·,/'^ ^1
D. ^
SPECIMEN ACADEMICUM»
DE
BRE
VILOQUENTIA LACONICA,
QUOD,
CONSENTIENTE AMPLISS. SENAT. ACAD.
IN REGIA ACADEMIA UPSALIENSI,
PR/ESIDE
V7RO CELEBERR
MAG. Ρ Ε T R O
EKERMAN,
Fxoqüent. PROFESS. Reg. et Ord,
PUBL1CO EXÄMWI EK UDI10R UM SUBMITITI
ESAIAS ALTBERG, Petri Filius,
HEISING OS.
in AUDITORIO GUSTAVIANO DIE VIII.
DECEMBRIS Anm MDCCLIX.
Η.A. M. S.
υ Ρ SALI JE,
Till en ålikad Broder,
Då han;
Vid Upfala Lårdoms* Såte,
Förfta gången difputerade.
FrånTill
Pindi berg
Helfinglandoch
harSalae
redan blefvetVisdoms
ortfport ^Hur luft till vett kan dina tankar drifva, Laconers-Art att fölia och befkrifva.
Ja, lycka till, ttrin fågnad fer föruti
Att vårdig lon af åran gifs till ilut.
Håll dig vid Gud, dig ingen ting då felar;
Han eniam år, foni tid och lycka delar·
ENGELBERT ALTBERG.
ι Ν.
§. ι,
enera horninum, in fforentiflirna
Grsecorum gente, quod fuerunt di- verfa, nec dicendi fcribendive di- verfitatem ibi exftitiiTe erit adeo mirandum. Verum quidem eil,
eandetn lingvam & literaturam, Graecam intelligo, eile longe late-
que frequpntatäm; at nihilominus,
ut de Diale&is nihil heic adjungam, difcrepabat inter fe
maximopere, cum qua Ipfam di<5Monem, tum qua feri- ptionem. Etenim aliis perplacuit multiloquium , aliis
pauciloquium,nonnullis fententiofaliceat verbislocutio,tantifpermultisadhserefceredenique falPlautinis,& le- pos, facetiis pleniilimus. Quapropter exoriebatur fenfim,
fine fenfu, Afiatitum, Atticum & Laconicum dicendi ge¬
nus,rumcujuscircumduéto,difcriminis veftigia,medio &inconcifo ftiloveterum quoquerefponfurum,Romano¬
monumentis, deprehendere/licetcreberrima. Sty¬
lusdifierenduni,, inquam,ferrpoLaconicusargutus,ivelperbrevisconcifus,& i|ade quoacwtusnobis erat,
A uc
- ) ι c &
ut multa paucls complefleretur. Nomen traxit ab Laco-
nibus vel Lacedsemoniis, qui etjam Spartani dicebantur,
horum urbs Lacedasmon litaerat in Peloponnefo, quibus
verbofa loquacitate nihil odiofius habebatur. Porro, bre-
vitate orationis quod Lacedsemonii nimiopere obleéta-
bantur, pervagatiffirnum eft, Laconismum & Laconice di-
tere,in proverbiiformam abiifle, undeillud Ciceronis:non
imitorΛακώνισαν tuum,alterajampngellaprocedit. a) Fuit
tamendl&io eorum nervofa &gravitate argutior,tanquam aculeo, in animos audientium penetratura. Audiatur P!u-
tarchus inLycurgo: ε$1$ούσκον dsths ^ λόγωχξης&αι
•ΧικξΙαν ϊχοντι, μεμί-γμένψ χοίξιτι πολλψ κ7ϊο βξαχέως
λέξεως οϊνωΒεωξϊίσιν, i. e. iinbuebant pueros, ut orstione
uterentur, quce acrimoniam haberet mixtam venuftate,
& multum fenfuspaucis verbis comprehenderet. Eft ideni illud, quocf confirmat Plato ipfe, dum urbem Athena-
rum vocat φ(λόλoyov πολυλογον, Lacedeemona βξωχυλο-
\ov, Cretam ττολυναν h. e. primam elegantiae & copise
fermonis, alteram brevitatis, tertiam fenfuum fceeundi-
tatis ftudiofam b).
a) Famil. Xl.ip. 2j. b) I. de Legib. p> 517.
$· II.
Mirum videri potent, Γι Orator vir bonus fit di-
eend?us, (ut vult Cato) quod Sparta Oratores non tulerit, quse alioqui virorum bonorum femper erat al-
tna mäter5 fed qui ftudia Lacedsemoniorum reéte x- ftimat, mirari definet, confiderans ea fita fuiile in agen- do, dicendo non item. Nullus itaque fuit ibi politce,
elegantis & copiofse orationis ufus. Sed quales viri, ta¬
lis etjam adamabatur oratio, nempe concifa, gravis, fin-
cera, finefuco & ornatu, moribuseorurn quo föret con-
|ruentior. Et hane eandemin rem apud Stobaeumlegitur:
ti κξοίτ&6ΐτωνάν&ξωπων βξ^χυλογωτατο^ i.e. optimibrevi- loguentiflimi O* Lycurgus enim,cujuslegibusLacedaemo-
# ■ ) J ( #
nii ita, ut nihi! fan&ius, adftringebanfur, fdentiisbellum indixerat, caufam i-nterponens hebefcere, per literarum
ftudia, ingenitam virtutem, mollesque & effeminatos red-
di , qui umbratico vivendi genere adfvefcerent. Immo
cuidam percunétanticur Lacedasrnonii tantopere brevi- ioquentiam in dicendo colerenf, refpondifie fertur: quia
filentio finttima ed. Verum fic etjam cives fuos pluri-
bus maximisque fpoliavit eommodis, quse artes ingenuas
comitantur. Inde arceiTenda eil ratio, quare vix rudema¬
gis vulgusaut agreiliorcs homines, in antiquis, exftirerint;
unde faåum eit, ob incompofstos mores & feritatem
prope belluinam, ut totius fere Grsecite animos a fe aiie»
naverint. Rede Cicero: ftudiumoratorlse, inquir, nontc
erat commune Grsecio^fed proprium Athenarum. Quis"
enim aut Argivum Oratorem,aut Corinthium, autThe·"
banum feit fuiiTe temporibus iftis? Nifi quid de Epami <c nonda,dodlo horoine, fufpicari licet. Lacedaemonium ve*<c
ro, usquead hoc fernpus,audivi fuiflfe neminemd). Sic de<c Meneiao,Rege Lacedaemonis, veriffima funt iitaHomejf:
Ή τοι μεν Μενέλαοε επιτροχάδην οίγόξευε,
ΤΤάνξΜ μεν, άλλά μοοΚά λιγέωί-: επε) é 7ΐοΚυμν$οε
*Ου<Γ άμοίξΤοε7ΐΥ\ς. h. e.
Certe quidem Menelausfuccin&e loquebatur, Pauca qui- dem, led valde acute, neque erat multorum verborum, Nequeinverbis peccans,e) Itaque fpernebantur Rhetores,
& quotquot artem dicendi profitebantur Lacedaernone.
Quid, quod Sophiftse cuidam, ibi demonftranti oratio-
nem omnium rerum efle optimam, refpondit Agis, Rex Sparte itidem: proindetu> qvtim taces, nullius es pretii.
c) Sermon. 133. d) AdBrutumc, ii.Civ. QuintilInflit,
Orator. iL c, 16.p. iytf.&III. c. 7. p. 240 e) Gellii Noff.
Att. XII. 2.
$. III.
Genfem Laconum parciflime oiim loqul fölifana efie, concedimus, & fsepe non tribus verbis ad longiufcu-
A 1 lam
❖ ) 4 C ❖
lam oratlonem refponfitaffe, fed vix unico. Verum ex-
«ufaverlt eos genius forte peculiaris aut natura, qu® ad
multa porius egregie fada, quam muitiloquia propende- bat, quamvis nec ubique, certe non in quotidiana con- verfatione, concifa illa & obfcura brevitas locum habue- rlt. Loquebantur enim, ut fentiebant, nempe multis, u- bl multis opus erat: & ideo ioquebantur , ut mutuo in-
telligerentur, & quidetn ex tempore. At vero cum ho- ftequotiesipfisresfuit,pungentesejusmodi verborum acu- leos,confulto, nec infeliciter, ejiciebant. Ut enim mucro vei fpina citius penetrat, quam lancea: ita magis f®pe
cruciat, Simile quid de verbis exiilimare liceaf. Et vel feodieque in laude ponitur, quando illuftres & graves per- fonae brevibus fe expedlunt, permulta aliis cogitanda re-
linquente«. In medium vero prodeat Gregor. Nazianze-
ßUS! το ΑακωνΙζειν, inquif, 8 τ8το εςιν, οπεξ ciet, chlyus β-υλλαβάε «/ξούφειν. α,ΧΧοί ττεξ) πλείςων βλίγαε i» e. Laco- ßiil^re non folum eil, quicquid cogitaveris, paucis fyl-
laBiS fcriptum relmquere, fed,in rebus plurimis,paucis de- fungi verbis f).
/) Epifi. S'
§. iv.
Rixabantur olim Laced®monii & Argivi de finibus:
& hicum, per epiftolam fatis verbofam , qu®visminita-
rentur mala, nil aliud Laced®monii refcripferunt, niii
mm, id eil, //, quod magis pupugit Argivos, quam alio- quin multa verborum miilia. Iidem Philippo, Macedon.
Regi, cum Spart® jarn fines ingreflas, miflis literis qu®- fiffet: utrum velint, fe amicurn venire, an hoitem? éJé-
τεξον refponderunt: h. e.neutrum. Eidem .denuo injuilum
nefcio quid fiagitanti, refpondebanthac Una litera, é h. e.
non, Atquehuic tertiofcripferantΑακεδαιμάνκιΦιλΙππω. Δ/ο-
νυσιοε ενΚοξίν&ω i. e.Laced®moniiPhilippo: DionyfiusCorin- thi. Multo enimfortior, &>utLucretii verboutar, penetra- tüor
❖ ) s ( Φ
fiorfulmineus ignls h.e.i!!3brevitssfuii,quamfi itadixlftent:
Memento Dionyiium Tyrannum, tui prorfus fimilem,
regnp fuifte puifum ob ambitionem ac turbulentum in-
genium, & nunc privatam vitam agere Corinthi» Vi- deto, ne tibi idem contingat, dum aliorum liberfatern ftudes opprimere. Ergo reftiilime cecinit Aufonius :
Vna fuit quondam, qua réfpondere Lacones Littera, Lf irato Regi placuere negantes g)
Hofti alfquando, nefcio cui per atroces ac longiores ii*
teras, ferrum flamraamque denuntiantl, hac unica fyllaba
Gr®ca refponderunt «, //, hoc eft, fi potes, βper tios tibi licet. Ejusdem generis eft refponfum Cleomenis, La- ced®moniorum Ducis, ad Samios: eorum , quadixi(Iisi prima non memini, media non intelligo, ultima non pro- bo. His adde Laconicam illam epiitolam Archldami ad Eleos, bellum parantes. Archidamus Eleis: bonum e/l quiefiere. Itemque illas Philoftrati liieras ad amicuni:
mitto ad te ficus hiberras. Mirare in Ulis velquodjäm funt, vel quod adhuc fiunt. Laconicam illam brevilo-
quentiam expreflit C. J. Csefar in laureatis fuis ad Ro-
manum Senatum literis, vitfto Pharnace, Ponti Rege 9
Mithridatis filio: veni, vidi, vici. Ejusmodi eil et«
jam Richeili Cardinalis reiponfk), cum de libro, ad fe
ab au&ore mifto, gratias ageret: accepi, legi, probavi,
Porro brevitas illa loquendi, imperiofum qutddam habet, ideoque aptiffirna eft quid inierminantfbus, mirihceque prodeft ad animos perterrefaciendos. Nam ut in tene¬
bris inagis timentur omnia, quam in luce; fic ill® ora-
tionis quafi tenebr® terribi-liora reddunt ea, qu® propo™
nuntur, uti obfervat Muretui in Varits Ledtionibus. Ne- que diflimile iUud Oemetrii ad Locrenfes: faxo inaä&
aptid vos bumt canants curn figtüficatum veliet totam il- forum regionem a fe devaftatum iri, ft)
g) Cfr. Bulbin, Vmftmil. />, rf. b) Khetork*deCola-
nia p, 214. ~ V*
φ } 6 ( ψ
$. V.
Hisce demonftratis, reftatad Demetr.Phalereumdeve-
nlamus, de Eloqvut. N. ClI. ρ. 66% ita fe exprimentem:
Ό; Λάκωνεε πολλά εν άλληγοξ)οοιε ελεγον εχφοβ$ντεε, i. C.
Cacones multa allegorice dicebant, metura incufluri.
Eadem vero ratio, quse eos allegoriis occultare juflit
fenfa anlmi, etj'am breve illud atque abruptum dicendi
genus ivafit. Non minus brevesfunt epiftoise Lacoriicae,
quascollegit Scholiaftes Dionis Chryfoft. ad orat. LXIIII.
velutit To) Πεςσοοι $ουλευοντι' εαλόχοοντι rocl åSåvoot. Ξενοφών,
ίφυγοο}ευ§νι, & fimiles. Unde Straboüb4L·obfervat inter
ίπεξβολάε επί ύπεςβολα,ιε eile & illa'm: ελάττω <Γ ε%ειν
uypov επιςοληε Λαχωηχηε, i.e. agrumhabere, minoremepi·
ftolaLaconica. Epiftolaeautem nuntiatoriae,difputantis, &
fic inceteris,ftilo Laconico confcriptae, locum heicmeren-
tur, quas, illuftrationls caufa, ex Morhofioadferre non pigebit: Epiftola, inquam, illa nuntiatorta ita habet: Fui
„nuper Romse. Vidi quid ageret Pontifex. Deducebatur
„denfo comitatu ad palatiurn Lateranenfe. Miniftrabant
„purpurati, cives plaudebant veluti Deo* Tumfaciebat
„remfacram & bene precabatur populo. Recitabat for-
„mulam aliquam, addebat vero multum ex fup*rftitiofo
,,ritu. Stipabat eum turba undique. Ego vix verba au-
„dire poteram in tanto concurfu. Neque id mihi trifte
„reeordari. Sine cultu ejus veni, fme frudtu difceffi.
§. VI.
Exemplum vero epiftolse difputantis tale invenire Ii·
„cet. Bellumfinitimis denuntiatum eft: a nobis tranfitus
„poftulatur. Nefcio, quid agamus? Siconcedimus, pe-
„riculum prafens: fi negamus, apertumforte eft bellum«
„Jam diu profpexi hoc malurm Oftendere non audemus:
„defendere non poflumus. Eo loco res noftrae funt, id eft
„acerbae fatis. Sed quid vereamur tandem ? Confilium
3,non deeft: at copiae defunt. Prsefidiareducamus? Arces,
caftra
φ ) 7 ( #
caftravacua erunt. Arceftamus auxilia ? ferum eil ar-"
cerfere, quod paratum efTe oportet. Miferum exfpeéta-"
re5 cum boni nihil exfpe&es. Quid? quod externa au-"
xilia plusfsepe oftentationis habent, quam virium, dum"
quilibet fuam potius utilitatem quserit, quam noftram.'«
Nec pecunice & annonse tanta eft copia , quse militi a-"
lendo fufiiciat, Jamcognofcis de noftro ftatu. Ut pri-iC
mum poteris, refcribe, qusefo, quid videatur tibi. E-u piftolse joeofa^ quibus nulla adeo pofita lex eft, liberius
enim vagantur atque mifcent inter fe ornnia, feria &
jocofa. His pleniftimsc iunt Cafparis Barlsei & Francifcl
Martini epiftolse. JEnigmatictZ , quibus fcribimus , ne intelligant illi, quorum non intereft, cujusmodi in epi-
ftolis Cicero mulfa dedit, ad quas licet referre illas, quae per arcem cryptographiam fcribuntur.
§. VII
Ut in omnibus rebus unus akeri prsefertur, ha in
hoc genere dicendi contigit. Nemo negaverit Cicero-
nem do&iflirnum fuifie fui temporis, cum veroingenium ejus ipiaque natura in diffufum icribendl genus rapere-
tur» minus felix minusque nervofus in breviloquentia il¬
la Laconiea cenfetur, cujus quidem fpecimen edidit in epiftolis ad Atticurn, ut inde pateret, illum, dum Athe*
nis, ftudiorum ergo, verfaretur, de dicendi genere iilo-
rum etjam quid traxifie: aft defunt acumina, quapropter
ea in parte vincitur a Salluftio &Plinio, quippe qui in
concifo dicendi genere eminerent. Jefuita ille Maienius
valde igitur errat, quißatuit Laconicum dicendi genus vel
Ideo irriprobandum efie, quod non fioruerit Ciceronis te-
tatej fiquidenj,medio Ciceronisaevo,princepsLaconici fty-
liSalluftius vixit. Ergoper fe darum eft, iat diu fioruifie itylum Laconicum,necinventum demumaLipfio. Sed de LaconifmoLipßano, Latinitatis qui integram conftituit fe- itam,confulaturDifputaUo Cl. Magiftri Sörftrom Verme-
tendi
# ) 8 ( φ
fandi, habit. Upfal. Λ. Ι7}9· ^ Ampi. Prsefidis duélu:
hinc fuit non nemo, qui veterum Λακωνίζει in recentio-
rumΛ/ττσιανίζειν immigraffe,& Laconijmum inLipjtanifmum
abiifle falfe di&itaret. Audiatur ßaillet: Lanouveauté de
ce genre d' écrire forma dans la republique des Lettres
une efpéce de Sede nouvelle, & dont il fut confideré
comme le Chefs & de fon temps on appelloit Lipßens
ceux qui faifoint profeffion de le fuivre, comme onappel-
le Ciceroniens Ies imitateurs de Ciceron. Jugemens de Sa-
vans Tom. II. part. ι. p. 142.
$. VIII.
Concedimus orationem Laconicam intelligt vix pos- fe, nifi adhibita inquifitione fingulorum verborum; quip-
pe quse, data opera, abrupta & quafi detruncataeft, unde
locurn heic obtinet illud Horatii de Art. Poétic.v· ij.
brevis ejfe laboro, Obfcurus ßo.
Nemo tarnen negabit, brevitatis laudem In aliqua par¬
te dicendi commendari , in univerfa autem eloquentia
non item. Prseterea, breviloquentia illa, multae amba- ges verborum, Tavtologias & Battologiae evitari fveve-
runt. Quae reftant, ea ex iisdem fontibus, quibus no- ftros hortulos irrigavimus, hauriri poterunt, Becmanum loquor in Manud. L. L. Heinecc. in Fundamentis ftilicul- tioris,Langtum in Inftirutionibus Stili Romani, Weifium
de Stil. Romano, Wakbium Hift. Critica L. L., Morhoß-
um de ratione confcribendarumepiftolarum, Bergerum d©
Naturali pulcritud. Orationis, Cragium deRep. Laconum
&c. &c. Me verobreviloquentem fecit cum tem-
pus, quo excludor, tum res domi, qua ilaboravi
& laboro, nimiumnimiumque angufta.
S. D. G»
