Mlraberisj Nobiliffeme Domine·, qui

IN REGNO SVEO-GOTHICO

Primi & antiquiflimi

Brevis & fuccindla hiftoria, Quam

Confentiente approbante amphfßmaFa~

cult. Philofoph.Acad. Upjalienfis,

PR^SIDE .

VIRÖ Max. Reverendo & Cele- berrimo

Mag. OLAVO CELSIO,

L. L· Orient.Profeii. Regio &Ordin.

DISSERTATIONΕ ORADUALl

publice examinandam proponit Illuftriff Cancellarii

Alumnus,

ALGOTUS A.SCARIN,V Goth.

Biblioth. Academ. Amanueniis, C- In auditorio- Guftav. Majori ad d. Vll.

Junii, MDCCXVL

-Σφ-g :£-!&- -ΣΦ-ΙHt~

UPSALIT , Typis Werneriakj.

S.'yE Rr/e M:tis

MAXIME FIDEI

VIRO,

SENATORr,

SUPREMO MARESCHAL-

LO, &

ACADEMLE UPSALENSIS

cancellario,

llluflri(ßmo atque Excelletitiffimo

COMITI AC DOMINO,

Dn CiROLO

PIPER,

MffiCENATI SUMMO,

s :mr:« m.tis

MAXIMffi FIDEI VIRO,

SENATORI,

ET COLLEGII,

CUI RECOGNOSCENDARUM LE-

GUM CURA COMMISSAEST,

PRJESIDI,

NEC NON

CANCELLARLE REGI,« CONSI- LIARIO,

lllußrilßm & hxcellentijjimo

COMITI AC DOMINO,

D:n gustavo cronhielm,

M$CENATI SUMMO.

VOBIS

CELSISSIMT

DOMINI

CO-

Ι?£Γ, PUBLICI BONARUMARTIUMSE¬

MIΝAR II OLIM PARS MAGNA FUI-

•ST/tf; VERUM ETIAM, NE, £)VAM £X VALIDA El TOTI REGNO INFESTA

TEMPESTATE, CETERA, PER ΡATRΧ¬

ΑΜ, VIRIDARIA MUSARUM LONGE

PLUR1MA, TABEM CONTRAXERUNT,

NOSTRUM JgVOgVE PERSENTISCE- RET } PARTIM LIBERALITATE ET

MUNIFICENTIA, PARTIM CURA ET SOLICITUDINE PR0V1DIJTIS. VO¬

BIS , MA8CENATES ΜA XIMI, IN PERPETUAM ΤΑΜ ΕXC£LL £ NTIS GRATIA ET ΒΕN£ VOL£ NTI AI VESTRAE MEMO RIAM _, ΗAN C QVALSMCUNgVE D ΕLINEAΤ10NEΜ PRIMI ET ANTIJVVISSIMI IN G£NTE NOSTRA VIRTUTUM CHRISTIANA- RUM SEMINARU, CUM CALIDISSIMO VOTQ PRO OMNIGENA INCOLUMI-

TÄTE, VITJEQPE AD LONGISSIMOS MORT ALITATIS T8RMIN0S PROPA-

GATIONE, SUBMISSO ANIMO OFF£RO, ILLUSTR.EXCELL. VESTR.

devotijfimui cliens

A, Scariri.

Domino,

Dn. carolo j. heerd-

hielm,

Regia* Cameras Reviiionis Notario diligentiiiimo,

Fautori benigniilimo»

Mlraberisj Nobiliffeme Domine·, qui

tisque monumentisjam pridem cer- tior faElus,quafe illa fibi non perpetuo con-

fiaret, eandem infuper publico etiam fcri-

pto ambire prafumam♦ Sed deßnes mir^Α¬

τι_,fenon quid TE deceat tantum, (ed&

mea pietati conveniens (it5 confederaveris.

Sexanntfunt-fpoftquamin numerum clien-

tum c(arifflm<e Familia Veßra c ooptat HS fum) rudimentif juventa Nobiliffemorum

Fratrum Tuorumadfuturus.Tempus,fetrt-

fiiffemos cafus , qui interim patria non modouniverfa, Jedtä[peciatimDomuiVe¬

ßra aciiderunt, cogitavero<, fAtis longum

&diuturnumj fed brevijfemum, fequos au- ffus Efincremcnta,Veftro beneficio^ (fes 0*

fortunamea intereahabuerint9juxtamecit reputo. Adeo enim vchemens nulla adhuc

patriam tempeflai affeixit ⁹ ut non tuta

$amen9 Veßrafub umbra^ in hoc bonamen- tkt

tisfeminario adolcfcere ßudia meapotue- rint & ad ßorem pervenire. Cujus cum hoc primumquaß quoddamexpcrimentum tfßecimenftt^ad^TE etiam^NobiliffimeDo¬

mine, idemdcferre volui,idque exfolcmni lege & confuetudine Synagogae integral

qua primitias frugum,ei, qui iüas confe- ruißetßnprimisrefervavit._{Et quamvis}fei-

amnonnifiagreλmodeßia1UAimyetratu-

rum memet, ut huic grati an'tmiteßifican-

di confilio uoftro adfentias , cum maxime

confiet malle TE^? quidquid laudis cx mca

forte autti &ornata decerpipofßt, ad PA¬

RENTES Tuos infoiidurnpertincre.Verum·)

cum ißum ordinem explicanda pietatü mea mortalitas praeeperit,qu<emaximum &im-

mortalis memoria PATREM TllUM hu-

tnanoconfortiopriusexemptum voluit^quam aliqvem ex fe flortmprotruderefiucliameA potuerint: TUvero, infiaromniumnuncßs<%

qui dccusCTßlendorem nobiliffima familia

NEERDHIEL ΜΙΑΝAi fußines ⁷ proinde

etiam Tibi hos qualescunque ßudiorum

meorum primos frucltts, cum omnigena fe-

licitatis apprecatione in aterni obfequii

monumentum do, dico^dedito, NöbiliilurnNominis Tui

perpetuus cultor

A: Sca:

ΗΦ3

SL*

Caput Primum.

Prooemiale,

ThefitL

Uodde Arrise,c1aris-

\mx femina?Romanae,

&municipis cujusdam

fuas pari facinorePli-

nius junior dixit :

„Quam multum in- ),tereOe ^, quid a quoque fiat: eadem 5ienim fafta claritate vel obfcuritatCj

„facientium,^aut tollialtifliméj authu- ,,millime deprimi5 a) id fi _cuipiamj

fub fole genti conveniat, certé ad _po- pulum, qui gelidum Septentrionis a- xem proxime attingit, inprimis refe¬

rendum. Licet enim tellus fiaec no-

ftra proxima fideribus å non paucisha-

A bita

a) Plin. Ερΐβ,VI. 24,

2

bita fiti _{in eaque i} ftupendo meridio»

nalis orbis miraculo , Elyiios aeftato

campos natura rerum pofuifle videa-

tur,dolendum nihilominus eit, in tarn clara luce, decora illa & illuftria vir-

tutis monumentalqijibus fuum gentis*

que nomen ad poileritatis memoriani Majores noilri transmitterevoluerunt, longinquitate temporis, Cimmeriå ca-

lijgine adeo circumfufa eile, ut eofUrrt

alia nativum fulgorem amiferint pe-

rntüS: äliä _autem? quae ex litis oblivi-

onis tenebris qüocunque modo emer- gere potuerunt, qüantacunque fint >

eå tarnen luce non radiäre, qüantam hominum hujus feculi perfpicacia re- qüirat. CauiTam fortis tam iniqtia?^j

quam hoc in negotio expérimur > efife

puto/non defecitum prudentise, illu- ftriumquC fadtorum ^, utpote qüae per hancpairiam noftram tarn evidentisL.

occurrunt ? & in 'Patrik PATRE etiamntim fpirant ^> ut plane incertus

fim apud alias gentes an illuitriora re-

periantur: Sed _potius veterem illum*

qui in moribus gentis noitrae jam diii jnvaluit, errorem, quo ea, quae in pa¬

triae firm nafcuntur, _quamvis maximä fint#

ar

\

f

I

*

fint, pierumquc faftidiant, & pro in- dignis habeant^j qu# ex tenebris in_>

meritam lucem revocentur. Conträ

vero, qü# foris pofita funt* licet no- ftra neque varietate Ueque magnitu*

dine vincant, & infuper eå in luce ^at-

que fämaverfentur,ut ulteriorem re-

fpuant omnino > ad ea tarnen magis magisque illuftranda cogitationé, qua

poflinc maxima, conveniant. Ex hac

autem ahnalium noftrorum obfcuritä-

te noii minus quam praepoitero non_»

paucorum indigenarum ^, fu# magis

quam public#memoria^ cohfulendi in- ftitüto> fadlum exiftimaverim , quod

homines lottginqui &alienigen#, cum

parUm humanitatis in vita & moribus prifcorüm Scartdinavi# incolarum ex monumentiseorüm literariis, _quorum Oppido paüca fuperiorüm temporü fo-

cordia ad nos transmifit, depreheade«

rent,eosdem tanqüam aMularum otiö penitusabhorrétes? beÜuasb)nuncupa- verint& qüibuscunque aliis verborum CoiitUmeiiis lacefliverint Cumtarnen

etiamapud noftratesomni #voreperti

A i fin£

'£) ScaligerPoetic.Z/7;/7. Petrus Parvus

Rofefont. DanuslibroHift· f. Mag.

firatisoppoßtcit

%

4 ■„

fintViri,nonminora feculiornament^

quac dignitatem gentis fuae fuilinue- '

rint, & incompofitos populimores, Γι

qui eflfent, ad honeftatem & bonam.» '

reduxennt frugem. Fatebuntur id

unamecum, quotquot majorum no- ftrorum leges & inftituta* juilitiam de- nique ^, quae vel fola homines ardliili- f

må focietate(qualis Gothornm omni

fere tempore fuit) conglutinare fölet,

defecato judicio coniiderare velit. c)

Habuit haec virtus pedora gentis no- ftrtc adeo fibi devota, ut inde iniigne

robur & incrementum non folum i-

pforum, quae domi eilet,reipublicteao

cederet,fed& exteris å fuis tantumj

non oppreifis, qui ad ipfos confuge-

rant,fub Gothicte juilitiae umbone tu- tius

c) Conf. Thcodortciregis Uteras, cit.CaJfio-

doro Var.Lib,V.Ep.ty. - illa vita ve- ré hominum eil, quae juris ordino

continetur. NB. InSudermanniaLa¬

pis Runicus hane habet in(criptionent->: ·

Spiutvarofapientiac diferto, quipras- fidium fuerat opprefTorum& injuria !

affedlorum. Immortale Gothic/Judicis

tncomium· Vercl.Herv,Saga ρ.$η.

j

*5

tias deinceps vitam a&uri. d) Servant

PeruiiniCives, in perennem horum ^o-

lim Dominorum fuorum memoriam, volumen Legum Gothicis charaéleri-

bus confcriptum, quaβconferanturcum Legibusi quibus Sveci & Gothi etiamnum

bodie _utuntur, animadvertet quisque-feas~

t dem effe Leges, eadem denifo infiituta. e)

Ex Gothornm & Longobardorum Le¬

gibus coaluifTe florentiilimas Respubli-

cas,adeoq; inftituta,quibus regerentur Gaili, Neapolitani, Hifpani moderni,

eainuniverfum Gothicae morum difci- plinae, Falli mutarique nefciae, deberi

praeterGrotium/j etiam NobilifT.Iser-

hielmius erudite demonftrat. *) Fuit

enim noftratibus respublica, quamdia

dolo & fraudibus accolentium nonpa- teret, femper feré optimé conftituta»

quam Vin fortes & egregii fingulari

pietatis & fapientiae laude rexerunt, ut

cum iisdem vidtoribus nationes devi-

A _? das-

djGrotiusProlegom^adHiß. Goth. i$cpag.

33i3S·Med. c)llluftriff. olimCancell^arii

Acad. hujus, Job Schytte Orat.deSvee-

numGoth.vetuflatc;ett.Zamolx.pag 22.

/) Proleg. 4η. *) Dißert.deRegno V-G*

^* inHiß. ^cαρ.IV*

d:a? non modo habitar-e poiTent tant

quam pater cum filiis^y fed & ^omne Ro-

manumfolum, Gothorumimperium & face-

re &vocarevellent, optarentqueut Go« }

thia ej 1, quod Romania fuijfet, fieret Ataulphus, quod quondam C<efar Augu- ßuf g) Teftimonia, ii quae unquani) cgregia & notatu digniilima, ^nonmo¬

do ad refutandum _eos, qui ingenium Svethicum nulla Überall doftrina ex-

cultum, _nulla diiciplina ^ad virtutenu atque modeftiam adfvefaftum, _compo- fitisad contumeliam difteriis, _procaci-

ter infeftanturjfed&evincendum^tan- tis ediverfo pietatis & virtutum meri- tis ^totum (ibi terrarum orbem devin- jΛ

xiiTe Gothos, ut in aliis terrae partibus,

tam arfta fidei obligatio _{nusquam ap-}

pareato

Thefis 11

PoiTent, ni valde fällor,haec _quae

^b ipfis olim Romanae glorjae confor- ^, tibus , & aiienigenam dominum pati

^nte haec tempora non adfvetis ^, de- _v

prornpfimus, fufficere ad liberandutrD :

Majores noftros å crimine _, cujus ab

^teris eosinfimulari accepimqs, pw,

ξ) Oroftus Lib, _{/, |}

$φί<Αξvidelicet & πας^ nifi ob-

itreperent auribus voces quorundarru

amphus regerentium,Gothos tam ex-

teros quam indigenas litteras omnes

ac monumenta veterum å ftirpe con»

yellere aufos efle> & quidquid huma-

nxtatis eluceret in moribus eorunru , quos abenae dominationis cupido pa-

fria: folo extuliifet, id omnegentibus,

cum quibus deinceps viverent, tribu-

endum eiTe ; quorum commerciis ^,

quemadmodumlingvaeorum,ita etiam

animi placabiliores &adcapiendamo-

rum praecepta molliores deinde eva-

ferunt. Tela aculeatahac quidem,&

poncitanda in gentem fortiiTimam in-

Vidiae apudeos inprimis peridonea,,,

quos res aliorum mfigniter gefta in_»

.mcerorem facile adducunt 5 verum ad

demolienda illa prudentia & virtutis

tropaa , qua immortali fui nominis

gloriaftatuerunt Majores noftri, oppi-

do infirma. Adeo enimnon fcntien-

dum literarum ftudium tum primum

emolIivifTe & fubegiiTe ferociam Go-

thorum, cumex'terorum conviftu frui

jnciperent, ut magis credibile videa¬

tur domefticam difciplinam ^, qua å

A 4 mulüs

8

rnukis _retro feculis, _paupertate magi- ,v

ftra, inter ipfos, viguiffet, elanguiuc* ι

ienfim _{& veterem}

rigorem fuum ami- fuTe , cum animos _eorum mollitiesex-

ternarum gentium invaderet, & culi-

n«, certiilimo alt« mentisexitio, ultra fines, _{quos natura}

pr«fcripfit, ltudere inciperent. _{Podemus, ii opus efiet, *}

non vulgaria ^exterorum in hanc rem

nobis, pr«fidii loco, circumponere te~

ftimonia. _{Sufficiat unicum nominale} Salvianum, Maiklienfium inGalliaEpi- fcopum, h) qui fontem & originem

omnis elationis & vit« corruptionis ^>

qu« mores olim caftiffimos gentis no-

ftr« tantopere fcedavit, ftatuit divitia-

rum 8c dehciarum afHuentiam, _qu«in

terra hoftili , omnium illecebrarum quaii ebriå, eos maniit: _qua ad emol- liendumvirile ingenium, iisque vitiis obnoxium reddendum, _qu« luxum &

diiTolutam quamcunque vivendi ratio-

nem fequuntur, nulla magis efficax res dari aut excogitari poteft. Et _quem-

„admodum _nullum magis generofum

„fernen eft, _quam quod in fua fedo ,,excoIitur: in vicinas autem terras»

aliasve h)Sahiantts_Lib♦ VII. degubtrnatieneDeK

s 9

„aliasve iHatum*naturaprogreflfu tem-

I „poris mutata, paullulum etiam dege-

neråtj Ita _quoque genio faftum eit

),Gothico, lingua moribusque homi»

),num regioni ubiqj refpondentibus.i) Quod autem Graecorum & Latinorum bibiiothecis pailim accenfis, innocen-

't tiam &majeftatem literarum nonubi-

que cafté ^& fandlé habuerint, caufa e-

rat cum innoxiaquaedam imitatio ejus-

dem generis exemplorum, qualiautra-

que nationum iftarum in aliis gentibus jam ante dediflent, tum ne habitus ille

meretricius, _quo apud ipfos induta_,

Themis incederet, opprobrio & de-

. \ decori caftiflimas virginis, in fua quo¬

que gente facile inftauraretur. Quo accedit, quod cum viderent-Gothi res

a Graecis & Romanis geftas, propriis, iisque immodicis laudibus ad ccelumj

usque cumulatas ^, reliquos auteiru

populos, tametfi res aeque magnas &

memorabiles gefMent, vel turpiter

omiflbs, aut etiam atroci contumeliå

r notatos, vel eo fine hoc qualecunque

coniiiium de clade fupelle&ili eorum libra-

») b ^m. Co^ηfultiff Lundins prolegom, ad

\ · litterat Agapeti Pontlf.p.7.

ΙΟ

Jibrari^ iqferenda ceperint» Quid« (

quid igiturexfenteqtiå nonnullorum? ^.

non optime cum humaniorum littera-

rum amore conjunAum, in moribus ^,

Gothorum deprehendi potuit, id fåne

Tion ad gentis indolem feram & agre- ftemj quafiilla contra omnemomninö

literarum cultu.m obduruiijet, referen- ^<·

dum eil, fed adipfos potius,quibuscum poftmodumviverept,populos,qui par-

tam litterarum ope prudentiam non in

vitam&ufum revocarunt, fed advani-

tatem oilentationis partim, partimve-

ro lites lerendum ^, fata&que alendum

& producendum converterunt. Me-

mprabde autem in hane rem teflimo-

nium eil Scriptoris cii|usdam Chronici

Sclavici , qui tradig å Marino Roma¬

ni Pontificis Legato, circa annum na- ti Salvatoris 1467,^cumin Sveciam^ac- cefTiifet, conqnifita & ablata, quaecun-

que literarum fpoiia Majores noilri,

cum Romarn &vicina vailarent,hoili- bus detrada in patriae finum contulis-

fent. Id quod ab inertiå & odio Mu- t

farummajoresnoftros liberaturumfpe-

ro, inprimis cum deftruftis, in quibus

florerentj officinis, nemo non videat

& ipf:s I I

$ζ: ipfä$ nqllo negotio opprimi potuis^

fe _, ii eå, _quae Gothis noftris affingi-

tur,immanitate omnem ex orbe ter^

rarum ftudiorumcultumprofligare ag-

greffi fuiffent. Verum cum hoc in-

itiru^um pluribus perfequi temporis

ratio in praefentiå non admittat,&in-

fuper å nonnullis fummi-& laboris &

induflriae Viris, haec qua? in gente no- ftraiemperenituit, ingenii praeftantia*

ea fubtilitate dodrmae & argumento¬

rum varietate jam pridem vindicata_»

fit, ut periculumfit, ne nodempotius

quam lucem rebus offunderem, fiquid

in hoc genere ego ultra tentarern-i.

|-N Proinde etiam_{dorem remitto}ad_{: Satis}eorum_habcns,fcripta_adB. Le¬_con-

yellendum inveteratam in gente no- ftra barbariei opinionem, pauca addu·»

xifie,quibusex deiiderio &animicon-

tentione , qua Gotfrica natio5 inprimis

ea qua? Occidentem fpedat, ad reli-

gionemChriftianamamplexandamfer-s

retur, haud parum roboris accedit,

r Thefts III,

Praetereo nunc brevitatis cauflfa, fer- yentiilimum Religionis Chriftianae co- gnofcendac atque amplexanda? ftudi-

V[m, quo ardebant eorum Gothorum

animis

XI

animi, _quos in focietatem orbis Ro- C

manus jam dudum adfciviflet, _utpotc qui S.S. dodrinae capita, poflquarn iis

femel imbuti effent, ea deinde perfe- · verantia & animi tirmitudine tenue- runtj ut,ChriftianxReligionis bono,

ab hoilibus fubigi mallent, quamimpias

&nonneceflariasdegloria aut territo- rio dimicationes cum illis fufcipere,

quorum amorem communio quasdam

fidei & pietatis ipfis commendaret.

Imone vulnera quidem, &qua?cunque

crudelitatis inilrumenta ipfis appone- rentur, conflantiam eorum vincere, &

ad religionem femel agnitam fufce- ptamque deferendurnadducere _pctue- 11

runt. Teiles ^non appello alios ^, nifi

quorumvita? curriculum in idemplané

feculum incidit,Socratem & Augufti-

num: quorum alter ex Gotbis perplu-

rimos, quafi tripudiantes, pro fua ^re- ligione defendenda, ad fupplicia atro-

ciifima feilinaffe , martyrrique Coro¬

naredimitos efTe:*; Alter autem, eo timore ac reverentiå in veri DHI cul-

tum incubuifTe _{memorat, ut non mo¬}

do, _quae forte ^ex facris asdibus eilent ablata, k)Socr. Hiß.Eccl. IV. 27. 4 *

«ι

ablata, cunfta reftituerent,fed&urbe

capta, hominibus,in qnosviftorianon

raro jus, ex nature inilituto, facere

videtur, cum Iibertate vitam relique-

rint incolumem, iis inprimis, qui in

facras Apoftolorum sdes confugiiTent.

I) Hoc, inquam, quod inexterisGo-

this emicuit, vers religionis ftudium

nunc nonattingo, cum eorundempie-

tatis &iinceri DEIcultusimaginem,fe-

liciimitatione, exprefTam inveniamus

etiam in popularibuseorum, quidomi,

fedibus patriis content!, aetatem egc-

runt- Id quod^ex probatiflimis & fide

digniffimisannalibusmenon minusfe-

liciter probaturum fpero adverfus ca-

Jumnias eorum, qui quemadmodum

iludiis htimanioribus aliis, ita quoque

facrarum literarumpropagationi impc-

dimcnto fuifie gentis barbariem falfo

nugantur. Non inficior gentem fim-

plicem &barbaram, qusnullumfubju-

goMufarum asvefa&um ingenium ha-

bet> ad deferenda majorum inftituta, poftquamlonga confuetudine in alte-

ramquafi naturam traniiverunt,multo

fspe difficilius adduci permoveri-que,

quam l)Augufi,Lib%I,deCiv. DeicAy%γ♦

η

quam cultiores populos, quibus iftiüs- j

tnodi ex ftudiis Muiarum praeildia noii ₍ defüfit. Ulis imponitveneratio majo-

rum> ita ut non iine maximo fuo gen-

tisque opprobrioi ab avitis irifbitutis fö defledtere poiTe exiitiment: Cum ta¬

rnen hi tanto antiquitatis ftudio fe fa- iciriari non patiantur, ut non liberam fibi ab ejus placitis divertendi facultas

tem permittant, quotiescunc| åprifti-

iia öpinionedivortium>&in aliam feii- tentiam tranfitum reipoftliminio pate- fadfoe Veritas & evidentia urgeat. Aft quod majores noftri vocationi fibi å Chrifto propofitas adfentiri diu &coli- tumaciter detredlaverint^ id adeo nunc

quidemnegandumputo,Ut exgaudio*

quoUli condonatores ad fe venientes

exceperint, non minus _quam multitu-

dine hominum brevi in Cognition^

DÉI infigniter proficientium, firmiffi-

mum, adprofligandam barbariem ipfis intentatam*_argumentum conftruipoflfö

exiftimemus.

Thefis 1K

Üt autem å Regibus initium facia-

ittüs,adquorümexemplum civesvirarri itioresquecomponere haudrarofolentj

*

dé litis proditum invenimüs,quod fta-

tim initio, cum primaeab exteris, reli-

gioniscaüfTa,inieptentrionemhuncno-

ftrumfufciperenturperegrinationes,li-^

cet ipfi ^, mutuac inter civcs fovendas

concordiae cauffå, inveteratüm public!

lege & confuetudine cultum gentili-

tium non illico defererent dolores

tarnenadvenientes humaniterexcepe- finr?& copiam piäe do&rinaeper ditio-

fiesImperio fubje&as praedicandi non

denegaverint. Qua facilitate animi,

quantum Romanos principes,eruditiö-

ftisopinionequamvis pleniffimos, imo

&Pontificios hodiernosvicerint,nemi-

ni nonvidere proclive eft, qui téterri-

fnam iftam* in quoscuilquefuae fidéi 8c

religioni non obfequentes imrnanita-

tem,quae omnem barbariem fuperat*

Confiderarevelit. Hisceaute moribus»

non nifiaegerrimediifipatis per viciha

tegna Idolomaniae tenebris, cumlux

Évangelii,aliquantifperfubtermodium

condita* lucuientiore iterum flamå in

hifce locisborealibuserumperet, non

diudiftulereSveo-Gothorumreges,an- tequam divinae pietacis confilio fiic-

cenii> ftudium conferrent maximum* Ut

ι<5

ut non ipfi modo, fed& fubditieorum

pietatem & cerimonias Chriftianasad- chfcerent ? traditamque doftrinae cce-

leftis cognitionem, vitae,_quse Chriftia-

numdecet, fan&imonia comprobarent.

Qua occaiione _{praeterire non} poflfum

lenitatem illam & manfvetudinem.»

quae apud illos, ut in aliis, ita in hoc quoqjnegotio praeprimis enituit. Non obtruferunt fubditis invitis novam do-

dlrinam, m) fed faftis_per divinos ^ver-

bi praecones icriis adhortationibus, i- temqiie exemplo illuftri fuo , eos*

dem _{ad viam} veritatis, _quam deferu- iflent, reducere allaborarunt. η) Ne-

mini autem gentilitiis facris pertina-

citer infiftenti _vim intulerunt, _qua-

lem Piftolicam converfionem , ubi A·

•poflolica non procedat, å Principibus

Chriftianis expetunt Pontificii, o) Sed

ii _quosrefraftarios haberent, quiquo- cunque modo in caufa eflfent, cur ve- rae religionis fernen ^non ubique ipera*

tas

m)Adam. "Brem.ΗΕ._{IL 41.} η) Deexteris

Gotbis idem tefiatur Grotius Prolegom.

fag.11.fin. 0) Scherzerus Syft. Theolog*

Loco XXVI. de Magiftratu Politico pag*

7*i.

f7 tas ageret radices, ^eos pro conditione vitae,åmuneribus, fi qux in republicå

honorifica obirent, auitoritate publi¬

ca fubmoverunt, ant ex communione

civilis locietatis penitus excluferunt.

Longum föret fi fingula ea> quas Re¬

ges Sveo-Gothici, pnmis in his terris

Chriftianifmi temporibus, Ecclefiae ιη- ftaurandae & propaganda? contulerint^

enumeranda mihi fumerem» Suffi- citdixifie ex iis, qui imperiohuicpra>

fuerunt,poftquam verbi diviniLux per

finesimperii feieintendere coepit,fuum plerosque pietatis exemplum, velut

é fpecula lumen, civibus fequendum

Λ propofuifte, & infuper contentione,

qua? fieri potuit»maxima in verae reli-

gionis inftaurationern,inftaurata£q;pro- pagationemincubuiife.Id quodnonali-

undemagis, qua extitulisliquere puto, quibusViri egregii &religiofi,quorum apud exteros aetasinhxc eademtempo-

raincidit,eos ornare voluerunt. Quem

enimtitulum Christianissuvii å Ponti- fice Romano ob fincerum rcligionis

tuendae&amplificandaeftudium* exteri

Gothorum Reges adepti funt non mil poftquam diu &feliciteraptid^eosChri-

B ftianifrnus

η

ftianifmus decurriiler, ρ) eodem fta-

tim compellari meruit pietas Princb pum indigenarum, quamvis aviti cultus Idololatrici clauftra , qux religionis progreiTui non parum obfifterent, vix dum tentata, certe non rupta aut dis- jedla fuerunt.

Thefis V,;

Hunc eundem, qui Rcgum pedtora inflammavcrat, ^verae religionis intro- ducenda: fervorem, noninfelici aemu-

latione fc&ati cives reliqui· Quamvis

cnim inter ipfos nonnulli eflTent, qui

Chriftum fuisDiisaequari,tolerare neu-

tiquam potuerunt, &proinde ad illas fraudes,quas, prs dolore _{quaeftus im-}

minuendi, Llpfalenfium Deorum Fla- rnines, fub fpecie priftini cultus com-

muniendi, excogitaffent, magisatten-

derent,quam teftimonia, quibus hujus noftrae antiquitatem, dignitatem, am-

plitudinemimo & bonitatem piiDolo¬

res adferuerunt: Tarnen , ii cum in- genti hominum grege, quos ad fuum fpirituale Ovile Dominuscongregavit#

com-

p) Patric. ArniAch. in MarteG/illico Lib./♦

- 2S' citatus a Funccio Orb* Imper*

p.jQ0.

tp

compareturille globus,quitraditorum

åmajoribusinftitutorumtenacioreilet,

incredibile, quantum inter fe utraque

haecfidelium &infideliumcongregatio

numero difcrepuerint. Sane contigit

huic genti, quod in sternam laudem

nonnullorum fui temporis gentilium

memoris proditumCh-riftus voluit,^ut

qui> abjedtoIdolorumcultu, vers Re-

ligioni fe addixerunt, majores in ejus

ftudio&exercitio progrefius fecerint,

quamilli, qui inEceleiia nati &ab ine-

unte State in ejus iinu educati ef-

fent. Inprimis autem iile non fu-

catus religionis -amor fefe erga_, fa-

crorum horüm myiteriorum inter-

pretes exeruit ^, ii quos invenirent,

qui Iegationem fibi creditam fidcliter

exequerentur,&perotiumatqueigna-

viam,quidquid aRegibus& civibuso*

purn& facultatum in ipfos cumulatum

eftet, nondecoquerent. Et licet ne¬

moferéecclefiafticorum,primis feculis

adventantium eiTer,quinon amorere-

quiei ^, arreptå occafioneexipfa regio-

nis commoditate,Iocum fibi ftabilis &

perpetuae commorationis deligeret;

nihilominus tarnen,quamprimumcivi¬

bus innotuit, ubi fuas elegiffent fedes,

B ζ illot