Dissertationem gradualem, de origine ritus nudandi pedes in locis sacris, cum consensu ampliss. facult. philos. in reg. acad. Upsaliensi præside ... Andrea Boberg ... publicæ censuræ modeste submittit, s:æ r:æ m:tis stipendiarius Nicolaus Feltström, Anger

mir DISSERTATIONEN!

_GRADUALEM,

DE

ORIGINE RITUS

NUDANDI

PEDES

In

LOCIS

_SACRIS,

Cum

_Confenfu

_Ampliß.

_{Facult. Philof%}

in _{Reg. Acad* lipfalienß}

PRiESIDE,

V1R0 _CELEBEkRIMO,

DN.

_ANDREA

BÖBERG,

L. L. O, O. PROFESS. _{Reg. & Ordin.}

Publica _{cenfura modefte fubmittit,} S:m _{R:^ M:tis Stifendiarius}

NICOLAUS

_FELTSTRÖM,

ANGERMANNllS.

In

_Aud.Gult.

_Maj.

_{ad d.}

23

funii,

Anni μdccxxxvii.

Horü dnte nieridiem _folitis,

-· - . ...

UuSALIdE, Literis _köjerianis.

S:se

R:ae

M:tis

MAGN£

FIDEI

VIRO,

Reverendijjuno

PATRI ac

DOMINO,

Dn.

N1COLAO

STFRNEL,

S. S. Theol.

DOCTORI

Celeberri-mo _{, per}

Norlandiam

Occidenralem

SUPERINTENDENTI , Ven.

Coniift.

Hernofandenils PRjESIDI

graviflimo>

Reg.

Gymnafii,

Scholarumque

EPHORO Adcuratiflimo,

M/ECENATI

ΜΑΧΙΜΟ.

JUventuti,

&_fiudiorum

ex

regioneBore

_{gratia heic}

harentiymuU

a

li

or

i

und*)

ta eß cauffa ingentis Utitia

& ß>e*

_i

de _{perennitate fua fortutta >}

_fummA

illa _{indulgentia &favör Tuus,}

Reveren-diilime PATER ? fingulis

ubiobvitu,

fuoésρeculiari meritojusactitulum

gales-ti_{prafidii ab unoquoque noflrum}

_optime

ft~

bi vindicans. iUo _{ipfo, Ünuliare}

_alia

_fre¬

ifte_{, hos qualeseunqueρagellos}

,

fub

tanti

nominis umbradelitefcere anhelantes,Trö

confpeftui fifiere fufiinui-,

humiUime

rogant,

j/atiaris?

Reverenditflme

PATER

, me

yuoqueeundem favörcmTUUtTiUvibusbifce

ambire, pradicdre, venemri. Attf ut

ma-gnorum Virorum efi, parvisparvorum mu-nepibus commoveri·> itu& ego confido, Te,

Reverendiilime PATER, litationemhane

titut levern vilemtf, mola ialfa ab eo, cui

in_{paupere cafa non adfunt}

_thura,

_nudo

tu-men_{pede, he.}fumma _{cumpietute ac}

re-verentia _{, Νomini Tuo confeÜam} , ex

mente _{Offerentis , non rei oblatapretio &}

pondere aftimdturumfore. Hujus voti me

eompotemfieri dum humillime ffero, hifce plagulis, velutifyngraphd , in perpetuum

Nominis Tili eultum me _obfiriclum

perve-lim. De cetero_{precesmeasprecibustotiiu}

Zionis_{feptentrionalis,cuifub tanto} tegmi-ne bene ejfe _{voluit Divina dementiat nuUo}

non _{tempore fubjüngam}

, velit benigniffi-mum _{Numen, Te, Reverendiilime PA¬}

TER, pro fa lute EcclefiA , fine uUa tem¬

porisintercapedine, dies nottescp

excuban-temyin annosbene multos_{fuflentureinovasfa}

vires in dies_{fujfeere, ut hac Ecclefia Deiy}

Te _{foffite , fummo ejtu Antißite}

,diu

(em-pcrque vigeat, vireat, floreat!

Reverendiilimi Nominis TUI

cliens devot_iffmus

V I R Ö

Admoä,Rev?r.attfa

PracUrijfimo

DOMINO,

Mag. J O Ν £

LOCHN£0,

Paftori in ©idicnxjb mefitiifrmo, ut

&

Angermannias Borealis Pr^ofito

di-gniifimo,

Evergets, Avunculi

loco

ad cineres

_{fufpiciendo»}

V I R I S

Admod. Rever. _{atquePrtecUrijfiinii}

Döminis

MAGISTRIS3

Regii

Gymnaiii

Hernofandenfis

LECTORIBUS

Dexterfimis,

-

Coniiftorii

ADSESSORIßUS

^Equiilimis;

Ut & Scholae Triv*

RECTORI ac

CON-RECTORI

Laudatiflimis,

PATRONIS & TAllTORIBUS

OPTIMK-/'N

_pietatis

figmim

_{hqjce lucubrationes}

mnquarn

int

er

mor

_D.

_D.

it

ur

_P*

&

Cemel ite

rum-ti

μ

menti0

^a<^a

^'"

ceoinfacrislocisex-uendo , & ea de re

multi _{clariiiimique Scriptores multa dir}

xerint» _{variumque calcei exuendi}

ri-tum, in S· literis _memoratum,

infigni

cum eruditione & induftria delineave-rint: nobis _{potiffimum, exigui}

_velut

fpicilegii cujusdam inftituendi,

occa-fionem

_fuppeditavit

_{Jo. Clericus}

> foo

in Exodum commentario , ut _pauca

tantummodo de ritus iftius

_originé

_io

pracfens _{diiquireremus. Hane}

_ä.yt^m

indagaturos

haud levis difEcuTtaf cir.

2 #|Ό i»

cumftat, eamque

eludari

éxigiii

noa

eftmoliminis. Etenim_Serjptura

S.

quac

alioquin

eft

inftar promi

condi,

&

no-va & _{antiqua e}

promtuario

ftjo

effe-rentis, hane rem ako

fopivit

filentio.

Illa vero, _cujus fcaturigini

nofter

ri-vulus fuas _praecipue

_deberet

_aquas,

ta-,cente,eruditorumfententiac vehemen¬

ter ludantur. Hinc videmus

nonnul-los_{iEgyptiis hunc" ritum}

_{adfcripfiiTe:}

id

<juod jam

nominatus

Clericus,fada

hu-jus ritas mentione,

evidentibus

verbis

affirmare iuftinuit: Hoc, inquit, pr*

ceterU _{populis, munditiei (ludioß Aigyptit} fattitaffe videntur. Certe λ

Pythagorot

jcujttt inftituta pleraque ex sEgypttü

dedw

jpta erant , hoc praceptum difcipulis

datur

.·

'Svεiv

_χαή

_{άνυπόδητον}

_ti,

_τζος

_Ιεξ»

TT'gOtTiSVUU Oportet

immolantem

calceit

Harere , & ßc ad facra accedere.

-Jiuic ergo mori, ηοη α Mofe

inßituto,

fe^

du_{dumrecepto, fefe hie}

attemperavit'DE'

tu , _quoA &fapuu alias feett

a).

Sole

vero meridiano clarius eft, hanc

fen*

tentiam maximis laborare

difficultati-bus. Nondum enim evidum eft, gen*

tem

quandam Mofis

_aevo

antiquiorem

•nf . hunc

•I o _{jj» 5}

hunc ritum inftituifle, & ii vel

maxi-me _{inftituerit, abfurdum, immo} irapi-um föret ftatuere, DEum in conftitu-endis _{apud Ifraélitas facris ritibus,} fe-fe ad mores _{gentiiium, multiplici}

ido-lolatria ac _{deteftanda fuperftitione} &

fceditate _{obrutos, accommodaife. Ut}

taceamus, conjeduram iftam vim

in-ferre _{ipfi Scripturac S. Hieropfaites} e-nim teftatur: DSum _{indicaffe verbum}

fu-um, ftatuta fua £3*_{judkia fua (non gen¬}

tiiium) Jfraeli,

Pfci47:ip.

conf. Deut· 6: i. feq. _{Redius itaque illi faciunt,} qui contendunr» ritum iftum fuam de-bere _{originem praecepto Divino, Mofi,} rubum ardentem _{adeunti, dato, Exod.}

3:5·. _{Quos quidem de fententia fua} de-pellere, idem eflfe videtur, ac clavam

Herculi _{extorquére,· ideoq; non} mui-tum _{abeft, quin facillime in}

partes

eo-rum transeam. Verum enim vero

hu-jus confvetudinis _primordia

_longe

an-tiquicra, ejysque annales ab _antiquis·

iima mundi attatededucendos efle

cen-feo: _{quam quidem opinionem}

, haud

omni, ut arbitror, deftitutam

funaa-mento , fequentibus adftruere

cona-bor _ratiunculis.

4

«I

o

$»

II.

Primam _igitur,

_fiquidem

infra

pate-bit , facris operaturos

nudis

inceiliiTe

pedibus, a cauffa

facrificiorum

efficiente,

quae eft

DEus, defumo.

Quod

autem

DEus_{Patribus quoque ante}

_legem

Mo-faicam facrificiorum oblationem

injun-xerit,indefirmiilime concluditur,

quod

facrificia fua Patres primi arvi in

fido

obtulerint Hebr. XI. 4.

alioquin

enim

DEO _{grata & accepta}

_e(Te

_non

potuis-fent: _{quod tarnen}

_de

_facrificiis

Abelis

Gen._{4: 4. & Noachi c. 8:}

cxpreilis

verbis dicitur. _{Opera vero}

fide

_per'

adla & DEO grata minime

fine

man¬

dato _{ejus fufcipi potuerunt;}

quippeaui

omnem cultum religiofum, _quem

ho*

mines c _proprio

cerebro

effinxerunt»

faftidit, etjamfi

λ/^ον,

rationem

ac

fpe-ciem_σοφίας

_ε'ν

_{έ9·ελο&ξησ·χεία}

_Colli

_{* l·}

Matth,iy: 9. habeat. Quin

'&

externos

ritus, deficiente vero iandloque

animi

adfedlu, utpote nudam manus

exten-fionem, conf.Efaj. 1: 15·.

vehementer

odit. Hinc _{gentiles quoque}

fibimeti-pfis ritus religionis

pra:fcribere

mini¬

me Iicitum efie duxerunt, fed

melius

fibi confulturi, hane rem,ut

obfeuram

«8§ o Ifr y

atque incertam)

quin &

fublimiorem,

ad oracula fua detulerunr. Sic enim

Plato _b).

_{Ύύτων πάντων}

νομο&έτηςί9

οςιςνΐίν κέκτηται φ τον

βξαχάτατον,

ζτστε_{μή τολμηση καινοτομεί)/}

επί

$εο~

σεβειαν,ήτις μη

σαφές

εχει

τί

τξ'εφαι

πάλιν εαυτ& Κ αϊ μην

ύό3

ων ο

πάτξίος

νόμος

εφηκεπε

el

Βνσιων

άητοκωλύσει9μη·

όεν τό παοάπαν ειόως. (άστε_ξ

ύό3 όν

όυ-νατονειόέναι τ?Βνητ\>

φύσει

_των

τοιάτων

πεξϊ. Horum ommum

legislator, qui

vel

minimum mentts habeat , nunquam

quid-quam in reitgione

audebit

innovare9 ne

ad _{quosdam videlicet minus certos commo·}

dosque religionü ritué civitatemfuam con·

VertAt: nec ver o _{qua patria} lege vel

con-Jvetudine de facrtficiorum ritibus fundatA

funt movebit, aut impediet9 fua imperitia confctus: quurn videlicet intelligat, rerum

tantarum _{myfteria in naturam humanam}

non _po(fe cadere. Extra _{omnem vero}

difputandi aleam

pofitum eft, qeod

&

S. litern & fana docet _Theologia ,

fa-crificia veterum _typos effundendi

fan-gvinis Chrifti fuiile , ritusque omnes

iublimiorem ac myilicum

habuifie

fen-A 3

fum:

6 til Q (I

fum i

_fdtfoque

_etjam

credérÖ

fas

éftj

eos hac ratione inftitutos, aequc DEnm

agnofcere

audtorem»

ac

facrificia

ipia;

& has ob cauflas nullam fubiiiTe muta·

tionem; confilium enim

DEI

tsv _eft, Hebr. 6: _17. Veritati

itaque

congruens

videtur,

eosdem

ritus

apud

Patriarchas per

revelationem

viguifte,

quos

Mofes

poftea fancita

lege

firma-vit. _Ideoque& hoc

obfervatu

dignum

eft, _quod,

_{quando Mofes}

_mentionem

facrificiorum Patriarchalium facit,

rt-tuum eorundem non meminerit5 wt-pote quos in

fequentibus fufius

expo«

fiturus eilet. Et hinc fufpicari

licebif,

ritum hunc noftrum a _praccepto,

Mofi

in monte Horeb _dato, minime

deri-vandum efte.

§. III.

Huicfententiac _{aliquid etjam}

_roborts

conciliatur exconfvetudinePatriarcha·

rum, non

_{promifcue omnibus in}

loch,

fed _{prarcipue ubi}

_DEus

_fingularem

fn-am manifeftavit _{pracfentiam»}

_hoc

_eft

₁₀

locis _{facris, munera fua}

_ofFerentium.

Tantumque abeft, ut dicamus

ipfis

in¬

tegrum fuifte, ubivis locorum

DEem

facrificii?colere> ut potiui

affirmemflfc

ean-;lf

«I Ο I γ tandem SummiNuminis vocem ad au*

res Patriarcharum _{acMofisExod.2o:i4#T}

permanaffe

: —

fy~TWVn

ΠέΗ» ΓΟΐΒ Λ TD1K im _Dipan

b>D2

_h.

_e.

altare terreumy vel _{etjam lapideum> ut}

eft in verfu _{fequenti, facito mihi — m}

omni loco, in quo celebrari jubebo

memo-riam nominis mei. i. e. fecundum _Jac.

Rauppium f), ubt faciam ut

reiordemi-ni nomireiordemi-nis mei, _{fcilicet infgni aliqua ap·} paritione velbeneficiotcon{.Deut.it:

Hinc _{deprehendimus, altaria poft} appa-ritioncs _{Divinas,exftrufta fuiile in} pla-nitie Morae Gen. 12:7. Bethel v. 8. cap*

35·; 7. in querceto Mamrae prope He¬ bron c. _{13;<8. Berfaba: 26:zj*. Hophrae} Judic,6:24. & in monte Ebal Jof.8:30.

fine dubio eodem locö* ubi Dominus

paulö ante Jof.c. 5:131 manifeftum fö reddiderät. Ebal enim mons _juxta

Je-richuntem fitus erat. His locis, de

ap-paritione DEI

exprefie

teftantibus,

ad-di _{poteft ille, ubi Gain & Abel}

_DEO

fuas- libabant _primitias;

_fiquidem

_com¬ munis fiere

_{interpretum eft fententia*}

quod verbis illis Caini, a_{facie Tua9} Gen. 4: 14,16* nihil aliud intelligatur,

A 4 quam

B « o &t

quam locus, in quo Dominus fefe re*

velare _{folebat, eamque ob caufiam}

_ab

_·< Adamo facris _{peragendis deitinatus}

e-rat. SicvenireantefaeiernDEJ l.Chron.

X6: 1% ire antefaciem DEI cum gratia«

tum attione Pf. _{pj: i. vel cum cantu} Pf. 100: 2. eft facra loca, _templum Jeho-vae adire, & DEum in facro ccetu co- :>

lere ac collaudare. Hinc ob _parCrrL» locorum fanditatem inferre _licet, Pa-triarchas , aliosque fandos homines

cultum fuum DEO exhibentes , hunc

quoque ritum tunctemporis

obfervaife.

Quod

etjam quadantenus concludi pos-fe videtur ex effato _{Jacobi, Gen«28i}

16,17· vifa in fomno feala illa. terrae u

infixa,cacumine vero coelum _tangente,

dicentis: ΠΙΠ ΠΚΤ W

_P£

DlptSn N1U'-HD ΠΏΚΊ XT·*! :Τ>ΓΡ

Gerte _{eft Jehova in hoc loco, att amen ego}

nefeieram. _{Poftea dueins reverentia, dt'} xity quam reverendtu e(t hic loctu. Qua2

verba Reverendiii. _{Epifc. b. m.} Geze-Jius ita _{explicat : Jag toifte icket At}

G HD _{ρλ ett fa under}

ligit och fynligd

fatt i fkuUe har belvifa fig i thetta _rw

met ηart»arande: _{ty ta hade jag}

rned

ßcerre tooerdnad _{fkolat har betee mig} ,

*9 O ρ

/«/i?» 2.Mof.B.f.j. Ubi ultimis hifce

verbis tacite _{quafi noitrac iententiae}

ad-ftipulatus eft.

$. IV.

Huic _{practerea fententiae addita a_.}

SummoNumine ratio folvendi

calcea-menta , nempe, quia locus in _quo [lå¬

ret , fanclus

ejfet

, egregie favet. Nam

ut mihi _{videtur, mandattm illud, de}

nudatione _{pedum, non ut res quacdam}

hadenus _{inaudita, nova ac}

extraordi-naria Moii _{obvenit; cito enim citius,}

fimulac de _{fingulari in illo loco} Sum-mi NuSum-minis _{prasfentia, & fanditato} loci, certior fädus erat, _{pedes fuos}

calceamentis iine dubio nudavir. Sed novus, quod ignorabat, hic futurus

erat _{apparitionum locus, quem DEus}

hac _{prima fui manifeftatione}

fandifi-care voluit : _{utpote in}

quo

conftitue-rat _{perplurima opera vere Divina iru}

pofterum

edere. Mofes autem heic

per integrum fere annum, colloquia

paene _quotidiana cum Summo Kumine

habuit; omniaque ea, quaeacap. 19.

Exod. _{per totum Leviticum, & in} Nu-meris ad _{cap. ίο:. 1i. defcripta funt,}

juxta hunc montern _{accjderunt. At}

ίο ιί| ο |β»

pone,

animi

caufiTa,

hunc

ritum

an-tea nec _{ipii, nec}

aliis

innotuifle;^

_qua,

qvxfo,ratione

alteram

firmabimus

fen-tentiam? Novimus,Mofen omnia,quac

ad cultum DEI

fpedabant» &

a

DEO

praccepta erant,

fideliter

ad

Ifraelitas

detuliffe. _Scripta vero

Moiis iterum

iterumque pervolvasj nusquam tarnen

invenies, eum idem faciendum

cui-quam

injunxiflfe: quod fine

dubio

fe-ctiTet, fi DEus hoc ipfo novum

quen-dam ritum, &

_{quidem iacrumi}

infti-tuere voluifiet. Praeterea quando

DE-us aliquid _in a&um _ac

confvetudinem

apud

populum

Ifraéliticum

deducere

voluit, alio prorfui verborum nexu

ufus eft; quod vel faepius repetitutn-»

illüd dieito, ad oculum oftendere

pot-eft. Heic veroMofen & in individuo,

& in _{pracfenti alloqeitur :}

b®·

extrahe calceos tnos. Alla forfan ratio

fuiiTet, ii dixiiieti extrabes, h.e. non

foium hac _occafione, verum etjam

in

pofterum, quoties locum,

ubi

me prat·

fentem ftitero, ingredieris,

nudus

eris

pedibus 5 terra enim

illa

fandla

eritj

ru vero _{idipfum iis, quorum}

intereft»

Meito. Aft ejusmodi quicquatn

hic non

ϋ| o R· 11

réperitur.

Forfan

autem

Mofes,

de

ritu hoc facro

_populum

_erudire?

obli-tus fuent? Fidelis icilicet DEI nuntius. Pracftac _{utique dicere,}

_fan&itatem

_loci,

ob allatam antea cauflam eum fugiiTe >

pedum

vero

nudatione

minime ritum

quendam

novum

heic

inchoafie,

Ted

sntea _receptum

ufurpafle &

ftabilijfie.

Nonne id _quoque

_veritati

_omnino contrarium eilet, fi diceres, Dominum

& _{Principem iüum militia DEI}

_ideo,

quia Jofua

hanc

confvetudinem

igno-rabat, legem eandem coram

ipfo

pro* pe Jerichuntcm

Jof

y: ij.

recitafie?

Gerte, fi non aliunde, exemplo faltem

Moiis, hanc rem ipfi _cognitam

fuifie,

neceffe eft. _{Quac itaqüe}

_caufia?

Equi-dem nullam _{aliam, quam}

_ignorantiam

loci, video5 ibi enim DEus nunquam antea _apparuerat.

_{Heic itaque}

_verba

Jacobi, jam citata, quoque

valerent:

Certe _{Jebovab in boc loco : attarnen ego}

vefcieram·

V.

Neque teftimoniis Scriptum Sacrac

«omprobantibus,

quosdam

ritus

facros

& ante &

_poft

_{legem per}

_Mofen

da-tam> eosdem fuifie, omnino

it *S§ O $*

mur. Novimus enim, non

facerdotes

foium, rem fafturos Divinam, manus

& _pedes

_{abluifie Exod.}

_{50: ip.}

_unde

_in

hos ufus labra amea in tabernaculo

at-que

templo

pofita

erant;

fed

alios

et-jam homines externas

corporis

fordeS)

fummo ftudio, vitaiTe, quum

DE11M

cultu

_{religiofo profecuti}

_{fuerintj i.Sam.}

12: ζ o. Eandem _quoque

confvetudi-nem _tempore Jacobi, _cum

facra

obi-rent, in ufu fuiflfe, patet ex Gen. ? f- *·

Hinc exiftimaverim,Paulumfine

dubio

hunc ritum coram oculis habuido»

quando

Hebr«

io: 22.

die it:

nos

de-bere cum fiducia facerdotem magnum»

ab/uto corpore aqua mundat

adire.

Hane

quoque

confvetudinem Judaci,

a

majo-ribus _acceptam,

_precandi

_{cauiTa Syna'}

gogam ingrefluri, hodieque

retinent,

Sic enim Arifteas d) : 'έ&ος εTi Ttft&L

τοΐς Ιαδαίοις

_{απονιφαμένοις}

τ?

0αλά7~

σγ)

τάς χεί?

ως αν

ήνζαντο

TOV _{Οζον, h.}e. Moria eßOmnibusJudaist

ynanus_{aquamarina lavare, quoties}

DBuw

pveeibus venerantur. Huc quoque ten*

dunt verba Philonis _e):

_Και

_τάς

_x&m

bapa;,

d) Hiß. 72. p. J?QO.

«Ι ο $· 13

$οίξόις,

και

πα^Βενχς

ΧΊι^ιχς

εις

έξα·

νον _{άνατείνας,} h. e. £> levatis ad cce·

lum _{puris & vtrgineis (ut}

_i

_ta

_loquar

₎

manibus, Jicprecatus eft, öV. Et hunc

haud dubie ritum _refpexit

_David

_{in Pf.}

16: 6. ΓΊΝ Π22DX1 _fm*|

:mrr _ηπητο

_/<«po

_/»

_innocentia

_manus meas ti circumeo altare tuum _Jehovab.

Forte _{&Apoftolus i.Tim. 2:8, in}

his-cet volo ergo orare vir os in omni loco^ levantes όσιας

_χίίξας

_?

_{fanftas vel}

_puras

manus_{f). Unde faepius ejusmcdi lotio}

fandificationi _adjungitur,

_vid.

_{Exod. 19:}

10,14 ipfam loticnem

Rabbini

appel-lant: _{mny nywa}

_ubrx\

_{crr wrrp} eonfecrationem manuum acpedum tempore

culrus _{g). Deinde reperimus, non}

munditiem folum _corporis,

_{fed &}

ve-ftimentorum eis curae _cordique

fuifle

_:

ideoque Davidem, mutatis veftimentis,

domum _{Jehovar adiiiTe 2,Sam. 12: 20.} & _{lfraelitas, juflu DEI > ad}

_defcenfum

Jehovae in montern Sinai, veftimenta

fua aqua purgafie,

facra

narrat pagina

Exod. _{19:10,14. Sic mutationis}

vefti-mentorum mentio _quoque

_habetur,

Gen.

f) Vid. Grötlus in b. /.

14 '·&! o

pß

Gen. 3y. ι. Hieronymus quoqtie ex

mente Rabbinorum docet > pretiofas

ac defiderabiles ί1 las Efavi veftes,

Γ>ΗΟΠΠ Wj quibus Jacobum,

cupe-dias ex venatione _paratas

patri

Ifaco

allaturum, Rebecca induerit Gen.17:

if. fuiile eas, _{quibus Efavus,} cum

fa-cris intereilet, _ipfe uteretur h).

Unde

licebit forte _{colligere ,}

_{primogenitos,}

qui ante _{legem Moiaicam jus}

facerdo-tii habebant, _{pretiofiffirnis}

_ufos

_fuiiTe

inter miniftrandum veftimentis, qui¬

bus _{lege iata, ornatus Aaronis}

refpon-debat. Hinc veftes _purs,

_candidique

coloris, facris veluti

_proprio,

_quarum

Scriptura S. etjam Lev. 16: 4.

memi-nit, ad cereras _{quoque gentes,}

oultui

idolplatrico addiiias, per

χακοΙηλίΛν

diaboli, continuo & prono quali

flu-mine permanarnnt» Servius in ver-fum _{Virgilii /).·}

• -

-puraque in vefie faterdos

lmpollitra, iηquit, 0*pura dicitur

veßtsy

quafeßü diebus uti confveverant facra ce-lebraturi - - - » ideo magißratus

0-b_{) Vid.Frie ditbii Öbferv, Biblie. in h. L}

ConfdVolfg.Franzis fchola fäcrtfMJjt-8.

§-4*

<§ o $*

facrlficaturi togam prttextam habenty &manus ablutas _{detergerelintcü}

mantili-buscurantS Sacrae Ifidis _pompa:

fpe&a-tores hunc in modum delineavit

Apu-lejus b): influunt turbxfacrü divinis ini-tiat*, virifeminxque otnnis digniratU &

omnis _{atatis, linteλ ve(tiscandorc puro lu~}

minofi. Et Ammonis facerdotes

_apud

Silium:

- - - - velantur

corpora Uno.

Veterum

_denique

_{Galiorum Druides,} fub facrificiorum _{confe&ione, albis} a-mi&os fuiiTe veftibns,Auélor ePt Adm. Rever. Dn.

_Pracpofitus

_{> m}

_h

_{άγίοις,}

Jac. Waldius l). §. VI.

Miffis _{jam iis ceremoniis, quac}

lo-cum veluti _{parafceves obtinebant, ipft} facrificiorum adtui confiderando

pro-pius nos accingemusj & collatis _locis

Gen. _{iy: 10. Jerm. 34: 18. egregiam} rituum harmoniam _{deprehendemus.} Non enim vitulas folum, _{capras, arie¬} tes, turtures ac _{columbas, lege poftea}

Lev. 1: _{indultas, utriusque temporis} homines obtulifie; fed eutidem

quo-que

Metam» XI. _{I) In Dijfert. fu.t}

ιό ·$ Ο fr

que vidlimas fecandi & in partes

di-ilinftas dividendi modurn adhibiturn.»

fuiiTe credere fas eil. Hinc exiilimat FranziUS ni) ante Mofen Patriarchat fu-fiffime docuiße , de ceremon'tts

adducendi

pecora facrißcialia ad locum facris pera*

gendis defiinatum, & imponendi manum^

conßtendiqne fuper ed peccata:

jugulandi

& _{excipiendi , fundendique circa altare} fangvinem, & excoriandi lavan dique:

in-tegra holocauQa tarnen fecandi per

ΟξΒο'

Toydctv in certas & dißinBas partes; a>

vium _{caput ungve (ecandi) &}

exprimendi

fangvinem » rernovendique veßculam cum

pluma ; item reliqua non holacauß.a par-tiendi in tria ,· _{qttofum unum}

facerdoti,

unum _{offercnti, unum DEO cederet.'} Or· dinandi _{l'tgna ξ$ accendendi ignem , qu0}

comburerentur, Hac omnia

faciendi

_in

confpeBu totius eeclefia, quanta qvanta prafertirn ab initio femper eße potmt·

Confed-is _{denique, eadem rationo»}

iacrificiorum oblationibus,

_ejuscemodi

quoque convenientiam rituum, in

ho-itiis _{pacificis& conviviis lastiscelebran*} dis, utrinque cernimus, Lege

enim

ceremoniali fancita , conveniebant Ifrv

elita

»SS ο υ» 17

slitdt ter in annot videl. in Pafcha, _Ven·

tecode, & Scenopegia , fecum portantei

fecundas decimas , eS fecunda primogcnitat

& _{fecundas primitivs & inde epulabantur} in urbe Divini cultns η). _Et ld _quidem

ad tenorem _{legis Divinae Deut, ii: <5,7.}

conf. ιό: i(5. Eandem _{confvetudinem} illis » qui _actate Mofen _{prsecurrerunt»}

fuiife,

exemplum

jacobi teftatur Gen. £ 1: £4. forte & Jethronis Exod.ig: 11.

acvo_{quidem Moiis) fed ante legem}

la-tam ί _tibi

per efum panis ccram Domino nihil aliud _{intelligitur, quam ejusmodi}

factum convivium _{j quod etjam}

lo-quendi formulae ex N. T. adducéndae

mox _indicabunt. Haec forte convivia imitantes Chriftiani _{primitivae ecclefiac} fuas inftituebant dgapas, mutuar

dile-&ionis & charitatis _{fymbola, quarum} quoque celebratio Aft. 1146. to: 7* ii.

exprimitut per panem frangere & cibum capere cum laude DEf. Nam _peraSa fyη ax t, omnes commune inibant _convivium, pauperibut ad illud vocatis, _{Unaque tunt} divitibusi ex cibii , _quos ißt attulerant,

Vefcentibttty ut

_Chryfcftomus

_{o) docct.}

ß _Neque

»_{) Vid. Calov. Bibl%}

lüußr. in b. L

i8 4§ o fg»

Neque

illam

confvetudinem

gentiies

neglexifle; fed hac

in

re,

haud

aliter

ac in alits, cultus Divini fimias

egiffe,

loco omnium fuis

_{gefticulationibus}

te-ftes funtRomani: de quibus

Rofinus/>)

audiendus eft. Ubi, inquit, quoä

Iiis

tributum erat, conflagraßfet, ad

epülas i'

pß, & convivia

convertebantur.

Inter

vefcendum litis laudes

cancbant,

pedtbus*

que ctrcum aras

complodentes

ad numeras

pfaüebant, &, pulfatis

cymbalis

,

choreat

agebant. In hoc itaque tam

concordi

rituum concentu, duabus hifce

§.

§»

demonftrato,fi neque hunc

nodrum

a

prifco acvo

difcrepaiTe

dixerim,

nihil

utique

abfoni meaffirmare

crediderinr*

§. VII.

Inta&am _{denique omittere non}

pos-fum _{comparationem, quam}

Apoftolus

Hebr. 7: inter

Melchifedecum

ante

le¬

gem, ut

&

facerdotes,

polt

legis

ce-remonialis

_{promulgationcm}

_fadarn^

&SaIvatorem _{generis humant}

inftituit.

Cum enim perfingula

iviflfet,

hane

tan¬

dem verf. 2(5.additclaufulam: TοΜΤΟζ

yåg

ήμΐν έτξετεν

άζχιεξεύς

οσιος9 αος,

αμίαντος

,

κεχρωσμένος

άτιο

o _§*

lp

ά[ΚΟί£τωλίϋ!/:

talis ttos deeebat Vontifcx>

SanElus, malö _{alieniu, tmpolluttis?} feparatus a peccatoribus. Singulis hifco

epichetis , Paulum aliquid peculiaro

voluiiTe _{indigitare, exiftimaverim. Et} (i _{penitius ea, quac in Pentateucho de} facerdotibus _{perhibentur, introfpicia.}

mus, facile _{deprehendemus, noftram}

conje&uram minime vanam

efie,Quan-do _{itaque Paulus dicit: Santium &}

in-nocentem nos decere Pontificem , iine

dubio ad _{legem iII}am de fandlitate fa-cerdotum Lev. u: 6.

_refpicit:

_ubi

et-jam in fequentibus verf. 7 —— 21. de

cujuscunque criminis ac _culpas » nec non

_{vicioru^corporis}

_vacuitate,

qui-bus facerdoi cafere _{oportebat, agitur,} quod

_Apoiiolo

_{Λκααος dicitur. Per} impoUutum aute^n, präster internam

a-nitu _{puritatem, externam}

quoq; cor¬

poris munditiem, cui _{operam darent}

facerdotes, haud dubie

_refpicit

_j

ctpu-απος enim _{proprie den.otat eum , qut}

a _{fordibus & inquinamentis}

externis

rnundus ac _purus eft.

_Denique

_quum

feparatum a peceatoribtu _{vocat ,}

iepara-tionem _{etjam facrorum miniftrorutru} ab _{hominibus reliquisfecularibus Num.}

2 O Iii o

gi f,i4.Paulum

innuiiTecenfeo. Quam-»

quam omnia

haec modo

eminentiffimo

de Chfifto _intelligenda

_funt.

_Jam

au-tern facrificia , eorumque

miniftros,

tum Melchifedecum ante Mcfen, tum iacerdotes Leviticos, &

_pratfertim

fum-mum facerdotem , typos

fuifle

Chrifti;

ritusque omnes

myfticam

quandam.»

continuiflfe rationem, in confeflo

cft:

vero _itaque fimillimum

credideris,

eos

de rebus facris eadem

_accepiiTe

_man¬

data, _eodemque

_modo,

_ac

_iisdem

ri-tibus, fua olim

peregiffc

facrificia-.·

.Alioquin enim typi ii Ii,

modo

diffi-mili, in una re adumbranda, eodem¬

que

officio

peragendo,

antitypum

fuum

reprjefentailent^

quod

baud

facile

no-bis

_perfvaferis.

_Proinde

_Π

_vera

efl:

comparatio , ut

fine dubio

efti

Melehifcdecum quoque

impolluturrL·»

hoceft, externa:

munditiei

fludiofum

fuifTe ; & hinc forte colliges* eum>

aliosque ejus temporis homines

inter

litandum _{^υπο^τας fuifTe, Atque}

_hare

quidem pro aditruenda hujus

rei

veri«

täte in

_{pracfens füfficiant.}

§. vin.

*y

Ut

_{promiffb fatisfaciamws,}

&

ptac-

cedeo-o _{fm ii}

eedentium §. §. veritas ulterius cor»

roboretur,

probandum

nobis

eft,

fa-crificaturos calceamenta _{depofuifle-».} Fateor _{equidem Scripturam Sacratru} mentionem _{hujus ritusexpreifis verbis} nusquam feciffe; ex confequentia ta¬

rnen aliorum _{pracceptorum haud}

am-bigue evincitur, quod

iacerdotes

poft

legem ceremonialem a Mofe

promul-gatam, nudatis pedibus,operati

fint

fa-cris, Sienim iis,cum facra peragerent, licitum fuifiet_{pedescalceis munire,} uti-que mentio eorum faefta fuifiet Exod. 28: ubi de Aaronis, _ejusque

_filiorum

veftimentis _{agitur: fed quoniam} nul-lum ibi _{deprehenditur calcei} veftigi-uni) credere fas eft, hoc

_{ipfo filentio,}

de non _{conficiendis calceamentis,}

fa-tis declaratum fuifTe,facerdotibus, ea-·

inter miniftrandum non efie

_geftanda.

Porro fi ad verba illa 1. c. v. _4.

.'Ul WJP -iTO DHJQn H* Autew, non

plures neque aliae, funt veßes ilU, quxs fatturi funtAaroni, ea _{qua par eft}

_dili¬

gentia _attendamus, eadem fefe veritas

offeret, cujus quoque indicium, fuo

non _{defraudandum robore, eft labrum}

illud _{aeneum* in tabernaculo pofitum,}

ti _{<®§ o Hr}

ex _{quo facris operibus}

_{feie accingentes}

manus _{pedesque lavarent Exöd.30; 18»}

Ut _{taceamus, Hebraorum quqque} ma-giftros noftrac fententia? faverei

quo-rum nomine Maimonides, fequertia.»

referens,audiendus eftjfnpJD _pDtyTS

_*73

Sy

-tciy ίτιτρ tsnptn rnüjO ypnpn Y21 )2-2 pym *)ji

irn

c*o

nsnn

S in ncna i* dS OJ

S

nbjtf

_[UD

:~7D£s ΓΓ3Π _{vjS Quicunqut}

_wivifttriam

fanfluarti praßat , ttvetur in paviwtwto

fiare , β vero _{aliquid rtptriatur ,}

qaod

tum a _{ρ av twen tu (eparet}

j vtiutißßtt

(U~

per atiquo inßrumento 5 leßiat AU*

fuper pedes alttrim , facrifidtitn iUcgltlm

mum erit a _{). Quibus verbis non}

(o*

Juni indicatur , quod facerdos

άννχ*Η'

το,ς _{fuerit, fed & tofum facnficiuni}

ii-legitimum cenferetur, fi iuper

_veftenj

aliquam, lnftrumentum,

beftian*«>vel

pedes focii fui fieterif. _Quid?

quod

non folum facerdotibus fed alns eijam calceatis vetitum fuit _templnm

ingre-di, fic enim habet Mifchna : PJD1

t»iVi

teaa

KTn

_frpoa

_{xb η-απ}

fp

: _{fTJl »Ti}

p3N2 toi väjiM

"-iim

träbit monttm _{tempti cun* batuloj tut}

(fil*

(to3 it) mlaeh. νηρΰη c< v, Φ

ti9 o 25

ceoyaut marfupio , pulvere fuper pe-des _{fuos b), ηαναξ-ρια iterum diaboli}

hur.c _{quoque ritum ad plerosque}

gen-tilium transtulit. Strabo _{c) de discal»}

ceatis Dianac facerdotibus

_fequenta^

protulic verba : εν τοις

_{καςαβάλοις}

εςϊ ίο τ_{ης ΪΙε^ασίας}

_{Αρτέμιδος Ιεξδν,}

οπχ

_{φασϊ τάς ιεςείας}

γυμνοις τοις

ΐΐοσϊ Si

_{άν^ςαχίοίς βάδιζε}

_ιν

_{άπα&εΐς*}

Apud Caßabala Paraßa Diana _{fanurn eß)}

tibi _{natranty ßacrißtu/as nuaü}

ptdibtuper

pruras ambulare iüafas. Eandem rCJTL/

iuo _{firmat calculo Florns}

d); dicers: virgines ßn.ul ex faeerdotio Vefia , tiudo

pede fugicntia (acta comitnKtur. ilt _ni¬

hil dicanius de _Nudipedalium

fdlo.a-pud Romanos, Gra·cos, _{aliosque, in}

quo nudis pedibus _{oportebat crrnes}

incedere _{e), Ηis tandem adde &}

Mp-nachos _{apvd Pcntificics,}

quos tritlm

illud _difiichcn

perftrngit:

Cordula _{r.cdcfa, pes rittdus,}

tappa dolofa,

H<ec tria _{r.uäipedes dueunt ad tartara} fratres:

B 4 &

b) In Reracket. c. _{p. f. cit. Rraunto de}

VeftituSacerdot\Lib. I. c. _{f. Cfr. Ligbtfoot·}

Hor. Η. tri _{Matth, ιο:p. c)}

Libr.'j. &H· d) Lilr. i. c. _{ij. f) Roßnt}

Antiqu*Rom*

24 ß ö

in

& _{Judaros, Turcas, Braminesque}

fyna-gogam &

tcmpla fine calceis

hodieque

adeuntes _{/). Druides denique}

_codem

forfan inftitutoufbs fuiiTe» hariolamurj

«liquidem Conradus

Celtcs

Protucius,

,,qui JoannemTheophilum

comitatus,

„lapideas Druidarum imagines

faxo

ad

«fores _{templi cujusdam circa}

_radxes

«Piniferi montis infertas

confpexit»

„confpeftasque verbis

fic

delineavit:

/eptein pedum fwguU, nudis

pedibtu

, c

a-fitaintet7*,

GracanicopaUio &

cucullatag

§· IX,

In cauiTa vero _{inquirenda , cur}

facra

facientes calceamenta folverint,

multi

non erimus $

_liquidem

nihil

aliud

es-fet, _{quam Iiiada}

_pofi:

_Homerum

fcri-bere, aftumque agere,

Tribus

tan-tummodo verbis

_{fignificabimus}

_>

_hoc

inftitutum reverentiar,

_puritatis

animi

& humiliratis fignurn

fuifle

,

quorum

omnium fua Iotione & pedum

nuda-tione facerdotes _populum

_admonerent.

Dum _{enim, noftra: internas}

immundi-tiei, /) Vid. Büchertu in dntiqvit*

Biblic.

Ad

eap. 10. Lue. conf.Braun. I.c.&

Job. Lun*

ditude_{facerdot. Lepitic.Libr.} 2.c.zg.u.

«δ © Ρ*

tiei, nullo fmegmate

abluendac^

con-fcii, non Tuftincntes ulterius progredi,

e _{longinquo in genua}

& faciem

pro-cumbimusj manus in ccelum tollimus;

palmasque

veluti

vindas confociamus^

caput detegimus, humi cubamus; at-quc omnino tanquam lutulentos nos

ante oculos DEI fiftimus, _quid aliud

facimus,quamnoftram parvitatemcum infinita Divinae

_{majeftatis magnitudine}

comparamus?

comparatione

vero

hac

jnftituta , & infinitis

parafangis

depre-heniis, inter nos fordidos homullos,

ex

_argilla

_{& luto}

_fidos,

_&

_DEum,

fan-difiimum illud Numen, _quid conTul-tius ?

_quid

_{tutius? quam ad eum}

_Tum¬

ma cum devotione, reverentia,

ve-recundia , timore deniqueac tremore

greflus moliri noftros? Ille enim

DE-us, &

_ignis

confumens,

_nos

ftipulae

Turnus,

Hinc viam ad loca _{facra, b,} e.

do-mum

_{DEI, tendentem}

> qua pollutus

incedere _nequit

_Efaj.

_{55: 8,}

_Π

_felici

cum Tucccffu conficere _{velimus, e re}

eft» ut, _{abjedo omni pondere} Hebr·

ιim. ac immundis illis _peccatorum

farcinis> DEum _{pura mente,}

inTpiritu

ιό tff Ό β*

& veritare colamus. _Digna

_funt

ver-ba Mafii h _{) quai heic}

_{transfcribantur:}

Solent _{plerique , ait# calceamentis}

_figni·

ficatas ejfe dicere> pravas corporis

cup'tdi·

tåtes, five ammalem hominisparter», qua

non _{percipit ea , qua} funt Spiritus

DEIf

ut ait Paulus /,Cor. 2: 14. femper humi

ßrata# terrenisque affixa rebus. Ea

enint

perturbationes mentis# quoadejus

ßeri

po»

teft> exuenda junt tis , qui Divinas res

comtemplari, meditarique volunt.

Ritum _{Denique hunc}

_{difcalceationis}

fummae humilitatis _fymbolum

fuiiTe

,

paucis quoque

oftendemus.

Adeo

vile

omnium veftimentorum _genus

_apud

veteres calceus fuit, ut _quatuor

etjam

'

denariis emta fuerint _{Philofophorurru}

phaecaiia#

teile

Seneca i) 5

ideo

queri-tur DEus, Amof. 1:6. 9:6.

quod

egen· tem _{pari calceorum vendiderlnt,}

emerint-que. Hinc faitum eil, ut

alicui

cal-ceamenta _{porrigere, folvere aut}

ex-trahere, inter vilifilma minifteria cen-fereturj ideoque moris fuit inter

Ju-dacos, cum aliquem fervum

emerint#

non alia _{oppigneratione uti, ut}

con-ftaret,

b) Comment. in Jof. cap. V.

ii o i* 17 ftaret,eum _{jam in alterius domini}

po-teftatem _{rmgrafle, quam ut novo}

do-rruno _{caiceos folveret fervus} aut

indu-eret _{k). Nullus}

itaque dubito ,

quin

Johannes apud Lucam cap. y. 16.

höc

ipfum fuis intenderit verbis: § vxsi'

μϊ

Ικανός λυσαι τον

_ιμάντα

_των

_υποδη¬

μάτων αυτχ ! cujtis ηοηfum dignus^ qut jelvam corrigiam folearum. Idem enim eft, ac ii dixiffet: non fnm _dignas, ut _{iim fervus ejus. Quod vero Moii}

ac _{Jofuae expreflis}

verbis prac aliis hoc

faciendum _{injunxerit DEUS : ideo}

prscipue fa&um effe exiftimaverim >

ne eminentia revelationum fupratno-dum _{efferrentur,· fed fuam}

imbecilli-tatem _{agnofcerqnt, ingenue}

faten-tes _{, fe fervos effe DEI}

, _{per quos}

conftituerat _{populum fuum in terram} promiffionis deducere , ejusque

gla-dio & brachio omnem vitfforiam tri-buendam , nihil vero fuis arrogan»

dum viribus eiie.

Ceterum _{plures hujus ritus facri} caufTas , _quatenus origtnem _tantum*

modo _{ejus nunc confideramus ,} ulte-rius , & ieoriim fpeftandas fiftere _,

non

fS «§ o Ρ

non inftituti fert ratio. Quod fupei-cft Te C. L. enixe rogamus,

digne-ris has noftras _{conjeéluras , fi} calcu-lom iis _{deneges tuum, mitiori fairem} fubmittere cenfurae. DEO vero Soli

competunt

laudes

r quas

nullus

terminabit

feculo-rum