DE
PRIMORDIIS BOTA NIC ES
DISSERTATIO HISTORICO-LITTERARIA,
=" ■ ■ ■ -
QUAM
VENIA AMPL. ORD. PHIL. UPSAL.
p. P.
MAG. ANDR. FAGERBORG
S, THEOL. CAND. AD REG. GYMN. GEV. V. THEOL. L ΕCT»
ET AD].
RESPOND ENTE
OLAVO NORDHAMMAR
HELSINGO.
IN AUDITORIO GUSTAV. D. XXVIII MAJ! MPCCCVIIi.
Η. A. M, S.
UPSALIiB 9 TYPIS EDMANNIANIS.
ΡRIM ORDIIS BOTANICES
j. I.
Primas icientiarum origines eo minus hiftoria duce asfequi
dat.ur, quo veri eil flmilius, egrcgia ingenii human» molimina
bene multa, ne farna antiquisflmte quidem traditionis a), pervenire
ad nos potuisfe. In hoc igitur argumento, ii quid intelligi li-
ceat, ex eo, quod ferre foiec conditio gentium, qiiibus, nuila difciplina ad politiorem humaaitatcm informatis, experienria fuit
artium magiilra, deficientia annalium monumenta probabiii con-
jedura fupplere reliquum efl b). Hac autem via efficitur, fcien-
tia, quce in rebus adfpeMabilibus rite cognofcendis verfatur c),
mature admodutn prolufmn fairem fuisfe d), quamquam in limi¬
ne diu barere necesium fuit ej. Primasvos nempe homines,
Λ quan-
a) Konnten auch Traditionen übet Wijfenjchaften vom Urfprung derfelban ausgehen? Vor (einer anerkannten Wichtigkeit wird nichts
ein St tick der Ueherlieferung; und keine Erfindung kündigt fich für (ich allein,fondern blos im Zujammenhang und Verbindung mit vie¬
len andern als wichtig an. &c. J.G.Eichhorn Gefchichte derLitte¬
ratur. Gott. 1805. Band I. S. 5.
b) 1. c. ρ. q.
c) Quadrat haec notio in φυνιχην, quam dixere veteres, fcientrm, cujus pars eil Hißoria Naturalis, rite colligens & defcribens omnia,
qu35 externoram ope fenfuum in mundo corporeo obfervari posfunt
naturse opera cfr. H. Boerhaave Method.Stud. Med. accesiionibus lo- cuplet. ab Alb ab Elaller. Amft. 1751. T. I. p. fo.
d) Eichh. I. c. ρ 3.
e) Excoli fcientiae non potuernnt, antequam urgentibus maxirae
necesfitat-ibus fubventum esfet, commodiusque vivereturf ar&ius ilrifto
inter liomines vinculo focietatis. cfr. Eichh. 1. & p, c.
pofbros, exercuit cura cor um., qua; ad vi $tim & valet udiuem necesfaria eran'. Fieri itacpte nen po'ttif, ίϊ ÖC contiiunter vi-
ventrbus afimenta facrle fuppeterem, Si. ignorata luxuria, parcius aegrorantibus natura uitro iere medicinarn para re; fj, quin opis
tanten indigi mortalts»,. mmiificeatia brgar parcnns. invitatr, irma-
ta d'ticendi· cuprdxate du dit, cafuqjue ut fi;, nec non tuflincln sliquo natutali i»pe sdfuti g}, applicato fenfm* ad JJnéinm na-
turer aninio, obvt-ifanus. us uuriollus, neque iine omni fucccs·
fil, mquirtrent.
5- ii-
Quidquid vero in reliquis hujus Smdir partibus profe iifé jprifca videatur teras,. in Re qufdem Herbaria a)· rion nullain ejus operam fuisfe facife conflatv Erenim ut vti primam viven¬
di' rationell! refpiciamus, flutflibus fenae fponte tiaris vitam antea fuflentasfe howiues„ quam· vidium a ainia!ein cncnparare difctrenr,
&. ipfa. res pofiulat bj,, Sc omnis voiu.it antiqutras r) Qu;n etlam, cum obfoniis fam uterentur, qua; vel venatro & pifeaius,
vel animalia denvum etcuca. Sc dorne ilic a itrppeditabant, btnigno
tarnen Regoi vegetabilis, qttod· dicitur, proventu ad^c* numquain
carere homines. potuerunt, ut nmlta fi've m. aiimeufa Sc urenfilta,
iive
/) K. Sprengel Rerfuch einer pragmat.. uejchichte. der Arznei¬
kunde. Aufl.. 2v Τίκ 1. S> 25. 26..
g). Cfir.. Sprengel I. c. ρ α9- 301. & A', v. Haller Bibliotheca Bo-
tanica Tig:. 1771. T. 1- p. 3. üb i qviae c.ifui·, inftir.&u-ique debentur
notitianwn· exenipla nonnulla. octurrunt. Artifeeia vero, quae plurima
veteres imitationi animalium; tribuerer in dubiwn ßilteni vocantur..
a) Sie {die Etnmohner beycbr (Jrlånctev der geijligen Cultur)*
machte» eine rohe Botanik und Aßronomie zurGrundlage alles edlem Wijjens. Eichh. 1. c. p. g.
b) Cfr. v. Haller 4. c. ρ. τ. f.
c) Gen., Γ, £9« Pari modo· apud Graecns aurei fiecuü epulae fruv
éhis habebantiuv OvicL Metamorph. L. XV.
ilve in medicinarn cx Iocuplere hoc penu depromere opus non
fuerit d). In crebro «jutim hoc & multipHci lutb;,rum ufu, scuen- dre induilriic non modo materiem pizhuir, fld & necesfitstem impoluit ipfa esrum ilve diveriltas dive afHukas , quodiiinmodo co·
gnofcenda, ut tuto hörnines In rem fuam oblata converterent mu¬
nera. Faciem itaque, odores, fapores, vires denique nonnullas aliquot flirpium non diu potuere homines ignorare. Atque hxc
fere piima fuit Botanica ej.
Multiplicatis deinde cum numero hominum indigentiis,quas
frugibus terra;, iabore tandem partis, fublevanda; trant, inventa agricultura efl f). Atque ab hoc demum inirio profecfta poli-
tioris vita; ratio oimiis ^ualescumque rudioris aevi experientias
iirtesque novis iubinde mcrementis audiores pra/litit gj.
§. III.
Cui autern populo prae reliquis contigerit primitias protu- lisfe cultioris humanitatis, iitterarum prscnlincias & fcientiarum ,
controveifa inter doclos res eil a). Usque tarnen dum hic no-
A 2 dus
d) vElian. Var. Rift L. III. c. 39 v. Haller Biblioth. Med. Praft.
Buf. 1776. T. 1. p. <\ 9.
*) v. Hällor Biblioth. B T. T. p. 2. M. Denis Einleit. in die Bücherkunde. Wien 1777. Th. 2. S. 126
f) Hoc ordine communes vivendi rationes, fimplicem illam pri¬
maevam , venatoriam deinde & paftoritiam (nomadicatn). denique agri-
colarem commemorat Diecearthus ap. Porphyr.. de abftln. Lib. IV.
E. F. C. Rofenmlilleri Scholia in V. TYft. Ed. 2. Ρ. Ϊ. p. -67. f.
g) Bey den Stämmen, die den Ackerbau trieben, bildete fich der Verfland aufeine auffallend gleiche Weife fort, Eiclih. I. c. p. 8«
a) Communcm aliquam omnis culturae patriam ftatuit F. F. L. Plefi fing (Mertinon. Leipz. 1787. B. i.S. tj6. f.) eamque TEgyptum fuisfe
probatum voluit argumentis jatn a Diod. Sic. allatis (L. I. c. 10.), ex fitu & natura loci petitis. 'Indiae palmam defert Eichh. (I. c. p. 5. f.)
ad formam religionis, obfervationes aftronomicas, rationes chronologt-
cas,alRque vetuftatis monumerta refpicie-ns, unde colligit, ortam hoc loco mentis humanse culturam hinc transiisfe ad Babylonips, tum ad
dus expedifur, auferant acco'as Nili antiquisfimae erudifionis fa-
mam, non folis celebrafam fabulis, fed monuments commenda-
tam vetuilate asque &audloritate longe amplisfimis b). Cetcrum
iive indigenas, iive aiiunde ad fe translafas iEgyptii artes fcien- tiasque excolerent, ab ultima demum hac origine repetenda vi- dentur, quas in noihum quidern orbern pervenerunt, iludia litte-
rarum c), aEgyptiis vero, urpote medicas artis iludioiisfimis d),
num cordi fuerit res lierbaria eo minus addubitare eil, quod in
plantis fere Medicina eorum , immo & alimenta & opifitia plu-
rima fubiiflerent e). Ferfpedlas nempe vires plurium flirpium
arguunt tum inventa mulra medicaminaf), tum inclyta illa ars in mortuis condiendis occupata g). Li bros quoque, präster me- memorabiles illos ex tabulis Hérmetis colledos, ultra qnos i!
quis
iEtbiopes & iEgyptios. Hsec vero, quamvis recentiorum pluribus probata, non omnibus dubiis rnajora esfe cenfet Sprengel (1. e. p. 37.)
nec, iine certis rationibus hiftoricis, notitias quascumque ex cemmuni patria derivandas esfe. (p. 35.^)
6) Quas, vetuftisfima otnnium, fcriptaMofaica iEgyptiis tribuunt, respublica bene conftitnta & conditse jam tum colonise, (Gen. X, 13.
cfr. RofenmHil. Schol. in h. 1.) cum pleraeque tunc cognitae gentes nondum ftabiles baberent fedes, baud levra funt antiquae culturae docu-
menta, reliqua ut omittantur.
c) C. A. Hevmann Confpeft. Reip. Lifc. Ed. 7. p. 72. 80. 80. &c.
d) Vel ex frequentia Medicorum, cum fingulis morbis, membris- que corporis segrotantibtis fui esfent Medici; vel ex regulis diseteticis jEgyptiorum cuivis ftriéte obfervanidis, exteris vifi funt orrnes Medici
esfe. Plutarch. (Gry 11. p. 99 r. Opp. Frcf. 1599) rxs ysv Ktyvnnas
nuvras turgas κχχομεν ttvxi. v. Heiler Bibi. Med. Pr. T. I. p,5· Spren¬
gel 1. c. p. 77. f.
e) v. Haller 1. c. it. Bibi Bot. T. T. d. 6. ex Diod. Sic. &
Theophraßo. f) v. Haller Bibi. M. Pr. T. I. p. to. auft. Galeno, g) Ex Gen. L, 2. ubi., obfervarte Spreng. (!. c. p. 62.), prima
de Medicis mentio oecurrit, horum quoque fuisfe videtur mortuos condire. Triplicem condiendi modum iEgyptiis uiitatum, ex Herodot.
& Diod, Sic, defcribit Spreng. 1. c. p. 81. f.
quis in medicina exercenda faperet, capitale erat h), in Hifiörla
naturali hahuere pSures, dialedlo ramen iolis facerdotibus fami¬
liari confcriptos, ubi plantis<& animalibus nomina mere fymbo-
]ica impoiita eranti). Id nimirum egeruntMy ftae illi TEgyptii, pe-
nes quos & litterär erant & Sacra & public» valetudinis cura,ut traditas fil i a majoribus artes, hereditatis quafi jureacceptas, fuique
ordinis proprias adfervarent, »nigmuta ideo adhibentes, ne pro-
derentur arean ak). Atque in obfeuro hoc docendi genere, nim-
bo myfleriorum iiivolut» fcienti», in adytis, nifi initiato nemint reclufis, ruenre perantiquo 1'haraonuni imperio exilindl» penitus esftnt, ni G'»eis contig'isfet fuccumbentis tot faeculorum e-xperi-
entias particulam, nanfrug» inilar tabulas, falvam prrcilare lj>
§· iv.
Grande quidem prifc» iEgyptiorum fcienti» exemplum &
decus jam · antea apparuerat, divinus ille in legibus ferendis
Moses, qui deeimo quinto ante Chr. nat faeculo, absconditam
huc usque antiqui orbis faciem poileritati reveiavit a). Quantam
hic
h) /Egyptior. Thout, Graecor. 'E^jis τριιμεγιστοε varias obfervatio-
res reliquisfe putatnr, quarum dernde facla colleélio Embre (fcientia caufalitatis) regulas prsecipue aitis medicse continebat,ad litteram cbfer- vatidas, a qaibus qui recederet capitis eil damnatus, in quocumque morbi eventu. Ex Diodor. Sic. adnot. Sprengel 1 c. p. 54.
i) Scribendi modum συμβοΧιχον Γ. ιερατικό* & ιερογλυφικοί/ facerdo-
tum proprium, ίπιτολογρχφικον communem fnisfe, ex Diod. & Helio- doro, cujus tempore Tibii illi iri Hill. Nat. fupererant, obfervatur
I. c. p. 69. f. k) Eichh. I c. p. 9. Γ.
/) Um dos ffahr 600 vor Chr. bekommen die Griechen freyen
Zutritt in Aegypten,und Thaies entreifst feinen Prießern einen The.il
ihrer w'-ffenfchaftlicheii Geheiuniiffe. ib. p.2g. — Ausländer (aber) nni/s-
ten fick erβ - - in alle C(brauche einweihen loffn, wenn fie - - lernet wollten Spreng. 1. c. p. 66 t χ Porphyr. Ρlutar ch. & pl.
a) Das erße Picht geht in dtrfev Nacht der Unkünde jehr fpåtr erß 14S3 ffahre vor Chr. mit MoJ.es auf. Iii feinen noch Vorhände-
hie in ordinandn reppbh'ca Hebraeorum fap'entiam , trimm quo·
que in fcripds iu?s Piiyfices & Xledicina? inteliigtntL.m prodi-
(iit b), muParum ciiam planrarum ita i!Lta mentione, ut de re c-ognita , miuiine vero ex induflriä tradlanda, videatur locutus cj.
1/jgenfeiu hane ilve eruditionis copiam, live difcendi materiellt, ingenio quidem populi ι uΠici,beJlisque diflenti, haud accoinmoda·
tam, rttinuisfe tarnen alrquamdiu videtur inflitutus a Mofe ordo
iacerdotalis dj, cujus partes oificii ieque in medicina facienda,&c
in faciis procurandis fuisfe conflat ej. Huic ifaque miniflerio, quod åi prodeuntes e Schölts Prophtrarum divinas voluntafis in-
terpretes fuflimiere f), repetifam a fcientia naturne reique herba·
rias laudem .adflruere Sir,andes non dubitaf, jid prima quoque haec rempora refpic-iens g). Neque vero ab eiuditis abesie po- tuit, quod ipits adeo regibus in delictis fuit, flu dium plantarum.
In encomiiscerteponiturfapientisfimiSalomomis: disferuisfe (eumj
de arboribus, a cedro Libani tisqite ad hysflpvm, qui nafcitur in parietinis hj Ex cultu denique hertoruni, Hebrasis uiltatisfl-
mo i), non nihil in hane causiam derivat,utn vuit v. Maller, .cujus fumma argument! eo redit^ magnum esfe ad Cognitionen!
flir·
men Werken, - - fleht die Bildmig eines Mannes aller Welt vor Augen, die ein Widerfchein von der wijjenjchaftlidien Cultur der JEgjffter iß. Eichh. 1. c. p. 2r.
h) E.c.Exod. XV,25.XXXII,2r,Levit.XIII. cfr.Spreng. 1.c. ρ. 9Γ,
c) v. Haller Bibi. Bot. T. I. p, 7. d) EicΜι. I. c. p. 47.
e) Levit« XI«. XIV. Deuteron. XXIV, g. Luc. XVII, 14»
f) I. Reg. XVII, 19. f. II. Reg. IV, 33. f. XX. 7.
g) Sir. XXXVIH, 3 - 8
h) I. Reg. IV, 33. (V, 13 ) Ex interpretatione Caflellionis. Sa·
lomos vishet (iråckte fig frSSn Cedren till minfta inosfan, d. a. från den hågfla växten till dm minfla. HMx. Rev. D. S. Odmann in: StrSdde
Saml. utur Naturkunnigh.tilld.H.Skrifts Uplysn. Upl.2. Fl. 2 f. 175.
De dubiis quondam fi^nificationibus vocum TIN & .^Ί7Ν vid. O. Celfli
Hierobot. Ρ. I. ρ. ιοό. fqq. ρ. qoq.
i) Η. Ε, Warnekros Entw. der Hehr, Alterthtlmer. Aufl. 2. S, 20,
dfirpfum promovendam auxiüum,plurrmr,^ in exiguo fpaü'o habe¬
re plantas, totamque earum vipam per fingula fui incrementi
fiadia perfujui posfe, fpeciesque flbi vi:inas cominus oppofifas
intueri kj. Eranr prasterea bonorum inAar onmiuin Libanus &
Carntelus montes.valltsqueSaronif, Achoris, cet.,opimam praebentes
herbarum·mesfeorl). forer p;ura tarnen indicia haud neglcdar apud
ve^eres Bebiasos heiban»· anis, nulia quidein adfunt ejusdem porteris propagafae documcnta, prareiqaam qu:e in facris Scri¬
pt tfits noHMiK.nrur p'antarum fptcies, certe nou ideo recei.fi
ut Botnieta inde difeeremus- mj.
§· V.
Sed ne midris immoremur vigenris j.,m antiquifas liujus-
rtud'ri cxemplis, ad Pa pergimus, quas Graecae Romanaeque dili¬
gentia? dcben'ur, ad nos tandem perlata, potiora excultac Bota-
nices fpeeinitna.
Heroica, quam dicunt, antiqiux Grasciae ajfate, dueum , le-
gumlatoru.ni, vatuin fimtil medieorumque vicibus. fundi iuet,
qui primi mores rudrs gentts condiderunt a)~ Hos> inter Or¬
pheus b), ritmwn ille,. myrteriorum, poerieesque inventor &
pater cj , primus omniivm, qnos memoria novit, de herbis enrio·
Jtiir aliqua prodieiit, fr Piinio dj habetida fides fit. Piura ta¬
rnen quam veriora- apponi' huic noinini folent e).. Neque enim
qua? tum rnvaluit ratio atgros fanandr,. Cantatis carminibus &
imprecandi formulrs f}* nee ea, qua: deinde in templis iEscu-
EA-
k) B'ibl. Bot. Τ. Γ. p. g.
I) Εf. XXX!11 , ρ.. XXXV, 2. LXV, ro. Specimen Florae Eibani
vid. Μ. R. D. ö-dmannt l. c. ρ. 18r- C w) v. Haller !. c., ρ. j.
a) C fr. Sprengel I. c. ρ. 113.
Ir) Orpheus aus Thracien, einer der Argonauten und der Eni-
wilderer von (rrteck+nland, bl. c. 1255 vor Qir. Eichb. 1. c. p. 137.
c) Ρaufm. Lib. IX. r. 30. d) Lib. XXV. c. 2.
r) Sprengel. 1. p.p\ rιβ> f) Επχ<η$χ(:,τ?λιτχι.. Sprengel 1.c. pi 117.
Lαρ π g) exercebatur medicina, ritibus, iejuniis Sc lorionibus
innocua quied m pharmaca jungens h), promulgandis de he»bis quajftionibtis inferviisfe videtur; quin porius arcana JEgyptiorum
imifantes Afclepiadce id operam dederuntuf adhibiras res medi-
catse involucris caerimcniarum teaas, notisque deilgnatas allego-
ricis, profanos Lterent i). fnter Htrbarios quoque a nonnullts
recenftntur, qui ad ultima hiec tempora referri lolent, poer:e cycli-
ei Homerus k) & Hesiodus l), quorum ilie, ^lias plane res atque lierbas canens, earum quidem aliquoties meminit; hic agri vitiumque culturam paucis expedit vn).
Secuta ejfb astas phiiofophica, cui viam aperuerat patria i!Ia poefis in Theogoniis, Cosnicgoniis, Gnomisque exornandis occu- pata. Hinc principia verum txplicare adgresii Philofoplii, Mythis aliquamdiu, hujus argumenti föntibus, ipilque didiioni poeticas
adhasrere videbantur n). Magno rutem in/lrudli eruditionis
apparatu, tum ex myileriis iEgyptiorum eruto, tum aliunde con-
geflo, foivendam Iianc quadtioiuni fufeipientes Thales oj ffo-
ni·
g) Die Gefchichte der griechijchen Μtdkin fangt mit Götter- und
Heldennamen an. Unter letstern iß der des /EfcuDp(ΔσκΧηπιο;), eines
kleinen Fließen von Theffalien, der berühmtiße geworden.· · Er bekam
Tempel und Altäre, bey denen feine Nachkommen, die Asklepiaden,
die Prießer wurden. Eichh. 1. c.p. 296. h) Sprengel 1. c. p. 195-204.
i) 1. c. ρ. 204. 2ΐ5· Γ.
k) Homeros: ein ßfonifcher Barde, 27? ff. nach Troja oder
907 vor Chr,, vielleicht aus Chios,von dem die Alten jchon nichts als
dunkle Gerüchte hatten, daher die Neuern zum Theilfeine perfonliche Exißenz bezweifeln. Eichh. 1. c. p. 139.
I) Hefiodus: aus Kumce in ALo'den, von wo er nach Afkra in
Bdothien wanderte und dort, um Homers Zeiten, oder bald nach
ihm, gefangen haben fall. ib. f„ 141.
m) De memoratis ab Homero herbis, & Heßodi, quod buc fpe^
poemate: Έργκ y.vA inferipto, vid. v. Haller 1. c. ρ. i2.
η) Eichhorn I. c. ρ. 239. 24Τ·
ο) Die Philofophie nahm durch Thaies von Miltt c. 61a vor Chr.
ihren Anfang. 1. c. p. 241.
dere iludio Phyfices, fingulisque ejus partibus excolendis infer-
virura. Medicin« itaque planrisque cognoifcendis vacavit Schola
Crotonienfis, ipfumque Pytkagoram de Jierbarum e/Fcdlibus vq-
lumen„compofuisfe, magicas vero etiam quajumdim vires En¬
dasfe, suelor Plinius q) til. Exeodem coilegio Empedücles rj*
placitts tarnen magi(ki non omnibus fubfcribens, obfervationibus
phyßaiogitis ea, quas pläntis cumanimalibus communis funt, asfe-
qui co natus,fexum iliis tribuit, finfumque adeo t scdi i & volu-
ptatis, nec dubitavit femina herharum ava- diccre sJ.
Antiquis autem hisce Schölls virio v.ertitur, nimiurn ess
tandem fpeculationibus tribuisfe, ocius relidla tutiore experien-
tite via, qua finiiius inflitisfe in laudibus recentioris Ehaticce t)
eil. Ex hac Democritus, qui aetatem in oontemplanda rerum na-
B tura
p) Pythagoras, von der Tnfel Samos, ein Schüler des Pherecydes
von Syros, bildete fich durch Reifen nach Kleinaßen und J.Egypten;
begabfich a. 540 vor Chr. nach Kroton in Unteritalien4 er ßarb 489
vorChr. kurz nach demAufßande, derfeinen Bund zerfiohrte. ib. p.247«
q) Lib. XXV. c. 2. L. XXIV. c. 17. Varia,quae de plantis tra-
diderat inveniuntur inΡlin, Lib. XX. c. 9, 17« & alibi, unde videtur
nonnullis e. c. Brasficae, Sinapi, Anifo, Scillae, mirabiles virtutes tri¬
buisfe. cfr. v. Haller I. c. p. 13. Sprengel I. c. p. 305.
**) Empedocles, aus Af rigent in Sicilien} bl. c. 444 vor Chr.;
ein Dichter, Philofoph-, Gejchichtfchreiber, Arz und Theolog. — Sehr,
ηΐξΐ φνσ((χ><; Fragmente in Stephani poéiis philofophica. Eichh. 1. c. p.
248. Cfr. Sprengel 1. c* p. 31r.
5) Sprengel l. c. p. 321. v. Haller 1. c. p. 13. ex Arißotele. — t His temporibus (a. 450-360 ante Chr., Eichh. S. 197·) <fl°ruit & Xe-
uophon , qui ob librum Oeconomicorum Herbariis adnumerari folet,
F. Seguier. Biblioth. Bot. Hag. 1740. p. 402.
t) Leucipp, aus Elea oder Abdera (502 vor Chr.),ncfhtn dasAto-
menfyflem undRealität der finnlichenErkenntnifs...etc. an. SeinSchüler;
Democrit aus Abdera, bildete diefts Syflem, das nur das neuere Ele«
atifche genannt wird, weiter aus. — Fragmente von Leucipp u. De¬
mocrit in Henr, Stephani poefis philof. Eichh, S. 252. f.
tura egit, ingenio adjutus & peregrinationibus, mngnam fui
reiiquit fainam. Studio Phyiices dele<flatum credas, quem Phy-
ficum, honoris titulo, appellarunt, qui <5c chemicis arribus in-
duliit, lapidesque excoxit pretioforum fimiles, de animalia per iingula mcmbra disfecuit, & plaiitarum plurimarum fuccum ex-
presfit v). Ejus de agricultura, &causfarum tibramde feminibus,
herbis & fructibus, veterum non nulli memorant x), multaque
de itirpibus fenfa Plinius adfervavit, quem tarnen non fugit».
vana quacdam & incredibiiia de piantarum viribus irrepfisfe y).
Opera denique phijofophoium, eorum vero maxime, qui
poft difperfam focietatem iilam Pythagoricam, Pcriodeuianim z)
nomine innotefcentes, ejuratis fute fedas orgiis, medicinarn po¬
pulärster txercuere , fadum eil, ut fenfim divulgaretur myflica
quoque ars Afclepiadiim, in magnum medicas pariterque herbariae
rei emolumentum. Moris nempe iuit liuic familise, ut in ta¬
bulas, templis repoiltas, eventus morborum & quas profuerant,
ufuque probata erant, medicamenta referret, quorum per plura
Eecula congefia feges amplum implere debuit herbarum cen-
fum πα). Atque hoc inflituto aliquam demum culpam redemis-
fe videatur hasc gens in multis, nec immerito, reprehenfa; non nihil vero etiam condonandum efi oriundo ab eadem magno Hippocrati bb).
Medicorum hic facile pnnceps haud ulli, fui quidem aeviy arte herbaria fecuudus fuit5 etenim in morbis fanandis, more an-
tiquorum, plantis fere ufus eil cc)^ & referta earum mc-ntione funt,
v) v. Haller 1. c. ρ. 14. Ex Laert. Plin. Senec, Fetron,
χ.) Columella L. XI. c. 3. Laert. L. IX. c. 7.
y) Plin. Lib. XX.c. 4. Lib. XXVJII.c.g.&al, Sprengel f.c. p. 347.
z) Diefo genannt wurden, weil β wandernd ihre Kitnfiausübten.
Sprettg. S.348. cta) v. Haller1. c. d. 15· Spreng. S.211. exGaleno& pl.
bb) Hippocrates von der Infel Kos, ein Asklepiade, geb. 4.60 vor Chr., ftarb in go:fien zu Larijfa in Thejfalien. — Die wenigflen
der ihm beigelegten ps Schriften kommen von ihm wirklich her. Eichh.
S. 298· cc) v. Haller 1, c. p. 17, ex Plin,
unt, quas illi tribuuntur volumina. Eum quidquid Graecis de
uiu herbarum exploratumerat,e tabu!is votivis excerptum, in fuis fcriptis disféminasfe,' mtilti autumant dd). Plantarum circiter tri-
gmtafupra ducentasfoiatarnen nomina viresque recenfentur, reli-
dlis, uti Tournefortio ec) videtur, defcriptionibus peragendis aequali Cratevte , digno qui uqi^cs g^crcpcs ab Hippocrate
appellaretur ff). Quid autem in hac conjeclura propius fidei
ilt, vel ex prolato Dioscoridis teflimonio: "Cratevam illum
radices multas utiles licrbasque non Jatis deßgnatas reliquisfe'',
colligi posfe videturgg).
Impenfis igitur tot taliumque virorum in Hifloriam- Natu¬
ralem, eamque inprimis ejus partun, qua; in plantis examinandis
occupatur promovendam, cutis & laboribus, ilorentisilma i/la
hujusiludii tempora celebrandi causfa fubesfet; verum tarnen cum
veteres illi, quod obfervat Tournefortius, nihil quidquatn in plantis qncererent, prceter vlera fru/esque ad vitam, aut anas ad
medendnm fortana vel experientia monßrauerat hh), ultra quo
progredersntur, quam ut vires afumqne herbarum cognofcerent,
non habere fibi vifi funt. Neque sliter heii potuit, quamdiu
de feparandis atque peculiariter tradandis fcientiee phyficaj difci-
plinis cogitatum nondum erat.
§· VI.
Aristoteli a) demum, fummo illi univerfas Philofophise
Architedlo, cedere debuit ea quoque laus,quac ex condita Hifto-
ria Naturali adipifcenda erat b). Ad opes natura: contemplan-
B 2 das
dd) Ε tabulis templi Coi libros Hippocratis maximam partem ex- fcriptos esfe perhibent Strabo & Plin. vid. Sprengel S. 212.
ee) Inftitutt. Re.i Herb« Paris. 1719. T. I. p. 3.
ff) Nempe in fuppofita illa ad Cratevam epiftola, quae tamen ut
fpuria rejicitur v. Haller I. c. p» 27. — Huic Cratevee opus de plantis
veteres tribuere. Seguier. 1. c. p. 242. gg) tfr Plin.L.XXV. c. 2.
hh) 1. c, p. 2. a) Ariftoteles, aus Scagira in Thracien%
38^-320,vorChr. Eichh.l. c, p. 267» b) 1. c. p. 93. 290.
Dro M., åt litteras pro regia fua munificentia amplecftente, åt Praeceptori, pro, eo ac meritus erat, indulgente, impetrasfet, ut undique, a remotisilmis etiain terris, magna fetuum naturaecopia
fibi afferretur c)\ ea iic ufus eil opportunitate, ad difciplinas Phyfices & ordinandas åt amplificanöas, ut qui in Iiis partibus palmam, ipfi praeripiat, veterum· inveniamus neminem. Hiiloriam
inprimis animalium obfeivationibus ornavit, omnes åt iingulas.
Regni animalis. clasfes fpeclanribus, in quibus fe habere non modo quas approbent, fed quae mirentur, periti hujus difciplinae-
dudum fasii funt d). Neque poteft diligentisfimus hic naturae:
fcrutator herbari» rei defuisfe, quam åt ipfe fe tramlas fe affir-
mat, åt binis, eum, Jibris abfolvisfe teftantur veteres ej. Adfunc quidem totidei«, fub nomine Arifiotelis, de plantis- voJumina,
quorum tarnen fufpedtam fidem åt anachronismos* eruditn jam
diu obfervaruntfj.
Sed quac in Phytologica Stagiritae opera iniquior füerat
fortuna,, fuper/ti:es fierii pasfa eft libros Theophrasti Erejigji, qui primus itaque. veri. nomiris, Herbarius hj feripta reliquit ad
nos-
c) Ρlin. Lib, VITT. c. 16. Spreng. S". 487;
d) In der That ifl es in der Gefchichte der Wiffinfchafftn faß!
ohne Beifpiel, wie ein. einzelner Mann·, bei fo wenigen Vorarbeiten
einefolche Mttjfe von Erfarungs-Kentitηiffeη fammlen , fie fyßetnatijch.
ordnen und'fo ausfer.ordeutlich viele trejßiche Rejultate daraus ziehm
konnte. Sprengel 1. c. p; 517. Γ.
e) Lib. V. Hifti Ani'm.; Ατι(Tobe Iis- nege ψυτων· βιβλ»κ β:, memoran- tur a La'ßrtioi L.. V,c; 25^. S^guier,. 1. c. p. 5 /) v.Haller !. e. p.29..
g) Theophraftus, von Erefus auf der Infel Lesbos, geh39η geβ., stgf. vor Chr..;·- - allgemein wegenfeine* liebenswürdigen Charaffiers.
geachtet, und·wegenfeiner Bfrediamkeit? und Talente bewundert. —
Θρρ. Hifioria plantarum. Libri X;. De caufis plantarum, Libri VT..
Ed. pr. Vénet. iihe anno, Gr. in FoL — ib. ap; Aid. 1495» Eichk,.
Ii c.. p. 270. Séguier, ρ, jqt.
A),: Rarens.Bbtanices..Cl AwÄtKiphilofophi*. ßbtanica. Sth*175t. p. 4^.