Q. Β. V.
DISSERTATIO HISTORICO -PHILOLOGICA,
INGENIUM REUCHLIN
Ν ECULARE «fcä?
LEVITER ADUMBRATURA,
QVAM
SUFFRAG. AMPLISS. SENAT. PHILOSOPH.
IN ILLUSTRI UPSAL. ATHENAO,
'sub pr/tisidio
CELEBERRIMI VIRI,
Mag. Ρ Ε Τ R I ERERMAN,
Eloqvent. PROFESS. Reg. et Ord.
PUBLICΜ CENSURJE SUBMITTIT Alumnus Nesselianus,,
carolus frider. ferner,
FIERDH UNDRENSIS.
IN AUDIT. GUSTAVIANO D. XXI. TUNII,
ANNI MDCCLIX.
H. A. M. S.
U Ρ S ALI JE.
ä
MONSEIGNEUR
LE COMTE
CHARLES
FREDRICH
de PIPER,
PRESIDENT au College de la Chambre,
CHEVALIER & COMMENDEUR des Ordres du Roi.
Les a re, graces plu de & toute & repandre les ia famille, biens faits fur feu qui fans Vo- qu'il mon pe- Vous
tre genereux iecours auroit eté ruinéej
m' ont penetré de la plus refpeftueule re- connoiilance. J' ai long tems balancé,
Monieigneur, fi j'oierois dans une Epitre
dedicatoire, Vous la temoigncr publique·
ment, par Γ abus des dedicaces; mais n'
åijant point d1' occafion plus favorable que
Celle, que me fournit le petit ouvrage que
je prent la liberté de Vous offrir, je n'ai
point exite a m' γ réfoudre, perfvadé que Votre genereufe bonté y iuppléeroit. Dai-
gnez» Monfeigneur, lui accorder Votre protection, en me permettant delorner de
Votre llluftre Nom, dont Γ Eclat aidera
ä relever Γ abrege des louanges de Reuchli-
ne, qui en fait le fujet. )e fai, Monfei¬
gneur, que mon tems auroit eté mieux emploijé ä louer Vos vertus, mais la foi-
blcife de ma plume, en laifle le ioin a une
plus elegante. Je me contenterai, Moniei-
gneur, de Vous aflurer que perfonne ne
confcrve des fentimens plus reipe&ueux r rempli d' une vive & entiere reconnoiilan-
ce, a Vos bontés que je le fais, je prie Γ
Etre fupréme avee toute la ferveur d' un
coeur qui Vous eil devoué, qu' il vueille
conierver Vos jours, dans une parfaite lanté, & Vous faire jouir auifi bien que Votre llluftre Familie d' une profperite con-
tinue. Je fuis avec un profond rdpecil MONSEIGNEUR
Votre tres humMe ferviteur,
CHARLES FREDR. FERNER,
GREFVINNÄN Högvalborna
Fru HEDVIG STURE,
Född PIPER.
A t ofs arkanna bevifla fä naturlig fom valgärningar verldflig lag. der tilforbinder Hvad [kul-
le jag dä högre önfka ån at vi ed nog lifliga får gor kunna affkildra den djupa vördnad jag i mitt inre
hyfer, fa?nt hvad för ett lyckeligit ?näl jag frän de
fpådafle aren varit for Eder Höga Nädes ädelmod?
7iien jag fer mig likväl aldeles utur fländ at i det
ringafie fullgöra en fä fkyldig fom billig ρ ligt. De höga egenfkaper, hvarmed AUmagten täckts pryda
Edar Nåde, år o de, fo?n j ernte min egen oförmöt- genhet förbjuda mig det famtna at efterkotmna.
jinje derföre ej onådigt, at jag heldre i tyflhet går
dem förbi än med uprepandet dem förringar. Emed-
lertid utbeder ?nig i djupafle ödmjukhet få framte
detta mitt förfla Academifka arbete, hvilket jag äf-
ven driflat pryda med Eder Nådes höga na?nn, få·
fom ett fakert prof af min djupafle undergifvenhet;
der emot jag aldrig fkal uphöra at pä det kraftigafle bedja} det täcktes Förfynen Fru Grefvinnan och Defs Höga FamiUe ?ned all Jällhet och lyckfalighet rikeli·
gen bekröna, få önfkar
Hogvalborna FRU GREFVINNANS alldraödmjukafle tjenare,
CARL FRIDRICH FERNER.
S:m R:;& M:t!s
MAGNiE FJDEI VIRO,
ad Dicafteriurn Sveticum CONSILIARIQ longe iEquiffimo,
NOBILISSIMO DOMINO
SVENONl LAGERSTAM,
PATRONO SUMMO.
T anta meösqtte. quidem, exftitepe bencfxcia, M^cenas Summe, Tua ut iis recen- in mc
fendis, ne dicam compenfandis, minimefufficiam,
niii Senecac illud,quo ipfam beneficiorum confeffiq-
nem interdum folutionem effe adftruit, heic lo-
cum obtineret. Nam, quoad longiffime poteft
mens mea refpicere fpatium prsteriti temporis, &
pueritiae memoriam recordari ultiriiam, Tibi omnia
accepta refero. Cum vero, quae debeo, non habeam, quae habeo, humillimus largior, animum loquor pium & venerabundum, in cujus pi-
gnus Dißertationem hane qualem demum cunque, Tuo nomini dicatam accipias , fupplex oro. Ut
vivas diu falvus & fospes, omnique felicitate
cumulatiffimus DEum O. M. adpeliare non de-
iiftam. Permanfurus, quoad vixero,
Nobiliiiimi NOMINIS TUI
c liens eultor devotiffimus
CAROUUS FRIDERICUS FERNER,
Kobiliflimo atque Ampliffimo Domino,
Dvio JOHANN1 ASP>
Hofpitiorum Aulicorum DESIGNATORI dex-
terrimo,
PATRONO OPTIMO,
Si fet völuntati eloqui, refponderent vires, quod humillimus animus fi lingua medita" pof-
tur; omnibus ccrte conftaret, quanti favorem
Tuum faciam. Quod vero verbis fat dignis il-
lum prsedicare non valeam, doleo. Hujus be-
tievolentise ut novum venerari licet documen-
tum, (i diifertatiunculam, qualem ediderit rudis
incomta mea Minerva, ferena fronte accipe-
re baud gravaris. Illius memento , Masce-
nas, ut antea, ita & poft hac, qui pro perenni
Tu-o Familbeque Nobiliffimse flore vota femper
fundet calidiifima. Permanfurus
NobiliJJimi atque Ainplijfimi NOMIN1S TUI
cultor bumiUimus
CAROLUS FRIDERICUS FERNER.
1. Ν. f.
§. ι-
ntequam ad ipfum nos adgredimur propofitum, Ingenium Reue hlim jk- culare adumbraturi, opera erir pre·
tiurn qusedam de fatis & ftatu li¬
terarum,tum temporis,longe triftis- fimo adferre, ut luculentior eva- dat fcriptionls feries. Literas ad fa>
cul. V:tum, ubique fere terrarum, fioruifie , quin omnes confentiant,
nullus dubitaverim. Italiam
quoque fuiffe matrern
& bonarum artium domicilium nemo non novit. Ut pri- mum, faec. V., Hunnl, Gothi, Vandali, Heruli, Longo-
bardi & alise , ex ultimis Scythiae & feptentrionis fini- bus accitae, feroces, immanes & inconditae gentes, mo-
rum pariter, ac Iinguarum, barbarie pollutce , Italiam re- glonesque vicinas fua* fubjecerunt poteftati, mox, ever- fa ipfaRoma, fanior illa do&rina adflidla fuit, protrita libertas omnisque linguac candor decorque expulfus. Ex parva fcintilla icepiifime fit incendlum, idque maximum;
fimi-
Φ ) 2 ( φ
iimiliter horum adventu, & reåione immitiori,tam fpifTae,
tenebrse undique obortae funt, tarn arraque ignorantiaj
nox orbi literato incubuit Europaeo, nihil uf in iila ίεε-
cula tam abiurde dici poilit, quod eorum ilultiria & in- fulfitas non longe fuperaret. Qmnis, inquam, literarum
cultus & amor penitus exflinélus eil, ergo non potuit non
priftina ingenuarum artium dignitas & majeflas in fervitu-
tem abire & defpicatui propemodum duci. Cum vero lite-
rae, ratione fclentiarum, non aliter funt confiderandae,
quam claves , fine quibus fecretiora quaevis non aperiun-
tur, & fcala, qua ad apicem adfcendimus, iequitur, feien·
tiis proferiptis , rationis ufum , ac debitam judicandi
lacultatem, evanuiffe. lnfeliciffimus vero hicce flatus,
magna ex parte, debetur Monachis, qui, prout ipfi i g na-
vum pecus, voluptatibus & vitiis toti deditl, auétores
quoque fuere, ut fcientiae optimae jacerent & opprime-
rentur, quippe quarum eognitio vel turpis, vel non fatis digna eorum videretur perfonis. Et quid mirum? Au*
„diamus Spanhemium, cujus verba ita ieguotur: in Epi- ,,fcopis & facerdotibus nulla reperiebatur peritia , folidi-
„tas nuila, ne Sacrae Scripturae, multo minus linguarum, ,jdifciplinarum & antiquitatisj fed modo, ut legere, ut can-
„tare, ut Orationem Dominicam, Symbolum, Pfalteri-
,,um & Computum recitare valerent. Cum vero in iis,
qui prseiules falutabantur & capita, ejusmodi eilet infeitta
& perverfitas, quid, quaefo, dicam de iis, qui minoris
efient fortis & conditionis? hoeque eo magis, quod, pie-
tatis praetextu, literarum iludia fe&anies ? impietatis &
flagitii nomine, poena veluti publica, notabantur. Diflen·
tire ab his haerefis erat j linguam nofeere Graecam & He,
braeam, haerefis erat, quse ipii non facerent, haerefis erant.
Hiltoriarum vero eognitio piaculum habebatur fiagris
prope dignum. Idem de Poefi tenendum; unde nihil fre-
guentius, quam eum , qui Poetica tra&aret, magum &
for-
❖ ) 3 ( Φ
fortilegum proclamare, immo Atheorum gregi, Indiéla cauiTa,adfcribere.Hlnc, Philologie fludlo fusque deque ha·
fcito, non potuit non ipfaTheologta In meras traditiones,
nugas & ineptias degenerare 9 ac transfundi. Phi- loiophia , ineptis & monftröfis vocibus & terminis refer-
fa, nihil nifi (pinas & jejunas fubtilitates redolebat 5 nam, literarum ignari,vocabula cudebant nova & barbara. Ver-
bo: tam crafiae ignorantiae caligo, ienebricofis illis tempo- ribus, regnaverat» ut, qui legere & prima literarum ele-
menta, quamvis indofta manu, pingere pGiTent, in eru- ditorum grege adnumerarenturj qui vero Monachorum,
praeter Latinam lingvam , etjam Graece & Hebraiee fntel- figerent, pravarum de Deo & divinis opinionum fufpeéti fy tantum non conviåi, per ora hominum traducerentur.
i- II.
Literse vero, quum, multis jam feculis, alto quaii
fomno iopitee longaque fepulca: fuerant noéte, prodiere
tandem orfcemque exoptata colluftrarunt luce. Saeculo
namque XIV.& feqv., fa vente Numine, exfHiere viri fe-
lidoris naturs & Minervse , qui , cum illam icien-
tiarum propius intuerentur conditionem eamque sequa
penfitarent lance» vicem durillimam fummopere dolen-
tes, non dubitarint barbariei primo aliquantulum obiifte-
re, deinde vires eius imminuere, poft, apertam vira eidem inferre, denique eam funditus fubvertere» Fuere, ut di- xi, viri longe confpicui, qui fummo ftudio in literas in-
ftaurandas incubuerint, quorum princeps ponatur, opor¬
tet Francifcus Petrarcba, qui , natus A* 1304, obiit A»
1374» hirjus, ac, interjeélo longiore intervallo, fubfe- quentium,/>/?</. Era/w, Rotefodamum, $ulium Caj ar. Sca·
ligerum loquor, ceterorumque in rem llferariam merita
memorise proderem, ii imperata brevitas id vel permit-
teret, vel inftiruti ratio exigeret. Etenim, expugnaia per ferocientem illam Turcarum multitudinem &, devafhta
A % Gon·
❖ ) 4 r #
Conftantinopoii, nec non totius orientis plaga horrido eo-
rum jugo fubje&a A. 1443» politiorum artium periti terras fvetas deferuere, qulppe in quibus locum minus rutum fibi
fore arbitrabantur, ad occidentem, tranqudiitatis ergo,
transmigrarunt, & quidem Italiam fibi federn delegerunt.
Hi, prout iirerarum amantiffimi, nihii temporis interml- fere, quominus doétrinis varlis inferuirent, ilJisque & me¬
dicinarn & opem ferrent perquam egregiam. Curn itaque
ad propuliandam fcedam illam & pertriftem barbariem io-
cias junxififent manus itali, & Grseci iili profugi, fa(flum e/t, ut, brevi, ad tantum faftigium pervenerint ftudia humaniora, ut iis nihil potuerit effe eiegantius, optatius
nihil. Univerfa quidem Germania, adhuc erat, inculta
& denfiiHmis obdudfa tenebris. Cognitio enim literarum fcientiarumque minus arriierat Scholafticis, qui tritas cal-
cabant vias, mentes innumeris quaeftiuneulis,nugis,acquis- quiliis onerando 9 nempe nihil aliud crepabant praeter cbimßras bombilantes, aptitudinabilitates, cGmpombjli-
tates, fufceptibilitates, dabilia, verificabilia, meliorabU
lia t (tngularizationes, effe&uationes , infinitationes, con- ceptibilitates > attingibilitates , pcdalitates , dogmati- biIi tat es, bomineitates, f<smineitates, tnenjeitates, /#p/-
deitates & id genus nominum rerumque portenta, quae Democrito lacrymas, Heraclito rifum, Priiciano (amenta
cierenf. Hafce fseculi fördes difpellere, multi, ne dlcam immenfi, vldebatur laboris. At, ut prirnum rena-
fcentis Italise farna ad aures Germanorum perhta eft, fue- reitatim, quos nominabo, Rudolpbus Agricola, Rudol- pbus Langius, & Petrus Mojellanusy quibus, ob mer 1 ta In literas certe maxima, praecipuus debetur honos; bi, poitquam in Italia folklam, Latinitatis prsefertim, fibi adquifiverant cognitionem , reduces inde fadti, Weiipha-
liam & inferiorem parte.n Germaniae illuftrarunf. Era- ditione nempe tanta pr®podlebant>ut nulli non eos fufpe-
xerint:
# ) J ( #
xerint: quin verohis fingulis Joa.Reuchlinum anteponen-
dum judicem, non dubito, urpote divini pectoris, inge-
nii faecularis dodrinseque recoriditioris, quod jacnjam ero oilenCurus»
§. m.
Reuchlinum natum elTe Phortzhcmii, die V. Calend.
Jan. A. 145 f, honeßis parentibus, patre^G^rg/ö & roa-
tre Elt β a Eri na ^ civibus, certo conftat. Diétui eft no-, ßer KasTmW, Germ, a Rauch, Reuchlinj ob Iucem vero»
quam ilteris adtulit, Φωεφόξοε potius Gr#ce, & Latine
Lucifer, quamCapnio, feu iumeus, vocitari meruit. Ut
ea noßer domi didicit, quibus #tas puerilis iniormari (o- let, moderatore comitatus,Fiorentiam tum optimarum ar-
tiuin altricem, trans Alpes e Svevia mifTus, Georgium Veipucium, AngHum Pelitianurn, Marcilium Ficinum,
Demetrium Chaleonriylen ctterosque, literarum Greeca-
rum multo peritifåmos» quotidie audivit. Horum indu- ftria, reverfus domum, Omnibus fuae setatls longe ante-
celluit ingenii literarumque gloria 5 quibus cogniris, Co-
roiti Marchioni Badenii adjun&us, Lutetiam Pirifiorum
fal jtavit Heic neque iotermifit, quominus profe&us fa-
ceret eximios. Liter# Grsecas, (ine quibus neminem fa-
tis eruditum cenfen credidir, prafertim ipii fuerunt cor- di, ad monitum Flacci Poet# celeberrimi:
-
Vus excmplana Grzca
NoUarna ver Jäte manu, verfat e diur na»
In Gratis pendebat exore Georgii Hleronymi Spartiatis&
Graci ilbus Andronici Contoblanc# ; iriTheologicis. ad-
erat Job. Lapidano; in Grarnmaticis, GvilielmoTardivio;
in Rhetoricis, Roberto Gagvini &c- quorum duftu, liq.
guam Gi#cam tarn familiärem fibi reddidit , ut libros
quoscunque Grcecos pereleganridonaverit Latinitate, utque ipfe Argyropylus, eum audiens, exclam^it; eheu / Grtceia noflro exilio tränsvolavit Alpes i undé & D. Pet.
A 3 Scho·
Jjs ) 6 ( #
Schofus Canonicus, ad Sebaftianum Brantium, Juris Pro- fefT.BafileenfernJcrlbit utonpoßum fatis mitari Reucblim ut tnjolitam, i t a & perutilem operam ; equidem literis Gra¬
tis äeleclov * non quod eas t eneam , (ed quod tenere defidc-
rem. Refpondißem certe Magi (tro Johanni Gr<ece, ni β ve-
ritus effem, itnperite quidquam inferere, non dignum, quod fubeat trutinam periti adeo judicii· Bafileam tandem con-
tendit, ubi, optirno jure, fummos in PhHofophia hono¬
tes confecutus A. 1474 , Grseca & Latina, omnibusad- probantibus docenda proponit, indeque, qsadriennio ex-
aéto, Aureliam petiit, Juri Civili totum fefe dediturus, quemadmodum, a Doétoribus Papintaniftarum licentJa eft
decoratus A. 1479· Multlplici fcientiarum genere inftru-
dus Ν öfter, in Germanlam redux, Tubingte Do&or fä¬
dus eft 1481· Néque ab re alienum videtur adferre di- dum ejus de Juris Studiofo memorabile: primo anno fcit dijudkare omnes controver/ias, Jecundo incipit dubitare $
ter ti o vidi t fe nihil fcire, & tuncprimum incipit difcere.
§, IV.
Quanti Reuchlinum eruditi fecerint vel ex hoc Ιΐίί cide a.dparet,quod ftatim ipfi injun<ftum eft, Ducem Wur- tenbergenfem Eberhardum,feniorem & probum & barbatum
alias didum, Florentiam comitari. Cum vero Florentia,
illo εενσ, nihil e/Tet magnificentius & eruditorum co-
pia adfluentius·, heic permulta & didicit & vidif. Lau¬
rentius Medices
,qui ad omnia magna & excelfa non fo- Jum ferrl, fed naius eiTe videbatur, ceterlque Itali noftrum
fummis in'ccc'um extulerunt laudibus, Eberhardus ille, co-
gnito fe ejus opera plurimum 3djuvari,cum Itali illum lon-
ge audirent lubentius , quam alios Svevos, more patrio,
verba cnuntiantes, non dubitavit illum fecum ducere fub
itinere ad Fridericum UEtium Csefarem, Lentiie vérfan-
tem. In hocce Imperatore femper fuit ftupenda libera¬
les ac mutificentia, quae ejus gloriam ad pofterifatem
propå-
❖ ) 7 ( #
propagabit ultimam , quare' certior fa&us de Capni·
onis noitri eruditione , prudentia morumque venufta-
te, ßatim quid fatls dignum fall oflerretur viro, con- fultare inftituit, eamque ob cauflam, ipfum cum fra«
tre Dionyfio & legitimis defcendentibus utriusque fexas,
Sacri LateranenfisPalatii & Auloe fuse tribunalisque Impe¬
rialis Comites & Nobiles, Omnibus, eo fpe&antibus pri*
Vilegiis, infignibus, immunitatibus 8c honoribus fruitu-
ros, creavit, haecque omnia publico diplomate confir-
mavit die 240dob. A. 1492. Infigne Nobilitatis iis con- ftitutum fuit fcutum coloris csefii, in cujus medio a- ra aurea , cum acceniis carbonibus & fumo , infcripta
bis verbis: Ära Capnionis. At Γι quis nobilitatem 8c in- fignia hsecce infringere aufus eflet, perfolveret pcenas
Casfareae indignationis graviffimas quadraginta marcarurn auri puri. Moriens quoque hicce Csefar nofirum in Con- filiariorum fuorum numerum retulit, quae omnia ipfe Reu·
chlin fignificatdVIaximilianol.Friderici fiiio: fub Divo Pa-
tre tuo , eau far um patronus miIitavi quondam tam in fenatu, quam in tonfiflorio Afjeßor Imperialis Palatii
Comes· Ut lingua Hebrsea femper in dellciis ab Ipfo po- fita fuit, quod videbat neminem , hujus lingv« cognitio-
ne folidiore deftitutum, verum & genwinum S. Scriptu¬
rse fenfum, eruere, nedum re&eadfequi, poiTe, etiamii optimorum prseftantiflimorumque interpretum eopia ab- undet; nam aqua per rivos dedutfa, plerumque tra- hit fordes 8c pro iocorum, per quae decurrit, fiatura, fa- poremfepe mutat, utadeo multo fit dulcius ex ipfo fön¬
te bibere, quam turbidos confe&ari rivulosj ita, noftro
nihil fuit prius, antiquiusve nihil, quam illa in lingua original* rede proficere.Hac vero legatione anfam ejus rel defideratiflimam na&us utique eft. Fuit nimirum inter me- dicos Imperatoris Judaeus quidam, Jehiel Loans, qui, in con-
greffibus Ulis aulicis, videns nofitrum avidum ejus lin-
gvse,
❖ ) s ( #-
guse,hinc eom perquam fideüter eriidivit.HecGEfari ubi in- notuerunt,Capnioni noftro donafurSacer Codex, Moien &
alios libros Prophedcos continens, qui > adfirmante Me- ianchfhone, non pofuiiTer emi trecentis aureis, His inftru*
étus Bibihs, quantuin temporis coocedebat aula, libris Prophedeis eyolveadis dicavitj nam ita ad fratrem: in legattone ad Frideri cum ILL'tium reperi Judxum dochm, fimul ac literatum, nomine ffehiel Loans,Impertali muniß-
cent i a, & Doclorem Medicin<z tf Equitem Auratum; is, fupra quod diet queat,liter as Hebraicas primus memet edocuit.
Hinc ad iuos contendit. Mortuo vero Eberhardo, Prin¬
cipe ionge faventiilimo, ob pericula & infidias, ipfi no-
timmas, Heideibergam confugit, ubi non defuere,<qui
noftruro & coluerint & obfervarint, quos inter Vangio- numPrsefuI, Dalburgius, qui ipfum diiexit, ut alterum pa- rentem; in cujus gratiam Ludos fcenicos f. Progymnaima-
ta Latina edidit; & quidem primus ac folus Germano¬
rum Comcedice auftor exftititj fic enim- jac. Draconti!
panegyricon habet:
Primus adefl REUCHLJN noflris Lf folus in or is, Qui parat ad theatrum jam nova plecira novum*
Demifjum fuperis nobis hune cenfeo vatem, Quo Comicam ftupida cepimus aure lyrattu
Doft am Caecilii åignam Ρ laut i ve cot hur no ; Va ti bus eft ide o non minor Aufoniis.
Eß vir quippe Juo fub pe&ore totus Arattis, Divinusque Ρlat o, éf magnus Homer us i t em*
Hie Solymas c alle t multo mm pondere c b ar tas, Et Latiam linguam volvit in ore potens.
Percelebrern fuiile Heidelbergenfem Academiam, perfpi-
cuum eft, quod & Agricola Greecas interpretandas cura-
vit Iiteras,Capnio vero Hebraeas. Bibliotheca autem hu-
.
jus Univerfttatis originem noftro acceptam referat» neces- ie eft.
$' V.
# ) Ρ ( #
§. V. s
Hinc cum Iegatus quidam Romarn eiTet mittendus,
ad Pontificem Maximum, Aiexandrum VI., hocce munus, adnuente Principe, Philippe, Imperii Septemviro, noftro
obeundum defertur. Hanc igitur Tibi demandatam legatio- nem,fermone adPondficem pereleg2nti,feliciflimeexfecutus
eft. Singuli Purpurati do&ique viri avide ejus copiam Ti¬
bi fieri poftularunt, quorum, ut alics taceam, fuit Rai¬
mund us, Cardinalis Gurceniis, & Pet. Jacobi Arlunen-
Tis J. U. D. Ecclef. S. Pancratii in Backnang Prspof. Eccl.
S. Sionis Treverenfis & S. Crucis Sturgardenßs Cano-
nicus &c. Sufficiat hifee adjeeifle, quse Jac. Queften- burgius profitetur:"oradonem, cum propter ipiius fum-^
mam elegantiam dignitatemque verborum, tum propter'«
gravitatem feientiarum, dignam efle , quae ubique ter-£<
rarum legeretur," Annum vero illum, quo Romae com- morabatur, continuum literis confecravit. Cum & otii
& pecunise haberet fatis, do&ore in Hebraicis ufus eil Abdia,fil. Jac. Sphurno; Tic enim ipfe loquitur: poft le-<€
gatus Romam ad Alex3ndrum VI. qui reliqui fuerant ea%c
In linguaCanones eos a Cefinatenfi Judaso, feil. Abdia,"
petivi,non fine iniignis mercedis impendio;"Melanchthon
tradit illum $$οαντςκ dediile, pro fingulis horis, iingulos
aureos. Hanc igitur linguam ita exeoluit, ut intellige-
re non folum, fed & nervofe loqui & fcriberejpfam va- leret. Legationls vero partibus bene feliciterque obids, Heidelbergam redilt, quam tarnen, ut primum unus ma- xime floruit, nomenque omni pofteritad adseauandum
meruit, a fuis in Sveviam revocatus, reliquit. Vix do¬
rn um venerat, cum id ipfi contigit honoris, ut Trium-
viratum Sveviae gereret. Et, quamvis finguli, hocce fun- gentes munere, effent multo fulgentiffimi, nofter tarnen omnium primus, a Caefare quippe Eleftoribus & Princi- pibus coniiitutus. At literis dedidifimus, poft XI anno-
B rurn
❖ ) Ό ( #
rum fp«ium,honorificentilfimo hocce officio Temet ipfe ab-
dlcavit. Nec intermittam Carmen» quo Sebaftianus Brant Ipft gratulatus fit de felici ad patrios iares reditu, heic
adferre:
Optime Svevigenum y triplicis åecor unke lingutz, Capnion ! falvum Te Titio eße jubet.
Tu ve lut Auguftus , Lepidus Marcusve Triumvir,
Totius imperii es Teutoniaque Jolu
Priusquam Iongius progrediainur, libri, quos eonfcripfit Reuchlinus, videntur recenfendi, nimirum: Onomafti-
con Latinum feuBreviloqukim» de verbo mirifico; Prae·
exercitamenta Rhetoricaj de diveriitate quatuor Idioma¬
tum Grsec« linguaej de arte Cabbaliftica; de Accent« &
Orthograph. L. Hebrj Libellus de arte concionandij O-
rat. Funebr. in Rudolph. Agricolam; EpiftoJae & Ora¬
tion· Scholafticse quam plurimae; Scenica Progymnafma»
ta; Defenfio contra calumniatores fuos Colonienfes 5 E- pigramm. & Elogiarum libri; Epitome Hiftoriarum IV*
Monarchiarum; Grseca vero translata Funt Latine: Xeno- phontis apologia proSocrate^ Neftorius Hsereticusj Con-
feflio Cypriani \ Mcnomachia Iliad, Homeri de Paridis
& Menelai duelloj Perilus de beata Virgine; Luciani a-
Iiquot mortuorum dialogi, ejusdem dial. de concilio DEo·
rum, Epiphanius de vita & morte Prophetarum $ Maxi¬
mus Tyrius Platonicus Philofophus in orationer fi DEus
fecitbona, unde venient mala ? Varice qusefiiones ex A-
thanaiio cum annotat.;Conitantini Magni vita ex Hebrai-
eis in Latin. CanticuH> Jofephi, Efopei didtum Catinus
argenteus &c.
§ · VI.
Quamquam optime de Republica, tam civili, quam literaria meruit nofier , fuere tamen Colonienfes, a- lias Theologiftaf di&l, qui, glorioe ejus crefcentis invidi,
illum variis vitiörum maculis notandum voluerint. Lin¬
guam
❖ ) π ( #
guam Hebr. qtias, in dies, ejus opera, crefceret, pr«·
cipuam fuiiTe anfam litis eos inter ortoe credimus; nam
ut Gr&cam & Hebr. nihil attigerant ipfi, metuere quo- que, ne exsilimatio illorum minueretur, illa florente fcieniia, cujus cognitlone gaudebant prorfus nulla. In¬
dium hocce, quam diuriflime latens, erupit hoc modo.
Quidam Pfefferkornius, homo perditus, ingeniofe ne-
quam & Jac4 Hogoftratus, S. Theolog. ProfeiT. haereti-
cse pravitatis, per Colonienfem, Moguntinenfem & Tre-
verenfem provincias, inquilitor vigilantiffimus, magn«
prtedse potiundse ergo, omnes Judasorum libros, utpote religioni Chriit. maxime noxios, excepto S. Codice » comburendos poftularunt; nofter vero, qui optime vi- deret, quanti fa Iis haberent & utilitatis, eos fervandos fo-
lide demonftravit. Hogoftratus itaque, valde iratus, ut alios taceam, Manuale edidit Speculum, quo Capnionem
haerefeos & Divinse laefse Majeftatis accufavit. Huic op-
pofuit nofter Speculum Oculare, quo&fuarn innocentiam
& adverfariorum errores luculentiflime detegit. Quamvis
noftri caufla nulli non jufta adparuerit, difceptata vero eit XI annos & quod excurrit; nam princeps conjurationis Hogoftratus eo proceflit audaciae , ut in contemtum Pon- tifids omnisque Ecclef.Rom. adftruxerit fe arcemmolitumy
quam univerfus mundus infrindere non poffet, fl volun-
tati ejus contra Capnionem non adnuerent, ab Ecclefia &
fummoejus Pontifice difceßuros novumque fu[citat uro f fcbi-
fma; quodcunque enim Pontifex fiatueret illorum veritati
non conveniens, id nullius eße momenti, eumque pro Ρ apa
non babendum, qui ab ipfls dißentiret■> dixerit. Haud a- liter itaque de fummofuo Pontifice locuti funt> ac de pue-
ro fub ferula adhuc vivente; vere itaque ait Alexan¬
der VI, Pontifex, fe cum potentißtmo quodam Rege & Princi¬
pe malle fibi bellum eßey quam cum uno ex mendicantium or- dinibus. Annon itaque,qui tam rnultos vinceret,gaudebat in-
B ι gente
# ) 12 ( #
nio vere fseculari? Dubius ne Cryfus, an Chriftus vin- oeret, triumphavlt denique & vi&oriam tam fibi, quam amicis reportavit defideratiiBmam, Ut, difcuibs nubi- bus, quae cceio undique ortoe fuerant, mulio clarior iu-
eet iol, ita &, his proftratis, mirum in modum increvit linguarum fcientiarumque illa lux, quae diutiilime obli-
vionis tenebris fuerat obdudb. Equidem nefcio, quid
Divini tum adfulferit mortalium ingeniis , quippe quse in dies perfpicaciora fagacioraque fadta funt ad quaevis in-
venienda. Venerari infuper convenit fupremuni Nu-
men, quod, eo potlflimum tempore, quo beatse memo¬
ria: Lutherus reformationem incepif, nofter exfliterit,
fine cujus ope tantas res nunquam effecifTet; quod & Lu¬
therus ipfe in epiftola quadam profitetur: Gratulor mife-
ricordice DEi, qusz in le e(l, qua tandem prtvaluifti ob·
flruere os bquentium ini qua. Fuifii Tu fåne organon con-
ftlii Di vini, ficut Tibi t p/i incognitwn, ita omnibus purce
Iheologice ftudiofis exfpe&atiffimum. Fr acta Junt in tua
firmitate non parum quiäem taurorum Worum comua ;
hot enim in Te egit Dominus, ut tyrannus Sopbi/iarum aiiquandotf tardius & mitius,difc er et veris Iheologice flu»
diis refiflere ac refpirarc inciperet Germania; Jcriptura-
rum doBrina, toteheu! annorum centuriis non tam op-
preß a, quam exßinBa. 0 ccurro & ego ipßs y longe qui-
dem minoris ingenii & eruditionis viribus, quam lu oc·
turri/li & proilraßi. Conr. Ritterhufrus itaque illum Her- culemGermanicum Alexibarbarum vocavit & innumerabi- lium monflrrorum domitorem. CfrBurckhard Fata L. L. in German. T. I. p> 174.
$. ViL
C«m jam fexaginta feptem annos natus e/Tet no/ter,
breve
,qüod fupereraf, vitae fempus, otio & liferis dica-
tum voluit. Tubhrgam , utpote patrium folum con- tendere decrevit. Cum vere quidam, Dueis nomine ,
cum
ψ ) 'i #
eum eo agerent, ut Ingolftadium veniret & Graeca He-
braicaque publice doceret, annuo ftipendio ducentorum
aureorum ipfi confiituto; primus Capnio fuit, qui, hoc in Lyceo,Grasca & Hebriea proponeret difcipulis numero plu-
ribus, quam trecentis. Annuo fere fpatioj Academiam
hane poftquam ilIuftraverat,exorta peiiilentia, Tublngam
repetiic A i J2i. Heic ac Ingolftadii primus Grseca &
Hebr. itidem incuicavit. Quae Academia, cujus eximium
exftitit ornamentum, omnem fuam dignitatem huic qui-
dem debet ; quippe quae tam horridam tamque incultara
habuerit pronunciationem, ut Italis aliisque, eos Ioqui au- dientibus, Iudibrio fuerit, interrogantibus; putant ne hi
fefe Ioqui lingvam Latinam ? Illius vero opera fiebat, ut
nulli Academiae poftponenda eflfet Hsecce omnia Leon»
torius reputans dixitperpetuum Germanisfore pudoremjan-
tum eveem tion omnibus opponere Italis. Itaquehis omnibus
ut Farnam Tibi coneiliavit, quam nolla unqvam obfeurabit pofleritas » morbo i&erico confedlus, ^Sturgaudlat, diem
obiit fupremum, die XXX Jun. 1522, Bibliotheca fua in-»
ftru&iilima Coliegio Phorcenfi, folenni legato> donata.
§. VIII.
In fumma literarum ignorantia & caligine tempo-
rum quantus fuerit nofter, hifce iatis fuperque probatum
dedimus. Ingenium ejus fuifTe faeculare, ex elogiis & ti- tulis, quibus illum profecuti funt Germani omnesque ex- teri, prorfus eximiis , qui dubitet, fefe convidtum vide¬
bit. Scilicet alii Germaniae dextrum oculum, alii lite¬
rarum decus & afylum, alii Germanorum ftudlorum an»
teiignanum, alii totius Gerrnaniae unicum decus & or¬
namentum incomparabile, alii denique literatorum caput
& columen eum adpellitarunt. Mofellanus ita ad ipfum
feribit: lu es i lie Gapmony in quo vetufius Me Py t bago¬
ras revixit, in quo Ρ lato reviguit Divusque Hieronymus,
breviter: quidquid usquam gentium Philosophie olim erat
B 3 in
❖ ) *4 ( #
in pretio, in Je velut venatum miratuv mundus. Et
quod primus fuit, qui, poft Hieronymum XI fecul. Inter¬
valle», literas Hcbraeas reftituit, alter Hieronymus dici ucique meruit. Quin reftitutse Iinguse Gra;cae, Hebrseac
& Latin« honosipfi, jure optimo , deferatur non dubi-
tavit Henr. Stromer Aurbachius, dum teßatur Reuchli-
num univerfam Germaniam, atque etiam Latium, Grascoi
Latino & Hebraico fermone» tribus iummis eloquiis,
illuftratfe. Conrad Leontorius huic aflentit, dicens: e-
„go trilinguem, immo quinquelinguem, Sveyum Romano
„Tullio non «quo tantum, fed prsefero; tanti exiftimo,
„ex hac barbarie in tantam eruditionem emergere potuis- fe. Henr· Bebelius contendif, omnes bonarum artium ftu- dlofos noftrum coluifle quaft aliquod numen, a fuperis in hanc terrarum calamitatem delapfum, utque Pheenicem
unieum fuum decus adfpexiffej additille nihil ea tempefta-
te magis fuifie inauditum, quam virum adefTe in Germa¬
nia , qui Graecam linguam calluerit & cui Latinus fermo,
tanquam nativus, famulatus fit. Confirmat denique Pet.
Galatinus, poftquam Reuchlinum linguarum feientia-
„rumque perltiffimum judieavert, eundem tot praeclara
„edidifle opera, utejus nomen cunétls faeculis immortale
„permaneret, culque parem nunquam tota produxerit
„Germania, quique ceteros omnes fuperaverit, ut Rel¬
äas reftinguere folet exortus aerius fol. En In¬
genium Reuchlini vere feculare!
SOLI DEO GLORIA.
£ £ £ £
£ £ £
.
