HOMONYMIAM VOCIS

B, D.

ÖISSERTATIO

GRADUALIS,

EXPLICANS

HOMONYMIAM VOCIS

riAAirrENEsiAs

IN SCRIPTIS SACRIS ET

PROFANIS OBVIAM,

QUAM,

GÜNSENS. AMPLISS ORD. PHILOSOPH.

IN II.LUSTRI UPSAtjENSI LYCEO,

SUB PR./ESIDIO,

MAG. J 011A N NIS FLODER!,

Gr;ec. Litter. PROF. Reg. et Ord.

IN AUDIT. CAR. MAJ. DIE XXX. MAJI,

ANNO MDCCLXIV.

H. P. M. S.

AD PUBLICUM EXAMEN DEFEKT

stipendiarivs regivs

CAROLUS ÅKERMAN,

SUDERMANNUS.

UPSALIAE. '

SüE R:i£ M;TIS

SUMM/E FIDEI

VIRO,

1LLUSTR1SS1M0 _atque

EXCELLENT1SSIM0

HEROI

^et

BARONI,

D»o OTTONI FLEMMING,

REGIS REGNIque SVIOGOTHICI

SENATOR!,

REGIORUM ORDINUM EßUITI et

COM.

MENDATORI SPLENDIDISSIMO.

MAECENATI MAXIMO

SACRUM«

tilitafis fru£hiumque caflam effe il#

lorum operam, quicum fäcriscon<

rendeie profana adnituntur, adeo

nemo dixerit, ut quisquis potius

rem re£ke seftimaverit, fateatur oporteat, quidq-uid in facris fcru-

tandis tabulis deniergitur laboris,

vanum ferme efle, nifi fuis exci-

tx fedibusGrarcaeCamenze fociamlaboranti operam com- modaverint. Quum enim Sacri Scriptores ^non ipfi_pro-

euderint fermooera, _quo divina exararent (cica, (ed ex media Hellade mutuatum ad myfteria ifla cxplananda adcommodaverint, intererit interpreris ad fontem, un- de emanaverit, illum ^revocare. Sed maxima m tarnen heic cautionemadhibendam exiftimavero, qui enim ^pro-

fanos tantum excufferit pluteos, eaimbutus perfvafione*

pofle inde peti quodcunque fenfum fcripturac feilato fit adjumento, ^eum in devia abripi non raro oportet. Ufa

fåiicet _nonnunquam venit, ut Grseco fermonicum fa-

A 2 N cri

D. D.

/

# ) 4 ( &

cri ALiköresinducant habitum, quem, totam fl ^perrepta-

veris Hellada, _nusquam tamerrlnveftias: neque id mi¬

nim : quum enim de rebus ab

Ulis

agatur

fiepius,

qua?

abdideruht fe penitus e confpeelu profano,

fieri

aliter

u011 potuit, quam ut, dum vifum non

fuit quidquam

nova; form« effingere, recepta vocabula,

ad

fenfitm

traherent Graecis ignotum. Ita ergo e

profanis

mutuan-

da fubfidia fväferimus, ut fimül raonearaus LXX inter- pretes atque ecciefiaificos fcriptores non

eile fperhendos,

necpraetermittendum adminiculum, cjuod ^ex diligentec inlpetdo orationis contextu & ierie, cognatisque locis

aliis peti queat. Sic, ut in excmplo rem quodammodo

illuflrernus, conftat inter omnes, vocabulum 7ruXtyyev$~

dus a-,philöfophis frequentari gentilibus: quum vero rei apud illos defignanda? inferviat, qua? delirantium

nonnihil figmenti redolet, non potent celebratus ab Ulis ilgnincacus ipfi tribui, dum quaeritur, quid illo

ufi fcri¬

ptores facri intelle£lum voluerint.

Sed

vero, tibi quum aliunde tum ex contextu patet, qua;illi vis iubfit & po-

teflas, inftituta comparatione, didicerimus quid facrum

inter & profanum ufum intercedat cognationis, & fic ratio'detegitur cur facra civitate pcregrifti ufus vocabu¬

lum fit donatum. Eo vero quum jarn teridat feftinata

operanoftra, ut quid wuXiyysxedu quum apud facros tum

profanos fgnificetexpediamus, benignam iegentium ve-

niarn nobis fti'pulamur« fi foetus prodeatinformis, Sc

quem non concinnos mater

- - - Lämbend9 finyit in artus, 5. II. _

Qua? voci 7Tuh.tyysvedus vis Iubfit Sc potedas ex-

'plicatius tradituri Schoiam primum ingrediamur Pytha-

goraram: tibi

iifico

fefe nobis oftert conditor ejus Sc ari- tides, Infanum fuis auditöfibus'propinans

ws dogma. ^. PYTHAGORAS

fcilicet,

quod vel pueris, qui

# ) 5 ( &

qui non dum sre Iavantur, notum putamus, animam

fratuk ex alio in aliud _corpus commigrare, immo non- nunquam in bruta animalia, plantas «5c res inanimas plu-

res: quomodo ipfe, ut DIOGENES LAERTIUS a) me- morat, fuornet ipfius hoc dogma comprobaturus exem-

plo, expofuit aliis, per quas migrationis vices PY-

THAGORAS dem^um fatos eilet, id dicens fe, mune¬

ris loco, a Mercurio, cujus, quum iEtalides eilet, filius putabatur, confecutum eile, ut eorum, qux contigerant,

omnium memoriam poft mortem retineret, penitusque

fciret ty\v ryjs• 7isqi7toXv\<riv. Ad cujus iententi^e fo-

cietatem fe ädgregaffe dicitur PLATO ^, ut qui quum

multa alia paflim diflerit de animabus, earumque poft digredionem e corpore flatu, tum vero etiam indicat,

illas corporibus immergi aliis & conditionem induere fi-

milem priori: ut qui in foedis voluptatum fordibus fq

volutaveranc , illorum animabus fordidorum corpora animaMumcireumfunderentur.Tss-,dicitAFHENA1US b),

xccTcc rev ©s7ov 7tKmtwm, fj.h ydqyctsqtfAOtqylccs ^{rs njpj} vßqe~

os£»xclf (pihoTTCGiccs fj.eiJ.eKsrvy.ltoi£ fxrj $ievXixß}siJ.svizs hs

toc tolv ovoov ysvrj Hjpf toov rcduroev Svjqloov smos sv§ve<&cci. Neo.

experteqa iilum prorfus fulfle, aliunde licet hau to, co-

gnitionis futura? olim corporum refurredtionis, 7iuXiyye-

vecrlcts dito, funt qui nobis perfvadere nitantur c): quo

vero id jure ipfi tribuatur, heic disquirendi locus non eflr. Quod ^vero ad fjtsre/jc^vxoo&w illam pertinet, il am

non in Grsecia efle natam, fed eo aliunde, &quidem

exAsgypto, invetom autor ed HERODOTCJS d) ttqZ-

roiy inquit, tovI's^{tov Aoyov} ckyxymm tm övres- ds,ctv&qoo-

A 2 tliå

a) L. VIII. c. I. % 4. b) Deipn. L XIV. p. d)

9- c) conf. GRAVIi Hiß. FbiL L* III. c; 22, m<

LIL

# ) 6 ( #

7fS 4v%rj dbocvocrds I«?;. T5 acdfxccrcs dg vccrcttpb'vcvToe ^,

fc^s- «AAo <?o>cv ctg; ygvo/^gycv gvdugr«;. Et»gcdv dg srg^g'AÖ'jf

7i<xvTcc rcc y/^rccicc y&j rcc bockaancc xcy rcc 7itv]vcc ocvris

9cvb^ä>7ib vcojjioi ysvcfXsvov esåvvstv. Ibra ^rw Acyoo hal ci tA*

kyvoav lygfoowro oi fxev 7Sqdre^cv oi dg ^{v^egcv} dos löioo toovroov écvri* Ceterum ifium animarum ex inferis ad convexa

iupera regreßiirn pandit JfLnex Virgilianus Anchifes e\

ita quidem, ut haud ohfcure ^pateat, merito iiii^{m v o-}

cari wukiyyevealc&v: quo etsam frgnificatu occurrit v ox hxc apud PLUTARGHUM /}, qui carnium efus diflva-

furus hominibus, inrer aiia _argumenta Pythagorsrurn profert dogma, vel ideo dicens a^quum efle, ut brutis

parcamus animantibus, quum ambiguum fit cujus vel

hominis vel Dei circumferanc animam. X^vr«;, dicit,

Koivois cci \l>u%cti co:/jtcccrt tv rocis nockirevsyyloiis x&f ro vvv

koymov ccvbis ylverui ockoyov, Hgof 7idkiv ypegov ro vvv dygt-

qv. dhkccccrei dg tj _(fiuais cc7rcevTcc xgdf peravJdei coc^kojv ccA- Aoyvdri 7it^éh.kb7u%ircovi. Itaque in PYTHAGORjF, alio-

rumque ejusdem lociorum delirationis fchola tribuitur

anima: 7ieoAtyyevealcc, dum novis Tu binde corporibus !(*->

®iatur.

§• HT.

Quod fi_jamporro in ZENONIS porticum nos con-

tulcrimus, aliam illic ofFendemus ^rys TrctAtyyevscias no- tionem. Futurum aliquando efle dixerunt Stoici, ut mundus hic, dum ad iummum quafi pervenit fenedfu-

tis apicem, fatorum pareat legibus, h. e. eluvione pri-

mum vaftetur & exhauriatur, atque iterumimmiflo in-

cendio exftinguatur: ita tarnen, ut poft utrumque inte-

ritum, qua?dam perficiatur ccTrcKctrcccruo-is, revocato or-

be4ad conditionemrerum omnium ablblutiorem. Qua de

e) art. L. VI% v. 7^/.fef» f) vre^l nugMtyuyl&s Ar*

%os

ß.

p. p?8.

# ) 7 ( ❖

de re optimus Stoicorum interpres SENF.CA ifa Ioqui-

tur g): utrumque (fc. «Scconflagratio & eiuvies) fit, quum De^o vifum ordiri meliora, vetera finire. Aqua ignis

terrenis dominantur. Ex bis ortus & bis interitus efl.

Ergo quandoque planiere res novce mundo, fic in 720s ma~

re emittitur defuper ut fervor ignis, quum aliud genus ex- itii placuit.

Åtque

ad lianc, qui per ignem futurus fit,

fatalem mundi cafumLefpexifie videtur OVIDIUS b):

Efje quoque in fatis reminifcitur ajfore tetnpus, Quo ^mave, quo tellus correptaque regia call

Ardeat mundi moles operofa laboret.

Quem vero Poéta indefinite tangit fatorum

ordinem,

qui exuftionem mundo fit importaturus, illum fuis ter-

minis magis definire adnixi funt alii; ^quum fint qui tre-

centorummillium annorum orbes confe£turumefie mun-

dum dicant prius, quam ad fatalem metam fit perven-

turus, alii vero ar£tatam magis, ampliorem alii perio-

dum univerfo adfignent.

ARISTOTÉ1LES

apud EUSE-

BIUM i) nihil definit, fed rov <rviJL7tavTu xccfxov h7iv(ß,-

töa; dicit närs* was hfj.a^evBs do^urfuhcvs ^%qc\ovSy Quomodo NUMENIUS apud LIPSIUM k) id eventu-

rum dicit v.ard ise^iohns ^rivas peyfcas, Sc DIDYMUS

xutx 7is^ohs duells. Id vero fi ita eft, nobis gratule-

mur oportet, quod nofira tempora vifura non funt u- niverfalem ruinam, qua res omnes involuturus eft in

natura inclufus Sc tunc fati neceflitate exafperandüs ignisr

eo enim modo iflam futuram efie conflagrationem di-

ftitant Stoici. '©; Xtwmci, inquit PHILO jUDiEUS /), yevheoos rä kccrjUs G)sov uiTiov, rrjs $e (pScgäs prjxéri ©*ov,

(pucivt

g) Quecfi. nat. L III. ^c. 28 b) Metam. L. I. 2jj.

Jeq\ i) conj. LIPS1US de PbyfioL Stoicotum L. IL Dißert.

22. k) ibid. I) de immort, mundi.

& J 8 ( #

uKAcc rrtv v7rafixacrciv tv rots 8<ri TTUfics1 ocrauxta

ft/ > ~ 'f > -> ' v ' J

cwxfjiiV, fAouqciis vemodets oivccAvaaciV reo 7iocvrcc tis iuvrqv.* Quidquid ergo in natura rerum ignei fuent, id,

dum fatalis adeft hora, exalperabitur magis quam an-

tea confvetamque vincet temperiem, donec cunfta

fit

populatum atque in fui alimentum

verterit.

Neque ra¬

men in nihilum redigetur, fed, qui caulla putatur efle

interitus_rerum, ignis in fe omnia convertet, ita utQuan¬

tum fpatii compievere corpora, quse,

donec mundus

eilet, Deus ipfe.

- Dijjociata locis concordi pace ligarat

tantum & amplius occupaturus fit ignis, fed

turbidus

ille, materia^ mixtus & heculentus: unde; demum for-

mabitur novus mundus perfe&ior multo priori, quum

quidquid heciuna & inquinamenti in

rebus fuerit, id

ignis ftt abfumturus. Atque hasc rerum omnium reno-

vatio pofthacvquGs» perficienda, eftillaTrceAr/ysvsvia quam

Stoici _tantopere celebrarunt. Neque tarnen, quod de

mundi conflagratione ^atque inde fecutura TfccArfyevetrlct

diftum eft, omnibus exiftimavero, tribui debere Stoicis:

fuere enim, quod, PHILO JUD/EUS obfervat m), in il¬

la focietate, qui KcerocAi7tcvrss rus £K7rvgoo<reis x&f raceAiy"

ysveerfeic Ttpos Sstors^cv doyfj.ee rijr cc(p$eegaiccstS yJ<r/u8 ^Tteev-

rés YixircfjLoAvi&oiv. Meminit PHILO ewiy^Mcrsoty ?rceAiy-

yevevwv, quafi faepius illse & per vices mundum varia-

rent: & ^certe quod HIERONYMUS n) objeftat ORL

GENI, adferuifle illum mündos efle innumerabiles, ita

ut poft alterius mundi

finem, alterius effet principium,

& ante hunc mundum aliumfuifte aiiumque, id Philo- fophos quosdam credidide obfervatum memini.

Id

uti-

que dogma vindicat DIOGENES LAERTIUS o) HE¬

RA-

m) Ibid. n) Ep. LX, o) L% IX, c, I. n,

# ) 9 ( &

RACLITO cuidam, ut quidixifle perhibeatur, iva «v«i KoajJLoVy yevvd<Bcci^re dvrov ^ex nvfts v&f naXiv exnv^atBai ^kcc-

rd rivas 7tspic$8s evaÅXd£ rov a-vfxnavra dima. Quo re-

fpexide videtur BASILIUS ita de éx?rvgnoo-ét x&j naXiy•

yevecria mundi loquens p)\ ot ra nav exnvfécBat Xeyovres x&j dvaßiooaeSat ndhiv ^{ex roov} cne^arixoov Xcyoov roov evct~

wofxevovroov reis exnv^ooBiiriv. OBev dneiqovs (p&oqds

xoo-fxa x&j naXiyyeverlas hcdyari. Ad quem eumdem

fenfum rcyocat GATAKFRUS q) quod MARCUS

ANTONINUS devi animsepraedicat r): hs rrjv dnsie'iav, inquit, rS diwves exrelverai, rrjv negic^ixfjv naXiyyevsrlav

roov cåoov tfjine^iKajjißdvei. Sed hujus orationis ieriei &

contextui vim, forte haut videbimur intulifle, fi de alia quam

quidem

Stoicanahiyyevecrla, loqui ANTONINUM dixeijimus. Sciiicet ardtiores temporum periodos flatis

Ulis adfignatnaAtyyeveclats, quam ut ad Stoicum fenfum

revocari debere videantur.- ut potius haut abfoniim fit diclu, indicare ilium voluifle _perennem illum rerum naturalium gyrum, quo, quum cunTa fubeantflatasvi-

ces, nafcantur, crefcant & occidant, nihil tarnen novi in univerfi naturam intruditur, fed _qux effluxerunt, re- dire fubinde & renafci quafi videntur.

5. IV.

• Ab ifla in Pythagoneorum &(Stoicorum fchola frequentata notione rys naXiyyevecrlas non multum ab- horret illa, _qua apud Ecclefiaflicos fcriptores vocabulum

hoc defignare videtur rrjv avd^aaiv refurredtionem ^cor- porum, vel etjam ftatum illam excepturum. Eft enim

ut PETRUS MARTYR /) dicit, refnrretfio mortuorum

B _7/0-

p) Hex. örat, 3. covf GATAKERI obft in MAR-

Cl ANTONIE/ _{E XI. de} rebus fuis. q) adverf. Mileell.

Poftb. C. XXXII1.. _rj de rebus Juis L. XI. p. 318. J )

in 2. Reg. IV\

#) io c #

no va quadantnativitas. Nam

ficut hativitate priori homo

conflans amma Of corpore produBus efi\ Ha in

refurreBio-

m-, dias eft altera nativitas, idém reparahitur. lncipit qut~

dem mettereqenevatio quoad animatn, fecl timc quoad corpus perfidetur Hoc fenfu

ORIGEN FS Jj} Sc 3ERNHARDUS

t) tripiicem conftituunt hominum generationem, pri¬

mam, quum, ruptis maternjs

dauftris, in lucém prodit

homo": fecundam, _quum ad novam fpiritualem

vitam

agendamnalcitur quaa homo aqua

k fpiritu.- & tertiam

déhique,

dum

cx

mortuis rémeatura funtcorpora

^cum

fuis denuo fotianaa animabus. Ide noviflima hac gene»

ratione locutus BASILIUSv) conjungitavvrshewv rS

fAjg 7rxXiyysvs7'av cciiävös. 01

Je,

inquit, nÄccrvv <ye'Aco-

rcc Kecrotyfissnv ijfxwv ewrshhcte rS Koqfeft KP*/ 7ro&Åiy- ysvérltis oidves ooTCooyyeXhovrixy. Ubi idem

fcrme fibi

^ac-

cidifle indieat, quod PAULO Athenis

adfiuntianti

rov Irjr&v r&j rr\v dvocrotnv, contigide refcTt LUCAS u : ri-

fuenim iiiicexcipiebatur ejus doclrina, atqueipfe a Stoi-

eis 8c F.picureis Pnilofophis vocabatur C7re^pohoy6s, v&f jrgyoov (icttjpMloiv xo&rocyyeÅevt. Ad eamdem nctionem re- vocandä funt verba EPIPHANII x)> quibus, quum ho

minero comparadet plasmati, dicit ^porrodecere Deum

mundi opiicem, figuli inftar, non omiiem vafis a le

formaicuram abjicere,ledquumin ipfisprimordiis3dum

mo'ie adhuc Jutun* erat, luam pulchritudinem temere

profudidet, in priftinam

maffam disjeltam molem redi-

gere, wec dvBtc sv rrj 7iotKiyysve<r\oo

dvocarevccar]

ro ooyyos

iv rii xvooSocaet iis rdv ccqyfii&.v

(pxi^ortjrco'

llbi

luhjuncium

vocabulum civccrotvis palam facit, quid perrjv maKiyys-

srloiv inteliigat, nempe, uti

PISCATOR verba ifta

ex-

P°J

(T) Orat IX. in Matth, t) de honis deferendis. v)

de creatione orat» r. u) AB. XVIfi ?$. x) L. I. To?n■>- III Hxcis, confir, QATÅKERI advevfi M'fic,^c.

XXXIII

m

) II ( #

ponlt, corporurn reßitutionem Bf fcfurreellmem. Quo-«

modo etiam DIONYSIUS

perfonatus apud

GATAKE¬

RUM y) ita de animabus piorum omnium loquitur ut, donec in hujusergaflulo corporis

mclufas

teneanfur, in

prava defleclere pofle innuat, Ted sv rvj TrccAiyyevwIw rrjv

§7Fi TO 0CTj>€7tT0V BsOSl^CCTrjV ftSTCCTCtfyv. HeUC ab ecclefiaflicis fcriptoribus celebratam 7iuAtyyEveo-!uvrs dm-

vcs haut inepte contuleris cum ccTroKctTctsavei ttccvtocv, cu¬

jus meminit PETRUS a), fenfu quidem ifti adfini, quoin

StoicaPhilofophia occurrit nonnumquam, ibie'nim per-

ficieiada, poft bvxvQoovtv, mundi wctAiyysvealu etiam ^vo-

caturc67rcxctt<xc;o&(ri£'7tccvt60v a) Neque deiunt, qui a Chri-

fto apud MATTH./EUM b) nominatam TtuXiyyevealct.v^>

ad eumdem revocent fignificatum, & quum ifta verba

controverfa maxime fint & plena diflenfionis inter inter«

prétes, juvabit etiam nos de illis nonnihil diileruifle.

§. V.

Iflum ingreffuris campum fefe illico offerunt edl-

tiones F.RASMI,GÉNEVENSIS,COMPLUTENSIS,STE- PHANI, prima & terria,in quibus, fublato ante vocem

vMkiyyayealots in eilo, hap ferie verba leguntur: vfiele ^et

ccxohü&'/]<rct\>Tss _(toi sv rij 7rotXtyysve<rIct, otccv xxblcnj ^o ihos tS

ccvBgojTrs k. t. K uc ex ifta verba hacce ordinandi ratio-

ne vocabulum tfccAtyysvecrlct ad antecedentia referendum exprimeret conditionem pracmii reportandi, hoc ferme

fenfu: vos quiev t*; 7retAtyysvser!ci.

regeneration

is gratiam indepti, memet imitati eflis meisque faclis vos conve- rienter geßiftis, praemium reportabitis, quod r£ v.uBl-

£ec&ctt ^S7U Bfcvcvs xfvsiv ras

åoocsxot-

(pvXots rt$ IcgctrjÅ ex-

primitur. Eamdem verba harcceinterpretandi rationem

B 2 ob-

y) Ibid. %) Aft. III. 2.0 a) vid. HUMENfl ^ver¬

bet apud EUSEBIUMprcep.

Svang. Lib.

XF. c. ty, b)

XIX. 2$. _t

Sfe? /•' : ,'s ^- • --'v'"

# ) xi f #

öbférvatam fe invenifte dic'itGATAKFRUS apud GAU- DENTIUM, praftatione in Exodum r), fecutique eam funt CALVINUS &ARETIUS, a ceteris licet in _expo- fitione commatis hujus nonnihil diftentianf hi enim non

ad iplorum imitationem Apoftolorum rrjv' 7roc\tyyeve<r!$cv rcferunt, fenfu, quem fupra expofuimus, Ted ad alios, Apoftolorum opera & minifterio, ini iandos; quafi tt«-

Åiyeveo-lcc defignarct inceptam mundi & ecclefisc renova-

tionem, fenfusque foret, Apoftolis ceilura efte definita

Erarmia,

^{. e. in} principio^diditas

quod Chriftum fecuti eftent

^per orbem doftr'inaj

iv ^rn tt«Atyysveirict

_evangeli¬

er, qua coeptus ftt mundus renovari, indufta ecciefiac

nova facle, perficienda amplius poft Chrifti difceftum.

Et quum de hac ry\s Trccluyysveaia? notione difterendi lo¬

cus infequentibusdetür, indicavifle nunc fuffeberit,quid

ut nobis videtur, priori opponi poftit explicationi. ^Et quidem, fi in fe & extra orationis cqntextum verba hrc-

ce fpeftarentur, nihil foret, quod'ab ejuscemodi illo-

rum interpretatione noftiam cohiberet adfenfionem:

dum vero in antecedentia & confequentia oculos con-

jicimus, in aliam inducimurfenientiam. Ita fcüicet nos

calculos ponimus. Propofuerät Petrus qurftionem ^de prrmio, non omnibus exfpeftando fidis Chrifti lebtato- ribus, fed difcipulis tantiim ejus, qui, reliclis omnibus, ad Chrifti fe aagregaviftertt focietatem:tfé, dicit, d<prjKcciAsv 7TUVTC& ngy yxoXü&yiöafMV ^aciy r) cl^a ^{t^cci} tj/MV}

dicamus ergo oportet, Salvatorem, quem refponfurum

videmus

ipla

excipere Petri verba, v^iis ^et uy.cÄüSfouvrk

fjai x. r. A. prarmium proponere, cujus non ex arquo o-

mnes fideles partieipes eftent futuri, fed quod in fpecie

ad difeipulos pertineret. In quam etiam inde fententi-

am inducimur, quod ubi ad propofitam qurftionem re-

fpgnde-

c) Obferv. mifcelt. c. XXXIII.

# ) >3 ( #

fponderat, expofito difcipulis conferendo pr<emio, fub- iungit v. 29. quod in genere omnibus eflet impertien-

dum: _h&j 7ids is cc(pwev etuiets, rj dieÅCpcvs, rj dieÅ(pds rf

7iotre^ct, rj yrrrégot, rj ywcltv.ee, rj ^{rivvot, r\} dyqas svsksv ts evo/uccras y.a ertdtT6VTot7rkocGlovet Arj\peroct ^y&f £a>v}v cttoovic»

KÅrigovcywet. Itaque Ii prsemium promittitur, Difcipu¬

lis in fpecie ceflurum, definiant necelle eft verba, ot

etKoÅn^rjcraevrss _yot cond;tionem, qu# non inomne? qua- dret fideles, fed in illos tantum: fi enim conditio prse- mii reportandi cum omnibus föret Gommunis* föret e- tiam prtemiumidem &exaequo omnibus concedendum.

Sed veroto dvoküSelv t£> y^t^d lv ri? 7rctÅtyyevealoc exigi-

tur merito ^ab omnibus cceieftia indepturis prxmia, ne¬

que adeo Apoftolis proprium erat.* unde confequitur,

ut neque fubilla conditione, cum omnibus communi fidelibus, prarmfum promittatur,difcipulis fpeciatim ces- furum. Itaque dividamus oportet verba ev rrj -nctkty- yevealot ab antecedentibus, ⁰¹ dkokaBrja-aivrés yct, dicamus- que illa non referenda eOe ad conditionem pramii fed

tempus iHius obtinendi, ita ut conditio, fub qua mer-

ces promittitur, exprimatur ^tantum rd dvokaSelv %$»/<»», hoc fenfu: _vos, qui vocanti mihi ob'fecuti ⁱⁿ

difcipli-

riarmvos tradidiftis _meara, fidi mei comites & adfecüa-

tores faeli, prampum reportabitis ev ty\ 7Totkiyysveo-lct. At- que adeo ita ordinanda puto verba håxce: vyels c! dxo- kaSr/ffctvrés yct, ev rrj 7tctkiyyevealot (orccv xctSlarj o vtos th

dvSrqoo7iis em 3-gciéi öc^ns dvrS; vctSlsecåe ngt} vyeis im id-

ievot Sgovovs re, t. A. ita ut incifum ponatur ante vocem TTocktyyeverrlots, 6c verba intermedia crotv kccSIcw ^{- - —} •

dvrS inter duo _commata flruantur, quafi parenthefi in-

ciufa fore ir. Ita certe ordinata illa videmus in editio-

ne COLIN/EI, STF.PHANI fecunda &compluribus co- dicibus MS. _quos citant VETSTF.NIUS & BENGELI- US; neque inde recedunt pleraque verfiones latinac,

B a BIZM

# )»4 ( #

BEZAj, _titraque, vetus & nova, in VATABLI Bibliis

&c. Sed _ncque fic totum confertum ed negotium: te¬

manet quadlio, quid, fi KuXiyyevsalatempus indicatprse- mii ab Apoftolis reportandi, ea \roce tandem intel

liga¬

tur. THEOPHYLACTUS, EUTHYMIUS, HIERONY¬

MUS,AUGUSTINUS,GREGORIUS MAGNUS,BERN- HARDUS, & ex recentioribus non pauci ^ocXiyysvsaloiv

in eodem hoc fenfu accipiendam effe putanü, quo «Vs-

KUToisoxris TtcZvrtiv a Petro ufurpatur d), eaque adeo de- fignari corporum refurreftionem: ut tum demum indi-

caretur prsemium ^, in fequentibus definitum, eile ab A- poftolis exfpeTandum, quum gloria fplendentibus ami-

€t\ corpcribus viluri eilent filiiim hominis divina con-

fpicuum majeftate. Cui expoiitioni inde lucis nonnihil adfperg? potert, quod, ut §. IV. vidimus, ab ecclefia-

flicis fcriptoribus ita ufurpatur, quafi ^a Stoicis mutua-

ta eilet notio illa, immutato non nihil habitu : ubi ad- legatis exempiis addiderimus verba EUSEBII e}, qux- bus acerrimos veritatis coeleflis hortes ita, _regnante Ve-

ro _, in Chrirtianos feeviiile dicit, ^ut non content! acer-

birtimis eos rnartavirte fuppliciis, in cineres &'favillas

furorem converterint, ok ccCpeXlQoci dvrav ttjv 7ictXiyys- vealav h. e. rrjv civusocctv, fic enim ipfe exponit infequen¬

tibus, ^acc, dicit, ds sXsyovixe7vci} juy^e iXrrßoo ayßn rys civ^et*

sdcaeoös. Neque huic interpretationi refragantur quae ad-

dit Chrirtusad _tempus & naturam pramiii definitius ex-

planandam: oruv KuSla-ti ^{o vios re} uv^cutts — - xccSke-

<Bs H&j vfxiis k. r. X, Nam ex morc loquendi facris fre- quentato fcriptoribus, dicitur filius Dei cXSsTv hrij

Jo-gtj

durs & zcdji&i&oci Ire) Sfovev ocfys f) ^quum extremum ce- lebraturus ert judicium: qucrbadmodum nec ro koc&I-

d) Aal. III. n. e) Hiß. Ecclef. L. V. c. i. f) vid.

MATTHSEI XXV. _31. ,

# ) i5 C #

£s(Qcti fin Sqovovs i{<p{ v.glvsiv ^■rov fogctyÅ,

quod

prsemii lo-

co prpmittitur difcipulis, inepte

de iilis

^tum dici pofle

videtur, utpote quum ftudium & opera, quam in pro¬

paganda Evangelii doetrinaeollocaverunt

fidelem,

argu¬

mentum futurum fit maximi ponderis, unde obfHnata

refiÄendi voluntas illorum cparguätur iplisque mfli- gendi fupplicii cequitas confirmetur. Sed hane rem a-

pertins explanare noflrum non ed.* fuffecerit nobis in-

dicavifle_neque fermonisufui ^neque fideianalogi« idarn

adverfari explicationem. Sed fic tarnen nobis _temperare

non poflumus,quo minus.& aliamoftendamusviam, qua ad fenfum hujus effati adfequendum, iri queat: ut, qui

vel utrumque conjungere voluerit, vel hane illi pr«-

ferre, argumenta inveniat non omni deftitiUa probabi-

litate. Bona fpirkualia & coeleftia , morfalium a Chri-

fio concilianda generi, variis rituum involucris teeta 6c quibusdam quah velis obtenta] in Veteri Teftämento

fuiffe novimus: illa vero poftmodum, exhibito in mun- dum Media, fuis e'/oluta integumentis & nudata in ma- irfeflam iucem probiere, & novaecclef.se inducla efl fa»

cies, undiqüe ad coeledium focietatcm dapium adleclis genti'ibus. Illam Ecclefiserenovationem non inepte quis

vocaverit rrrctKiyyevevlotv\ quafi promkteret Chriflus di- feipulis fuis, futurum brevi eflé, ut h tv TrccÅiyysvsaloc, quem, poft adfcenfum ad fuperos, ecclefia paffim

col-

iigenda, exuto veteri habitu, novam formam indue-

ret, federent in thronis jucficaturi Ifraélem. Ne vero

ifthsec r>?s- yrocKtyysyscrlocs notio parum videatur apta &

conveniens ad promiffum beneficium y.cc$!&<&eu I71)

&(jcvcvs vgtf Kglvetv toIs $<x>£skcc (fvX«V,indicafle juvabit, qtise i flis fasaiv trlbui _queat fignificatio huic convenienter explicationi. Prius vero monendum ducimus. _per

vev tvsjcfys ^tö in quo feflitaturus di-citur falvator,

quum llliu* beneficii confortes futuri eflent Äpoftoli,

# ) ^i6-( &

intelligi gloriam & majedafem divinam: & licet ^ro xcc$- i£e$cot in) Sgcva bc^rjs', vel tK bej~iZv rrje bvvcc/ue&ealias de- fignare videatur noviftTmum Chtifti ad judicium acces-

fum.gloria: pleniflimum, ipfi -tarnen competit, ex quo ad fuperos adfcendit ad plenam evedus divinse majefta-

tis fruitionem: id, quod a PETRO exprimitur rZ v\pa- Svvcii Ttj

åefycf

rS ©tS g), cujus manifeftiffima prodidit argumeitta, effufis in Apodolos Spiritus Sancti donis

novecque conditu ecclefite miracuii p'enidimo. Itaque

in Ipecie Sqovos bcgrj£- fymbolum ed majeftatis divinte, quomodo, fi facris componere profana licebit, genti-

lium Poéta; fuum Jovem füblimem in folio fedentera o-

dentant fceptroque innixum eburneo, & Minos judicia-

riam exerciturus potedatem apud inferos LUCIANOdi-

citurko&3"/]jjLsvos in) SgcvaTtvosvftjÅt. Undeetiam in _gene-

re ro KoiSlge&cct in) Sgbvcvs dignitatis quamdamnotionem habet, qua illi eminere dicantur, quibus rä xfl\eiv jus competit. Videlicet ro yghetv, more loquendi in facris frequentato, non in fpecie de iilis dicitur, qui lites di-

judicant, fed in _{genere quoque} ufurpatur pro regere, remp. adminiftrare, leges juni prafcribere: quomodo

Sodomita: crimini dant Lotho, quod, quum peregri-

nus in illorum urbe degeret, fibi nihilo minus jus fum-

ferit b){ quod 01 o reddunt _per yglaiv yglvetv,

& qui populo Judaico, ante invedam regiam dignita-

tem, prtefi'.ere padim dicebantur Bfctf x?/-

vetv*rov foqocY\\ z): nequeadeo inepte dixerimusnglvsiv rcts

bZbeyoc_{(pvKccs rS} lagar,Afignificare heic pode ecclefiapraees- fe. Quum enim eccleliam primum fuo complexu coér-

cuerit Juda:orum _coetum, inde vero in eamdem focieta-

tem cooptarentur gentes reliqua:, quae, ut Paulus dicit

g) Acl. II. 33. b) Gen. XIX. i) 1. Sam. IV. 18-

& ) 17 (

tamquam oleafter,

Judans,

ut olea, in

ferenda?

erant, poterit non inepte

dici Juda?am

gentem

feu XII

tribus

totam repradentareecclefiarn. Qua? omnia,

fl

in fum-

mam referantur, talervi gignere poffunt fenfum verbo¬

rum Chrifti: vobis, qui ^me fecutieftis, privilegii lo-

co & honoris id dabitur, ut iv-rvj 7ru/\iyyeverlot,in fecu-

tura brevi ecclefise renbvatione, ^crccv kMIga o mos t&

ccv&goo7r8 sv B'(oovoo

$c'£*]s

^CCVT&, qnum divinam

proditurus

eft filius hominis majeftatem, plena poteflate & audfco-

ritate regnum luum, h.e. ecclefiarn, gubernaturus,

ce<&e _K)vfjLsls k. r. A.

dignifåtc

etiam vos &

principatu il.

luftres futuri fitis, ecclefiarn mco nomine colle&uri &

gubernäturi. Quem eumdem honorem in

imaginejclavi-'

um Regni Coelorum alias exprimit Chriftus /). Iftam ve-

ro explicationem , luo licet calculo comprobent MA-

CARIUS m) HAMMONDUS n) aliique non imi fub-

fellii viri, ^nos tamen nemini obtrufam vokimus, ihdi-

cavifle contenti, fi adöptetur^, incommodi nihil inde

.emerlurura; majori ntiqne illam fécommendare proba-

bili'tate, quam quod EPISCOP?US o) adferit, Chriftum

heic fe adcommodafle ad rüdem difcipulorum opinio-

ncm _, qua, cum cetera Juda?orum turba,

imbuti credi-

derint terreflre fore Chrifti _regnum,atquein ^eo fibi pri-

mas deberii quafi w Tr&hiyysyeoloc

defignaret

renovatum regni J-udaici ftatum purumque

ipii

a

Chrifto concilian-

dum.fplendorem, deterfo, quo tunc obruebatur,

fervl-

tufis & calamitatis fqualore. Ad cui fimilem

fignifica-

tumrevocanda videntur JOSEPHI verbap)yquibus Ju¬

riteos dicit fpé reparandi patria? & avitorum

honoris fa-

crorum refectossoPTc&aottrvjv dvaxrystv tu ttoiÅiyyevealccv ^rys

C 7iocr^i~

XI. _7.

7) MÄTTÉMI

XVI. i9. m) Horn.

VI 72) Obferv. ad MATTMI XIX. o) Tom. I. oj).

II,

T) Ant, Jud. L. XI. 3. -

* ) i8 ( #

tfurqloo;, illi quidera divino fifi

promidb, potliceri

fl-

bi rnerito potuerunt(ereniörem fortem, Trotfayyevsvlotsno¬

mine _{notatam, at vero} quod ad difcipulos Chrifti adti-

net, ut vana ludebantur bujusfceraodi TtukiyyevEtrlusima¬

gine, ita religioni erit credere, quamdamin verbis Chjri- ifli efTe veri diflimuiationem, vel ad menfuram _quseren-

tium difcipulorum fe fubmififfe Magiflrum. Quod fi ve¬

ro quisquam concelTerk quod (upra monuimus, ^nono-

mni argumentorum probabilitate iilorum deftitui fenten- tiam, qui Ttcthtyysvevlots nomine nofari pofie aiunt reno- vatam in N. T ecclefi« faciem, habebit is, unde robo¬

risnonnihii adftruatanon nemine adoptatse

fcntentias,qua

laudatumaPAULO q)Aar^ov rtooXtyyevsalus exponendum

dicitur per lapacrumNovi Teftamenti,h.e.baptilmum, quo

novum focdusdiflinguatur, & cujus interventu in Ejus fo-

cietätem cooptentur hominés, quémadmodum veteris confortes factoseosnovimus?circumcifionisintervcniente

folemnitate. Sed in ea caftra,nihil licethabeant, ob quod

Tel religiofifTimus analogi« fidei cultor ea horreat, ut tranfeatur equidem non fvaiero, qdum communior ex-

po^itioaliasfrcquentatis in N. T.figurisoptimeconfentiat,

Conftat enim infignem illam mutationem, quam in hominc efficit Sp.

S., fidem & fpiritualem vitam accendendo, exprimi in fcriptura facra

too yevwiSrjvo&i £% 7ive(ijxuTos vel uiofros ku) Tfvsv/muTos r):

quémadmodum etiani, qui hoc modo natuseft, vocatur KUtvy) zrlais^X).

Ut aieo ifti convenienter figurs, rem«primenti ab humano intelleéfu abftrufåm, dici pofftt A8Tgov TtuXiyysv^satasnotare baptifmum, quo yevvuTUt o uv§Q007ics^, abolito veteri homine, Hat Y.ciivrj KTtats.

Sedne ultrametam nofi.ro prsfinitam curfuievagemur, <St,quo nuncmaxi-

me premimur, avcti temporis immemores videamur, huic roodura ftatuamtis necefie eft tumultuariae

opers.

S. D. G.

q) Tit. III. j. r) Job. III. ;. f) 2. Cor; V, _17..

$ _t®