BELLO ejusq;

CL F. F. CL S.

DISSERTATIO,

DE

7,

BELLO ejusq; JU RE.

Ex verbis Ciceron: Officior:

Lib. i.

Cap.

ΧΙ.35Γ.

Quam

Ex

confenßi Amplißima Fact katis Pbilofepbica

in

Illuflri Sveonum Academia

>

PR^ESIDE

M. LAURENTIO FOR-

NEtio

PoefeosProfeflore

Publico, Praeceptore

ac

Fautore

ieternum

honorando,

Profummishonoribus inPbilofophia confequendüpublicé ventilationifubmittit

GUSTAVUS

JOANNIS

O—Gothus.

In Auditorio VeteriMajore, addiem i$ Feb;

Anni 1651.

U B S A L I iE,

Impreffa å J. Pauli & p. Johannis

Academi»

Typographie

IT R Ο

OE Μ I U Μ.

Cum

mus,

ioties'ab autoribus celehrari video-

inclytarumgentium praclaros duces³ne-

fcioquifit3ut

magis femper in Ulis bellorum

progres- fus, difciplinam militarem,cxmßlia³celeritatem ad"

miremur,_quamrejficiamns

ad caufe

ceqvitatem: cum

non ignoretur, cunila accuratius eventilanti 3 alios

folam dominandi libidinem, caufam habuifle: $aluß:Bell:

alios,maximamgloriamin maximoimperio pu- catil:c.z,

tafle. Nec

defuijfe

³quitacke[altem fecumreputa-

runt,jufiitiam^3quceacivibus exigenda³inpopulo^aut

popuh reüoreinfuperhabendam: Sua retinere pri- Tac: Annal

vataedomus: regiamefle laudem dealiemscer- if-^1·

tare. Non adeo^avero abfceJJit/3qui,Romanos ra- AP:Tac*t;

ptores orbis adp.ellat.3 qui,poftquam Clinda va-

m A&nc°

ilantibus defuere terrae., &^mare fcrutantur: ii _C·a£acU6

20

locuples hoilis ^, avari: ii pauper, ambitioii: '

quos non occidens, non oriens fatiaveric: doli

omnium opesatq; inopiampari

äffe

du concu-

pifcunt. Nobis-omnia hie in contrarium vifa: ^non

minorireligione bellagerenda,qvam exerceri

judicia

folentiinaosque bella

decernenda,

quicoerceriiudiciis

nequeunt. Sufcepta,vicijjim^nonnifiintrajuris acfi-

äei modum exercenda: bisenimdetraElis,quidfunt^,χ

nifimagnapeccatagrandiaque latrocinia. Veniam i-A ^

gitur

mihifperandamarbitrabar 3ßpauca in hanc

rem c q rudi differtatione compleÜerer: nonomnia quidem: c%

cumparsmagnafecretioribusSummarum

Potefiatum

conßliis debeatur: alia itacircumßantiis variantia»'

ut infchola ignorenturfacilius, quhm explicenturi

Pauca itaque omnibustemporibm

accommodata

^,· eb-

que magisquodreverenter ac

inßar

maximorumCa*

fuumhaberimereantur.

I. Ν. D.

CAP. I.

Inßituti ratio: Hominis origo ;Belli definitio ^{j Varia} acceptio:Qvidinduc'u;Qvidinterhospacemqueinterßt.

Cic:Lib. ^i. Offic. Cap.XI.

Ex quo

intelligi potefi3 nullum bellum efje jußum, nißaut rebus repetitvsgeratur}

^aut

denuneiatumante

fit, & indicium.

Rudenshxc

maximeque in-

iignis fententia,ex aureoopere eil, qvod autor de officijs in-

fcribit. Qvamnos ideo addu-

ximus ,

quod

^{ωςσυντόμως}conti-

neat, ii _pauca modo addantur

quseipfe iuppofuiiTevidebatur, quicquid ad belli

caufas defideretur; quicquid publicum folenni-

tatisdepofcat: utcun&isinnotefcat,nonpriva¬

teauiu, aut temeré

fufeeptum

⁵ fed

gerendum

poilquam res

fruilrarepetitse,fruilrade

injuria expoilulatum,· poilquam iine effe&u toties pa- cis reconciliatio tentata. Tum quod latepa¬

ténsvailaquemateriesadhanequodammodo^re-

fki&a,oertisque qvaiilimitibus concluia, faci-

lius pertra&aretur. Nunc ^rem altius aprin- eipio repetemus.

II. Bei-

II. Belli originem, quam Grarciίτυμολοψα#

vocant,natioGrammaticorumvariéderivat:alij

perMT.(p&te7vvolunt,ut bellum dicatur quaiimi-

nimebellumj ied hujufmodi ^,ut qui- Voß: in- damnotant, fjepilTimé fallunt. Alijs a belluaß*t:°rator:

placet,qvod

belluinum

maximé in mutuumla-

niatum congredi: at hocrei rationi repugnat,

cum nonminushomini, Natura, ii neceilitasexi- gat, fui defeniionem, ^quam brutis commendat.

Necdefuntqvialiunde aeducunt,quorumratio-

nes jamfpontéprxterimus. ij rediusfentire vi- I.e.Scab dentur,quibellü faciuntå veteriduellum,_{quem- LAli.Voeu}

admodumexduonumbonum, exduisvel$ιςbis, ^{c9 0·}

quod quaiiinter

duos decertationem

iignificet.

III. Ex hac derivatione,quod inter duos

duellum contingat, privatum oritur,quod pu- blico prius eil, & ejus qvaiiprineipium ^: hodié

tarnen ufus obtinuit,^ut publicum proprié bel¬

lumdicatur: _qvamnotionem necratiorepudiat,- frequens enim hoc apudPhilofophos eil,utno-

men generis fpeciei excellentioripotiffimumat- tribuatur.

IV. Bellumcertationem per vimCic. voeavit, officlii.

cujus non tarnverba,quamiententia _aeeipien- c.n.

da: non enimhicPragmatici adum ipfum iive conflidum intelligunt, fed ftarum,qui omnes bellorumapparatus, tempons tradum, coniilia, inducias, exteraquehuc ipedantia unotanquam

fafciculo involvit: iic ⁱⁿfabula RexMeieander %Mcali in deLycogene

dixit:

preelio qvidemilhm viclum,fed ArSen-L.L·

nanbello.TLtLivius;^unopreeliovittusAlexander,bello 11*

vittusejfet.atqueapudSvetonium

Auguilus:

Free- c2'

c' *9'

liumautbellumfufcipiendum omninb

negabaL· His ad-

di Serviuspoteil ad iilud Virgil:

7 quifefeadbellafeqvantur.

Bellumeßtempusomnequo velprceparatur

aliquidpu-

gnce necejfarium,vel quopupna

geritur: Trxlium

au-

tem dicituripfeconflielusbellorum. unde dixit, qui

fefe

ad bellafequantur.ynon ad pralium, namad auxilia petenda vadit. Invenies tarnennon raro

bellum

• propradio

ufurpari;

^utinrlio

Flori:

nec

minus ad-

mirabihor illius exitusbelfi.

V, Dixi fuperius

inducias fimul includi,

quod quis velimredé accipiat, non

enim omni

bello interveniunt; ii tamfen-conventio ejuimo- diintercedat,perquam

ad

tempus

bellicis a&i-

bus abilinetur ^, ipfe adhuc

flatus nihilominus

durat: iimiliquodamhoc

illuilrari fölet.: iieri

po- teil,utquis virtutepraditus, aut

dormiatfaut vi-

tam agat a&ione vacuani, virtus tarnen

nihilo¬

minusremanet. ficamicitiamnondiflblvunt,fed

fufpenduntlocorum

intervalla.

VI. Necpaxefl indueice:bellum

enim

manetcum pugna

cejfat: InPanegyrico Latini Pacati: In-

ducice bella fufpenderant: ubi bellum potius pro aélib^quibuidamaccipitur,

alias

ut

fupra

mcmo- ravimus,eadem valent_quce inbello

flantibus

in-

duciis, licetaqvibufdamtemperetur,

populatio-

nibus feil:, incuriionibus, armorum confli&u;

multa tarnenprxeipuarumaélionu non

ceilant;

ut exercitus confcribi,fupplerique,

moenia

re-

£ci,pecuniam

comparari; nifl quid horum in

pa&is induciarum

fpecialiter includatur. Pax*

contra,haec omnia tollit^; prxterquam

quod

a-

pud

autores nonnunquam vacis

abufus

fuma-

tur, ut pacem pro

induciis

nuncupent. Nec

intereil,quod induciaein longumtempus diffe-

rantur; nam non folumin dies_paucos, ut Gel- I· a/v liusreprehendithoras addens, led &inannosvi-

ginti, triginta, etiamcentum

extendi

iolent.

Si zb.i.rrp

tarnenplané

elangvefcunt, & cüm

in totumexi-

VII'Z

erint, utrinqueaharmis abilinetur, jam easpa- eisnaturam induiiTeputandum.

€ AF. IX

Bellipartitioj aquibus utrinque gerenåum: Quidftim¬

mapoteflof, apud quos refideat. An Cn: Manlius

reäéproprio aufuinGallogr&cosbellumfufeeperit, I. Alias belli diviiiones fponte omittimus^

velquodvitiumincludant, velquodalibi-rexflius

traäentur^: fed& illampartitionem

fupra

inPri¬

vatum & Publicum obiter attigimus;■ iatisque

conilat

illudjuri

natursenon repugnare , δί vim arcendameffe ilpericulum ingruat. Verum hxc bella, poiljudicia conftituta maximam partem ceiTaruntf mil ubi tempora δί cafus incidant,,

cumiinecertopericulo

k

vitas difcriminejudex expe&ari nonpoteft, utindefeniioneinculpatce

tutelas,in mari,iniblitudinibus adverfus latro-

nem&c. Qui ^tumnon defendit,nec obiiilit,, ilpoteft, injuria, tameilinvitio,quamilieipf-

um perditum eat. NecDeus voluit nos ad _pa-

tientiamintantum

obilringi,

^utpropteralienum.

irelusvitamnoilramdeiereremus: cumeninvdi- citDivina lex: Nonoccides:. ilmulinnuit,utvi¬

tas

tx nofee caveremus, nec non periculum ab^ea

averteremus, etiam_quoqunquemodoil inevita-

bile immineat.

Grot:de folenne & minus folenneå Pragmati-

iur:B.&P eispublicum

dividitur.

Idem, & quodinexter-

L. 1.3.11, _num geritur, & prxcipuos juris a&us^re- quirit, ex gentiumjure

juitum adpellari confve-

vit; habetque folennes ritus prxcedentes,con-

comitantefque; nec geri fas eÄ niii utrinque ä

fummis civitatumpoteftatibus. Hoc, feil, minus folenne, & ritibus illis carere poteft,& å ma-

giftratu quovis,

ii cafus incidat,

geri.

Sed

quia integer

populus.totaque

civitas

bellorum difcri-

minibus involvuntür, eil omnium gentium le¬

gibus ^{cautum ,} ne quis

bellum fufeipiat

^,

niii

quempeneslummumin Repub.jus

reiidet.

in

cont-Tauft: <lucm

fenfum Auguilinus:

^or

do naturalis mortalium

lxxil.ηS' b°c P°fcd,ut

fufeipiendi

belli

autoritas

atque

confilium

de leg·

penes principes fit. Extat lex talis Piatonis

zw τι;

I.XII. fz&C νναζ ειρψην i] "ζτολζμον 1>Μυ^τξ νχινύ,

Β'ανατ^'ζτωζημία,.

III, Ut folenne geratur

fummam poteila-

fem requiri diximus; ea quaenamiit jam porr0

L.III. Po- qvaerenaum.

Ariftoteles

^eam

defcribit:

^Kv&sv

lit:_4. μζνγ$rtouiTttvYsdtπτολίπνματης

πόλεως,πολίτευμα Υ

ζςιν

ηπτολιτίια: maximusubique

magißratus aftimatur ci¬

vitatis adminifiratione,queenihilaliucl

efl,

qvam

ipfia fiejftub:

Verum

πολίτευμα hoc, fécundum imperan-

tium numerum, ad tres Rerufnpub:

formas

ut

Sen: Ep: plurimum variat:

Ν

am

int

er

dum popultts efi,

^qvem

*4* timere debeamus,interdumfi ea civitatis difciplina eft,^utplunmaper

fenatum tranfigantur, gratiofiin

ea timcntnr virv. interdumßnguli> qvibus poteßaspo-

puh, (5inpopulum

data. Et

iterumTacitus: Cun- L.1V. Ån- diasnätwnes&urbespopulus, autprimoresautJhiguh n*l: 33.

regunU ■

Lipfr

poiit,

IV. In mixtaRepüb: quamquidamvix dari ^*2·

poiTe

arbitrantur,

in eaparte

fummam

potcfta-

temefTe putamus,qvxprxponderat3 & ä qvå for¬

mte,jure nomenimpoiii poteil. Delediaexbis,&

Tactt:

1V·

conßttuta ßeipub: forma^,fkcilius laudariqvtimeveni-

Annu^·

3b

re: autficvenit, baud diuturna cjjepöteß.

f&,V. Nunc redeundum nobis unde digrefli:

Bellumquodminus folennevocant,aquovisma-

giilratu in provincia

diflica, il

vis

exiftat,

^neclo¬

cusiltmorx,inconililta iiifnmåpoteftace_geripo- teft. TaleLucij Pinarij fadum apud Liv. legi- L χ tur; quicumEnnx in

Sicilia prxfidio prxfc<Sus

g

ciTet, cognita

oppidanorn ad Carthaginienfes de-

fedione,illisoppreffis, Ennam reftituit. Qvod

autemhicqvidam exiftimant, fufficere utinino¬

mento conjedurå colligat, quid placiturum iit principi, id

fempér

^non tutum

fatis,

potius vi- mendum,qvid, feinconfulto, fieri^cuperet,ilres

ante in deliberationem veniiTet. laeoque hoc

bellum, iiinexcellentioriilgnificatu publicumac- cipiatur, quatenus folennia includit^, privatum potius

vel

mixtum

adpellandum.

VI. Paucisnobishicdivertendumadhypo-

theiincenieo :AnredeProconfu!RomanusCn.

Manlius in Gallogrxosprivato

aufu bellum fuL

ceperit :

fané ii

externa argumentorum

ipe<®

ftandum,nonexlguamhoneftiacutilis rationetifuv'm1 } obtendit. Is poil fadamexautoritate P.R, pa- xxxyill*

B _cenj

religionem

adiicimus,

rem

maximi

momenti ;

-ff

enimfubditi ob religionis proteffionemimpe.tun-

tur ^. nondubiumquin princeps ^eos armis defen-

dere^teneaur. Ad patnamcivesfpe&ant,^proqui-

busutparte redorisarmafumenaa: cujusexem-

lofi10. y. plafacra litera

exhibent:

ProGabaonitis jamiibi

fubditis,populus Hebraus bellum

fuicepit.

Adli-

i.Sam:XI. berandum oppidum JabesinGileadabobiidione y.y.&feq: Amonitarum,idempopulusarmaexpedivit. cau- tiötarnenadhibenda,ut ld ilne incommodo omni-

um autplurium eveniat:

fumma

enim poteilatis

officiumeil, _magis circa totum quamcircapar-

tem verfari.

V. Alienaeil, _quafoederatiarmis tuendi, ii-

veintutelam ac fidem noilramfeiedederunt, ii-

■Arift.Reth. ^ve mutua auxilia pa&i: J« τ2ς &$ίκχ/αίνας

\ssrlp

ad Ale-

tcui\w7rokl[xc-vj, η ovy^zyuv, η éfjeqperay, η stand,c._3.

α,Αικαρενοκßc^etv. itatarnen, ßjuilafub-

iltcaufa,ii fpes iit boni exitus: boni enim non mali caufa feedera panguntnr.

VI. Tum denique & eafocietatis communio-

ne, qua in

univerfum homines

inter

fe

colligan-

tur, injuria

oppreffis

quibufeunquein caiibusad fuppetias ferendas

obilringimur,

^etiam

fubditis

alienis, il finis nonhat intolerabilis favitia, utii

tUnrL 11

Bufyr^s quifpiam yelPhalaris in

eos

vim

^exerceat,

t. 4.

' ' valebit

tum

hicvinculum focietatis humana,

ac

v .5 ,ψΛ „jus

illüd, quod omnib.us debetur,

'-t VII. Defeniionem,rerum Recuperatio ex-

pit, ^quamin

fetialium

carmine

includi

antea

di-

Romi iii- cebamus ; vindicationis rationem facra litera

v.4. deferibunt, Non fruilra_portat

gladium, fed mi-

Λ ·>';' ^ν /' V ' niiler

niilerDeleil,vindex iniramrquem'ufurpatnon folurnadfcelera fubditorumpunienda, fedetiara

ad ulcifcenduminjuriam,cumfruilra alias reilitu-

tioquaratur: -quippé, cum non

alius

in terris

fil-

perioreft,apudquem

de

injuriaprincepsconque-

ripoteil; nec tribunal,quo

confugere, nihil fu~

pereil, praterquam

quod fe armis belloquevin-

dicet.

VIII. Sunt Sc caufa quadam fpeciales,

ob

quasbellafufcepta

univerfahiiloria

memoriapro- didit:talis,iicontra gentiumjuramalé

legati ha-

beantur; _quos violari il fas eifet, incommunica-

Frid.de

bilia forentprincipumpopulorumque negotia,at-

Mrafel:

que in totum hominum commercia mutui

boni L I1' $

beneficiiquecaufa ceifarent.

1 ^

IX. Huicaddi folent,paftorumviolatio,cum

hoile conjun&io: qui enimfe^cumhoile conjum·

fit,

^us,

non

_prafertim

immento

_{il in}injuila caufa

eodem loco cum

auxilia

hoile

miiit,

haben-

nec hoflifubditus autjureobligatus. Poifunt Sc alia

dari,_{quas pro} circumilantiarumrationevera cau—

lanaturamadfumunt, fed ^nosbrevitatis caufa^e&·;

loiciludio omittimu^

C ΑΡ. IV.

Dißmäio inter verasbelli caufas & fuaforias: ejfe eas Vtt- rias. Qmd in rationibus dubiistenendum

I. _{^Sunt qua}fub fpecie juilaecaufapratexun*

tur, praferuntque decorum titulum, Polybius ^

'ztStyar&f

adpelfat.

Sic belliAlexandri Μ. Dario

&Periisillati vindicatioinjuriarumerat, quasolimBerfa Gixcix

intuleruntjcb^-

^cacado-

B _ι minandi

Tior: L.II.

6.

Tolyb:

Z.III,.13.

<2ont:

Ταιφ:

Tom:6.

Well. L, IL 3-

Liv. L.V.

36·

luftin:L.

XXIV. 4.

Dionyft

Halicar.

ZJ.16.

minandilibido, Sc inexhauflagloriacupido,tum

perfuafio Berfas opibus florentesefife,

icd

viribus

molles. -Bellipunicifecundi'πτύρ&τις erat de Sa-

gunto

Hifpanix nrbe controverfa; cb-^ablatum

mare,captxåRomanis infulx, tributorumexa&io, pa&ioncs iniquis temponbus extortx, ilmulque

animum äuxerunt profperi bellorum perHiipa-

niamfucceffus.

IL Omnium peffimus eorumobtentus, qui,

aut eo infanix feruntur,ut nonob aliud, quani

cupiditatem fundendi langvinis bella depoicant.

damnat hanc aliasque tales Beatus Auguftinus::

nocendi cupiditas, ulcifcendi crudehtas, implacatm implacabilis animm, libido dominandi, &ßqttcefiint

fimilia, bcec funtqua: inbeflü jure culpantur. auü qui

nullam caufam _morantur, quibus xquius,

quod

Validius;qui bellanoncaufisineuntßedprout^{eorum mer-} cesfuit.: aut avaridä aliedi, cujusRomanosreos

peragitPetronius in

Satyrico,

Siquaforettellus,qucefulvum mitteretautum Hoßiseratfatisque in

trißia

bellaparatis Quccrebantur opes,

Quibus _porro accenferi poiTunt, quiforpiusmu- tandarumfedium caufa bella intulerunt, 11tolim Galli Senones de qibus pailim ^autores tradunt»

ideoque exiilimantes fortium virorum eife quid- quidarmisoccupaifentrnon

equidem quicquid eil

utile, ilatim honeilum

putandum. Sed

& illorum»

quiarma circumferunt ut imperia

proferäpt

^>

eil

plenüiniquitatis

fadum,

nifl

caufajufta prxceffit»

III Nec paruminiqua etiam

caufa

abiwofut»

„ ut quidam fe armis in libertatem

adferant:

nam

namquodomnesliberi nafcimtur,de übertäte^jtar

7zs ςίξτισ-ιν, non

de

ea quacκατ εναντιότατα contingitr

mtelligi debet, huc enimillud pertinetr νομω μεν

32λον Hvccf pt -ην ελεύθερον: qua itaque quis legitima -Arift.Tclk,

conditione in fervitutem dedu&us,^uve perfona. L·! ^3-

lisiit illa3iive civilis, fua forte contentus vivat:

6κκληΓ/ς; μη m μελετώ, nec tarnenjus fas-

queeilcuiqua,fubeotitülointegramgentem,vel

v' 2I'

fingulos armis fubigere quod ad fervitutem illi

nati videantur. Namutmaximéad civitatis inte-

gritatem fervi natura ex philofophorum ratioci- ^^L T' J

nationibus requirantur, non tarnen licitum eil, quidquid eil utile^pervim occupare.

IV. Solet& illa quailio hicmoveri: An vi-

cinxgentialicui, ideo jurearma inferenda, quod

metus exiilat , ne potenfia ejus in tantum ex-

crefcat, ut nobis deineeps nocerepoffe videaturi

ceate uthoc bellu prudenter quibufdam videatur

ob aliam cauiam magis jutle fufeeptum: tanto

tarnen vinculovirtutescolligat2e,ut prudentia^vo-

eari qnxjuilitia vacatrnequaquammeruerit:^ne-

faseil,utquifquampropter aliorummetum Iuatr vimque patiatur- reilé ijcirco fuaderevidentiuv (niiiprxfensinoculisperieujum)qui in tali cafu

remaivinxprovidentix committendam arbitran-

tur, atque fecuritatem innoxiu cautione potius

quam vimuniendam·

V. Abi iterum in gentes barbarasvtitulum

religionispropaganda,verambelli

caufam arbi*

trantur. fedne erremus; meris-naturalibus _argu-

mentisnonperfuaderi quidem illa poteil, nedum ^{2 Ccr}lc

gervimimprimi,Paulo^n.teile.';-«β»'ορα^τήςψπίνάΕς v^%

τίμων

•ημώνΧάχξκ,ιχ,ο^ά^α,

^ννΛτώτω

3*ε&^τ^ζρς •Α,αΊοά.οζτινογμ-

q ωματωνλογιτμχςxccéccefläpref, κ,τττανυ^ωμαετϊκΑξομ,ετ

■vevχατζί _Της γνώσεωςταθεχ. Χum vis illaintiniver- fum facris literis & primitiv#Ecclefi# repugnat-

necunqiramChriftus qucmquahujus vitatpoenis

adaeternamvitampertrahi voiuit. Exaudituver- bifidesingeneratur, & opusgrati#eil:

dominium

inconfcientias necApoiloli iibi uiurparunt,nec

qui illis proximéfucceiTerunt. Quid cauf# Et, quodaliiverbumrecipiunt, aliinonitem, fatisab

homine explicarinon potefl, idcoque^necliuma- nojudiciopoenaafficiendi videntur.

VI· Pr#terhas caufas _quas fvaforias^vocant,

non diifitendum, tales cafusEepenumero incide-

re, quirationemaubiamhabent; utvere juilum,

ab eo quodtaleapparet, #gre

difcernas

: Sc ani-

mus cum maximé inaiverfaveriatur, dubius ad-

liucin medio pendeat. Hic tumillud^{poet# va¬}

lebit,

Mt©*_μεν

-sνανά^/ςοςβς

&υτω urctvtsj vcvjtret

<Ρ^μ(Τσάμενοςτάκ:iTxr&mify

's

ςτέλοςηciv

αμάν

^ω*

αυKcMetv(§hc ς ευζιποντί7τίύητ^-

'/ ·\ fa > ~ * V.. 5 S

ος3χζ μψ αυτω νοεη μετ ct/λαακ,αων

\ν

^υμω.βούλετιμ^^

^{ανα^ξψος}άνηρ.

Sinetumquidem liqueat,quidfa&o Etopus, be-

né pratcipere illividentur.,quivetant quicquarrt

agere

quod dubium,

#qvunvne an

iniquum Et.

Quametiam in ancipiticafuviamfequemur, mox infradicendum.

VII. Hac occafionedata,vexataquaeilioin¬

fenpoteft. Si

dubia caufa

belli Et,

quiefcendum

Betumiubditis, an parendumpoteftatiad arma| ^. vocanti

V\j'i

Rom:m, 7.14.

0efwd.

Ub}i.

ψ;

i

ημεξ.

P.2$Oc

vocanti ? Si inconfeiTo eil, injuilam eile belli caufam, Deo potius quam hominibus obedien-

dum: in quam rem illud Policarpi morituri di- %9·

dumrefertur: hdi^ay^a ySάάχαιςκ, thscioug

ΘείτίΟ/γμίναας, τιμήν κατ rs<ίπζ$σηκοντηνμηβλαττferciv

ημας'ϊσπμέν&ν: in^reitaqueprorius

dubia

licet qui-

damiimpliciter

parendum ilatuant,diibcultate

ta¬

rnenmajorires omninononcaret. Hoctarnenhic

temperamentum

fervandum: dicufsä,

quantum

ηyfm.d.M:

fieripotuerit,

cauPe

aequitate,

&

^res

adhucin du- p- ^efi

biomanet, fubditusjudicio fummx poteilatis ob-

XIV'

r · Γ\ Rom.12.

lequi tenetur, cavcatque ne nimiscurioleacprse- 0 poitereinprincipisa&us inquirat;

futficiat,

eum L ^ M-

nonmanifeftéimpiaprsecepifle.His,graveB. Lu- ft ^an

fn

thcri judiciüm adjungemus: In dubio prxfe- ßatu falu- rendum certum mandatumdivinum, deparendo, tis verfen-

incerfeequadlioni

delicito velillicito.

tur.

C Α Ρ. V.

Ne temere bella ineantur cautiones: Reconciliatiotentanda:

Vires utriusquemetiendx. An uti licitumfiratagematibus }ye-

nenis,percujforibus,fingulari certamine adbellafinienda.

I. Cum bellum fecum cumuluminjuriarum,'

acmultiplices clades trahat: Fortunaque bellifem-

Sen. Tbeb,

perinancipitiloco

verfetur,

nonminuspium

paulum v* 3 8.aß-

dejurefuo decedere, quåm

prxcipiticonülio in ne'

lioilemagi: αφρόνωνμη

3η7Γ%

11 μη

μικ&ϋ

τα

%\μφίρον

τα Xenoph.

κηπολψον avcupeudaf:

Sapientum eil neobgraves

^Bift.L,VT.

quidem

caufas

bellum fufcipere; Sc Cic.dixit,

re¬

busrepetitistandem

bellum gerendum.

II. Animorumideoque reconciliatiofcntan-

C " da.

Terent.m Eunuch.

Aä. IV.

feen.7.

Diod.Hiß.

L. IV.

ρ. 186.

Xenop.Cy- rop.L, II.

LJXX.jc.

Liv. l.X, i4,

Horner.

OdjfJf.Å».

z/Bn.II.

V, 3fo.

dä,tum colloquio: ömniaprimexperiri?quam

armis

fapientemdecet. EtEuripides dixit:

' ' ..\ \ Λ/ fl \

λογνισιπάτων u^μη ριαόοξος.

Tum res arbitris communibus conilitutis com-

mittifolet, utiub aequisjudieibus

decidaturiic

de regno

Argivo Adraitus & Amphiaratus Eri-

phylaeJudicium

permiferunt. Cyrus iibi Sc Afyrio

regi arbitrum regem

Indorum delegit. Et in fe~

tialium antiquo jure hoc prxcipuum erat ^, non

prius inbelliarenam

defcendendum,quam

omnis judicii obtinendi fpes

exfpiraflet».

III. Etiamquiique.fuasviresmetiatur, utlon-

g9

fe

eopotentiorem

credat,cui

^arma

illaturus,

ut

apud Livium eil: Cunituas vires

,tum

vi?nfortuncer

'Martemquebellicommunem

animopropone. Nec

pru- dentia folum, fuorumque Caritas

idpofcit,.

ut a belloabftineat,.cuigerendoviribusimparexiilit,.

fedetiamjuilitia ea,quäfuis obligatur. Res ta¬

rnenfaepeiiccomparata,utjuraarmis

faeviora

^piae-

feribantur, Sc paxgravior

fervientibus,

^quamliberis

bellum:h.ic ccrté.iifieri

poifit,neceiitas facit,

ne

de-

beamus armaomittere.

IV, Nunc quzedam

inferenda,

quae

belli

ju-

ilitiaerepugnare videntur; Pimum:

An toleran-

dus ilratagematum

ufus? Hoc fané multisjinore

irequens

eil,

parum

referre.

ηϋολωηί βίηηapttyafcv ηΖ

χξυφη^ν

fivedoloyßvevi

manifeßa,

clamve,

palamu<<·

EtVirgilius:

Dolusanvirtusrquisinhoßerequirat.

Alii contra tendunt_non eife facienda mala,ut

bona eveniant. Arbitramur tarnen ,. dolum non

%·* fem-

femper ex genere

malorurtt efte,

^aut

iis

qu« Vi¬

tiumincludunt,itaqueper illum non

malum',

ii- 1

mulari diiiimularique poifé ^,

modo

quis

fe fuos-

que tueatur. Tum hic

coniiderari

oportet,

hoftem

eife cui dolus intenditur,_neq; jus hochofti, quå talis, ne tacito quidem

confenfu, deberi* bel-

lumqueeife delifti pcenam.

Sin

vero

promiifa Il¬

desinterceflit,tumex l«fojure contrahentium in¬

jurianafcitur.

Accedunt

his qu« in

facris literis iof.VlILt

leguntur pro

hujuftnodi ilmulationibus mandata: z·sm'

Üve_ergo per

iniidias, ftve

^aparto

Marte, hoftem v'x^'

^„

quis vicerit,

jufto durante hello, nihil ad jufti-

^j_οΐηιφ

tiam intereft.

V. Ita tarnen fophifmatibus hiice

ufum

con- cedimus, ne gentium

jurafaltem cultioruinvio-

lentur. Nam licetjuri natur«parun

interelfe

vi¬

deatur, occidendum, ftve gladio interimas,

iive

veneno_,· honeftatis tarnen caufa adverfus hoftes juragentiumh«c limitant,

generoiius feil: longé

efte, ita occidereutäliqualisfaltem

defendendi

copiarelinquatur.Caufa hujustam

generalis

con- fenfus, refpe&usfuitcommunisutilitatis, maxi-

mequeexiftiipandum. idfu« defenfionis

caufa

re¬

ges fanxifle,quicumantealiosarmis

ftiparentur,

yenenistarnenpr«c«terisadpetetentur.-hinc

apud

autores venenatotiesfceleraadpellanturjSc fena- ziv. L.

tusRomanusPerfeumdixit^s per omnia

clandeßina

^{xm, jf,} fceleragrajfari

latrociniorum

ac

venefciorunu

"

VI. Etiammoratiorumgentium

confmfus tela

venenis tingi,licet

ad

vim propius

id accedere vi¬

deatur,vilemquandamabje&amque

fraudem

pro- clamatjtumaquas.fontesque

infici, fcelera adpel-

C ζ " lat«

Flor.I.II. lat)Aquilinsbelli reliquias confecit>mixtis (nefas) ve-

c,20. nenofontibus ad deditonemquarundam urbium,quares,

utmaturam, ita infamem fecitviÜoriam,quippe,^cum

contrafasDeiim, moresque majcrum medicamentis im- puris inidtempusfacrofanUaRomanaarmaviolajfet.

VII. At hoftem percuifore immiiTo quin tol¬

lereliceat, haudcertédubitamus: ii nullainillum,

netacitaquidem fide, percuflorteneatur: hoftem

enim cuilibet ubiqueocciderelicet, quemadmo-

liv.l.II. dum Scsevola

apud

Porfenam iuum^conatumipfe

12" defendit:boflis hoßemoccidere volui. Atvilefocduni-

Flor.1.1.

qUC eft,alienamperfidiam mercari.Inregemenim

,0' fuum fubditi, inducem milites,ineumqui fidem

dedit, recepitque, iupplices actransfuggefide ob-

ligantur; hos ii fubmittas, fas jusque rupifle te

Curt.LJV. omnes clamabunt. Et Alexander Macedonum

*· Dariumaccufat,quod impiabella

fufceperit, fue-

ritquelicitatus hoftiumcapita. Verum Ii

proditor

Flor. 1.1. fe ultro offerat,quod Falilcorum

Ludimagiilrum

12- fecifFe conftat: hic licet fententigedifcordent; exi- ftimamustarnen, ii oblatam occaiionem adverfus hoftemquisrecufaverit, nimium religiofum pu¬

tandum,quodinbellisnonnunquam protemerita-

tereputatur: niftcerta fubiitviftoriasfiducia, aut propteranimi celiitudinem hic famse velificetur.

VIII. Tandem agitatam quaeftionem paucis attingemus. gequmne iingulari certaminebellum

Liv. 1.1. ünire ? ita conveniebatinterTullum & Metium

23. 24. Romanorum,Albanorumquere&ores;eaquecori-

. fvetudo frequensantiquis Grxcis fuit. rede ^con- queftuspopulus

Albanus,

temerario coniilio ^pu-

blicam fortunam paucorumpericulo committi.

Si

ad redarn rationem, Tacrarurnquc Tcripturarum

fenfuniresexigatur, nihil eil^,

quod

taii fadopa- trocinari videtur; fieri poteil,utcui iniquior cau- fa, ^cumhorribiliinnocentiumilrage, vidor^eva- dat;ii_{ergo res} dignahelloagatur, ii

Talus

publica

in difcrimen adcfucatur, _pro eatotisviribuscer- tandumpotius, quampaucorum cxcx

Fortunat

^res

committenda. Tentare hoc Deumeil,qui alia li-

berationismediaconilituinnecpopulus quisquam

facilé regem fuum omni arvo tarnTande haben-

dum, patrein,Tummampoteilatem,

Tolum admife-

rit periculo objici, pro quo vitxfortunarumque jaduramTubditifacilé patientur.

CAP. VI.

Indiäto,eiusqueritusj diflinäio ^; Quid iuris habeat^j Ouibus

bellum rndicendum: Anfinitü induciunovaindiäioneßtopus.

I. piximusTupraad juftum bellumrequiriom.

nino, ut aTummis utrinquepateßatibusgerat,ur,

tumTuiTicientes utadiinccauisc; nuncreliqua ejus

Tolennia, _quorumdido locoCic. meminit,. paucis perTequemur: ut, autdenunciatumantefit, c$indi¬

cium; hincveteribusbellapromulgata dicebantur,

& Tandiflimo fetialium jure indidio perTcripta

erat. Obeam rem

egopopulusqueTlpmanus,populßsprif- Liv. Lτ.·

corumLatinorum, bominibusque prifcis Latinü bellum 32,.

indico,facioque.

IL Harumfetialium ceremoniarum inventum,

f*

irtium Romanorum regem,

primum debeatur,Tatis in obfeuro eil. Ancum

ab antiquagente

quicolis hocjus Tcripime Liviusautoreil\ Vt

bella.

nongererenturfolum, fed etiam indicerentur

aliquo u,^1;:

C _ι ritiL

Dtonjf rituJ% Numxalii tribuunt, quis autcmin tamanfi-

Halicar.

qUjs quicquampro vero

ädierere audeat. Indi&io

perPatrem patxatum,qui primus in

collegio fe

tiα¬

χ. i.

Alex,¹ ab

iiumfuit, peragebatur; cujus^munus Livioitade-

Alex.LV, r rrL' jr * ,

icribitur: vbiadfineseorumvenit, qui injuriamintu- lerunt„ capite velatay eratfilumlamevelamen,audiyin- quity Iuppiter.,

auditefines[cujuscunquegentisfunt

no- minat) audiatqus.y

egoβumpiiblicus

nunciusP.l{.jufié

L.Vr 3-2. addit,quxvideantur

apudAIexandrum abÄlexand*,

£.1-34· itemLiv. didloloco, _qux huc tranfcxibere haud

operxpretium

videbatur.

III. Erant & alii ritusantiquioribus tempori-

Jdus^ quiad

denunciatianem adhibebantur,

quaiis

erat haftx ianguinex millio, Fagmina, caduceus,

renunciatioamicitix, trigintadies lolennes ad de-

liberandum dati &c. qui ritus ex inilitutoquo- -rundatn populorum

obfervabantur,

non ex gen-

tiumjure.: ut Corinthiorum caduceusfuit. Quat

t.Ψ. 3. iingula

apud Alexand. ab Alexand, itidem

vi-

deantur.

IV, Hodieantiquxindi&ionis folennitates ma¬

xima fui parteceflfarunt. Nam expeniis fideliter

caufis belli, emolumento,viribus &occafione,de- punciatioautper

fetialem

peragitur3 nam nomera

antiquum^" hodiequeretinetur,

Sveci

.f)4år!>4it>5

lelii

adpellant:autper

literas; ubi

aut

de injuria

^expo-

ftulatiofit,autbellidenunciatio:

eil,· valuit^tarnenhonefti ratio,populoruirique fal-

lem cultiorum confenius, ut hacinterpoutå,ab

ofFendendo abilineretur; ut conilaret adverfa-

rium inculpa eonflitutum;utinnotefceret^nosjus noftrum, _resquedebitasalias confequinonpolTef

ut peccatum& fatisfadione &poenitentiaabolé-

retur. Ad huncgentiumconfenfumpaflimpluri-

morum provocantiumexemplaextantr Sicprior

LatumsqueßuSypetife repentino,ξ§nondenunciatobel- Dionyfi

lo, rogabatMneamquisname/Jetquamve ob caufam

^^lCAr-

ageretyferretque resfuas, nulla unquam lacejjitus in- f jurid~

VI. Denunciationem Pölitici in conditiona-

tam& puramdiftingvunt.Conditioilatam ^vocant

rerum injufte ablatarum repetitionem> ac expo^*

ihilationem de illatainjuria; unde & illudinfe- cialiumcarminc.reddi,fatisfieri,dedi. Repetitionem

hane clarigationcm Plinius adpellat; cujus apud L.XXTI.x,.

Tacitum deGermanicoexemplumextat: nififup—

-Annal.

U.

vplicium in malosprcefumctntyufurumfépromifcuaciede.

4$·

VII. Pura indidio, _quxetiamedidumnuncu- patur, fit,cum bellumjamabalteroimminet,aur itadeliquit,utomnino pcrnam mereatur. Ηxcin-

terdum ex abundanti priori conditionatae fuper- additur, cumpriorfub conditionereftituendse ref

autfatisfadionisexierat: tumautemnonnecefle videtur., ^ut ad poptilumipfum, ejusve redorem

mittatur, fed fufficiat, ii ad fines regni, autubi proximumpraciidiumlocatum

eft,

nuncietur: In

tali cafu cumbellumAntiocho indicendumerat, liv:1.

Conful Μ- Acilius ex fenatusconfulto ad colle- XXXVI. 5;

giumfetialium

retulitipfineregiAhtiocbo bellum

in—

diceretury

L. ^8.'in

Örat ad

mitit.p.86

Mceretur, ^anfatiseffetadprafidiumaliquodejusnuncia-

re: &numJEtolisfeparatimindicendum, &anprlus illis

amicitiarenunciaretur: Fccialesrefponderunt,jam

antea decrevijje ^: nihil referre, ijfcoram,^anadprafi-

åiurnnunciareturiamicitiam /Etolisrenunciatamvider

cumlegatis totiesrefetentibusres, nec

reddi,

uec

fat

^is-

fiericequumcenfuiffent; Mtolos ultroßbi bellum

indixrf

fe, ciim Oemetriadem fociorum urhempervimoccupaj- fent: Chalcidemterramariqueoccupatumivifent:regem Antwchum in Eurepam, ad bellumpopuloβomanoinfe-

Befold.Diß. rendum traduxijjent. Sa'peetiam itacircumilantiχ

de- art. & difpenfant, utplané inaidione

fuperfedeatur;

ut-

iurbell.iv.

poté ii periculum inmora, ut

apud

Dionem Cx-

i^arfe de fendit; ii prior terramnoftramparatho-

ftis occupare;

ii

res

iine difcrimine evulgari

^non poteft: il cum gente inquietanobisreseft, cum qua toties fuitinfidapax. Tum necadciyes^re-

bellesindidiorequiritur, qualem Catilinamfuif-

De ira L. feautoresmemorant: & Seneca dixit: indidiafini-

III. 2. timisbella3autgeflacumcivibus. Atextratales cafus femperindidione eftopus, tumtemporis

fpatium

nonnunquam concedendum, ut Romx triginta dies, utcommodéexpediri poffit, quicquidinpo- ftulatisreceniitum eft.

VIII, Itabellumregiautpopulo

indi

dum, iis iimulindidumputandum, quifefe illiconjunxe-

runt, utmodo liipramemoravimus,nonplacuifte

fetialibusRomanis, ut yTtolisfeparatim indidio fieret, cum jam aperta eorum aaAntiochum vi-

riumacceftiofada. Atprioribello abfoluto,^non

ulterius,utauxiliaalius, fedutnovumprincipale

impetuntnr, tum indidione novå omnino opus

å ' * eile

eile iiipra de hello Manlii in

Gallogrxcos

nota- Liv. 1.

vimus. xxxiL

IX. Ultimo quarrendum,· An exeuntibus-indu-

ciis novaindidione iit_opus ? quodnegandumvi- detuf: fublato enim impedimento ceffanteque Lefohl.

otioincertumtempuspermiiToflatus quihade- art-

nus duravit, bellumque fopitum,nonextindum

e

* denuo ieexeritacviresfumit. QuodautemHi-

iloricismemoratur, quandoque ^exfetialiumfen-

tentia finitisinduciis bellumdeintegroindidum; ^. pacis amorem teilatum facerevoluerunt, ^quan- toperéipfailliscordi effet, quamqueinvitiad^cat-

des bellaquetraherentur.

X. Atque ha-c pro inflituti ratione exretam

ampla libaffefufficiat, ηtc intantatemporis bre~

vitate, tamque paucis pagellis, omnia qute

dici

poterant, hic dicere conveniebat; nunc inpace

deilnemus, _quo Scnonalio, arma

dirigenda:

Ita ^{. .}

bellumfufcipiatur, ut nihil aliud ^quampaxquaßta vi- ^* '

deatur: EtfapientesPaciscauf^abellumgeruntyG?labo- saluß.ad

remjpe otiifuflentant. Hane Deus

largiatur;

hanc csf.orat.

hominesquatrant. i.i.

D

t

"

'·■

. ■ - - ■ · " ' ·;· C ,. ·

' . : ^. ■: :■ . 161

■

. - '

-· q ,— ulo. ^. ·. ^- nom« sb

i:· · ^.- λ . ' ico : r u'-iqoi

. .· : Ί?ob

: ... a : '■ ' oiq ::v d ; r

.X

_ ιά

• .-) ,·' ; ...i »? -liv

u v . y,^. ■ <. ■:>.[

>\ r?> 6f:r- , ::Γ':!ί

■' ·' i ··■' ^■

t 't.

.

-

, ι ... gsij; -m ■■