A. D.
DE
PLÄNETA
SATURNO
Brevem Differtationem
Cum Confenju tnclyti SenatusPhiloß
in Academ.Reg.Upfalenß>
Sub PR^SIDIO,
Ampli/ßmi ύτ CeleberrimiV1RJ,
MAG. PETR1 ELVII
Mathem.Super.Prof.Reg.& Ord.
Pro legitimis inPhil.Jionoribus
publico bonorum Examinimodeße fubmittit
$:x Rix Mrtis
Alumnus
ELAUS GABR. HOLSTENIUS
DALEKARL.
InAudit,Guß.Majorid. 20,Apr.
Ann. MDCCVII.
UPSALIJE, Pr.«lo IVERN ER1AN0.
Si,® Ree M:tis
MAGN/E FIDEI VIRO
Per
LIVONIA DUCATUM Generali Snperintendenti
nec noη
ÄcademicC Regia? Pernavieniis
PROCANCELLARIO, REFEREND1SSIMO DOMINO,
Mag. GABRIELI j
a*9taee®/
Maecenati
&
-% i;7 r.. J. j
Avunculo meo, Dcvotisßma mentis Veneraüone
täérnum Colendo.
S:/E R:^ M:tis
SPECTAT.E FIDEI VIRO
ARCHIATRO
Nobilisfimo Experientisßmo
DOMINO ^DÖCTORI
i SAMUELI
«.R313©6®/
Maecenati
&
Avunculo meo
Humittimo anirni cultu
in cineresjufyicicndo.
Exiguas.TURNO. LINEAS.hasce. VESTRO.de. sa-
EQUIDEM. AVUNCULI. EX-
OPTATISSIMI. ASPECTU.
HAUD. SATIS. DIGNAS. CEU.
TESTES. TAMEN. PIETATIS.
ERGA. VOS. ME®. AC. OBSER¬
VANT!®. MONUMENTUMcg.
GRATISSIMI. ANIMI. OB. BE- NEFICIA. VESTRA. MAXIMA.
NULLO. NON. TEMPORE.MI¬
HI. IMO.ÜNlVERS®.NOSTR®.
DOMUI. EXHIBITA CUM.FLO- RENTIS. VIT®. OMNISQUE,
EELICITATIS. DEVOTISSIMA.
ADPRECATIONE.SAC.RAS.ES¬
SE. VOLUI.
Magnoram Nominum
Veftrorum
Cultor humillimus Ε. H.
IN NOMINE JESU!\
i^^jAturn! nommis E*-
τυμον deducunt alii
lupfe ^ faturare, utpo-
|$JS| te quod deus ille
temporis vel annis faturatur, vel quod fe in devoran- dis filiis faturavit. Hanc etymolo- giam utpote vanam ridet Nat.Co-
mes MythoL 1. 2, de Saturno. Alii'
ab Hebrseo &PhoenicioΊΓΟJatere5 ünde deus Latius & fedes ejusLa-
tium diéla eil. Alii rurfus å Fatu-,
quod peritiam Fatorum primusedo-
cuiiTe fertur; Vi cujus denomina-
tionis Lipiius cenfet antiquicus di¬
plom fuiile Satunnum , ut å Portu Portunnus (a). Atlantices ille_>
A fön«
(&J VitU Lex, etym, Vejfü*
%
fcriptorincomparabilisnuncincce*
Iis beatus Dodor O. Rudbeckius aliam , eamque> ii quid unquanu veri conjeduris non modo, Ted de argumentis firmiffimis é tanta ve*
tuftate erui poffit, profedö genui-
nam hujus vocis aafert originem»
llle, inquam, poftquam operis fui
Tomo primo (b) erudité oftende-
fat Grajcos } omnes fuos majores
deaftros é Scandinavia noftra ha*
buiife, illosqueDodona?o antiquif*
iimo Gra?cia?oraculo aliis hos aeos
nominibus, quam qua? å Barbaris (33<itbanteti) acceperant*appellare prohibitos, docet incolis nifce fe*
ptenerionis antiquiflimis tejnpori-
bus regem fuiffe©afcttt/«aiu^no-
men å ©aß feminare dedudum fi- gnificare hominem ipfonegotio oc*
cupantem, rationem denominatio-
Iiis å feiicitate iftius temporis 8c copia annona?, ob quam ille pofl:
mortem in deorum numerum re*
latus
G) éS4*
latus eil, du&am affirmans. Ac u£
huic derivationi robur addat, ad-
ducit locum ex Macrobio (c), quo
conftat Saturnum Grands vocitatum Hätz τψ , qua?veretrum de·
notat, Τψ fe ΣάΒψ, cum quaob
foecunditatem Saturnus femper ab antiquis noftrispingebatur, Gothi-
cam plane vocem eile ac å @αα deduåam evincunt&ipfa literarum fcriptio <SdtCtt & eadem prorfua fignificatio. Alterum å Grads Sa-
turnonomen impofitum,quodΚξfe
νος dicitur, exiftimat antea lauda-
tusAtlantices fcriptor etiam Gothi-
ca? originis efle, ac å noftroruruL.
©roo virere natales ducere ; hoc pracipueargumenta, quod
ille etiam ©reo åmajoribus noftris
di&us eft. Ceterum, non de dea-
ftro illo, fed de hujus nominis pla¬
netarum primariorum extimo, no- ftri nunc eft inftituti diiTerere. A- quilonaribus noftris antiquis dice-
batur (c) Sätur». A/. c,t*
Λ
batur gagefUtUjefi/ å gage hoc eft Soie five goft ftidem Saturni nomi¬
ne (d). GauiTam denominationis huic aliisque iideribusimpoiita^fu- perftitioni gentiliumadfcribenaam.
efle docet Alftedius (<?), poétarum-
que adulationi, qua regum 5cho-
xninum clarorum de literis & re-
pub. bene meritorum tituli & in-
jigniain coelumtranslata. Et quem-
aämodumceterisplanetisprimariis
varii chara&e.res funtattribut!, ita huicfalx % quod fälce Saturnus
- - - - illas
Suhiecuit partes, unde creatus
erat (/>
Vocabulum Planet# Gra?ca? origi-
nis eft, de du (flum άπα τ& πλανάει
errare, redditurque å Latinis Er-
ro; ibmtå denomiiiatione , non
quod incerto planetas fetönturmo¬
tu, nullis legibus adftri&o, fed
Suodellisnonfixiseasdemfervfotinterdiftantiam.fTe,nec cum
Eft (d) Vide Prof. Celßi comput. p.«ff.
{e) Urinomtr.ρ. i.c. 13. (f)Ovid. inIhn*
Eft vero Saturnüs planetarum primariorum fupremus, mutuatitia å fole luce fplendens, motum pro¬
prium in circulo triginta feré an- norum fpatio abfolvens,circa pro¬
prium axin ie volvens, fub variis
figuris per telefcopia confpe&us
corpusfuum nobis exhibens,quin-
que fatellitibus ftipatus.
Hunc noftrum planetam Omni¬
busreliquis multo iuperiorem eile,
dubitare nos noniinunt, parallaxis
illius nulla, retrogradationes fre- quentiores earumque arcus, qui, quodmulto ceterorum fuperiorum planetarum arcubus funt minores,
& nihilominus longiori temporis fpatio abfolvuntur, firmiflimum aftertioni noftra? ab antiquiflimis
retro
temjDoribus approbatas fub-
miniftrant argumentum. Nihil in prasfentia de motu ipfius tar- aiilimo dicam, qukdubio procul, maximum^adeoquereliquorumcir-
culis multo fuperiorem neceftario prasfupponit.
Pe
6
De lumineSaturni å fole mutua- titio illuftres quosdam viros quon- damdubitafle teftaturJoh.Hodier«
na{g), Verum, quamvis ob nimi-
am ejus å teliure noftradiftantiam,
velvariam luminisfaciem utin lü-
na* vel facelliüum ipftus eclipfinut
in Jove nulli ha&enus mortalium
licueritobfervare; eiTetarnenipfum
corpus opacum, quemadmodum
tellus hxc noftra, aueoque propria
luce diftitui, plerique aftronomiaj fcriptores ftatuunt,indu&i tum ex analogiacum planetis reliquis;tum
é fcintillationis defe&u, qui, pari-
ter ac in ipßs , maximé in noftro
Saturno notatus, luminis debilita-
tem proprlique adeo carentiam ar- guit. Huc accedit fafcia illa um- brofa in medio Saturni difco1677 å
D. Cainn^b, & 1683 åD.Facio de
Dujlliers in regio Parifienft obfer-
vatorio confpe&a, baud leve Satur¬
ni noftri non folum opacitatis, fed
etiam (g) Epiß. Ad, Joh, CArAmuelem,
etiamafperitatisargumentum.Tar-
diliiménuncnoftrumplanetam cir- culum fuum percurrere non folum
univerfa aftronomorum fchola,ve¬
rum 8c ipfe vulgus dudum# obfer-
vavit. Verum de motu ejus in- ferius dicendum*
Exiftimatum fuit ab antiquiili-
mis retrofeculis, Saturnum,quem- admodum reliquosplanetas,eadem femper facie videri* Sed quam varius ille fit, quamque mutabilis, pöftrema ha?c tempora, noh fine
fumma omnium aamiratione, no-
bis detexére. Galileus å Galileis, celebris ille Medieasorum iidefum in ventor, anno fuperioris feculi
decimo 8c duoaecimo adhi- bito tubo, nobili illo Belgii in-
vento, Saturnum fub j8. grad X
triformem feu cum duobus orbicu- lis vidit, prout fchemate 1. cpn-
fpicitur. Eandem figuram 'cfelé- bris ille opticus joh. Vifelius Au- gufta?
guftsEVindelicorum 1630 d. 30Ju-
nii obfervavit, medio globo å col·
lateralibus »qualiter fejun&o, illis- que decuplo majore. GaiTendoquo- que Γι milis Saturni Facies 1643, d*
30-Maji, apparuit, nec non antea
Scheinero feculi illius anno decimo qu artonifi quod vifl funt globuli
illi collaterales Saturni corpori ad-
harrere vinculo lucido ipfis tenui-
ori. Ut alios taceam quibus globu¬
li hi collaterales , vel oblongi 5c
oliv» iimiles, vel inftar figur» Ö
con-
''·' .λ* — ,·'·' ■· ; ^
bönfpe&i funt,(Schern.2.)* Kevelio*
Ricciolo,Joh.Perionio,aUisque plu-
rimisSaturnus cum anfis äpparuit (Schema 9.) fisque modo Saturni
χ I
globulo adha?rentibus.,- modo ié~
jun&is ; modo adhasrentjbus, fe.d
ulträSaturni corpusprpmmentibus*
-globuio ipionunc oblongonunc ror tundo. Huic phafi hoc addftPcrior hius, quodiinpaÉ. B.F. parajjpla fiit
.eclipticae, Ä.B.C.vero a?quino<Biali0
GaiTendus iterum Blanchanus &
Galterius talem conipexére Saturn
humj prout Schema 4 monftratj
F. 4·
duobus introrfum cayitatibus vei
S mäa
to
maculis ad inftar oculorum, iisc|
vel rotundis vel quadratis. Et quis absque tsedio enumerare poiTet aut vellet omnes Saturni noftri phafes,
quas vel animadverfas,vel falfo,ad
iiiamquisque hypothefinfalvandam,
excogitatas adferunt aftronomi#
fcriptores, dum vel ovalem illum
fine inauribus vel cum Ulis Ted ai-
terutro minorL
Hac Prothei noftri ccéleftis tam varia fpecie, maxima exarferunt_»
cupiditate,fummi in fiderum fcien-
tia viri, cognofcendi, qva?nam fit
natura, quas caufta, quive motus
hujus täm inufitati phcenomeni.
Varii Varias profal vandis hifce Sa- i
turni phafibus excogitatas å fe hy- potheiés orbi erudito comraunica-
runt. Numcuiquam contigerit ve-
ram adduxifle non immerito dubi-
tatur. Ceterum omnium hypothe-
fes enumerare ac argumentis de-
ftruere in nos equidem non fufce- pimus; primarias duntaxatenume-
rabi- !
Ιϊ
rabimus,oftenfiiri cuinam nos par¬
titanquam probabiliori accedimus.
Ac primo quidem quod ipe&at
Galilei hypotneiin, quå exiftima-
vit duos illos globulos efle inftar^
comitum , fea qui motum fuum
circa Saturnumnunquammutarent;
illamSaturnus poil aliquod tempus orbiculis fpoliatus majoribusque»»
tubis eonipe&us ipfe dudum dele-
vit. Illa quoque,qu# fex globulis
inter fe invicem certa proportione
determinatis acjuxta Saturni cor¬
pus pofitis omnes ejus transforma-
tionesexhibere annititur,tantinon
eft, ut digna cenfeatur reiponfione.
Joh. Hodierna Siculus, Palm# Ar- chipresbyter excitatus literis cita-
toriis åChriftiano Hugeniomathe-
rnatum do&oribus 1656propoiitis, poftquam varias obfervaflet Satur¬
ni phafes, fyftema fuum grypho
tarnen involutum orbi literato communicavit. Gryphus hic erat:
R. 3.f. i. 4. r. i. 10. r. 3. *3. 3. 3. i. 3. 4» 4. 6.
a.b.c.d.e.f.g.i.1.m. n.o,p,q.r. s.t.u.
quem
il
Quem pofleafic refcexitr~mole pfti?
5;£gürä élltpticå; biriis maculis.
obducb : cPquatoris planum refpi-
t.-(F;ig.5.) Hujus gry ρhi ulterio-
F.5,
, . ' J
rem explicationem adfert in literis, ad Joh.Caramuelem his verbis {h\
Satumus quåmvis veluti mcignus caij Protheus, triceps vekti cceli Cerberusr
appareat, <fcrfe ipfitm in variasfiguras ejjbrmet,fimplex tamen exißit\ moles,
ejus unica invariabiliter inJua folidi-
täte perfeverctt; non tarnenßcuti, ép reliqua cceli corpora, globi.rotunditate gaudety fed ellipticam feu oviformem figuramßmulat^ qua ovirngaUimceunt repr<efentatx vel ole<epruni autpalvttiy fruflus fimjlitudinem exprimit; corpo¬
ris ejus ambiius mäculofus, lunee vul-
tum, uH oceanigurgites in terris re- pr<e-
• (.bjVid.Job.Caram„ mAthes.Nov.ρι6ι6°
η qtiafum du£ nomperjpicue
^otquaks in difpofitione cernüfitur, Adeoque ut omnes apparentias fal?
vet, fingit axem $aturni minorem
bisanno quolibetperpendiculariter
in terram eadere ; verticalia illa punö:a tnfmuari a piano quodamL#
juxta aequatorem,qüod terrae cort- bentricum eft; eidemcp piano axem
longitudinis perpetuo parallelunu.
fieri; Saturni molem fripra axemu minorem conftantiffimum motu Ii?
bramentali circumduci : Planum rurfus hoc hbramenti confti^uit in
o "■ ·■
2i, trp & X ; ac, quoties Saturni corpus motu libramentali perfuam fphseram circumduélumincidit fub
hifce gradibus fignorum* ipfqmSa-
turnum rotundum ac iolitarium^
apparere. Tunc enim radius vifio?
nis cum axe longitndinis ad amuf*
fim boincidit. Porro in maxima di-
ftantia å piano fuo libramenti con-
o
ftitutus, circa 21, # & π uni-
^ ver-
14
verfam fuam longitudinem reddit confpicuam , cum radius vifionis perpendiculariterin axin illius mi¬
norem ad amuffim tendit. Conclu- ditex hoc fyftemate feqni, iingulis feptenis anni^ & quod excurrit, o-
mnes ac fingulas transfigurationes
inSaturno poiTe attendi. Sed, pne-
terquam quod ipfe Hodierna difft-
cultateniex hacnypothefihanc ob-
fervavit, fcilicetqui fitutSaturnus
in piano fuo libramenti conilitutus,
rotundus , &difcus ejus totus luci-
dus & immaculatus appareat, cum
tarnen macula inferiorishemifpha?-
rii neceffario ad nos converfa vul-
tum illius deturpare deberet;etiain Hugenius quamplurimas alias .ex eadem hypothefi phafes confpiäu-
S^as^ftaffirmat,quas tarnen å nullo
unquam obfervata? funt; quas ut
Hodierna ipfe animadverteretyju-
bet illum ovum aut aliud quidpiam, quod eamformam habeat>iftis ma- culis ornatum, fibi proponere_>,
at-
15
atque ita, utSaturnum veliet con- verti, circumducere, & videret__*
ipfe quid de fuofyflemate ilatueret.
Hevelio Saturnus, quemadmodum
Hodiernae, vifus eil fphteroidis förr
mam habere; quia tamen videbafc
omniaphamomena ex illahypothe-
fi non pofle falvari, folido planet#
corpori anfas adjecit, illasque pro
vario planette pofitu nunc compri-
mi nunc dilatari ilatuit (/). Sea &
hane hypotheiin Hugenius, oilen-
dit efTe faliam, tum quod omnibus
phafibus ab ipfo Hevelio obfervatis
illa non fatisfacit, adeoque & pr#- di<5liones ejus de Saturni mutatio-
nibus eventu deilitutee funt; tum
quod fui tubi eodem tempore, quo HevelianijSaturno admotidiverfara
.omnino Saturnini corporis faciem
referebant.
EvangeliltaRobervallius acutiiE-
mus quondam in Gallia geometra,
rotundum quidem quemadmodum
cete-
(/) Vid$ Fig.
teteros planetas flatuit, verum,iii:
varias ejus apparentias falvet,cum
videret caüfiasmathematicas , qux ömnibus fufficerent,vix poile däri*
•ad plr-^cam confugit, exiftimans
„egredi é Zoiiå ejus corrida (quo
„illam uominé intelligit, qua? eft
^teiluris & coeli sequino&iali paral-
„ieia) vaporés quosdam non adeo
•j,fpiiTosqiii procul å iuperficié-»
„ejus evoiantes undique ilium an*·
-„biant, praeterquam polos verfusj
„ubi fortäffis intenfum frigus eos å
,jfole adtrahiprohibéat; hi Γι qüan- jjdo totam Saturni athmöfpha?ram 3,complent eum ellipticum appare*
j>ré faciunt; cümqüe minus denfi
„egrediuritiir, inter eos ac Satur-
„num locus ingens inedius relin»
^quitur; nam obtenukatem folares
„radios non reflediunt, ηίΓι inde^
jjubi magis conferti iisdem oppo-
„nuiitur ; quod noilri refpedlu nö- .jyceiTe eil fieri in partibus å medio ftSaiurrii difco remotiojibus; Ubi
proin3
- *7
^proinde änferumformam exearé-
»nexione nafci oportet & inter illas ,;faturnumque fpatia utrimque ob-
„fcura vel certe minus lucida ift- fercedere. At quoti.es nulla? pror- fus exhalatioties afcendunt, rotun¬
das planeta fpe£abitur (k). Sed &
ha?chypotheiisHugeniononfolum*
Verü &plurimis alijshaud firmofa-,
tis ftare talo videtur. Nulla enim cauifa apparet» cur in aliis orbita?.
partibus nullosvapo^esfoléSaturno^
extra&urusiit,inaliisyeromaxirn^
eorum copjam. Ut jam taceam *
Suod,s orbital locishac hypotheilcerta?ftante,phafesiingu-non_*
conftitui poifent% fed vaga? eifent
& valde inconftantes ^ cum tarnen omnes omnium obfervationes ea.S
conftantiiKmas efle teftantur> adeo
ut etiam quovistempore pro vario, SAurni pofitu certo pramniri pof-
fint. Neque fibi conftare videtur
C fo«
(£) Epifi. GatfAfnUelis Ad D. Bominic. dt
Hubeit» Job.GAYAM.matbtj,i nep, 16$4
ϊ„8folem é Saturno, qui ejusdem curft
tellure noftra natura? ftatuitur,cir¬
ca Zonam ejus torridam majoren!
vaporum copiam extrahere, quam'
circa polos; cum contrario prorfus
modo in terra noftrafit, inqua cir¬
ca sccjuatorem pauciores multo ex- hälationes quam circa Zonas ejus frigidas obfervantur. Huc accedit,
quod fol in tanta diftantia a Satur¬
no, ubi non majorfex minutis ap^
paret, tantas vires habere tiequit,
'
üt vapores ejusmodi extrahere-»
poffit.
Ne ulla via indagandge Saturiii
noftri natura intacfta.relinqueretur*
vir quidam pereruditusAvennione
epiftolain adD.Caifini 1683 icripfit,
in qua fe in peculiari traAatu de- monftraiTe ajebat, ex principiis
optices & catoptrices, phafes Sa-
türni, non aliunde quam ex qmjr
dam radiorum folarium reflexione oriri; adeo ut nihil in iis fei fit,
nee quicquam amplius quam ulj
*y
iridis coloribus (/). Sed huic D.
Caflini reipondebat, fe perfvafum
eiTeannulumSaturni(qu$hypothe-
fis mox defcribetur) corpusefTete-
nue & ejus pene naturs, quam D.
Hugens expofuit, quod in eodem
femper parallelifmo perftet. Quin
eciam hujus annuli jpnafes quasdam
eiTe,quae corporis opaciå fole illu-
ftrati proprio funt: cujusmodi ed
umbra globi Saturni in annulo,
quas manifefte cernitur, cum Sa-
turnus longé diftat ab oppofitione
cum iole* Ejusmodiglobi umbram
inannulum proje&am verfusorien-
tem conipexit D. Facio deDuilliers
cum multis, aliis in regio obferva-
torio Parifienfi 1677 , eamque ea
magnitudine quam exigebat angu- lus ille, quem radii viiuales ad Sa-
tiirnum du&i cum radiis folaribus
cofripreKenderunt (ni).
Chriftianus HugeniusnobilisBa-
tavus, (l) Vid". Reg. Sclent. Acdd Hlftor. f. 196.
O») Sclent. AcA-d. Hift. g.m. ZjZ.
20
tavus, cujus mentionem fepe antea fecitnus , cum videret de Saturni
phaiibus vafios varia eaque diver-
iiffima prödidiiTe, Galileo inprimis
nön fucce'fliiTe qua? de ipfius muta- tiönibus divinaverat, nec tarnen-.
fubeiFe cauiTam , ob quam hiijus planets phafes reliquorum plancta- ι
rum phafibusinconftantiorésefTent, iitpote å Summo rerum Opifice or- 1
dinis amantidimo conditi, magno,
ut defe ipfe fätetur,adcceli hsecmi- raculä confpicienda defiderioa&us, ad accuratas horum obfc^vationes
inftituendas animum in&uxrt, Quia
vero, idque veriifime, fufpicabatur
diverfas nas circa genuinumSatur- ni fyftema opiniones addu&as ex
mera fallacia oculorum vitrorumq;
ac tuborum, quibushic noftercon-
ipedtüserat, imperfe&ionibus pro- veniiTe ;uti(ludveritatisindaganda?
obftaculum evitaret, omnium pri-
jno eam ärtern, qua vitra in hofce ufos figyrantur excolere aggreflus
eili j
21
eft; multisque difficultatibus (lipe-
ratis ea libi vitra effecit, per qua*
Saturnus,quantumfieripoiTet,quam maxirne genuinasfuarum mutatio-
num phafes reprüfentar et. Anno itaque quinto fupra quinauageii-
mum, tubo 12 primo peatim ad
Saturnum dire&o, aliam ibi faciem répérit, quam qua? plerisque ante illud tempus fuerat credita. Näm
prseterfatellitém, de quo mox di-
&uri Turnus, Saturnum cum bra- chiis fecündum re&am lineam ex-
tenfis paulo circa extremas cufpi-
descraflioribus animadvertit:Quse
vero craffities poftmödum, tubo
multo perfe&iori,fciIicet23pedum,
in Saturnuhi converfo, evSnüit_,.
Adeoque mulris obfervationibus pera&is concludit tandem, Satur¬
num jannulo eiTe ciil&um tenui.
piano, nusquam adhserent'e , ad eclipticam inclinato. Quam hy-
potheiin vera? proximam eiTe nori folum ipiius fed Sc fubfequentium
tem·;
t ζ
temporum obfervationes fatis fu·
pérque edocuerunt (//).
Annulum hunq, quem efiiam te-
nuemac planum hoc eft nullisaipe-
ritatibus,qualesin luna conipiciun- tur,obiitum ftatuit Hugcnius, ro- tundumefTe,motus vertiginis,quera
mox argumentis demonftrabimus, evidenterprobat.Cum enim,quam-
vis circa axem Saturnini corporis
lentiori licet motu converCuspartes nobis viüvas continua mutet, in~»
eadem tarnen diftantia ab ipfo cor¬
porenobis appareat,necefTariacon*
fequentia fequitur, ipfum non ova¬
lem, Ted rotundum eiTe Confpici
vero
(n) Vid. Acad. Reg. Scient. Hiß. an.1671*
.&72. ρ ,m.110. its,m An.i6$o. p.Jß6<
IcJournal desScavans An. 166j, p.
3. & An. 1066. p. m. 410.
n-
veroellipticum leges optices,Omni¬
buscirculisoblique confpe<ßiscom- munes,neceiFariojubent. Ceterum,
ut omnibus phaübus hac hypothe-
ii fatisfiat, inducitHugenius exob- fervationibus fuis continuo habitis
planum annuli hujus, piano a^qua-
toris tefreftris fere parallelum eile, adeoque & axin axi parallelum_, s
planum infuper illud ad magnunu
prbem inclinari grad. feré 23,cum dimidio. Cumque inSaturno axis paralleliimus, qualis in terranoftra ohfervatur, &confequenter annuli, femper fibi conftansßt, neceßario
fequitur oculo noftro in magno or-
be translato, hunc annulum utplu- rimum oblique fpeÖari, ied obli-
uitate diverfa. Ideoque aliquan-
o exilis aliquandolatior apparet,
aliquando ita oblique, utvixac ne vix quidem videatur, fed evane-
fcat planetamque rotundum relin-
quat.
Hinc Saturnus in sequino&io fu6
COn-
24 BB
conftitütus rotunduni omnino fe 1
confpiciendum prasbet, radiis fola- \
ribüs extremitates duntaxat annuli ferientibus; cum brachiis vero five
anfis, iisqu^ latiflimij in fignis, &
gradibus,hinc inde ad quadranteffl
diftantibus, univerfoferé piano an¬
nuliåfole illuminato. Extremität^
illas annuli a fole illuminarinon ne-
gamus; verum quia vel ejusmodi
materiaconftant, qua? non perinde
ac reliqua ejusfiiperficies repercu- tiendolumini fit idonea,vel L^vi Sc j fplendida inftar globi chalybis tor-, nati vel aqua?, qua? unicotanturru velut pun&o iolis radios refteéHt, inconipicua? omnino feerricolis in
tanfca diftantia maneant neceife eft.
Dicebamiuperius planum annuli
aequatori terreftri parallelum eile;
verum quia non in ipfo T & =&
pun&o, fedpaulo remotiori videli-
cet in20] grad. X Sc irpannulipha- |
fium ar&iffimaHugenio aliiscg ap-
paruit, manifeftum eft, planurtL#
iftud
iftud sequatori exa&e pärallelum
non eiTe. Differentiam hujus incli-
nationis in maxima diftantia peiv.
triangula fphasrica invenitlauaatus
o
Hugenius 4.15. pr.1 Qua» certe ob
exilitatem maximamque å terradi-
ftantiam in locis pra^cipue prope^
aequino&ium,ubi multo minor eft,
obfervarinequit.
Éxiisquaejamdiximusfacilecon- ilat omnes Saturni phafes ex dato ipfius in ecliptica loco, tum vero,
tum medio , anguloque viius, quo anfaj confpiciunturlatiffimae,quem
Hugenius 2 3 graduum determinat,
ope trigonometria? poiTe delineari;
Verumquia illa opera,utpote paulo
difficilior, majustempus ac otiurn, quibusutiquepraeterfperndeftituor poiluiat, illam aliorum diligentia?
relinquo. Sufficiat mihi generali-
terduntaxatiingulasinquovisfigno phaiium mutationes enumeraiTe.
Conftitutusitaque in medio feré ii-
.gno κ ,-cujus2o)grad., ejus sequi-
D no&ium
26
noéHum diximus, rotundus plane
• apvparet. In Y fecundum Galileum triiphxricus, fecundumHugenium
vero cum brachiis per lineam re- åam extenfis; qua? deinde dum fi-
gnum v perrneat magis magisque
dilatatüsqpad 20| D,ubiquam latif-
ilmainftaraniarum üerricolisobver- tit. Inquadrante fequentiperagran- do © &.61 brachia iterum fua con-
trahit,donec in 20 *»p illa plane vi-
fuiηoftrofurripiaü. Per auftraleha?- mifphatrium ineedenspn£= & uiea- demiterum incrementabrachiorum reilimitusquein2ο\ #,inquoquam
maximeeademexpanfaprasbet. Ab
eo veroloco difcedens.in &zzea¬
dem tamdiu coar&at , donec ad
201 χ unde exierat reverfus, pror- fus illa occultet. Ex di&is & ipfa Fig.7. ubi phafes t>in8locisexHu- genio delineattfexhibentur,manife-
ftum eilSaturnum aniis velprorfus fpoliatum velcum illis fed latiflimis
nonnifi bis in trigintannua fua re- volu-
volutionepofleconfpici, reliquis in-
termediisphafib9illo temporis cur- riculo quaterrecurrentibus* Ceteru
&illud obfervandum eft in rite de- terminandisSaturninoftripr^cipue
rotundis phafibus , rationem oeuli fpe&atoris in orbe magno habendä
eiTe. Fieri enim poteft,utSaturnus
in eccentrici fuijaliquo loco prope
asquino&ium conftitutus, fiexfoie confpiceretur,cum brachiis, å no-
bis tamen confpe&us absque iis de- prehendatur; videlicet piano ipiiu-s
annuli produåo inträ noftrum ocu- lum
