Exercitium philologicum, de custodia paradisi, quod cons. & approbat. ampl. facult. philos. in reg. acad. Upsal. præside ... Andrea Boberg ... publicæ censuræ modeste subjicit Carol. Ambros. Widberg, Sudermannus. In audit. Carol. maj. ad diem 24. Dec. ann

riifft

roa

ÉXERCITIUM _{PHILOLOGiCUNi,} Dé

CÜ

S

_TODIA

PARADIS!,

.Qu

Oί>,

Cbiif.

&

_{approbat. Awpl.}

Facult.

_Philoß

In _{Reg. Actfl. livfal·.}

PR&SIDE

ViRQ CULEBERRIMÖ

Dft

_ANDREA

BOBERG

i

L. L. ö.O.Profess. _{Reg.& Ordin;}

Publica _{cenfura modefte ful?f/clt}

CAROL. AMBRÖS.

_WIDBERG,

'SUDERMANNtlS.

laAudit.Caroi. _{Maj. ad diem 24, Dcc;}

Anni MDCCXXXIX. Horis Ante mérhdiim _{fe litis.}

PeriUufiri Atfa Generoßjjlmo

BARONI,

,Dn.

johanni

GAßRIELI

_SACK,

c r» _ »i !..·

me& t nullo licet ornatu decor&, sfui tnn-to _{fafiigio fit conveniens. Etenint}

accts-Jum facilem pollicetur nen tam commu*

ms ille TUlis in omnes literärum culto*

res _{favor, utut fit maximus , quam} ßn*

gularia potitts , eafe abuvde in domum

patemam cumulata beneficia hoc pofiw

lant, ut fummam reverentiam % altA

mente _{femper conditam, jam coram}

fi'

gnißcarem. Animtu ficilicet tanta ξΤΛΛ

tia aftimande _{altoquin haud (ujficiettfy}

fuo fe officio retlius dcfunflurum

credidity

fi conatum eam venerandi proderey

aliisif

AdmirandAm_{fiftere pe{jett BatUris itzifot}

S13£ R:x Majrtis

CUBICULARIO,

Maccenas Maxime, lucubrationes meaite·

vißimas infacrarioBenevolentiaTux depofi·

tas, Tui in me dmplißimi Favorit 9 meafe

inTe_{JubmiJfa venerationif, adferam}

poße-ritatem_\qualescunfe eße_pracones. Benigne

excipiasquafofijancopellam,ηοηquodper

fe

digna tantofavörefit, fed jam

eolluflretur nomineßlendidißimo» Sic pott

compos,pro

Generofiffima?

FamiliaeTufc

perenni florc atfe profperitate calidißimas

adDeum_{fundereprcces nondefiftam,}

Perilluftris atcjue

Generofiffimi

Nominis TUI

cultor 0* dient

VIROAArnod. Reverend. _{/ir$: Chrif.}

Dn. carolo

axeliö

wiobergt

PASTORI in & _j£ei£jard

Yigilantiffimo*

PARENTl INDULGEtftlSSIMO.

Mnetn tum_pictatis

t tum reverentti

exuijfe fenfum merito viderer, β

prirxos (ludiorum Ut Tuis

impenßs in lucem _{editos, ita TüO} quofö Nomini ηοή _{faceremfActos. Scio, bene·}

ficidTua,Utpote _{non paterna iantum^} fei

qu* Pareiitis moduni _{fange exi'eßerunt,}

multipiitinominemeTibi _{bePete ßevinllit*}

fimum% Sedjuxtnfcioj cumPatrC fem es· fe, qu't levt boc tnunufculum_{3 kod ex}fu_A

ipßus dignitaie, _qu<e null(i, fed offerentU

intentiope rheiietut. Sit demutn _{fp>ro, in*}

Ροχ'ιΰ conatibtis veniaht _{fote^duto pium} ob-feqüitim Anitnumq- obfetvantixρfanum ter

ßäri nituptut. Hoc _{ipfum efi}, quod inmf

defiderArl^nupquam patiar. Intetim , ut

diu _{fpßfites fafaife viv/wt}

Chariilimi Pa¬ rentes_{, felicifruAntutfucceßit}

retum,

faxit Dens Ter _{Öptintusj MAximtu. Sic}

optut voiiet^j

Honöfatiflimi PATRIS Filius _{obfeqüentißlmus} CAROL.AMB< WlDßERG,

1.Ν. Ι.

§■ ι

umma Creatoris _Opti«

mi _{benignitas &}

fa-pientia non eo folum nqftiinelaudibus eft

ce-lebranda _quod

homi-nem _{fplendidifiimis}

tum _{animi, tum corporis dotibus}

illu-ftrem , in hoc univerfitatis theatrura

produxerit: verum id etiam

philan-thropiae divinaeparitereft tribuendum,

quod in ftatu feliciori conditum,

in-certa fcde _{vagum per terrarum orbem}

non _{reliquerit. Scilicet, ne}

quidde-fideraretur, quodexternam felicitatem

augeret > amoeniftimum Protoplaftis

aperuit Edenis viridarium, quod fedis

fixas loco occuparent.· ubi

hortumco-lentes, arborumejus

quarumlibetmel-litiflimos _{guftarent frudus,}

praeter-fjuam arborisfcientiac boni & mali,cu¬

jus ufus _{efusque graviffima mortis}

na fuit interdidfus. Hoc pa&um

ali-quamdiufanftiffirnocolebatur

obfequio:

hic flatus, hacc vita, omnium

delicia-rum plena, aliquantum tloruit _tem¬

poris 5 donec aftu

fvafuque

Diaboli

homo fuofarbitrio nimium _indulgens,

hianti ore in _poma vetita rueret, eoqj

fe & fuos _{polteros in p'raefentiiiimum} denunciatge mortis difcritnen

praecipi-taret. Hinc dotibus eximiis divina:

i-maginis fubito privatus,

jucundiilimo

quoque ejedhis éftdotnicilio ; &

nere-ditum ultra moliretur, Paradifus

fir-miiTimo fuit munitus _praciidio, §. II.

Modum cuftodix Divinge his verbis

enarrat hiftoriafacra:_py

_ρ*?

_D"TpöpW

rcönnan sinn urt> ηκι σ*:η3π pk & _{pofuit ab Oriente^horti Eden} Che* rubos ) flammamque\ gladii verfat

Hit·

ubi vocabuio D\r"Dj fenfu alias in fa-cris literis_{frequentius obvio,}

defigna-tos arbitramur,non malosgenios^ ΌΝ70 rfeinut_{interpretaturRafchi,} non

volu-cres _{formidabiles*) , non} fatellites in¬

fernales_{b)jt\QCfimulacrum quoddamvi¬}

rile, a)SicMufculus & Theodoretus.b) utMa* najjebenjfrael cit.Pfeif:inDub.

Fex,Loc,X*

tile, horribili facie _{Iarvaque te&iim c),}

fedanaelos, & _{quidem bonos, alioquin.}

Ut _{πνεύματα λειτχξγιχα, piorum}

pracci-pue minifterio delfinatosEbr.I. 14:qui tarnen _{farpiusljufla Dei exfequuntur iii}

malis _{poena pleitendis, id quod}

exem-plo Angcli Bileamo obvii, Num:u: ii, nec non _{illius, qui in caftris}

Af-fyriorum multa hominum millia

truci-davit 2 _{Reg.19:55·.aliisqueplurimis?evi¬}

denter patet. Diverfam variorum

fcri-ptorumvocisD^O _{etymologiam, atq;}

inde orta de forma eorum _plura

fen-tentiarum divortiahic non moramur ₅

fed _{integrum nobis exiftimamus, falva}

^ difientientium_auftoritate,

veifigiajillo-rum _{premere, qui angelos}

, Paradifi

cuftodes, _{apparuifle credunt fpecie hu¬}

mana, attamenterribili, ob flammam

gladii. Favet huic _explicationi haud

exiguus Rabbinornm globusj

nomina-tim R. D. Kimchi docet, 3133 idem

ii-gnificarequod i: e: _{quAfi puer,} f. _{adolefcens, VH DIQID >3}

quU jimilitudinem puerorum _{babuerunt, vid.}

WlW 'D. Confenfum B. Lutheri hac

A i verba

c)qualeeffinxitJacobtts_Chjus,quidam fX Grtcia btreticus»

4' «β o n>

verba teftantul*. Cheru

Apparuerunt, non in flolis eandidis, non

in alts,fedterribili fpecie, Necdiflentiunt

adeo, _{qui vocis analogiam}cum Syro¬

rum 2*Ώ_{fortis fuity urgent, cum}

An-geli (int rD Ή12.3 Pf. CIII. 10. quam etymologiam poft Caftellum approbat

fere Pfeifferus in Dub.Vex. h. 1. Nec Buddeo _{difplicuit in hiftoria Ecclef. V.}

T. Per.11. fed. _{i.p. m. 513. qui}

pari-ter _{noftram, receptam fere,nec} teme-re _{fpernendam monet. Hi} Cherubim

collocati narrantur ante_paradijum

vel

potius ab Oriente horti h. e. adplagam

Paradiii Orientalen-]: _{qua parte}

vide-tur facilior fuifie acceifus, _{nifi poiita}

fuiflet cuftodia. _{o^iter hic notandum}

cenfemus erroremr^y_{e, qui pro}

Che-rubinis, primos parentes ficcollocatos

exhibent, utpote quibusapplicant Voc.

hc enim habet eorum veriio.*

%cti

επίβαλε

_τον

Å'Japt,

, και

χατΰκιav

άυτον απέναντι τ& _{τrap^cdeirx, κτΚ} addl-to deinde verbo _{trctfcs, quod ignorant}

fontes.

$. III.

Inftrumentum cuftodiae exhibent

verba 3Τ1Π ΕΠ1?? qua: fenfum licet

per-4| o i» 5 JCrtum _{praebeant, tricis tamen,}

&ex-)licationibus _{Interpretum variis , haud}

eviter funtinvoluta. Plurimi

enimil-orum _Origenem imitati, in

meretro-pologicum fenfum hacc convertunt 5

fundamentum fermonis figurati de

promentes vel ex

Theologia,

vel

ex

Philofophia.

ξ. IV.

Theologiam illi

potiilimum

fpe-ftant,qui verba

Mofis interpretantur

tantum de omnimoda facultaté

homi-ni ademta in Paradifum revertendi ,

quaii heic nihil aliud

fignificaretur,

quam Deum impedimenta

homini

po-iuiiTe talia, ut nullam fpem reliquerit

priftinam

repetendi

fedem.

Ceterum

de his _{optime monet Rivetus,} ejus-modi _impedimenta

_potuiiie

_etiam

in-viiibilia ftatui. At facrae hiftoriac

fco-pus eft, non tam

illa

narrare,

quaefi-eripotuerunt,quamquacvere

fa&a

funt.

Ecquis enim

negaverit,

potuiflfe

Deum

alia _quacunque

_ratione,

_{vel folo}

_man

dato, omnem Adamo intercludere

a-ditum in locum deliciarum_priftinum?

fed _{longe alia ex textu hic eruitur}

di-Vina voluntas, ubi non tanrum

9 _«ξ$ ©

bulis _{Γ&Φ cap. 3. 23.}

24."exi* lium Adami ex horto Eden _{aperte de"}

fcribiturj fed etiam verbo _{p$ &}

re-liquis utpote ΖΠΠΠ ΕΠ1? DN1 Ο^ΤΟΠ

viiibilium _{impedimentorum perfpicua}

fit mentio. Proinde haec _interpreta¬

tio, praeter neceiTitatem hic _tropum

fingens, a textu facro haud dubie eft

aliena. _{Longe vero ineptius illi}

ju-dicant, _{qui ignem purgatorium heic}

volunt _{fignificatum: quod ridendum}

magis quam refutandum cenfet

Rive-tusj _{qui pariter monet, ex}

ipfisPon-tificiis non _{neminem hanc}

explicatio- [

nem _rejeciife,

quod ipfimet ponant 1 talem _{ignem, non ut excludat}

homi-j

nes _{Paradiso, fed ut juvet}

ac

promo-^eat ad _{tempus exclufos.}

s' V·

Philofophos autem agunt illi j qui

'cx _{Geographia interpretantur C3D7}

3ΠΠΠ de Zona _{torrida, qua Paradiium}

circumdatum fuiflfe _{putant: quae fen"}

tentia _{tribuitur Tertulliano, accepta*}

ta _deinde a _{quibusdam fcholafticis,}

Thoma _{Aquinate & aliis,}

aeque ac Th«

ßurnetio. Horum _{itaquejudicio}

tor-ο _{ι* /}

rida _undiquaque

ei'ngebatur; Verum

ut difficillirrmm eftquidquam

determi-nare de vero iltu Paradiii> ita

baud

obfcure _colligunt

_plurimi,

_ex conne-xione Edenis cum regionibus Haran,

Canne, itemque Gozan

Sc

Rezeph.

ΕΓ: 37. 12. Sc Ezech. 27. 23.

locura

ejusMefopotamiaf

vel

Chaldacaz

efTe

ma-xime convenientem. Ha?c fententia

confirmarividetur voce_DlpD?qu£

licet

interdum_iignificet

_prioritatem

_tempo¬

ris;, heic tarnen certam

potius

plagam

regionis indicare

videtur,

ut

Gen.

12·

8· Jof. 7. 1. Sc

alibi.

Quamvis

autem

incertum _eiTet, utrum Palaiftinam, an defertum, in quo Mofes

fcripiit,

hoc

vocabulum

_refpiciat;

_{utcunque tarnen}

interpreterisj non

cxcludit

illum

Ede¬

nis iitum, _{quem iieic}

defignavimus

a-ptiiiimum.

Hifce addi&um

argumen¬

tum ex nominibus üuviorum, locum

Edenis in _Mefopotamia

_quaerendüm,

haud _{ambigue demonftrat;}

quamvis

deiiniti limites meris nitantur

conje-fturis. conf. Buddel hift.F-cclef. tom.

ι. _{fect.|i. p. 109} Sc Mark, de

hiftor.

Parad. üb. 1. c. 8- Quod ii locum

Paradifo _ügere

_voluiilet

_Dens

fub

8 _m o 19»

na torrida» vel hac illum _{poftea ein-}

_fh

gere, quod neutrum tradit hiiloria

Jvlofaica, ne iic _{quidemincolasomnes}

arceret, obicealio non _objedo)

quan-doquidem ex noftri _temporis

naviga-tionibus _{conilat, regiones fub}

Zona

illa _{plerasque faltem}

pro incolarum j

indole, fatis efle _temperatasj

utpote ι

cum aliae _{cauflae vehementiorem ibi}

calorem

_moderentur,

_adeo

ut fub ea

eile loca _pafeua

&irrigua

multisoften-derit

_Jofephus

a Cofta libr· z. Hiit.

Nat.' _Ind. c. 6. _{cit. Rivet·}

§. VI.

Grotius hanc loci cuftodiam minus

aptam _{perfpiciens»} validiorem

inveili-gandam ratus _{eil, a natura foü vicini} non _{alienam: Proinde}

cum in

Babylo-nia_{campumdeprehenderet}

interdiufla¬ grantem,ut&tradum_{Naphtaeplenum,}

utrumque Plinio _{memoratum; aeque}

ac

cavernam,effundentem vim

ingen-tem

_bituminis,

cujus rei meminit *

Curtius,hic veros _{Cherubos inveniife}

fibi vifus eft.

_Nempe

_{illos interpreta¬}

tur _{ignes, ex}

bitumino/9 Eabylonis 4gr9

Accenfot, perquosfolosdaretur aditus in

Paradifumj eumquehoc modo claufum

*8? © §* ρ

i'i _{putat p'rotoplaftis. Huic explicationi}

iuacutaliquarnverifpeciem

addat,

figu-rato _{loquendi genere Hebraeis recepto,}

opus hocce Dei _peculiare, praeter con-fvetum naturs ordinem inftitutum Che·.

ruborumvei_{Angelorum nomine vultap¬}

pellatum,utalibiin f. literis idemfaduiti obfervatde ventisaut_i^.Quin&in

vo-cabulis ϋΊΓΐΠ _ϋΠ1? OKI ΕΓΙΓΟΠ figuram

ultra venari ftudet b _{h* Juoiv didam,ut}

Cherub &_{gladius flammeus}, ldem iit ac

gladius flammeus: tandemque id unice

denotetur, igne impervio obfeptum

Paradifum. _{Quantocunque autem}

e-ruditionis _apparatuhaec

adornavitGro-i|

tius,

aliis tarnen, quin&ipii Clerico,

fido alias _{comiti, hsc ejus fubtilitas}

nimia _{difplicuit, qui nihilominus fuum}

hunc ducem eatenus eft _fecutus,

qua-tenus bitumen _{agri Babylonict, aut}

ali-us,abAnge!is, aDeomiflis, accenfum

hic_{defignari fufpicatur. Ante Grotium}

vero ftatuifife Laxantium , tpfum Pars»

di[um _{igni eircumvAllatum fuiffe ne be*}

tno _{po(fet decedere}

t Inft. Div. Lib. II. C·

la. obfervavit Clericus in 1. c. ut

a-deo fententiam hancce _{primus ex fuo}

ingenio

noncuderitGrotius. Nos ve¬

ΙΟ _{lü 9}

ro, ut certamen cum tantis in orbe

literato viris lubentes declinamus; ita

nec invitos Calovii caftra nos fequi

fatemur, _cujus opera hic debeljatum

efle putamus contra Grotium. Neque

enim _{praeter neceflitatemplurestropos} in narratione _{praefertim hiftorica,}

fin-gendos, aut admittendos cenfemus*

§' νπ·

Nec _{pra;termittendi funt illi, qui}

ex _{Phyflca tropologice ignes}

fubterra-neos _{intelligunt, ex montibus}

a!tiΓίι-mis , quibus Paradifus fuperftru&us

fuerit, erumpentes, eum inftar

muri

vel coronee circumdantes: quae _fenten*

tia eft Nicolai _{Lyrani , itemque}

_fere

Toftati. Sed _{hoc, quantum}

_conftaf

_>

ipfi loco repugnat. Neque enim

fitus

Paradiii cacumini montis videtur con-veniens, neque in facris literis mon-tes _{usquam commemorantur, quibus}

impofitus Paradifus fuerit: multo mi¬

nus ambitus _{ignis competere}

_potuit

joco adeo amceno. _Hjusdem fere

fa-rinx efl: _{opinio Philonis, qui igneos}

coelorum motus eadem _tempeftate

or-dinatoseiTe _{perhibetj qua flamma}

gla-dii ad Paradifum vifa fuit, Verum^ fi

per

·$$ o a» ii p£rigneos codcrum motus

mdicari

vo-luit _{majora illa iidera &caetera Corpo¬}

ra codeftia_{, quac in fupericri} ceeli

re-gione perpetuo moventur,cerrum

efi:,

ca, ut inträ εξαηρεξον creatonis

fabri-cataj ita eodern temporis momento ,

qua certum gradum fpeciemque motus

eile _{ordinataj atque hunc femel indi¬}

tum fervari _{jngiter eundem,} nifi ubi

Deo vifum _{fuerit, confvetum} naturas

crdinem _{fufpendere & immutare. Si}

autem meteora illa _{ignita voluerit}

in-telledia , quae in aere inferiori

confpi-ci_{folent) illa quidem ex aliis cauiis ge¬} nerar! _{poiiunt , & generantur indies}

fere nova: ied quae parum

convenien-ter huic loco _{applicantur. Reliquas}

non dicam _{conjeduras, fed otioforism}

Iiominum _{deliria, alto confultius duxt} snvolverc (ilentio , _quam inani eorurn

commemoratione fanioribus

fioma-churn movere.

§. Vlli.

Profligato jam utcunqtie aließarum

opinionum agmine, ftatuimus verba

Wofis _{, uti jacent ? hiftorice &} fecun-dum Iiteram eile _{accipienda; atque}

in-ftrumentum cußodiae_hujus/taw^w

ßar gladii vifam fuiffe contendimui.

Huic _{explicationi parumquidem}

robo-ris ex diverfis _{Interpretum verfionibus}

eonciliari _{poteft. Namque Junius &}

Tremellius _{ΓΟ0ΠΠ0Π ΖΠΠΠ txi?}

ver-tunt_{flammam gladii fefe vibrantü. Cafta«}

lio: _{flammeum enfcm vibrantem.}

Vulga-tUS : _{flammeum gladium}

atfc verfatilem, Ar.Montanus :jiciem_{gladii fe vertentis.}

Quae verfio proxime convenit cum

verbis Chaldaei _{Paraphraftis Onkelofi}

$Ο£ΠΠ0Ί Χ3ΊΠ liceteaLat.

Inter-pres reddiderit acutum _{gladium verfati.}

/m9 non incommode _{quidem$Ted pro¬}

xime _{acie>m,acumen fignificare,}

tum

in _{Chaldata, tum Samaritana}

lingva,

patet ex Lcxico _{Heptaglotto Caftelli,} licet _{ipfe poflt Buxtorfium hanc vocii}

formam Chaldaeam _negle&erit>

addu-&a folun alia NOT, _{hujus ftatum}

Em-phat. fere _{exprimente: qua: plane con¬}

venit _{vocabulo KOT cufpidem}

dcno-tante, _{quod hic habet Interpres}

Sy-rus· _{Targurn Jonathanis a fenfu}

Iite-rali hic , ut faepe alias, defle&it ad

myfticumiK^nO"!

K^jrcn1?' DJVU _pPHtf

'Di _{p"iED Γηηα KJOT καηπ>}

fr&paravit gebennam regrobis* q***

aJP'

tniU·

^ O Ü IJ

biilatur_gladio acutoatncipiti &c.

Sic

&

Hierofolymitanum

fere

:

unde

Aben

Efra hos forte Paraphraftas fecutus,

vocemΓΟ0ΠΓ0Π _{exponit ,nrÖ W}

nbl

cui Åua erant a ctes h. e. gladius anceps. LXX« ka) τ]ν φλογίνψ ρομφ&ιανι ξίφο-fjLivyv , flammeam

romphaam

verfatilem

,

h. e. in omnem partem agitatam , ad majorem haud

dubie

terrorem

incuti-endum : _quae haud incommoda hujus

vocis videtur _explicatio. Ex

hifce

in-ter fe collatis, patefcit quidem

con-fenfus _{plerorumquede}

_{materia quadam}

celerius acfulgidius hicfefe _movente:

titrum vero _per modum gladii vifa

fue-rit5 an laminagladii polita,quae radiis

folis_{oppofita flammam ejicere}

_videre¬

tur, heic intelligatur, nen fatis liqui¬

de conftat. Vocabulum enim CjnV» cu¬

jus radix verbalisfenfum habet

ardendiy

fiamtnandi, in hoc loco tantum

occur-rens, iignificatLcxicographis

&

flarn-mam & _{Uminam politam}

, inftar

flarn-ΙΓ12Ε

_{fulgentem vid.}

_Buxtorf.

_StocUius»

ceteri. HincGerhardo quoque enata

dubitandi occafioeft,an per:n.nr

En1?

indicetur flamma, habens formam &

fpeciem gladii\anvero gUdiut ipfe

«4 _{m o $}

dens _{igné, fulgurans &}

quafi flammas

evomcns. _Rafchius

explicans 3ΊΠ

rofinnon, hsc addit, γ6ϊ, fuit gladio flamma, vel _{fplendor inftar}

flarn-ms_{j abfterrendum}

Adamum,

yW-/«w _{ingrederetur. Vocem deinde}

Para-phraftsfjp exponit Gall. h«e.

//*-»»»*$ ut fuarn fententiamde vero _gla¬

dio _{agitato & fulgente}

videatur fatis

indicafle. Confentientes habet Ab.

Efram & _{Kimchiurn, in lib.}

rad.

prx-fertim ex _{interpretatione}

Pagnini in

Thefauro L:s S:s. _{Bonfrerium quoque}

& _{Menochium de}

gladio materiali, ex

ferro vel _{sre, hsc verba}

explicuiiTe,

obfervat Polus in

_fynopii

_{Crir. Eodem}

inclinare _{GulTetium» rem}

ignotam &

ambiguam obfcure fatis enodantem»

haudtemere _{dixeris, attendendo ad ul¬}

tima verba in _{explicatione voc. DnVj} tibi docet _{, hac tria, fulgorem}

,

deßrti-ttionem _{& celeritntem laminx}

gladii

con-venire, fine alio igne. ReéliuS autem

Junius atque _{Tremellius obfervarunt,}

Vocab._{En^apud Hebrsos}

femper/^-mam denotare,

idcoque

& heic putanC

materiam _{quandam igneam}

defigna-ri , _quac hominem _{a loci aditu}

& © υ

njerit j fub fpecie

gladii:

anne vero

alius fueric _{ignis, iocum}

_vicinum

in-flammans, malunt ίπεχειν. Alioquin

fi _{gladium materialem , aut}

_ferrum»

quantumcunque politum

hic interpre¬

teris , nunquam adeo

fcintillans

&

e-micans id ftatues, ut fulgorem flammas

'

poffit aequare, tantumque

homini

ter-rorem incutere, ut _{graviorem nori}

fentiat ex _{fulgetro ac}

ftri&uris

flam¬

meis, hinc inde repente emicantibus*

I

Proinde

&prasftantiores

fere

Interpre-'

tes , quancumvis asgre

divelianrur

a

feniu _{literas, proprio nempe}

acproxi-mor^mrij quem fuppeditant

Rabbi-ni; _Angelos tarnen Paradifi cuflodes,

non _{gladiosaut acinaces}

rntilantes

ful-gentesque,fedflamman

confpe&um

ter-ribilem, _{fpecie gladii,}

_hortum

_Edenis

ingrefluris objeciiTe, ftatuerunt.

De-ciaravit hanc fuam fententiam haud

obfcure b. Lucherus, his verbis: cbe«

vubini ifti habuerunt in via , non ferrumy

quo nrcerent ncceffuros, fedfulgetrumfeit

flammarn, qualis ejtfulguris, qua incertt,

eß-)&perftringit otulos. Habuit ilta

flam¬

ma _{formam gladii, qui movetur}

pos-16

«

o

||

et. Credere _{Iicebit, nec alienum ab j}

hac _{explicationefuifle}

Calovium, utut i ;

propendere videatur in altcram illam j ;

Ab.Eirar^quippe cum foam fententiam

haud dubie declaret his adduftis a fe I

Lutheri verbis : _{abfierrebat acceßuros}

fplendor quidam, quafi gladii evaginatit j

qui apparebat in manu dngelorum, &

continuo motu agitdbatur, _{atß, oculoscett}

fuIgurcumhorrore gerftringtbat.vid.Bibi» Iliuft. in h. 1. Ubi _{fplendor, quafigU·}

dii _{, non eft ipfe gladius vel lamina}

gladii; fed flammar fulgurear, ceu

gla-dii, hinc inde vibratae, ut terrorem

incuterent : quemadmodum fuam in

hoc dubio decifionem exhibet PfeifF. .·;?

in Dub. Vex. Cent. I. loc.X._{qui plures}

etiam in hoc _{negotio confentientes}

nominat; ut aliorum teftimonia

addu-cere _, nobis _{non videatur} necefle.

Hane _{expoiitionem licet} improban-dam non cenfeat Celeb. _Deylingiusj

aliam tarnen adfert fibi vifam

fim-pliciorem , qua 3ΊΠΠ

&rb

interpreta¬

tur de maximo _Angelorum

fplendo-re, _{farpius in S. literis} memorato, ta- 1

-liquidem, qualis politiflimi gladii

ad

«

folem vibrati flamma ic corufcatio eflc | *

41 ο {β· ij

fölet. Eadem _{igitur fpecie & hic eos} apparuiiie credit, atque fic homines

ab aditu Paradifi abfterrutfTe»

quoties-cunque illi reditum pararent.Fatemur

hare _{ingeniofe atque erudite tradita,ut} difficilem afTenfum non

invenirentjni-fi obeiTe videretur _{refponfum ipfius}

Cel. Audoris in _§. V. prarcedente

Ni-cholfio _{objedum, ubi urgetur* non}

folum cberubos, fed ten1? iffamflammam>

Ut rem ab illis diverfam , hortum

in-greifuris oppofitam fuilTe.

Diflentien-tibus autem nullum eil _argumentum

ex_{vocab. DDSnnDtt» quafi hoc gladio,}

quam flamm« eilet convenientius5

fi-quidem accentuationem Biblicarn hoc

pofeere, ut cum priori ED1?? non mn

conftruatur, pofl Varenium & alios,

monuit Dachfelius in Bihliis aeeentuatis

h. 1. _{Interim quemque fua}

abunda-re _patimur

opinione* quandoquidem

in re adeö _{controverfa certius} nihil

éxfpedari poteft.

§ IX

Antequam ultimam

difTertatiuncu-^uic rnanum _{imponimus^ paucis}

cauflam _{angelicae hujus}

cuftodixinqui-tere _{lubet. Finxerunt}

quidam, non

ί» ^ % Μ

$antum$ad( arcendos homine$ fed fy pinbplosejccubiashafce cceleftes fpiiTe i Cpllpcatas^ne ifti, _{ingreili fruftum ar-}

I

bpji$ decerperent , hopiiniquedarent*

fy talj amuletp. & _{fpe jmrnprtali$vit*}

yccordes. hpmines ad fui _obfeqpium

fy idololatriam _{pellicerent; quamfen·,} jentiam foViffe Bonfr^rium , ^ieno*

chium & _{Xirinum* obfefya| Polus in}

fyn. Crit. fed hanp _pauilam^ a facris,

icHptorjbpspoftpatefaftam,unde _pro-!

batym eant, haud _{faciiq apparpt.}

V^-farn _{urique fy genpinam facra}

_nobi$

exhibet _{pagina, dopens* ^ngclos po* |}

bios. fuiflé j CTin _{py -pn}

X0

$4 cußoqienAatn vidnq qrforis vitél ub| i·

Pareus notat, _{per fynecdochen}

tq-$pm _{jntelligi Paradifym j fed prqpcipuQ}

eam _arbprem

*tanquam intiiuym para-i

dHi thefaUrymxcujuspotiundiergo

ho*.

;

inin_{ς s Paradi(i adifuni atfecftare pote*}

rapt;. _§peraverat

_fpr(itan

_yVdarhy(i

mo-dp arboremyitae guitafjet*ayüflarnVft

i;am e ve(tigio _{fe yecuperatyrumA}

rnortctnque imyurrenjern eyitatyrymi

^upd

praévidens

QeusJ?

Gen,

$tio«di*

citur, Adapiqm e paradifoejeciffe Ärre

fyrte ejuendens manum fu<qn decer* perct

η -t

it

_y

peret'de

fruftu

arboris^

atque

fic

,

illo

guftato^ in feculumviveret·

Ceterum

qqam ^emerarium

fuerit hoc

confili«

um Adami,vel indp _patet,

quqd fic

fententiam mortis, eiudeye, & Deo

jnvitc vivere conaretur* quae certe

nq-ya in Deum contumacia per fe mortis

peena fuiffet digpa· Neitaque

edenda

arbore vitae in gfavius

malurrj in#

tUrreref, Deo pjapuit in

excybiis

po«

nef-e armatos Cherubim, qui omnem

ep _{peryeniendi viam}

intercluderept:

qupd

_ipfum

_{ex paterPo}

_Dei

_affe&u

fuiffe inftitutym,. ex faniori

Theolo-giadifeimus vid.Pfeiff,Dub, Vex. Cpnt.

1· _{Epe. Ι5ξ. Hocangelicum}

_Edenis

prae-(idium _quarrdiu

_duraveritj

_nobis

vide-tpr diftu diffieifius, tacente hpc

ftcra

biftoria^ ynde & facilipr

npfirac

i-gnpfantiae erit venia*. Cenfet B,

tu·

therus^ _usque

_ad

_tempus

_diluvii

urfi-\erfalis mapfiffe# tat miferrimi

lapfus

cfiet tpo.numentum». Paradifum yero

Spm _{fceliquo terrae ornatu}

_fuifle

_{tun c}

defiru^umi

alii ariiiu^

definiunttem-pus ad mortem Adami5 alii

deiiifle

putantj quum fertifitas

&

amoenitas

Paradifi fenfim decreviffct

vid.

Budd.

Zo _{m * PS}

Hift. Eccl. V. T. _{per. i; Γ. 1. §. 2g.}

Ha?c _{funt, qua? pro ratione difficilis}

materia?, _{temporisque angufti,in}

pra?-fens affern poruerunr. Hifce

adqui-efcamus , εως ελ$'Ί re τελεία?- τότε yet» y > ' α' *-> *

Tö εκ _{μεξΧζ καταξγηΰηιτεται, t. Cor, ij} ic. interim expuiii terreftri , ad

cce-Jeftem ftrenue _{pergamus Paradifum:}

fic tandem nobis, omni feliciter de*

fundlis _{periculo, obvii erunt Cheru¬}

bim _{gloria?, divinum illud offerentes}

brabaeum: τΰ νιχωντι οώσω άυτω φ%· ysh εκ τS

ξυλΰ

της

ζωης,

ο εςιν

h

μέσω τ

S παρζδείσα τ£

Θ

εξ,

Apoc. 2; 7< S. D, G. *