JOPHI M1CLAL

LIBER

M1CLAL

JOPHI

R.

SALOMONIS

B.

MELECH

GENESEOS Capita IV. V. &VI.

ExHebraeo infermonemQuem Latinum transla-

tum,& Notis breviffimis illuftratum,

Cum confenfu Ampltjf. Facult. Philofi

PRiESIDE

Admoä. Reverendo&1 Celeberrimo

VIRO,

MAG. OL A VO CELSIO,

Gr.L.Prof.Ord.

Paft.&Praep.inSSdr/e/

JLxamtmpublicomodeftefubjicit S.jeR:je M:tis Alumnus

JOHANNES $%mifiODZVET.F.

Stockholmiensis.

InAudit.Guft.d.₁₄MajiA.ciddccxv.

"•få-iS-Gf·· HfcsH U Ρ SALIsE

Ε

Typographeo

WERNERIANO.

ff.

z.J

&C 7 <3*

Summe

Reverendo _atque Am- fhsfimo ^IROy

Dn. JOHANNIS

w ''

^

S* TheoL Doctori &ProfeiTo·

_j

ri celcberrimo, Ecclefiae Vakfa-

_t

lcnfis Pailori, vicinarumquc

^" _ί

Ecclefiarum Praepofito adeura-

_^

tiffimo, Patruo & Nutritioiiio,

ut

optimo & propeniiffimo,

^

ita fumma pietate aetatem

usque colendo.

Nnus nunc

agitur decimus,

ex quo

orbatus charisßmo

parente ( qui quantum pote-

I

Ϊ

^rat,

pro educatione feptem hhero-

!

rum

^?

dum viveret, fedulo niteba-

tur) in domum Tuam, Å/Laximc

Reverende ßf charisßme Patrue,

comitante matre

vidua

cum

gemi-

uc ttbiis

ßf lacrymis veni, z/fe vana

Tå'

ßf muliiphcia beneficia [um ade-

l0'

ptus, coloribus depingere,

'

ßf jüßis encomiis celebrare per in-

genii meiimbecilhtatem nonvaleo.

- - ΕΓ

fioi frsxx

fjisv

γλωσσαι, $ixot

$ε

ςόμ,άΤ εΐεν, ι)

non

i) Hem.II.B.4$p.

non tuAm njere

paternam bonita-

^x

tem

dignis modis extottere pojjem.

^χ

Fere eadem

fatafmjfient mea,qua β

LucianiSamoßatenfis,

^quem

^muter,

^η

avunculus, reliqui% eognati inßu>

^<z

is

confuitatiombus ρut

erna ar

ti de- cl

fiinamnt appUeandum. Omnem

e.

tdem de me

confultatione prave-

a

nifli, Charisfime Patrue, ojferendo U

educationem Qf inßitutionem in ^fa fiudiis literarum _atque ßapientia

5 5

mgeminando fiere illa

^{παιδείας a}

apud ^{Lueianum in} Jomnio

⁵

ad

me

b

υ erba: οΐος$^av

fjg, βάναυσος,

fcjχ«-

ξώναζ, άπογείζoßi'oSJog _{νομισ^σ^. 2)}

•flå? _* ζ)Luc,ρ,m,f.

Hoc cum

ingens ßt beneficmm,

^ta-

n- men

aliquid majus fuperaddidißi,

tö

fctlicet cquotidianam informatio-

■h ncm, ut ^erum

penes

me

fuerit vulgare tllud

prover

b

mm :

nulla

dies

fine

linea, hoc eß, nullusdi-

w _es

transiit-,

_{quo non}

emditione Ιο¬

ί-

cupletior discejferim. Quantil-

lo

lumque in honis literis caÜeo

>

n: hoc debeo

Hua

feduU inßitutioni.

:_> Huo

confiho

³

hortatu, adminiculU

tf

adgreßus fnm utilisßmum huncla-

ie

borem transferendi capita triaRf

Sal< B. Adelech

in

Geneßn, ^eaque

) _pro ingenii modo illußrandi,

con-

0

tmuandif illam verßonem·, quam

tredeem

tredecim

abhinc

anrm, cum

kmc

autlorem

pubhcc ^tnter pr

c

tar

cm,

tnchoaßk Qu od rependam,

non habeo

aliud,

_quam

cahdtsßma ^njo

^■

ta pro

'Tua omnigena incolumilate

Qf feheitate, Deus T. O. M.

conjervet

^,

beetopue Te ^tuamcpic honoratisßmam familiam in feros Neßorts

annos ^,

emod ardentibiu fufjpinü

njonjeo

Tui Summe Rever. Hominis

ad etneres usaue de-vinttißimM!

obferuant/ffimusqne cultor

JOHAN. $2i23K«RöDX

Pet. Fil,

mc

Pr<eflmit}(Jimo Volitijßmoque Juvenl,

. Dn.

JOHANNI $äiaféRODZ /

6_·>

Disputationis hujus Auétori.

o/?

pllm in Sacrofan&o illo Divina: cle-

^menticE depofito,

Mofis & Prophcta-

,0' _rumcodice

exponendo,

ante

omnia la-

ho

borandum fit cordato interpreti, ut li-

Ui/ teralis fenfus fideliter eruatur:

quasri poteft,

num

Judxorum commentarii,

qui

quidcm

non

pauci inveniuntur»

ne hac

in

parte

ufumi nobis aliquem prac-

ftare

queant? Commentarios Rabbi-

Al norum cumdico ^,

grammaticos Sc li-

terales intelligo, non

myfticos illos,

JMidrafchim vocatos, quos

ob inepti-

as, quibus fcatent, pene

aniles, Chri-

ftianisparum utiles efie ultro fatemur.

Auéloribus autem των Peru(chima viris

etiam graviffimis

objici novimus

re-

S _rum facrarum poft

Chriftum

nega-

tum crafiamignorantiam,

unde

neces-

fario fiat, ut circa fenfum Sacrac

Scri-

pturas indagandum palpent

femper

at-

que titubent , veritatem nunquarm»

mus attingant; adeoque, cum

de hac

te-

ftari minime poftint, tanquam ca?cos

duces relinquendos, nec

omnino fc-

quendos efie. Adhaec Judaéös,

poft linguae

Hebracas

ufum amiftumj in ipfis

etiam

ctiam

Scripturae

verbis ac

phrafibus talparum

inilar csecutire contendunt alii. Quin 8c hoc nomine aecufantur

a multis, quod

Magiilrorum,

_quas

af-

ferunt , fententias enumerent potius

quam ponderent;

nohunquam

rixentur

& turbent, dum interim circa

fpeciales

8c veras vocum

iignificationes

_eligen-

dasfluduant incerti;

faepeuniverfalerri)

Jicet aheniilimum >

ikpe

etiam plures

fenfus ampledantur. _Cujusmodi bi- via & quadrivia multos etiam Chrifti-

anorum in _errores

praecipitarint.

Hacc,

& Cl _qua: alia Rabbinis jure crimini dantur, non defcndo. Defidero au- tem multorum in cenfendis horum la- boribus moderationem 8c asquitatem^>

illud fuum xJev _{υγης macrno} fa:piusore

ingeminantium. ^At vmvQ,

άοκιμάΤετι,

•ri κάλοιv

κατίχετι

^, ait Apoftolus. Et apud Talmudicos aureolum illud fre-

quentatur: cm ΟΠΠ

Sapiens efi^■> qui d'tCcit a quovis hominis, Certum eil non

femper

nugari Rabbi-

nos₅ quemadmodum ^nee _fingunt omnia

Cretes, Quod ii audores illi müde- les, 8c Chrifti ^,

nominisque

Chriftia-

ni hoftes fuerint, fuere Grseci quoque

& Romani, _{quorum non}

dedignamur

ficri

3US

fieri difcipuli, eorumqüe

ex

libris ni-

in£

hil periculi metuimus, ad

quorum

le»

hur

dionem accedimus Euangelii antidoto

ap,

prxmunitl. Linguae Hebraicae quod

j s

perdiderint ufum?

non

prohibet,

quo

ur

minus

in ea

fint exercitatiiTimi,quippe

jes quam a

primis infantiae annis addifcunt

n-^' quotquot

literarum ftudiis apud ilios

confecrantur. Ignorantiam interim

' fuam, quod advocumnotationes,

faepe

• ingenue

fafH

^,

modis, quibus poiiunt,

omnibus laborant, ut Hebraeo codici

l' lucem afFerant. Textum

preife fe-

qunntur.

Scripturam

per

fcripturarrL»

explicant. Ex proprietate

linguaeubi-

^

^que

disputant. Singula fere

verba ex- cutiunt. Chaldaicam , Arabicam, &

^ linguas vernaculas in fubfidium advo-

cant. Non raro indu&is exemplisre-

l*

gulas condunt tollendis difficultatibus

^ accommodatiiiimas.

Quaeftiones mo- vent utiles & jucundas* Nodos ενΛντΐοφα,ινομζνων pari folvunt felicita»

te, atque erga textum divinum reve¬

lj

rentia

j

fecus

atque Cappellus, homo

alioqui

Chriftianus. _Quibus eorurrL»

conatibus

quicunque diligentiam,

eru-

ditionem, ingenium ^,

linguae

Hebrai-

r

c* peritiam

omnem abefle dixerit,

•i

profe&o

*

profefto is

Rabbinorum commentaria Ρ

nnnquam

fe legilTe

eo

ipfo confirmat.

Verbo: Rabbini

faepe monitores funt

veritatis, _quos

qui legunt

cum

judicio.

non Iegent fine fruftu.

Hoé Tibi,

PrseftantiBmePalmroti,

perfpeftutTb

fuiiFe facile patet, cum ex opere

Beru C

Melccb',quöd a

pulcritudine-merito

no-

meniortitumeft,

particulam decerptam fi

Latina donare vefte, &

fpeciminis lo-

co edere conftituifti- Certe laborem fuscepifti non

poenitendum,quoadma: 1

jores in poderum

fubcundos

te

mature prsparaftb&induftriam

tuam

probafti v

non folumpublico,

fed velmaxime Pa-

t

truojNutritio & Praeceptori

tuo,fumme

t Reverendo Dn. Doétori

[OHANNI

^t

W?^9iOOSVS

TheologixProfeiTo-

i

ri Celeberrimo» Viro in hisliteris

pri-

<

mario,&Hebraizantiu in hac

univerfi-

;

täteMagiftroolim

feliciifimo, laudatis-

^j

fimo. DEus O- Μ ftudiistuisad

ipfius

honoremtendentibus^norrobenedicat,

ut in PALMROTIANO genere atque

nomine Hebraicae cruditionis gloriA.»

diutidimefloreat &confervetur.

Vale.

^-

Scnb. Llofaliae ad. 11.

April. Anno

MDCCXV.

OLAVUS

CELSIUS.

3ria

Pratfatio ad Candidum Bene-

jmqueLeftorem.

na:

aggredere negotium aliquod

^,

ire donec id bene

perpenderis^

pro- ifti verbiofuluberrime monent Ar

ab

es. Ita-

Pa- que ftecimen

quoddam publicum,

eorum^,

US quorum

interefl judicio

atque

confilio edi-

NI turus,diu muitumtf cogitavi de ^argumen-

Γθ* ^to idoneo, quo vires exercerem meas. Doy

ri- cuit me multorum cxperientia, inßgniter

fl- in rem fuam confulere, quibus Ί

he

^o

logiχ

IS' ftudium cordi eft, βa primis annis^,

dum

iUS memoria & fcrvorproficiendi vigent,

lin-

It* guis originahbus

addifcendis

operam

dent

ue flrenuam & indefeßam. Minus enim te- ßiitat^j qui propriis videt o.ulis,

Idpurior

le.' ^exfönte bibituraqua. Utilitatem itaque

10 linguarumfacile perßexi, Jed

fenß unain-

gentem dijfficultatemf quamtfo imparesmex

am £§ <K..

lo- /

ßvt

fint'vires ad ambiendos & obtinendostan defideratos frublus. Oißabat memoriain- geniiå3hebetudoy obfiabatcurta rertim meti·

rumfupellexy &aliamulta. Verumomnen dubitationem mihi ademit Maxime Reve·

renduscbarijfimusq3Dn. Patruus^meus,qu\

neceffariös ad hoc inftitutum fuppeditavil

librosf animum addidit, hortatusque eß\

ut prafenti operi me accingerem. Habel itaque, Renevole Leblor, Commentariulll

Ben MelechinCapita IV. V. &VI Genefeoi qualitercunque Latine elaboratum, quij

minusfatisfaciat expeblationi 7u<e^ conti-

tum tarnen mcum-f pro tua humanitatta>\

in meliorem partem interpretare. Addi-

di quofcPrsfationcm ejusdem Scriptorh

in totum opusJuum? ut antiquiffmos pra·

fiantijfmosque Grammaticos, quosfecutw efl) inde cognofcas. Synopticam delineå-

tionemGrammatica? Kimchianse hicque- quefifioy eo infiituto> utfit inftar janutt) fer quam intromittantur omnes ii, qui

absque multa difficultate familiärem fibi

velint redderc autlorem nofirum. Vale.

ΊΑΚ dein·

qu.

avit

e(t\

iibct ium

feoi uij

WA·

LIBER

MICLAL JOPHI

R SALOMONIS

B. MELECH

IN

Gencfeos Cap. IV. V. & VI.

TRANSLATUS.

-4®■££-<§*-

dGFS,*·

»•«V®

naipn

nmo w πτπ isoo tuo nnS So Si? 10' nninb mi»tn njio DN o^ao Dntyyi fnyaiNOtsr πκ?ρ

n1!!

'»irai pjyn ao-rao DN nrjjn DN ntsnd

arrS niDyb USSN o-typ D'pioa 'au

D1NH Nip^O» ΠίΟ YfllO Ipyi ΒΊΥβ vtä p»S αχ α'οιηοο in d'nojo in mim oinon iaiya yd po'ii? ryb p»S edn tsnji So S vynS rraty Π310 ·ρπρηπ ηπ b}

SSohd γ-ινχγπ nS So Si _ρπριπ 'bb:

dn ctdSm dn nn nnya NSnano nnd onnnoi D^yao oSaoo o<njo dn ononj

•~iöj?ö Dy Π33Υ0 nbn So Si n»

pidni roSnn enoei ηνηΐνπ unwi πβίυβι nai nisDun nvniNni ο,{?οπ _ριοπι ηνηικπ a^Di dn u »jiSn ni n? Dipoa ni in30

DN

iig:.s

Uplexeft mihi,

inquit R.

Salomo5 ( benMelech ) ni hoc

Ii bro piopofitum ^! Primo omnes difficiliores quatuor 8c viginti li-

brorum(biblicomm )voces, earum radices,

8c iignificationcs, fenfiimquc verfuum, qui explicatione cgent, exponere & declarare,

Demtå enim expofitione quomodo felices

quisin Audio biblico faciat progreilus 1 Ια

hunc^autcm finem opus hocccconfignavi, ut quivis legem^j prophctas ^, Sc hagiographa,

inlingva ianfta, vel barbara, legens, ienfiun fcripturx literalem moxjuxta grammaticam intelligat. Secundorcgulas grammaticas vo~

cesque anomalas cunftas, Hocqlie praeftiti

inverbis perfeftis^>defe&ivis, quiefcentibus,

geminatis, noninverbis tantum, Ted etiam

innominibus,adjeötivis,3e fubftantivis. Era- phaiinquoque accentuum in quibusdam in-

dicare nonintermifi, Adjunxi porro expofi-

tionemliterarum iervilium, part;cularumque,

Sc curquandoque deficiantt etiam literarum paragogicarum ³ & quare una ftet loco al-

terius, 8c in alteram fit mutata, five vox fuent, five confonans five vocalis ; item rationem transpofitionis conibnantium, vo-

cum 8t vocalium, Etiam expofui Keri

6t Chetib, 8c cur modo unum, modo al-

terum iit praeferendum, Eraetcrea accura-

A2 riifimo-

c

tiflimorum codicum variantci le&iones no*

inta&as rcliqui, monftravique magis convc-

«ientem Scprobatiorem. Irao nortnunquam ( in Ipecic ) allegavimus variantcs le&ioncs

B. AlchcrSc B. Naphtali, judiciumquc de iis

veterutn p.memoria; Rabbinorum,praeferen-

tes nos B. Aicher. Fatcor ingenue me pluri-

ma mutuatum e(Tc a iäpientiiümo R. Jehu-

da FeiTano, Chiug cognosninato, <7ramma-

ticorum primo & antiquiffimo ^, qui teftimo-

nio R. Dav. Kimchi in rad. S'« iapientiifi-

mus audit, digniifimåtque, ^ut merita ejus quibuscunque, a fc fieri poiTit, modis ex-

tollantur, quod omnium pofterorum oculos

iliuminaverit in grammaticis, Sc intelligen-

daberiptura. Etiamnwltadeccrpfiex Grarn-

matico, qui pofl: (R, Juda^ vixit , R. Jona

BenGanach , qui in icriptis R. Abcn Elia;

aHegatur nomine Marinus , cui R. David

Kimchi in Michlol _p. 21. hoc datencomium,

quod in grammaticis fuerit veriätiibinus.

Ncc non plurima ex R. Ahr. Ben Eira^> qui

ab omnibus pofteris ad mod^um celebratur, quod fclicitcraflecutusfueritfenfumliteralem,

Sc grammaticam optimccalluerit, E' cruy- ygpvot fuitR.Joieph Kimchi, nomine Ep 'VI iaepinsallegatus in libro hoc, qui commenta-

tus eft in omnes 24libros Biblicos, Sc prx- eepta grammatica nobis reliquit. Citavi

quoque R, Davidem Kimchi ^, recentiorem

cctens iupra memoratis^, de quo ingcnioilim

illud Sc elegans proverbiurn permodum al-

lufionis ad ejus nomen: ρχ pQp pj« q.sj

Π*ϋη S/nen ejjet farina,non cjjet lex, (i.e.

A 3 nifi.

m 6 φ

*i3n ow πτπ *1202 px "3 jnnp nxn*

cyanwn ηαηο iba Sax vaSn vnxxarw jnn bwedi ix (13m ιαιχ πχιπμ ρι

nr S33 npy 'n'uy iwd '3 pYSna"sin»

P'D2 (31 31Π3 ΠΚΙΠϋΟ (31 '1p 'JVi3J vbjN nrSajMp na DS"un SS3D -1333 xin "jiSs

tDjyn S''r pwi» tsvx otm ~ι"π3 ^'τ Sj?

ηαι nrn *i3Dn Q-Wnbi naa1? ,33P varna Q'ann nx 13 rvon niewS '33^3 wit

"ab TiVl ^{'JVttjm Π33 13 'JJDI} "ty

: unna 'Ttyai

7 HÜ*

nifi extitiflet Kimchi,qui a farinanomen ha¬

bet,necextitiilet commoda legis cxplicatio.)

Secutus quoque fumaliosfitpientes ^, quihis

velxquales fuere, vel horum xtatemantecef-

lérunt* Nullus dubitans, quin Dei provida

cuiå alii excellentes viripoft noftra tempora exiftaht, qui hos noihros qualescunque labo-

res fintlocupletaturi, *De cetcroficiasobfer-

vesque vclim,(benevole leftor) nihilin hoc

libro meum cerebvum excogitaflfc, fedomnia

ex leriptis Rabbinorum antiquiifimorum me haufitfe. Sicubiinvenevis iequentes loquen-

dirnodos miX dtcentem, {133Π reclefe habet

hoc, auC UPViJSl tncommentariofaperhunc

locum, mementoRabb. Davidem Kimchi ibi allcgari. Namprxcipuum fundamentumo- peris mei ei debeo; 5c eum tanquam line-

am archjtcdonicam fecutus ium. forro

ubi voccm 31ΓΟ fcriptum, aut JWDS fa~

gin a hac 'vei ^tIla conipexeris ^, fcito gram- maticam ejus Michlol citari, qux hic Con- ftanftinopoli edita eft a celeberrimo R. Ger-

ichomSoncinate p. ni. Te, o fummcDeus , ardenrer rogo &c obteftor^,velis gratia tua

mihi adeife, 5c idoneum vedderc ad elabo-

randum 5c perficiendum librum huucce^, ut

cuncta, qux in hoc opere meditatus ium,

multis cedant in commodum 5cemolumen-

tum. Dominus fortitudo mea, 5c icutuift

meum,in ipio iperavit^{cor meum,}5cadjutus

fum: 5cexultavit cor meum,5c canticomeo confitebor ei, ( Pfi2g,7·)»

η pn

is1» ηΥ3» oti ρκιρ ρρ tr

•vwp

'ηκχοπ 'ιυμι iS 'ήππι m 103 er di

«o» 'nio ιηκ'ΐί ηη'η t*·*1?» ΒΓΚ msSiya

naisy ipbn 13 ο» κιπ *3 düh oy iwipi yiNl D'DW rülp pjD Wpl ΠΟΪ3 13

ntpysn naaoi aSiyn rw ν'χβπβ? ini^

naaaai nSin ηκχηπ ipy κτι» n»y;V

: tsy» ίτ Vm TMI

DltyiK D3in {31 W? pp 1ö)?ü 1*

:'π onp

Vk οινπ "pra anS •naiM

13tf

t^iin rofi na 'oyno ργπί» ·ρ»ι nautf'

9

1^*·

Cap.

IV.

τηρ Atquifwi)

Datur acquiil· Verf

I.

tio, _{quac non}

(fit) emtione

^,

&

prctio(foluto),

iicut hxc & fi-

miles ei- In commentario Kim- chit (ita exponitur): produxi in_,

itiundumviruni,cujus crcationon fa&a eil, ficut alterutrius noftrum.

Et acquifivi eum cum

Domino

,

quia ille

pofuit

in eo partem

fui

,

infpirandoei

animam. 'ηυρι

habet

eandemfignificationemacin

di&o

ywodos'

mp,qnaiidiceret:quipro-

Gen.t4.

duxit mundum.Tribuit cnim (He- 19.

va,)_opushocce fibi

ipii, qnod eifet

caufa

principalis produftionis in-

fantis^ nam in utero ejusforma-

tuseil, crevitqucusque

dum

^egre-

deretur.

Vel iignificat

acquifitionettL»

> Aben- quae

fit Deoj (feu, filium Deodica-

dana.

re, acconfecrare). Et fic transfert

Onkelos: coram Domino*

Cultor terra,feu inferniensterra)

VCrf

V*

Quia magnopcre homo indiget

B.Mel.

terra, & quia neceiiario

operari

in ca debet

jugitcr, habet fe ad

illam?

ι

'rtjijo acf. rfcu aua/aatu

: lmxu

iaui,cul .

»,

uuxu cucriai

laflacjuil uxau c,éal ucjc

iau<^cul 1

*

ccll

«kl!uk! lus*

äc3

l[i

ticcd

:

rucciui c^axs

cafldd-, αιαίμ*

ilrkj

> cai auxiu sa icl cg.ci

d/jk

cuc tccu

?

j

gcluu ucica cuu!

cai axiui χι cguu

.1

j

u,u ä3cä51 cuu cigg/ luaa

u*u lxu l^lx

3 v

i,ulutu ct g&m ccu cgi äicuu flaif-2

gl, - ugculu

cxu/

gxu c/gtt-4 ugcj

s

[

äjrurt

'if'csi ca/acu acuiu uaa aux

)

aruu. äjwu

gcu il!wm-j

gu

?

)

jl y2 crftcl. djcck xuru:

o

i

«JEfn SS*

illam, ficut fervus ad dominum.»

(qui etiam jugiter

fsrvit domino>

&circa ejus ^mandata occuoatur ) i!D ΠΠ30. Öblationem) Radix

ipfius

V. III.

(eil) rm Ratio haec eil, qui3 fo-

u», lent in Miichna legere niraa cum Schva fub Mem: v. g. mnwn Hd

Πϊο msD. omniimuvera offeruntura-

, zyma, ubi (Menachot

legendum)

cumMemSchvato,adindicandum

rn radicem ejus

eile

nao>

cujus for-

; rnse funt nns-a, anciila, nSo», ^ve-

ua Iiis. Sed ii radix ejus

fuiilet

nru,

I

^{& Mem} pr ifthetieum,

dicendum

IM eilet: niron? cum chirek fub Mem, I ficutdicimusmxa,autcumPathach,

'n:5! cujus formte eil ni«"iD

(vid.

Mich-

jnJ ^ioljpag.

^{ί 9}

^&pag

^{ι io,}

ubiKim-

chius fcribit: Et jararetulimusil-

lam (vocem) inter perledas

for¬

mte nSotyj &

quidemrefte.

pubnni itexadipibuscarum)GoW- V· IV.

venicntiifime dicitur eile nomen in appeüativum, Γ fubilantivum,

fe-

cundum

paraphrafinChaldaicam,

33. (quac habet) : ex pivgued'm'tbus eA-

t vum Atque pinguedo dicitur

aSn

cbeleb, ad formam *jSd^, ~\y;, quae funt

f^au χα u.a.c a4«l .u.

ψ cglu

IT.NU;. cäcJ

uati^

IUG^UU

KU· rcLxi cl 1^3, ßsua giciu ucu turu:

iru cul

«xcii.

^ usl^

acuua:

IkM.

<ir.fi v.ol tci CjW aiiiLi

tcdtai, uc.c3 uau .iL uuc.a:

,iu ijix ucu uu ucc., cai

<bi>4 e)

iic.a ψ, /auc.u csu W4,s

««.I ci

id CQXl! G/(R tXSflL Ä.UA-I

lCUd,CuJ

ycu iiu ULC.y CÄJNLU ccxcjx uun4u.·.

RlSa, ÄMJ.U IGU^CUI

LG.Q 1X4 G

tcs u, KGk/ s

i

cuc iaui,cu!

cch laucjd

CM UGU dl UUC.C3

4Q uccu cl cuc

••β-1* SS*

Tunt nomina

appellativa. pabnat

fcribitur deficiente Jod

pluralis

numeri ^cum fuifixo. Sic fcribit (KimchiusinMichlol)p. ^y. &p,id.

habet: paSnm idem eft ac pSnoiy ^·

nec quidquam impedit ^,

quin_*

jrmnni fit pluralis numeri,nam lu

cet deficiat ejus iigtium jod, fu- pereft(ramen latens) in pronun- tiatione vocalis (tzere)* Sicquo- que ait pag.gg*

potefi:

pabnöi

plu-

rale eile,

quandoquidem Beth ha¬

bet tzere. Et quamvisnon com- pareat ibi Jod (id nihil

refert)

Jod enim

pluralem

numerum in-

dicans, fäepcnumero

deficit.

jwu fignificat: # reßexit. Eo

fenfu_quoquedicitur

(verfu

fequen- ti) nyp ab non refpexit. Et di¬

citur: eonmo Sn _(an Sn Ne refj>kito Num.I^

admunus eorum. ij,

vjd Vultus ejus) (a

refpiciendo)

verf.v*

fic dicitur, quia hucilloc refpicit.

rm

Rewijfio) _ufurpatur

_in

_figni-

ficatione condonationis & remis-

fionis, quafi dicat: ii bene egeris

opera tua,tibi erunt expiatio(feu

per illa

expiaberh.;

^{Nam remis-}

ίϊο

14

Sya inVgii ^{ιπκίμ r-vn} _pyn nnSi

nirea pjy nxty trrs y'aNii ·οικη

αχ ι>Λπ ib ΊΏΧ VJB ibaaz/ IDNP *iA

ma in )bz:v nn huan pa xm

a*eiil

:*pbN 'Jä

naaa t>tB* caytaa naaa ηκ'®3 my in

•ptyya a-an □« wvq faaani *'π nw /pnx by nxsy in* *jb nrr

t

:pwm niNn pjy

•mpwi

tsyam nxann Sn at?

mpitym

nnx Saν τηη p'annb -pbx _wpwn»

**jTa naiaan *3 ia Swnn rinn na«

naya aaxa San Sy ^*3 jymsa »a JV3 San Sy f? man nab tyVi

ίϊο iniquitatis ^, eft ablatio & re¬

motio ejus ab homine. Sed R. A- ben Efra exponit ex fignifi-

catione elevationis,ut, quia(pau-

lo antejdixerat cecidiffevultus e-

jus, (jam) dicere velit: nonne ii bene egeris, elevabis vuitus tu- os, loco(fcil ) ejus, quod prius ceciderantj vel (ut fenfus fit:)

attcllam vultum meum erga te.

Aut fignificat impetrationem_> ^Aben- benedidionis, fecundum fenfum dana.

didl: Teret(accipiet)benediftionem pf._{24, J.}

λ Domino. Sed R. Mofes ben Nach-

man exponit:

fi

opera tua rede feceris, erit tibi major

dignitas,

quam fratri tuo.

wpwn Jppetitus ejus)

fignificat B· Mel.

cupiditatem & defiderium.

Etappetitusejus,referturad_{pec- Aben-}

catum,utlenfus fit: appetitusejus _Jana,

adte (eft)ut

tefemper

ad peccan- dum

impellat,

verum tu, fi vis, dominari poterisei, quia liberum arbitrium eft inmanu tua. Et funt

qui _exponant, quod de Abele di- t catur(hicceappetitus) allegando rationem, quod

legatur

^{: cur} ira-

tus

16 IS*

Sk ^{na Mini} inpiimr

!

.vby bm los ηηκι '

ι

r ·

pn γίκβπ nns1? i

1

iVtoS pn innan "»nu nnab o^a» i

innan pap nnab ana *V« "pm S _j

isun avS rVn p·» pr? narb n»

|

a"aS? "jro KpDn,n<7 rnjn τ a: pen

J

t dj?öi ynn nyb 'ua nnan υ no«! 3 imwno iSk _{pi» ron ttinv} nns"i _{

a1? njr 'a ayaa wnbi wann1!

2 :in^JD jn οίκπ 1

c

i

( (

ww

bar\ Vm pp -etfv

Ι7^β·

tuses Abeli? cum

appetitus

ejus

ad te (dirigatur, feu amette),ac-

cedatque ad obfequendum tibi, &

tu quafidominus illius iis.

Pr<g foribus fei casum excubans) Suntquiexponunt : ad fores do-

mus tuae peccatum tuumcubat,ut

impingere

te faciat in omnibus

viis tuis. Sed Rafchi

fcripfit:

ad januam fepulcri tui peccatum tu¬

um cuftoditurad diem judicii fex- tremi) Et ficquoq;transfertOn-

kelos: in diem judiciipeccatu tu-

Um fervatur, quo futurumCeil),

ut vindifta de te fumatur. Ral-

bag

^autem dixit: peccati nomine

iignificari

concnpifcentiam pra-

vam ( nempe

originalem),

atque adhiberi vocem janua,quod

fern-

per habitet apud eum (mala con-

cupifcentia), a principioejus>(feu primanativitate) ad impellendum

eum ad peccatum,

&decipiendum

eum,fecundum affercü di<fti: Quia

Gen.

figmentumcordis hominis rnalum 11·

fiit) å pueritia ejus.

Es dixit Cain adHebelem fratrera V, VIII fuum) Non exponit^x

(Mofes^quid

B dixc-

Λ ms» masi Λ ms na »113 «i

hoi iV lax ix · ρπκα in* ιχ3Τ0

, »

trpnntf na S xtf pim urxi ·nirow

I Π10 13317 Von aiOTTP Ho VOHIX Vj> 'n

idbu c·»*1? nn joi UDD im3f

mx nanni * mn nw mtya ixxo n»x3i

noopn nVflj Vxiisn px byvt mon *|VdS

rax nnn ixw ππη »ai nwi" »o orrflk

anoi ^nVxn _pja painV nVuDi ^

ijmaiao rw nxa jo

Von

πή ό pfi'DV

-<£&ν·-■" - ' " ■;--ggv

f

ίτπκ Van Vx, _{fp σρι}

;Sax sxV OHnn Vx _pi Vy im *?#

«8 ipfe»

dixerit ei("Cainus)fortaiIisanterri t dixit ei, quod

nnå egrederentur

in agrum. aut dixit ei verba in- crepationum ^, ( iive

objurgavit

Cain Abelem). Nee multum ab

, bis abludit, fi quis contendat

di-

xiiTe ei Cainum, quomodo repre*

henderit ipfum Dens ejus caufla>

utexiftima'retHebel jamreceffiffe

excandefcentiam abilloffive9Cai-

numiibinonamplius

iraici), &

ita

factum eft, utminus iibicaveret,

& cum inveniret folum in agro,

cum interficeret. Ceterum dixic

l vir ille fapiens

regi

Cofareorum:

de terra Ifraelis ortam.eiTe inter

eos contentionem, uter (videl.)

eorum eam baereditate fortiturus eilet, & quis illorum parentis

fuc-

ceilbr futurus fit, ejusque cor &

peculium ^, & rem participaturus

divinam, Scripiit Jofephus

fuiffe

. Abelem centum annorum currL.

occideretur.

jEtinfurre\it Cainin Hebelentfra- V. VITT.

trem fuum ) Sn (hic fignificat) idetn B.

Mel.

Γ quod Sy. Etficdicitur: S« (u) in

Ezech.

ißis montibus non comederct. ΐ8·6·

Β l Ubi

•a)gs ίο rwnaS νιπ

·η^ ifj

:r\yx αικ1? ^{3dkb> ids αηϊΐ}

3»νί 13 rm idd Μ33Π ♦

<yy^

wn® "shτη» peba ''a*? pw^i τη' pfa

nwSn _ρηκ® 'dS 0'3i prSsi inx

''33 p®^3 3DK "3 'ίΤΓίΒΠ njTO Ί3 ni331J)D

αϊ OTTO 12QD 't^X1? pTflpl VJ3 hf

:*pnx ρ psnb ptr>jπ r\T1

'S1? ΓΙ33Π D'pXfl ?3 n®y» ^ΒΠ'β '"®31

:mxxr wsj p'no pr rrn t+bv

mm* Non pösa ·,—ΙΟΊΝΠ

ffl

I1? t^isn ηοικπ ρ 'iSs rnSbpn erva

:^ nos nn «pin nV?p

^

Ubi Hebel fräter

tuus

(ef ?) Haec (interrogatio) ad inchoandos

fer-

nai mones (adhibetur^,

ficut(Deus)

dixitAdamo: Ubies? Gcn.^.y*

,cn Sip Vox fangvinum). ?Ufur- verfi x.

<p>

^{patur enim} pluralis, ficut dicitur ^:

Sangvines ejus in eo. AdhibetUf ν·10·

lin (hzc vox) & in numero fin- 9*

gulari ^, & in plurali. In nume-

in* ro fingulari quidem, quia unus

fhomo fuitAbelj, in numero ve- ro plurali, ob quatuor humores in

eocommixtos. Verumexfenten- 4» tia interpretis

Chaldaici, dicitur

Q k in plurali (w) de

filiis,

qui pro- dituri erant ex eo. (Ita enirru)

transfert (Onkelos: vox)

iangui-

nis generationum (

five familia-

rum), quae

prodire debebant

ex fratre tuo (clamat ad me.)

' Rafchi exponit(Cainum) infli-

Aben-

xiiTc ei vulnera multa, quod ne-

dana.

[ fciret, undenam

anima exiret.

„y. A

terra) Verfu fequente

expo- ν.χι.

Ρ

nit malediitionem,

quafi

dicat; B. Me-

,T3 ab ipfa terra proveniet tibi male- iech.

Iii diftio, _quse nonaddet (continua-

?ρπ

I bit)

dare tibi robur fuum, (h. e.)

i

Studium _fuum^.

_B3 Sna

11

?>

jijtn mijp ww '$ΐ'2ό

uw vfij

: isadöi m mwjd <wiy ton nvu löb

:hiaban _{py ·}-j^

hot

nisj»

VS

-r-ipi DTlIO'i/

□n niiin rtfapmi mnrrw *ηο πρν

rwvnn ρ ίπνι ήτα r-u ouw

o,,l?n

'pym ^{yae? '3} _{κρπ nj?5bf} *jaib ^πϊτ

inr uia^ri uw juiyn "job W

, i

nr sat» "»ab ρρππ n?a ρ ixa't

:nit3t» d37iy

ΓΡ opr nnn nyawb nox V';m

EmS Tat» winty um γΗτσ rrn |ί

Hy uöd innp3

npV

ρρ σρν a;ai

mm a"aVi rve {ai 'ban ^nx mr'

KBUD nir iVu.

Significat (pr)

pce-

v.xiji*

U ^nam iniquitatis.

Quafi dicat:

ma¬

joreft

pceha

mca, quam

ut ferre

a,!" _&

portareeam

(poiTim.)

-til Etfrofugus)

Significatfugam v. XiV.

Ut}

(five continuä

transmigrationé\

Septuplo vinaicabitur)

Quaii di- V. XV,

VJ cat pcenae

multas fumentur ab eo>

qui

interfecerit ipfum (Cainum).

πί" _Et

pcenae

illa^multae funt morbidi-

.t,n verii, &

tandem

mors

ipfa Noti

voluit dicere nra» (feptern)prae-

s't cife>namra»& ^mraif dicuntur

ali-

quando de numero,

qui

non

eft

!Κ3'definite

feptenarius, fed amplior,

&enuntiantur(poenx

hae) hoc

nu¬

mero_, ideo,

quod

omnes

mundi

dies per

feptenarios, (iive hebdo-

madas) fint

diviii.

Etdixerunt fapientes

noftri

p.

Aben-

m. in feptima

generatione vindi- dana,

1 cabitur Cain 5 & ita contigit: fi-

P quidem

Lamech

ejus

interfedor

fuit

feptjmus ab Adamo. & fenfus

(VOClim)l? vindicnbitur Cdin)

( e.)

1, acapietur

vindida ab

eo>

quod

oc-

rJ>

ciditAbelem: Et fic

exponit Ral-

B₄

bag

β»

pb ^yv ηιπ pp -ιπκ 'in ιπη

Ntin ρρ ιππ Sa jaSi Snöa mot?

W rrn« no »na is&i oxp ιοχο

»na OUX3 jfT) "Dia1 nan bj ^inioai

'nbxS pjr ϊ^ορΊ pi na» γίτγ no

13333 Π *]33 OX IDxS Sxl»1

r»x 'ri t^3> αχ n»r no »na

:Sx» n?x

i™ t"anns τ-™ ·πιγρ

\3ss

η» ^an nn inxa 'm»a 'oSni oon t<3

ainpn nno mbni pinnn nno οοη υ 'η oaS rrn» 'ιροηο ooiS ^nxn Sax

nrvn» )b nanpn nmxm pn t^ini

,ήχΐ33Γ» aipDi nra&n

Siap

aipo

"!®>ί W»

bag,dicendo: generationem fe-

ptimam poft Cainum

fuiile fernen

Lamechi,(five _ejus

pofteros)

,

qui

in diluvio periere*

Et

propcereä (verba) : omnisinterficieus Cainum:

continent ellipticam

locutionem,

nec exponunt quae

fit

poena ejus.

Et fimilia huic ( loca alia multa_,

concifa &elliptica occurrunt; ) v.

g Jguicunquefercußßerit Jebufaum, 2i Sam,

($" pertigeri: ad canalem'·)

ubi

ΠΟΠ g,

explicatur

.praemium ejus (fedfub-

intelligitur). Et

fic

: Et invocavit

i.Chro.

JahbetzDeumIfraelis dicendo: βbe- 4· * nedicendo benedixeris mihi. (ubl)

non exponit

quid fadurus fit, ii

Deus votis annuat.

mrr 'JdSo Λfacie Domini) Juvä—v. XXVT.

bit fcire, _quare lamed &raem

li-

B. Me¬

tern ferviles(ineademvoce)héic lcch»

conjungantur? cum contrarium_>

habeant fenfum· Mem enim in- nuit longinquitatem rei alicujus,

& lamedproplnquitatem· Verum

vult dicere,(abiifie Cainum) ab il-

loloco,qui fuit prope, vel cof^am Jehova, horto feil. & terra ei vi- cina,qui

fuit

locus

receptionis di-

vinae

•ig?

tögs»

cay κηρη nn nana rvn 'ιρα mixa 'a cabai ja cmnxi cama ojn int?xi dik

: panb p'anp

•jητ nun pv □» ♦ηυ

iS atänsr ny caipab αιρηο υ »n'sa)

11οκ* rax π νπρ 'ipann pim py miao

*pSp ^ixi nm pxb •jbnty tmnix m Sau π'κηγκ ιζηι nru pK/bo πιπ mpJ

ip»bn n?

ty

^'>i ^pn ruiarcon nrn •

tyriDl

nr 11a ^ino 'jiBWin ^tyrvaai · γτλργι