.äginis, Iaxiorem expofcere videtiir

e*pofitio*

"

nem,quatenus pro voraci, vel etiam

corufcantj

fuiri poffit materia, damnum, cîadem exitium-

noeadferente. ïn ffriöäoremvero ü redigatur fsgnificandi modum, pro omnibii* acutis ferreis

inftrumentis accipi poteft. At infenfu jano ar«

ßiffiroo^> poûuîante id ipfum ratione inlhtnti noftrij de eo,quatenus Siytharumtamurn Mat¬

charas involvit, difquirere decreviimis. Ne

quem autem, in hujus operis frontifpicio» va*

ria Scythici nominis acceptio moretur,

fcien*

dum eft, Regios me hic intelligere Scjthas\

„ quos, Ceîeb. Ol.Rudb. At!; T.i.c.10.Zamol-

sis Confuît. Lundii aiiique, federn» ab ipffs

mundi primordiis, fixam

probant invr&ifîïtnis

arguments, in Scandinavia feu Svecia

noftra

feaboiffe_;indeque diverßs temporibus, & variis

fub nomifllbns progreiîbs* per nniverfam

Euro*

pam, Afîam, Africain,atque Américain, co»

îonias duxiffe clariffr?r»as, imo rotins orbis im¬

perium affedaffe, nonmodo

ufcfqj

ex

Antiquo¬

rum fcriptis, fed etiam hodie, variis recentio»

rum Hitforiographorum commenrariis,

luce

meridianaclarius adparet.

§• XI. Ceterum. quod ad nomina, Scy-

thicum gîadiiim owjm\iv[iuç notantia,

arti*

net, vetufîifiiffio Scytharum fermoneOccnrrere

deprehendi ^nomen Gladius:

quod ü

nonad

protoplaftorom

lingvam,

(

^quam

in

^con-

fabone Babylonica, Cluver;

hb,

i, cap»

8 _* Cçb

ii Glad ms

Cel. öl. Rudb. Atlant. _T. i. cap. \ aln, affe¬

rmit crffinctam }referat, certeincunabula iua, ad atinuuitlimam Scytharnm transfcribit, atque fieomnibus penè antiquioribus Unguis, verum (u* Cognition!* gnftum impefciiffe, ejusdem fignificationis ac foni reliquiae, clare evincere videntur. Primfs _noffrii fic gladium di&umf prodit .fjfahttrtrtf <55. manufc. Runicum memb,

pag. 10. %4b-- MR- bbR-fhT. -iP- *R-fYR- qr\r ^-ir. NI"pt- _YOMR. ipipMvp- 'Mb*

h.e. llle Hrawero occurrebat & volcbat Gladio _pet' iutneeutn. Bt Oden in^naftjamal. Str. _71-74«

& imprimis 74. SDUftr ftlll)O8<J0/ CU 50Ut) ttK

Jîcjfd.

h e. Gladius vagn*, accmwodatm & v'ngo vfculu. & ^orff. <S* c. 15. nec non crebrö hi- ftorifi veterum. uti variis inloci! «Ocrft?att 0«

aliique hoctettantur. Quin etiarn hodieinFirt»

norum noftrorum dialcdto eadem vo* hediere- tinetur, GUdium eapulum SÄftffttt/ &

balteumgladti Çïïlitttâ W\)Q &c. appellant. Ori¬

gines itaque fuas, quantum in re tam ob- icura conjici potelt, deducere viderur,â

verba _{/ id eft}

Adfociare ^, appropinquare: inde SKaffl/ Ctnjanx, de cujus antiquitate ambigi non poteft, cum in antiquofatis Mf:

naamb: fe. 0fr^ng(c« in UoMbootf alibique_Gladios occurrat, Sc dein jEqualû ett;

quoTiiam ftios, amore & «ftimatione

profequebancur, imo plus fere _quam conjugali;

adeo

ScY T H! CÛS. I*

adeö Ht femper eos lateri appenfos ^» vel

ad

pulvinar fufpenfos, fepulcrisinferrent, vel ro- gis

fubjicerentcremandos,

neque in ipfamorW

5 fe fejungi facile parerenturj ne autem dubittl»

ab bac fenteatia recedam, facit hodiernui nott tantum hujusvocis ac figoificationi* veritsufuii

nominandi gladium Vtorem covjugtmque fädtti^«

min $u(tnt veltttttt verum etiam Edda*

andoricas,gladittm Enfts fœminamappellantis.Pr«-

terea veteri noftrornmfermone puftétl*

riw.dicitur» Sftaftfgcr Condtgnut&c.Gothisquoqfc Taiiricano Cherfonefum incolcntibiis, ut aiferit

Clar.Dn. Verel. ad dicitnr»

quodporroexVulcan.inCom: adtir.Got.âSc?-

tliis adGothas_„ uti Sc adGrascos manalTe,rede

otlendit»qnibnspx%xte>eji nominatury& percal*

tram,ficam, gladsam brevem, defimpliciter Gladi*

an exporteur, ubi Martinius, hoc&r* u5 jua^r

â pugna,vel_potius H«b._ÎT^DD Macbrabjcindens deducit.

Qvidquid

fit, hinc tamen Romano«

rnm peregri.ua: originis Machtraefl, à

Longum, dici ïfidoroarridet. At minimegentium»

adduåo au&ori, cum Hadriano Junio& Platt-

to_acati• &c. Macb<eram_, Long't feil: Sc ab unaparti

gladii Jpeciem ^» conilitueoti, _neque Marti*

nio, _parvum [altem _gladinm fuiffe confondent!

adftipulamur,

promifeuè qttoniampro quoeuo- qne gladio feit citltro grandiori, non minus in Sacris

literis, praseipue in Nov: foederiscodi- es* tefte Chemnit: _{quam prafanis} feriptoribus

B 5 poS-

£4 (sladius

pofitum invenimm. Quin etiam per

0ta${fwâï&/ Spaiam, â Nob. Dn.

9Cen|i(ilîl?

in ^orfî. 0- explicatur. Vocem autem hane

orienti notamfuiffe etiam aperte innuit di&tim

GeneO _{49. v. y.} tZDmn-pD Mtcbsroteb&m» Gladt i eorum: ubinom en TTDDMicherote, mo- nente H. Kipp.* å PagninodcTremel: per cor.?

ymiom,r8ddkum: ab Aria-Mont:vcroacura*

tius fervacum, ficexponitur,/j,ot%ou(ßtxvluv, unde

etiam Beat: Luth: _german: 0cf/ö?tttCr / reddi-

dit. Si jam vocabulum hoc fonribusHsebraicis denegamus, cum Dod. H. Grofio, Perfîcum

iîlud in Grasciam ab illia delattim» afferente, potiffimum ex Xeaophonte,qui Perficosgladi-

os Mach&rasappellat: multo utique conffanuut,

cumDocfc:Job.Gerhardo,aIiifquequamplurimis

eruditis, hoc Grsscis cunis, (fîcuti peregrinam

vocemin textn Hebrseo dari baud facile^conce-

dunt) defrahimus; cum lingva eortim Mofis

tempore Ifraelitis plane ignota exilieret: Cujus

tuncoriginis? nonne Scythicte ? vels cumGro-

tio,Perffcs ,qua: cum alteraunaeademqueerat?

Illa eteaim lamnon tantumperyEgvprum^>ve~

rum uniVerfum _pene orbem, eruditiffimorum quorumlibetfuffragi'Scelebrata,multasad Gra?*

cos etiam transmiffe fuas voces _, uti Pîiaius a Rorerod. & Doit» Salmaffusde Heîleniffica, ^

Kob. Duo. Stierah. adda&us aliique aßerunt«.

Matbœram verohanc exinde cum ipfîs Scythis,

inyarios terrarum trapus

egreffam agnofeimus,

SCYTHICUS i/

, -, eo quod Gallis ^a Plutarc- in Camill. c. 44. te.

Lufitanis å Strabonelib._{$. p. 1}f4- ut & Maffa- getis iib. iï.pag. yij. adfcr:biuir. Tiraquel«

lus inAI: ab Alex: _gen: dies 1. 6. p. 68f. ex

Thucydidis I.x. adfinem, nonThracis modo,

verum etiam Getis edeo peeubarem facit, ut îllos ex hioc Macbdrofbom di&os adftruat.

§> XII. ^Hairut infuper Giaåim communiter nuncupatur^, (icuri intranfUtione(aockou^çtibiq*

â Gothorum Epifcopo Ulphiia adhibeiur, vou cabulum buic feculo _quoqne infvernm; cujus radicemNob. Dn.Stiernh: _pomc in tyxûl jf fti&f

Jfrûttva/

J)tvetfwa/ Vibrare, unde Lat.°

Vibro _, Se noftrorum / £)ïf Çrf/ £>rf7 QStf/ 2frf/ I Telnm gladium & quavts

aima vibrantia deducif. Synonymum hincOdioî

«Oâr! f te / Celftu, provenire

videtur, ut te Q&t\\é/ Legio, qu©d nobis ^nunc

*Qåtf vel j\rtg§()4r/ Exerâtut dicituri _arque

& •Odrfl'a/ Vaßare te imperarelum, alia- que praeterea quam plu rima,

$> XIII« Hinc ctkm arcelfenda ek origo nominis, aune inuGtati / gladium absqwe refpeétu certae lpeciei,uotantis; quo fenfufepe

occurritin Cdd.&Runa _cap. Str.-xi. Qwiçtat få fj;rcr / quod tranûator redditê-

« non cadet vir illeferro, pro gladio quocuùqoe* \

«£lïdflîMf etiam moriens in hxcverba,Herytbift

c. f.pag.7Q, proMiropi*,JÇlUMW tükv #ît>l)îÂi>

té |ior /h.e. ^JP meum b^aufit gla*

diW

s4 Gl _adiui

dm Augàvtyri. Unde crlâm QictUitt/ Gladio* -,

luduseft. Sibylla vero Seythatum Srr. 50.

o£>msr fiÖ Ufatal En/e cor attigi/fe camt: Hmc

vox hsee propitiS accederc videtur> ad voca'

bulum noftris jam ufiratiffimum (c:

§. XIV» QBäHa/ omnem GUåiumdemon- ftrans: fie â Clar.Dn. Verelio,diâum accipio»

quod defendendi, non minus _{quam munus} im'

pngnandi fubibat _antiquis : quid enim aliud jhiftori® noftrce crebro innuunt _{, cum me*}

morix traçant* Heroës inter denfifïîma hotfi-

iim arma prorumpenres, abjeåis clypeis, lolo gladio^j arnbabus manibus appreheufo, non / modoobjcda îelaremoviffe,fed etiam infîgnem bofliumliragemedidille, utpote exChron."Nor- reg. evidenrer cogaofd poteft cap, 1Sc. atque

J;ramer$0. p. 10. ^nry-ir. -mk*

mîr+ipïmr. V1 iv> *HrV-IR*

i' MMR. *lhbl\R- -iftp* PMRbh»

h.e.Hialmaratque llramer acri-

ter iommiferunt, Hialmar ambabut mani- bus ßragetn, cUdemque tnagnam fefit. Pras-

teroa , genuinanominisindoles, idipfuna decla-

rat 5 Ç&tôrta enim, ^«tin ^rojattt. 0. p. 61, vel tt>atî>a jt<j/ Se defendereeft, velfer- 4

vare: uti ex patrie jure luculenter _apparet, ÇEBârj'ôtttûlVero Defenfio eß^,uti & QSûtfyull) feu lüdtulM illa^>â Regecivibus pracftanda voca-»

tur. Hinc $Nni/ fcårfc/ tvarHrt/vel ©mar- m

SciTTHrCUf. f?

Mû Cußodia dicitur, Sc locuw fep'Um

Veteribus Anglis di&nm afterit Conftib: Loo

cen: Lex: fur: ex obf:Vojïjde yi'io (er: z. io»

^BÂHnûûr dein Satellites d*ôt (alias J£)frbîîl4tt/

nunc SDtdWûnffr;»Iii ab J£)frbû (ervare^, hi vero I ÎDrott Se $ûttfû/quafi Regiieuftodes diôi, un- de infanteria exercitus peditum eft.) qui cum Ha*

raldo S?gurdi 6lio magnam parrem Africae»

Gracias &c. vaftabant^»utinChron. Norr: offen- ditur, indeetiam Gardingus, feu potin* Gvardingus, Cuftos eft,in Conft: Vamb Si Emgi Reguml.9.

Wifigot:, ICI. Verel. in not« €?• citt

undè&Galîi gvardie, llettos Regis (atelltiesno~

irinant.plura ex hac traducevirgulta,qu'ctipir,

adeat Lexiccg: Sin autemboc nomme ÇESdpjaf fpeciem'quandam indicare Übet,addeturnorr:ent hocipfum defignans,ut<£)U$g(vàFfû/ Si ©fftWJ#

ffcârjd/ Gladtus (adens, atque pur/gens.

$• XV. QBfgur/ infuper enfis, antiquités

noftris appellatus, vel etiam ex 0-fofft

<èfûfb

ftttdb/ feu poëmateadftriiirnr,ubi ha?c habentur

verba: QBdt *$fyor(ïtn* Q[!Bfgur / n?ef fangur 03 M_gUt/ h. e Enfit Thorfteni ^eratUne frijju»& lonm

gtu: ut aîia hic loca taceam. Sic diétus videtiir,

â QBfgd aut fttigû / Pugnare vel cadere, unde 5Bfg cadeselt, Si / Cstdù mulfta, at- queinde h.IF h h e, Çtirafg/ Duellantt

SSBfgtraler/ quod nunc Pugn* loiut

audit, Si ÇH'ffle/ Vtr militaru Sic.

$* XVI» Quibusdam in locis Eddae

C tepea

18 GL A V1us

reperitusiut /MawamalStr.71.3$ ta

tyffet

uttt fcmur/q<»od Gudmundüs tcranftuhr perGUdium,

hoc modo; Gladium tratiscurfufel:cognofcasjvel ferrum^, approbanre Confult: Da. Carolo.Lun»

dio in Zamol; cap. z. p. 31. Hoc Ci rede ex-

politum ^, ut in

Äpp:

gladiorum,ap; Eddam Cu

mile quid indicatur; hifce verbis ddSculcatis grada non translati«, QSlfut SS&Clt( Q5fÇnO?d*

î>ur OUnbar30/ 00 qr<mt> / &poft pauca in ^)i5im0dUöur ©falb qtirâ&. Siöttba 30 ab

1 Mirapmû devotum; diâtum videttir vel

£ fimilitudine glaciei; 3$ ^en?m Gladeseß^t <fc

exmmttMgladie?. Vel potins a materia;'

«ris, ficuti ^ea (ola prilcis temporibus, in

ufu

gladiorum recepta erat, ut in cap. z. Uberius

demonltrerur; 2Ct0 etenim vel 210f noltriS antiqnis etiam /Es vel cuptum audtebat,

telle

Nobitif. Sîiernh: _neque aliunde Loricam ve-

terum 3CörK diéfcam^, fudle credideriro» quam

nunc Ç&rimta appellatuus.

§. XVII. <2>tt>arî>/^ denique Gladitu, alte**

rum eft hujusavi vocabulumex ubima antiqui-

tate retentum, in fcripcis enim veterum ^oc»

currit,utfn 3ÛU0i .ftwab/ nec nonubique

in Edda Jfland:habetur ,alusque omnibus hilto-

riis noltris crebro înd/gitatur » qus aliquam prsferunt antiquitatis ^noram. vid. etiam

0 mf. p m. Verum D- Martinius licutî pleriquein aliis,fieetiamhic, Gertn. 0c&tt>&tb£ 0$Q?<r/ Gravif9{mrw^> minus» utmibi vide-

tur i

SCYTHlCtff I9

tur,féliciter defleâit» At qiioniam

veneranda

' antiquitas noftra, non

bellum folura modo,

verumpleraqueetiamarma,

prxcipue gladiur»,

ex igne denommaffe, ex fupra

allatis demon-

ftramm faris eft_; fic ctiam norren hoc

©Wrttfcf

«Il/sâ vel ©ttXlrtd Igne

4difrér*,deduiituf

î

ticâ quo@n?<fca Acrv dolor

eft,

^ex

vulneribijs

profeåus.Hancobcaofam.

Iftandisputo Cluvam

dici, ©öftjba/ & Glaiium noftris

di#

dum, (îcuti ap. Edd.

GUdii

vocanrnr tgnes

vulnerum: Qva etiam ftirpe profedam

Svedit

vel SvecU noftrx vocem proficemuri in

medi¬

um tamenrelinquentes ^, ntrum â

Svedia Debet*

landi verbo, anS 0t»ifcor Odininomine ^, anve-

roâ novalibtufjlva aduftaparatu,

re&ius dicatur.

XVIII- Celebrlora jam Poéticagladio*

rumEpitheta, qmbns generaliter

noftris inhgnie-

bantur* paucis hic exhibenda

funt. In (uperi-

oribus monnimus, ©fdbt(£ft>1Q5rftnt> / |tu$/ liungcfb/ tic JOfcenöfîtdma/ 5

vi prsdertim feu

effiiaiia» atque /plendtre vocari;

quemadmo».

dum (£ft>Urde quibufvis armis

Eddae accipitur

« Q5r<int> vero dicitur Gladius inCantilenis

Q5rtJR-

/ bifce uhimis verbis : Chrono

Norr:_cap. yz p. m. 5;.

QSvagttfgertnfrr Q5rant>

of »dttlûnb /

h.e. Dono mihi obtulit(Rei) Glaâtum&

lï'etlanm

diam. »ndeedam£ißtbratft> norren

gladii,»£tl&£

enim pugna eft,&Q5rant>

Gladiue. <£<$

praîterea

tii uciet tic mutro ,dc gladiis

Synecdochkc

C x acci-

40 GL A D I 11 t

sceipiuntur: (Fflgfrt enimeft neueret unde(£$4#

frfitrtr/ Actesglidit unwqui aeut t. jDbter feu uN tcr»n Clppo Run: $44, jnvenitur, utetiam in

quampliinmis bellatorum feu pngilum nomini- bus. 2fbb/ ^Obb/ vel Cß&t> h. ^e. Gladii ^os, oc- currt, vid. Doft. Ol Rtidb. Atl. T. ^2. c. 5.

$;c Î(fcber6rtf leu Dbbtrlxil Btife potens, £)&nt)'

fft Gladto utens, A StarUterus, vel 0farf' robbet* mfignis pugilOl. Magno l.f. c.6.p. 1<54.

Si SaXoni lib.6._p.m tio. diclnir:qu« pleraque » cognita atque ufurpata Gotbis exrra patriam Câifiod:ltb. c. Ep. $6. déclaras. Hincnoftris non jm? n »»s effe VMOciidere,quam Gr* is, peregri»

o* origitiis, Adrefititn, ^Doft: Ol Rndb. T. i.

c. $3 ex Voflîo de Idolatt 1.9 pag.180. adftru-

i'. Alias etiam inclartiit Gladius appellation©

5CtVttgA-0ttlfb/i- ^e.fabricatioNanort}arq;>8(ot>rc»

e*Mucrofagvinemtutietiam©Hpflr/h.e. Grj- jt»bottest qttatenus proomnire practioiafumunturj

ficntl in Sotft. & ^c.$. OtttgttfttMböl appeilafur;

non aüter ac ©H|0 in notis Cl: Domini Verel:

ed -Dtftt).0.indicawr i ut & (ftdfpoffeffio,nnde Övffottdt Gladhu in OUlfj0. dictcur: Q5runlp»

fwfflrttt _prasterra, O(or cljpeorutn^, Si 0dralauf 0fjt>U/ Vultitficus cuultt Uteri atligatus, glad»

paraphrafîs in J£)ertt>. 0, occUrrir: Sic etiam

OMotattb/ nec non alia plurima, quae hic indc

emergtint, Sc brevitatis cailla hac vice, quafi

minus notabilia, _{relinquirrUs. Adaliavero} tam

Grarcorum _quam Romanotuto Gladiorum nomi»

na,

SCYTHICUS. 21 na, qu* fitas origines lingv# no^r« debere, agnolcimus, quodattinet, ubi de vsriis fpeci-

erti-n nominibus dicendum eft» una aliaque ex*

ponemus pagina.

CAP. SECUNDUM.

Gladiorumatr&ores.Materia,ptimo lignea,deinsnea poilmodiun ferrea. Praeftantia GUdiorum ^, atqoe forma> diverfis temporibus varia. Speeles variae.

Ornamenta iilorUm. Modus illcJStingendivciteno.

Ratio hebetandi, Stcdntra ttiagum fetfandl» Nu-

raina propria gladii« inipofita.

f. u

Vocit

Gladtorum auftöret

jtaqiie rarione

progrediraur.

expofita, ulteritw

Armorum

ad ipfos

fîbricandorum _artem, fictlt St ipfam arma ge- ftandi peririam, polteris Japheti audacibtls in

Scythianoftra familiärem fülle, ^nonfolumcoeli afperitas,&montium,metalla pröducendi,_per»

perua fere fœcunditas. fed St ingeniorum hu-

manorum promptitudo Si ad bella proclivitas*

maxima,faris fuperque evinctint. quid? qnod iufa armorum nomina abipfis pfovenerint, non fine ratione augtiremur

cenfeamulque.

Id enim innuere faris aperte videtur Edda. Myt: 12.

cumipfam hane, ^tam metallorum »nventionem*

quam»exfilts »nftrumentaformandiartem,in Ida campo, Odino primo Pantopatri, ( aflfatqr) fic adfenbit«pat)marfrar (cm fetet 3M.»öHurtml'

frörfltnw

^» &dein, pnrnfjl t

C ₃ 0$