MAT Hl

DEO DUCE» DISSERTAT10 PH DE

ARTIS

ORATORLE

et

POÉTlCiE

SORORIO

_NEXU;

Cujus PARTEM PRIOREM,

Conjenfu

Celeb.

Facult.

Philof

in

llluflri

ad Salam _Athenao,

PR^ESIDE

VIRO Admod. Rever.&_Ampliffiniö

Mag.

MAT T Hl A

3$

©

_9>/

Eloqv. PROFESS. Reg. & Ord. Ad Publicum bonorum Examen nw*

defie defert

elias

_waldius,

_jacobifil.

E1ERDHIWDRENSIS,

InAuditor.Guftav._{Maj.ad d.24.Mart.}

Anni MDCCXXXVI.

Horis _{Antemeridianis.} *

Abes heic B. L.

inti-mam Artis

Ora-toriae & Poeticae

cognationem,

levi

penicillo

de-hneatam,

in

_qualeeunque

_jjpecimen

fvavisfima

tllius harmonia,

_quam

cum in totim

_{hujm umverfi}

tum practpue

in

difciphnarum

orbe

de-prehendas.

Hoc

autem_negotium,

quod

robufltonbm

aliorum

hume-ris melim

_jc

_der

_et,

quam

meis,ita>

wibi

_pertraSandum

_fumfi,

ut,

vi-Jis

in

genere

aureis

_{utnuscf hujm}

Palatn

_{ornamentis, ad}

_(jpecialiora

acceffum

wihi

paraverim.

_Quod

β

id

titubante

grejju

nonnunquam

fi

dt,

id

tnbuas ingenio,

_tam ar

du-is rebm

_impari,

_nec

_fatis

adfoeto

dulcisfimbs Eloquentia

pr

oj

a ac

U-gata

_cupedibs.

_Interim

_fave,

Ne _{Phaétonteo tendamin}

Φ#~Λ2

c^*^r^iwa^^t«i«t»JC3Wi»3t»t*a««*ac3

2£$££2ΰ2&&$2

/. λ

_y.

CAPUT PRIUS.

Sorormm ArtisOratorU

Gf

Poéti*

ca Nexum in genere

_Jifieris.

*. i.

Ntiqui, pariter ac

rc-centiores _{, Rhetores}

&Poetae , vinculum

illud, quod

Oratori-am & _Poéticen

inter-cedat, oftenfuri, verba, fententias &

iimilitudines _{ejusmodi plerumque}

ad-hibent, quae _{intimam utriusque}

difci-plin«e convenientiam apprime

indi-cant. Sic Oratorum _{Princeps &}

fa-cundiae_{Parens,Cicero, fcientias hafce,}

finitimaSf födas, immo paresy& in

mul-tis easdem _{ejfe, hifce clare fatis innuit}

2

_

Ji

O

I

verbis' _{finitimus Oratori Poeta},

nume-ris _{adftritiior , verborum autem. licentia} liberior i multis ornandi _{generibus focius}

ac _{pane par: in hoc quidem certe prope}

idem _{, nullis ut terminis circumfcribat} aut _{definiat jusfuum, quo minus ei} iice-at eadem illa_{facultate & copia vagari}

, qua velit a). Ovidius _quöque, ab lisdem easfontibus _{exire & confines ejje^}

fvaviter ita canens demonftrat:

Difiat opus nofirum3 fedfontibus exit ab

isdem:

Artis & _{ingenit£ cultor uterquefumus.}

Uttfo meisnumeris tuadatfacundia nervös5 Sic venit a nobis in tua verbanitor.

Jure igiturfudio confinia carmina veftro,

Et commilitii _{facra tuenda putas b).}

Etjam celeberrimus ille Gcrh. Joh· Voffius, ipfas non forores modo, fed

germanas etjam, & vocat &

effccon-tendit _{c). Quis igitur neget,}

iingu-larem harum effe _{amicitiam, tantis}

Viris eam uno _{quaii ore}

confirmanti-bus? _{Reliquas quidem, quotquot}

ex-iiftunt , difciplinas, communi etjam

vinculo invicem _{quaii connexas eflfe,}

extra omne dubium _{pofitum eft5 in¬}

terim tamen vixullae _contiguas

_adeo

inbabitant _{domos, neque tam vicina,}

acOratoria&_{Poétice,habent pomceria.}

Proptcrea & nos tantam _tamque

in-fignem explicaturi harmoniam, Sotq* rio _{Nexu, utpote quo nihil feré}

ardi-us, nihil coniundius eiTe _potcft,

il-lam _{voluimus indicatam.}

Cceptis

ve-το _{noftris adfit}

Supremum Numen!

a) L.I.deÖrat.c.XVI._{b)De Pont.Lib.II.}

JEleg, V. c) Confiit. & Nat. _{Poet. cap. L}

§ II.

Mentem & oculos ad Oratoriae &

Poétices Natales _primum

convertenti-bus _{patebit,ex iisdem fontibus^Natura}

videlicet & Hominum _{indujlria , hafce}

difciplinas

proveniffe. Non fruftra

profedo ab _{ipfa natura taedium,}

a-veriionem & _{repugnantiam quaii}

pc-ncs nos _{deprehendimus,}

ea vel

audi-endi, vel _{legendi, quae inftar}

flumi-nis, prono alveo, eodem fono ac

tono _procurrant.

Animtu, inquit

ali-cubi _{Cicero* aurium auxilio naturalem}

quandamin_fe continetvocum_dimenfionemy

itaque & longiora (f breviora _{judicat Cf}

perfetta& moderata_{femper ex/pettat. Ad}

modos quoque, numeros & harmoni¬

am a _{natura ducimur,}

noneammodo,

quse ex

Mufica

provenit,

fed

qux ex pulcra etjam

concinnaque

verborum

compofitione

profluit. Quid? Natura

quoque id

nobis

ineife experimur,

ut

iis _{magis permoveamur,}

_facilius

_per*

fuadeamur, quae per

fiéliones,

tropos

& _{figuras, quam qu£e}

_{nude &}

_fine

his

adminiculis _{proponantur. Immo}

_haec

omnia, qua magnam partem,

ab

ipfa

vi & fecunditate _{imaginationis}

pen-dent: unde multi _{tropice & figurate}

interdum _{loqvuntur, qui ipforum} tro-porum plane

funt

ignari

,

vel de

iis

nunquam

cogitarunt.Imitandi denique

innatumnobis eftftudium. Quis enim

nefcit, infantes varias interra

formas

pingere, vocesque

ad

amuilim

expri-mere_plerumque

pofle? Imitamur

ali-os, non figuris folum,

fed

verbis

&

fententiis etiam. Hinc nullusdubito, quin, naturae

duitu,

de

numerofo,

e-leganti & eminenti

magis

dicendi

ge*

nere _cogitare cceperint

mortales.

Has

enim naturae _quaii proprietates

ii

tol-las, omnem Eloquentiam,

denfiffimis

adhuc _ignorantiae

_tenebris

_involutam

eflfe , facili deprehenfurus es

negotio.

,Praeterea> eruditorumin

fcriptis

varia

occur-H ° ^ . 5"

occurrunt exempla,

perplurimos,

fo-lius natur & munere & infita facultate

dicendi, laudabiles fatis

&

Poétas

&

Oratores fados fuifte.

Sed ut reliquae _{omnes, quae_}

vi-gent,

difciplinae

artesque,

diu

fatis in.

nudis fuis _principiis

_&incunabulis

pri-us _{haeferunt, quam} ad fummum

per-venirent _{faftigium : nihil enim}

fimul

invcntum & iimul

_perfedum

₅

_ita

Elo-quentiam, tam folutam, quam

liga-tam, initionon

omnibusnumerisper-fedam & abfolutam fuiiTe, fadle

no-bis_{perfvademus. Magnaautem} pror-fusque infigni, qua utraque

pollet,

u-tilitate _{perfpeda ,}

_{iingularis iis}

adhi-bita eft kominum _{induflria. Adeo Ut}

variis oblervationibus, _regulis &

prx-ceptis, prout jam in Poetarum &

O-ratorumlibris_{habentur, immo} &

con-tinuo ufu& _{exerdtatione, majora}

ce-perintincrementa, adillud,

quodjam

obtinent, aut _{potius obtinuere,}

fafti¬

gium feniim adfcendendo.

Perluftran-dae _{jam quoque eftent illorum}

fenten-tiae , qui alia

Eloquentiae

vindicant

principia: verum, quum

illae

maxi-mam _{partem redoleant}

gentilium

bulas, tanti eas non facimus, ut illis

discutiendis B. L. _{patientia abutamur.}

§- III.

Porro ex_{Antiquitnte harum}

Soro-f-um, ardiilima earum _patet

cogna-tio. _{Novimus, quantishiec quaeftio}

dif-ficultatibuslaboret,quantaque exfiftant

fententiarum _{divortia,aliisprofam,aliis} vorfam _{Eloqu-entiam vetuftiorem efie} contendentibus. _{Pugnantutrinque} for-tibus armis, & _{pari forfan vidoria.} Noftrum autem cum non _{iit, tantas}

componere lites, media, ut tutiilima,

ineedendo _{via, & vetuftijfimis&cprimis}

fere temporibus utramque iimul

exftitis-fe,rationibus evidentibus fatis

affirma-re conabimur. _{Antiquifiima unanimi}

omnium confenfu funt _{profedo ea,}

quae literis mandavit & nobis reliquit

Mofes: in illis vero _{quanta elucet}

fli-li _{dignitas & majeftas? quid in iis} fa-cundiée robur ? Immo Aaronem

fu-ifle virum "DT *"D"t fumme eloquentem,

feu _{infigni vi & facultate dicendi}

in-itrudum, _{ipfe Deus teftatur} a).

Por-ro, Ifraelitis dura _jEgyptiorum

fer-vitute liberatis, quamegregio elegan-tique cantu tota ipforum caftra

fona-m o ss ₇

fonabant b')\ _{AdmirandaprorfusDei}

opera, immenfr &innumeraipfiusper

totannos iibi & fuo populo prsftita

beneficia, quam egregie iterum hy-mno _{propediem moriturus extulit &}

:omplexus eft Mofes c) ? Deinde quid iinpedit, quo minus firmiter

cre-iamus» _{Adamum,tot alioqui tamque} prseclaris naturs dotibus,tantarerum

8ζ fcientiarum notitia, tanta _denique

mftruftum _{fapientia, non deftitutum}

ruifle eximia _{eloquendi vi &}

faculta-te? Extra omnem etiam dubitationis

altam _{pofitum videtur}

, Ecclefiam ,

tenpore Patriarcharum florentem,

ae-queac illam, quae poftea vixit,

hy-mni: _{facrisque carminibus Tummas Dei}

laudts, fummambonitatem, _gratiam, mifeticordiam, juftitiam, aliaque iibi

collau _{innumera bona decantaile,}

ce-lebrafe. _{Neque veritati conveniens}

videtu-, tot fanftos_{Viros, iincero}

ad-eo zelc & cordis affedu Deum nullo

non _{teriporecolentes,}

perduoanno-rum miiia his _{pietatis exercitiis,}

o-mnino _{jtcundis Deoque}

maxime

ac-ceptis, att abftinuiffe, aut ea

igno-raile. Et icet altum in Sacro Codicc

hac de re fit filentium; inde _tamen

illam _{pertinaciter haud}

_{fas eft}

_negarej nuda enim _{negatio nuda tollitur}

ne-gatione. Licet quoque multa,

anobis

jam allata, Divinam arguant

infpira-tionem_{j vix inde tamen fequitur,}

e-jusmodi non infpirata haud

exftitiife·

Nec _{obftat, quod hujus Poefeos}

na-tura & ratio _{ignoreturj vera}

nihilo-minus & fuit & efle _potuit:

propter-ea eruditi illam merito inter artes

re-ferunt _{deperditas. Patet itaque, a}

primis usque & vetuftiffimis

tempori-bus, fcientias hafceindividuas exititts-fecomites, ideoque qua Antiquituem

optime confpirare.

a) Exod. IV. v. 14. b). Exod. XV.

c) Dem. XXXII,

$\ IV.

Deinceps

iniita

illa &

fingilaris

Ndtur<e vis _{dtque bonitas, quam i}

Poé-ta Poeiis, ab Oratore Oratoria

requi-runt, idem utriusque vinculun

lucu-lenter commonftrat. Natura lomine

cjusque bonitate nihil aliud het com-pledimur , quam partim acuum

acvi-vidum _{ingenium , partim fhartafiam}

_féU

vim _imaginandi3

_partim

_judidum

_&qui-»

m -o m

. -9

dem exnttttm _{, partim d*enique tena»}

cem memoriam , immo etiamfurorem^

feu_{Jpiritum Poeticum SiOratorium.}

His-ce donis & hac naturae felicitate

de-ftitutus , qui ad caftra five Poétices*

iive Oratorice _{accedit, vix fortiter ibi}

dimicabit, vix ullam inde _reportabit

vidoriam. Ceterae _{difciplinae fere} o-mnes _{iniignem plerumque naturae}

bo-nitatem fibi vindicant _{5 fed non}

o-mnem : _{Eloquentia autem,} ii

eritcon-fummata _{, univerfa illa reqsuifita} po-ftulat. lngenium quin Poeta habere de-beat excellens , qvum nemo forte

in-ficias iverit , hoc probare

fuper-fedemus. Num autem Orator eo

ca-rere _{poteft \ Minime. Perinde enim}

hic, aeque ac Poéta , res , de quibus

dicendum, inveniet,inventas non

fa-lum idoneis verbis & fententiis , fed

rationibus & _{fimilitudinibus etiam fir¬}

mabit Se _{illuftrabit: immo>neceffitatc}

ita _{poftulante, in fidionibus interdum}

occupabitur. Ad quas omnia qu«e re-quiritur ingenii felicitas Si foliertia? Phantafiam Poétae _quoque , utpote

i-maginationi maxime ftudentes , fuo

quafi foro unice competentem , iibi

vin-vindicant. Hac vero non

prseditusO-rator _{, nefcio profedo, qua rationc}

orationem rebus conformare,aut res,

inores _{, adiones ceteraque vivide &}

veredefcribere, affedus excitare,

a-nimos _{denique impellere & fiedere}

poflit. Haec enim facit , ut illuftres

fe offerant _{metaphorsaliaque}

concin-na verborum & fententiarum lumina: lit abfentiaoculis _{noftris tanquairi}

prx-fentia fiftantur : ut omnia veris &

vivis fuis _{depingi queant coloribus:}

immo ut _{pronuntiatio & vultus}

ge-ftusque tctius corporis iitrebus «bv&~

λογος. Hac, inquitFab. Quintilianus,

qui bcne conceperit , erit in affetfibus )

potentijjimus , propterea debet Orator &

Poeta. effe ζνφανπ&σιωτος _{, qui} fibi _res,

voces, afåus, [ecundum verum optime

fin-git a). Huic quoque calculum G. J»

Voilius addit , dum loquitur : quare

debet _{Orator, quod & de Poeta dittum}

ve-iim, _{ιυφα,ντ&οΊωτος ejje^ h. e. felix in}

con-cipiendus eo modo imaginibus, quibus

o-ptime res reprafententur b). Sxdblum

porrojudicium Poétapariter acOrator

habebit.Quem enim fugit,lateadeofua

Poéticen & Oratoriam extendere

~ efc-o"

moeria,ut fuo etiam ambitu eas

com-pl dantur res , ad quas rite

intelli-gendas & explicandas fumma judicii

vis & acrimonia _{requiratur ?}

Pr^ter-ea _{omnia decenti & eleganti}

difpo-nenda ordine : _{tropi, fchemata &}

fi-gurae pro qualitate & pondere rerum

collocandae: in animo _conceptae&

cu-mulatse ideae _{componendae: quid} ve· rum _{, falfum, juftum, bonum}

5 _quid

affirmandumaut _{negandumj quid}

eli-gendum aut _rejiciendum, accurate

dignofcendum. Certe iine hoc &

ine-pta & confufa omnia erunt. Tenax

denique

& felix neceflaria eft memoria.

Quanta rerum tam _Diviiiarum

quam

humanarum, moralium, _naturalium,

civilium ad _{Eloquentiam requiritur}

cognitio , _{eaque non} perfundoria _&

levis, fed folida ? _{Qux verborum,}

phraiiumelegantifiimarum

& iimilium copia > Quorum omnium

igna-ri Orator & _{Poeta eiTent,}

niii fideli

memorise _{cuftodia confervarentur.}

Nec _{denique heic}

praetermittendus

il-le _{apud Poetas fatis}

notus _{impetus, fen}

wdtur* _{y ut dicitur}

, furor. Hic ,

re-jedis multorum erroneis

_&fatuisopi^

ni-12 ϋ Ο

nionibus , eft nobilis &magnificus

af-fedus , feu vehemens

mentis

conci-tatio , qua quis

animat

didionem,

totusque quaii extra

fe

rapitur,

ut

fin-gulari cum

gratia

rem

&

defcribat

&

repraefentet.

Fere

dixerim

,

hoc

et-jam furore Oratorem

corripi,

idque

eo evidentius , quo felicius &

facilius

obtinere velit finem a fe intentum.

Hunc tanti facit fummus

Polyhiftor

Morhofius, Ut judicet ipfum

Eioquen-ti# _{νφος in impetu latere :}

hoc _{, omniajacere acfrigere : ex}

hoc

vi_{jos fuijfe Qratores}

in extremis

Rei-publ.

necejfitutibits

citra

ullam

me

dituti

0'

nem ad dicendum profiluiffe, & Poetas ,

extempGranea &

elegantiflima

fudiffe

car-mina _{c). Hoc agn o}

vit

_quoque

Cice-ro _, dum

alicubi

fic

loquitur

:

nulia

me ingenii fed _magna vis

animi

inflatn'

matf ut me ipfum non contineam.

Huc

facit illud Senecas : non poteft

aliquU

& _{grande fupra ceteros}

_loqui

_nifi

_mo-

_Y

ta mens d)t Neque enim

lenis &

re-miifus Orator odium,

mifericordiam,

iram,

indignationem,

metum,

horro'

rem , ceterosque

affedus

commove-bit. Acris itaque & vehemens

& O ϋ. 15

tus tantas concitabit animorum

pro-cellas? immo aniinus,

iirpetu

excita-tus , vim dicendorum felicius

con-cipiet.

Hifce animi dotibus pariaquoque corporisadjungenda

eifent

bona,

quate-nusfunt mentis _{quafi indices}

&inftru-menta,Poétaeque

pariter

acOratori in

primis neceffaria : cum autem

horum

plenior traftatio potius

ad

fpecialem

hujus argumenti

partem,ubi

de

aftio-ne & _{pronuntiatione}

_eft

_{agendum, fit}

referenda , illamheicfponte

omiflam

& illuc refervatam volumus.

a) Inft.Orat. L.VI.cap.z. b) Infi. Orat. L. VI. _{cap.j. c) Polyhift. Tom. 1. L. /.}

cap>iz. d) Cap.ult.de Tranq. animi.

S· V*

Nexum _{porro hunc}

_{declarat mul~}

tiplex illa, qua Poetarum & Oratorum

pe&usinftruffcum efie oportet, rerum

fcientia. Natura _{quidem utramque}

heic _{paginam facit}

, adeo ut, ii illa

plane infelix_contigerit,

_omnia

incas-fum cadant ; interim tamen nec

tan-tis, quas in iinu fuo fovet

eloquen-tia , rebus illam folam fufficere

con-tendimus. Multis enjm eloquentia conftat

conftat _{partibus :}

_leporem

_,

fuavita-tem , vim _, gravitatem _{, ornatum,}

verborum & fententiarum deledum

poftulat : animos quoque permovere,

iiedere, conciliare, quin & deledare debet. Prxterea vis Oratoris & Poé-tx hoc innuere videtur _{, ut de}

orrni-bus in univerfum rebus ornate

perfe-de & _{copiofe dicat. Sed ubi datur}

_'

tam _{felix natura, quae}

totac tantaprae-ftet ? Fruftra _{profedo hortulanus} di-verfosex _{unaarborepofcit}

_frudus,niii

varii _{generis furculos ipii prius}

infe-ruerit. Fruftra _{quoque aggreditur}

quis argumentum, ubi multifaria

eru-ditione _{opus eft , ii ea plane (it defti- f}

tutus. Poéta _{itaque,pariteracOrator,}

fuas ii rite tueantur _{partes, ylurima*}

rum rerum _{fcientiarum notitia} muni-ti _{inftrutti ejfe debent : alioquin,}

omiflis rebus , verba folum curant:

quo fit, ut ficut Ixion nubem pro

Junonejita facile etiam pro eloquen-tia inanem _{loquentiam & verbofam}

loquacitatem ampledantur. Immo

iine hac _{qui fe eloquentes putant, iis}

(imiles _{funt, qui, veftibulum nondum}

ingreili, in ipfumpenetrale irrumpe·* ^

re _{cupiunt t vel qui, nondum jado}

fundamento _{aedifkii, de tedo}

cogi-tant .· aut _{qui putant}

, aliquem poife

virum fieri , ante annos pueritias

ex-ados. Ex rerum _{cognitione, inquit}

Ci-cero, pro more, eleganter, efflorefcat

redundet oratio , qua. nifi. fubefty res

ab Oratore _{perceptn inanem quandam}

ha-bet _{elocutionem & p*ne puerilem. Et}

mea _quidem

fententia nemo poterit ejje perfettus Orator , quod & de Poeta

di-dum velimus, nifi erit omnium rerum

magnarum _{atque drtium fcientiam}

con-fecut us. _{Quippe Eloquentia,}

ingenua-rum _{artium & difciplinarum}

fplendi-do _{comitatu undique,}

tanquam fåle modice _adfperfo

, condita , mirificé

grata, fuavis & _{gravis eft. Hoc qvum}

veteres _{Oratores & Poétae}

perfpexe-rint,vetts _{remisque,ut ita dicam,} con-tenderunt, ut animum _{omnigena re¬}

rum _quarumlibet

cognitione

imbue-rent. _Teftes

hujus rei funt Plato,

De-moithenes _{, Ariftoteles,}

qui folida

e-ruditionedidionisque

laude confpicui fuere. Idem _{teftantur Poetarum} mo-numenta, _{quorum alia continent}

Phy-iicam,

alia

_Geographiam,

_Htftoriam*

Philo-*6 Μ o

Philofophiam alia.

Quid

muJtis? Quis

ηόη videt , qua

polluerit Virgilius

Maro multifaria fcientia atque

doftri-na ? Nunc _{dijferit de DEo} , nunc fide-rum orttis _{occafus aperit , nunc} ful-minis, nunc incendii dEtbna, aliarumtf

rerum naturalium cau(fas exponit, nunc

terrarum _{fitum defcribit, nunc} prifcorum

gefla narrat, nunc de legibus aut

mori-bus _{agit ,} nunc navigat longe lateque , nunc aciem _{inflruit, aut pugnat ,}

nihil

denique eft* quod nonattingat : immoper

omnes omniunt Pbilofopborum fettas

o-mniaque vita genera fe diffundit. Ex

hifce facile dignofci queat , Poeta non

fabularum duntaxat , fed

fcisntiarum

o-mnium notitia opus effe a). Et quis,

inquit Morhofius , nefcit omnem vete'

rum _fapientiam

7 omnem Pbilofopbiam

&

Theologiam in Poétarum fcriptis

recondi-tam _{fuijfe ? Immo quis} nefcit,

civilem

prudentiam & fubattiffimam

moralis

Pbi"

lofopbia quandoque

&

Phyfices

peritiant

omnis eruditionis _{multifarium apparatunty}

in uno _{quandocf poemate} delitefcentem

b)i

Quis denique

Ciceronis

,

fummi Ora*

toris , fcripta niii maxima cum

admi-ratione _{pervolvat ? Illa certe}

abfolu

tiifimo documento _{probant, quantara}

artium _{, difciplinarum & rerum ille}

habuerit notitiam. Sed dicat_{quis, nos} conftituere heic Poetam & Oratorem

παντοάαίίς,

omnifcios, & ea

require-re, quai ipforum vires longe fuperent. Verum _{enimvero, non aliam}

fcientia-rum _{cognitionem heic poftulamus,} quam _{yux pro}

_modulo

_ingenii

_finiti ht. _{Scientiae enim omnes, fuis licet}

li-mitibus iint _{circumfcriptae} , maxime tamen _{per amicas vices iibi mutuo}

auxiliantur : _{quapropter diftinda}

ea-rum _notitia llifce _{eft comparanda.}

Sufficientiihme vero ea cognofcent,

quas adanimos _{permovendos» affedus}

ciendos _{5 mores, res, & adiones}

re-prasfentandos , immo ad

perfvaden-dum, docendum& deledandum

con-ducant: unde _plurimum emolumen-ti in _{Rempubl. redundat.}

G*J._Voj. . Poet.c. i, b) Tom. T*

L. VL1.

§. VI.

. Oratori, ita & Poetie,non

.fatis eit _{fcire, quid dicendum}

, fciant

»quoque neceifum eft,_{quomodo & qua}

ratione. Ad cer tets _{itaque regulas}

té

ί. . 3

$r<£cepta

omnis

Eloquentia

, tam

fo

äu

luta, quamligata,

vclut

ad

normam,

dirigenda &

coniignanda

eft.

Non

qui-

Jja

dem _{inficiatnur,Poeticen&Oratoriam}^

diveriis _{plane legibus ac}

_prxceptis

gaudere 5 in hoc tamen

mirifice

con-^

veniunt, quod pleraque

illorum

idem"^

forum _{participent. Hoc cum}

_alia

_oc-^

cafione > V. D· demonftrare animus

fit, pracceptorum

heic

,

feu

ar

tis,

fo·^

lummodo obfervabimus neceilitatem.

Novimus naturam plurimum

in

elo^

quenticEftudio valere,

adeo

ut,

fl

hscce;

conatibus non refpondeat _, praecept^

& _{regulce parum, aut}

_forte

_ni

hikeiW

ficiant. Hinc autem omnem artis im^/

pugnare ufum

quid

abfurdius,

quidab^

fonum _{magis ? Haec enim}

_illam,

_tan^ quam cultor folum,

alioqui

fecundum^

ac fertile, magis perficit:

hsec

certior^

dux eft _{, qux naturam ,}

_crebro

_in

faqej

lebras incidentem , &varios in erro-.e

res praecipitem _, dirigit,

moderatur.^

Inhifce_{praceptis,inquitGiceTÖyhancv or} (£ utUitatem_effearbitror, nonutadreptri·^.

endum, _{quict dicamus,arte ducamur,}

ea,quanatura^quaftudio,qu<e exercitation^

äut _{-prαν λ intelligamtts a). AudiaffiUS}

m.' _{quoqueHoratium, fummum Poetam^}

lul< hac de re canentem:

a'PNaturλ _{fierei laudabilé}

carmen ? än

)tis

ar_te,

on*

maifitum eft J ego nec jiudiumfine diviti

leitt

venä,

oC"

Nec rude_{quid profit,}

_video

_{ingenium: altea} flU$

jrlus_fic

k'Altera

_{pofcit opem res conjurat ami*}

em·

cei

:J°'Haud

parum roboris huic noftrae ac~

^aedit

_{fententiae hifce Celeb. Buddei}

"P^Verbis

: Verum _{etfi natura utramque}

^\eic _{faciat paginam}

j artem tamen _feii

^finftitutionem

, cum exercitatione

conjun-, minime _{Jpernendam cenfeo.}

lm~

*an'no fi b<ec ad naturam _accedat

j tum

de-^

num _eximium

quid longe

pr&fiantijfi-t^num

1 ejfierefcere necejfie efi b). Sed nec

ialefunt

i qui_{hane veritatem oppugna*}

rr°'e _volunt.

Contendunt enim >

elo-tuJuentiiTimos

vl exftitifle j quibus &

Rhe-.orica & _Poetica

prorfus ignotae

fue-P^e:

&

contra _{plurimos fuiffe , qui in} e, ifce licet _{multum defudarint}

5 indé

^amen

non

_meliores,

_fedpejores po-evaferint. Sed fciant hi

importu-4li

%ο _{φ o w.}

.

ni, tantas folius naturae bonitate ii m

duxerint lineas, _{quid tum de iis}

_fpe-

_te

randum , ii ars ad illam acceififfettja

Abfurdum enim efie, däri Poetas, aut q

Oratores, _{perfeftos,absqueomni}

_inili-

n-tutione, arbitratur Gerh. J. Voflius.ta

Non _{efi dubinm} , inquit Cicero , qut*p£

β quis animadvertit , quid fit quare

A-Ii i melim, _quam alii dicant _{; is} fi noii _Q,

ylaneArtem,Atquafiartemquandam inve·0{; nerit _{c). Qui autem nec} . arte neipc

lilla alia re _{proficere poilint ,}

culpan0p

non arti, fedinfelici ipforum

adfcriqjj

bendam _{putent naturs. Quam paruirCo}

enim _{optimus in culpa fit agricola,}

_jvai

agrum fterilem prorfus, fumma

adhicai

bita induftria , fertilem reddere nlfre*

queat5tam parum veritati

cönvefiieiijejt

efU in artem, ii _{ipfa, quafi reclamanuti}

t:e natura , nihil efficere valeat.,

alifoi

quam transferre culpam. afp

a) L. 11. De Örat.b) lfaggg.proj)<£d.caj>.4-yjc

§. 11. c) L.II. de örat. ITli

§. VII.

tio

,ver

Pidurse ftudiofi non omnes _artijnc

fusnumeros_{implent,fiApellis}

_&Pr^e>

togenis tabulas noverint > riiii

ipj^

Μ Ο » 2Ϊ ε _{manurn tabulas}

adhibeant: _Optima Pe' tellusnullos

_planeprofert

frudlusnul-etMasque

fruges,

niii colatur & feratur:

aut

Gubernator navis, omnium licet dc

'ih·

navigandi arte_{regularum peritiffirnus,}

lus,_{tamen abiolutus effe}

nequit, niii

tem-tuh _{peftatum vim &}

vehementiam

multo-A'_ties

expertus, interfaevientismaris

flu-noii _{ftus &}

procellofos undarum undique oblu&antium aeftus _{ja&atus, navemin}

na

portum falvam _{perduxerit; ita neque}

3ati

optima _{ingenii &naturae bonitas,}

ne-Tcrique

_multiplex rerum & fcientiarum

runcognitio,nequepraecepta

&regula?tam

t_■> !vafto _&

fere immenfo _eloquentiae

dhicampo

_Πt'nem

_fufficiuntj

niiiufum,

e.xercitntio-, _{curas, vigilias & improbum laborem}

iemejuscultores adhibeant. Sudandum in

lanutraque hac _{paheftra, omnesmoleftiac}

aliforti _{animo devorandae. Arduum &}

afperum ad _{eloquentiam eftiter, non}

*Mviolis, non roiis conftratum. _Quid

fnirum? _{Nihil enim}

eximium &

pre-tiofum fine labore _{comparatur. Heic}

verojii _{uspiam, & Oratori &}

Poetac *r

hicumbit,

nunc _{meditari, nunc} lege-1_rSre,

nunc _{fcribere &}

imitari? nunc

de-%ique

cmendare. _Tullium,

quantum-nw

vis _{ipfe natus}

_eifet

_Orator,

_majoren^

_u

tamenreddidereaflidualeftio, _{impro< rr}

bus _{labor, quotidiana exercitatio}

_&

_rr

imitatio. _{Quis Demofthene laborio- g}

iior? Certe fertur _{ipfe, per}

_maxima

_r< reluftantis naturae _obftacula, ad fum- _ρ mum eloquenticefaftigium

adfcendi/fo

_ρ

Pöefi _{Virgilii quid ornatius?}

_quid

_{cul- ij}

tius?adiliudtamenculmen fola

non _{perveniifet, nifi continua}

&aili-duaei fuiffet exercitatio. _{Immo,quem' Ρ}

fugit,alios excellentiflimosOratores

&

r <

Poetas , in operibus per plures annoi η

componendis lambendisque ,

indefes-

rr

fum quoque ftudium

collocaife

?

Pa·

pi

tet _{itaque hinc, quo in honore}

illie

_ρ

ioquentesiint,

quiomnern

ufum &

ex

ercitationem flocci faciendo, o ratio* le

nes & carmina condant. Vereor n£ il

potius loquentes, quam

eloquentes

b

verfificatores, quam Poetas

dici

mere π

antur. Circa ha?c autem eft obfervan v

dum, _{parlicet iit}

_{ubiqueinduftria}

_{j not v}

omnibus tamen conceffum, in

quovi

li

diftionis & chara&erum _genere

_pari

_η

tereminere:hocenimutdifficillimuffl 1<

ita rariilime _{contingit. Quam}

_ridi

_i|

■enj um ad Tragcedias, &

tetricum

ani-ro« mum adComcediastransferret? Quam

ι & male heroicus & fublimis fpiritus

ar-do- _gumentum

_humile;

_lenis

_&

mediocris

ana res _{grandes magnasque}

defcriberet,

im- pertradaret?

Cuilibet

itaque

id

fcri-iiTe* _{ptionis genus}

_fequendum

_eft,

_quod

:u/t _{ipiius naturae maxime}

_conveniat.

)v\d §. VIII.

lite Concordant porro

Oratoria &

iem* Poétice in eo,

quod,tanquamcaftaefo-;s& _{rores, Mentem furam virtutibiuque va*}

nos riis imbutam ament. Sol,

fplendidifll-ifesi mum illud orbis jubar,

dux

&

Pa· _{porum moderator ,}

_quando

eclipiin

lie _{patitur, nec}

radios

_{in terram}

demit-iti tere, nec yim & efficaciam, qua pol-itio* let, prodere valet- Sic

eloquentia,

-n£ illa verborum & fententiarum lumini-tes bus undiquaque

exfplendefcens

Regi-ere na, Oratorum & Poetarum nefandis

^an yitiis 11 obfcuretur &quaii

ofFundatur,

nor vix mortalium in animis vires fuas, a*

ovis _{lioquin admirandas, exferet.}

_Quis

e-aari nim fidemilli _adhibiturus, quem

fce-um leribus deledari videt? Quis utilia

ridi _{ipfum fuafurum credet}* qui libi

ipii

u«

jew

tiJis efle

nequit1 ?

inquit

alicu?·

Z4 8 o 8

bi Ambrofius, ^ cceno fontem? _quuά il nqua turbida petum petnt? Mores di- Å

ccntis facilius interdum _{perfuadent, ti}

fortius convincunt, quam argumen- q

torum vis _{atque efficacia5 imprimis(i r}

apud indoibos & imperitos dicendum ti

iit. Immo _{apud fapientes viros is}

_ii-

_Ρ

nem fuum _{felicius obtinebit, qui vir^ π}

tutis amatör iis audit. Non _quidem

_ii

diffitemur, dari bonum Oratorem & t<

Poetarn, _{etjamfi vir bonus non}

_fitj

_π

interim tamen vix illum tuebitur ti* Ρ tulum, illum _{prasftabit ufum,ac}

_{is, ej}

qui virtutioperatur: altera

enimquod

2]

exftruat _{manu, aitera facile deftruet. ti}

§. IX. P!

Infignem praetereaPoétices & Ora-

dj

toriaejucmdimtem dum_{contemplamur, ci}

nefcio _{fane,num intima}

_ipfarum

_{cog η} natio aliunde feliciusdemonftrarique- p

at. _{Quid eft enim,quod Poeticen tam}

di

gratam tamque fvavem reddit ? Nu- C]

merus. _{Quid Oratoriam? Idem nu· ti}

merus. _{Profefto, quam ingrata}

_illa

f£

iit _{oratio, qux numeris caret, &in- ti}

finite, fluminis inftar, uniformi

fer-

It

tur motu, tam dulcis& fuavis eftilla, qi quas decenti

elegantique

numero con' gi

H O Μ

s4 ilat. DicunturPythagorici, numerum

di- Muficum tanti feciife, ut temporemä¬ nt, tutino animum ad lyram

excitaverint,

ten· _quo alacriores & ereftiores

ad

labo-isfi rem fubeundum eifent j vefpertino,

}ura ut eo dulcius & fuavius fomnum

ca-fi. perent. Si tantum jam in numeris &

vit* _{modis fit jucunditatis; quantum}

_erit

jem inOratoria&Po^tica,ubiverba

&fen-i & tentix in orbem cadunt& rotunda

ter-fitj minantur complexione? Porro,quod

ti· _{pulcrum, idem plerumque jucundum}

is,

elfe

fölet. Unde hxc pulcritudo? Ex

]ΐκχ] apta

& concinna dispoiitione

&

par¬

set, tium mutuo confenfu mutuaque

pro-portione. Nihil enim, quod aut

inor-Qra- dinatum aut _{incompofitum eft,}

pul-nur, c rum dicimus. Pidura, _{optimum in}

cog'

modum efformata,

coloribusaptisdis-que-

poiita & diftinita,

quem non afficit,

tam deleftat? Poéii & oratione quidcon-Nu· cinnius? _{Quid magis apte}

compoii-i nu· tum5 in quibus _{non partes} folum, fed t illa fententias etiam, fyllabae, verba _, li*

£in- tera^que optime confpirant?Quid?

coe-fer- lum qui intuetur^ tot ac tantis

undi-;illa, que luminibus fulgens, nonne

inii-con* gnem iatis inde _{percipit voluptatem?}

Prata _{qui seftivo conteirplatur tempo t<}

re, omnium fere florum varietate ri- $

dentia, nonne _ipforum arrcenitate

&

t£

fuavitate afficitur? InOratione& Po6 fr

fi _{quot, quaefo, occurrunt, ex}

_ipiius

_ai

Ciceronis teftimonio , verbcrum & ti

fententiarum lutnina ? _{Quot tropi, pi}

fchemata feu _{figurae,quce,tanquam}

_le-

_er

(THiTimi flores, mentem & aures mira na

perfundunt jucunditate ?

Hinc

ele-

ri

ganter fatisloquiturHieronymus:

quii

p(

eft tnm _{jucundum cognitu atque} auditu^ Ja quam fapientibus verbis ornata orntio atfyfr

perpolitx? Deinde, in Muiica

illudpi

fuavifrimum _{reputatur, quando}

tonine

ad fe invicem _{proportionati, nunc}

_in·

_re tenduntur, nunc remittuntur, nuncni

celerius, nunc tardius incedunt:

paricu

ratione, non ubique in eloquentia

i'ec

dem charadter _{fervatur, fedproutres,ra}

de _{quibus dicendum,}

_poftulant:

_ftiluigi,

interdum fublimius _{infurgit, inter-an}

dum lenius & _{remiffius,celerius} , tayjui

dius & vehementius fertur> incedit.jn;

Quanta vero hinc _promanat

jucundi-tas? _{Derique, quam gratum}

_föret,

afcfentia & _{quae antea}

_{confpicereffr}

npn lLuit, _{resque primo}

adlpe&Uan

>q< icrribiles, velut in pidura5 cernere?

ri* _Sic torvum os _{leonis, cornu}

terien-& _{tem taurum, repentem colubrum &}

pe» iimilia nemo fine horrore in regna

ius animali _{fpedatj at in poeii vel ora-.}

& _{tione,eleganter vivisque coloribus}

ex-pi> preiTa,non item. Sic qui coramintu-.

le- eri horret , quam crudeliter Atha*

iira masfilium, Medea liberos

interfece-de- _{rint, Progne Ityn madaverit, Agave}

Pentheum _{difcerpferit, nonne}

jucun->«)da _{quadam commiferatione afficietur,} ätjf fl hxc _{eleganti carmine depida ac}

a-ludnimata _{legat velaudiat ? Quid? non·»}

onine jucundum, tot imperatores, tot

:in<reges,

tot heroas, totviros

eruditio-uncnis laude _{per orbem maxime}

confpi-padcuos,

qui per omnia vixere fecula,

a

beorumque

_{illuftria fada coram}

vene-res,rari, intueri? Hocautem cum

egre-iluigie&Poetica&

Oratoria praeftent, cui ter-amplius obfcurum eft, qua polleant

taj'jucunditate,&quam pari rationenosa-idit.jnabilesillaefororesvellicent, afficiant?

ηdi- _{§. χ.}

ret3 Poftremo Oratorias & Poetices af-:cre£nitatem _{iniignis illa &multiplex,qua}

?<duambx_{gaudent,utilitas ante oculosno^}

*8

t

m

o

m

bis fiftit. Hane omnem , longe

late-que fe fatis extendentem , jam

perlu-firare non licet: eam folum attenda- ,a

rnus _{, quam conjunctis quaii viribus}

J

afferre ftudent. .

In _{Ecclefia quis & quantus i· i}

pfarum ufus 1 Quid conferunt ad

Summi Nutmnis _majeftatem ,

ex-cellentiam , & potentiam

celebran-ru dam : ad

_ipiius

_admiranda

_prorfus

o-ce

pera &tot tantaque nobis praeftita be*

neficia, fummis extollenda laudibus,

_t^j

quorum cogitatione mens ftupéfeit, t|

enumeratione _{lingva obmutefcit:}

_adjpea

cceleftem doftrinam _propagandam

in anirnos _{mortalipm inftillandam:„ ;}

denique ad pietatem &

reverentiamb^

cxcitandam? _{Porro, nefcio}

_profe&o?(^0

an, fecundum verbum Dei, aliis

_viri-ject

bus & armis eccleiiarum x^ntiftites

_iri^

vitia fortius debacchari _{, virtutes}

liusinculcare , errantesque in

redlamce,

reducere_{poilint viam, quam, aut} gata , aut foluta eloquentia. Exenvt|0

plo nobis funt

Mofes, David, Patres—

ecclefiae _{Chriftianae, ac}

_perplurimi

_a-[m, lii _{Dodlores, quorum carmina, con-^}

ciones & annales _eloquentiae

elegan-tias _{ubique fpirare, multi eruditorum}

ϋ ο m i9

obfervarunt. Cavendum autem , ne

nimiamin dicendo affectemus

fublimi-u*

tatem, nec ftilo iigurato _plus, quam

a"

decet, indulgeamus: inde quippe res us

Divinie facile _{magis obfufcantur,}

va-. riisque erroribus

& pravis

öpinioni-K bus latus _{quaii campus aperitur.}

Sed necfuo in_Republica deftituun-tur ufu. Hifce enira & vit£ &

mo-in'

rum _{prsecepta optime inftillantur:}

his-ce veritas _{, quam.nude propoiitara}

3e*

rationibusque fuis licet innixam

mor-1S' _talium

plerique, haut aliter ac corra-lt'

ptus ftomachus falubres cibos, nau-a

feant & _afpernantur.

, in mentes

fa-.cillime fefe iniitiuat : Hae rerum,

m'perfonarum

& a&ionum laudibus aut

amvituperiis

_optime inferviunt nunc

~P?docent,

nunc confolantur, nunc

de-in*ledant,

nunc _{fvadent, nunc denique} '

mdiiTvadent. _{Quid? feditiones &}

difcor-ne'dias _{cömponunt. Sic,}

reliqua ut

ta-:anaceamus _{exempla , egregie Cicero}

Ca-^tilinae

confpirationem in _patriam

ora-~m"tione _{repreifit, furores & nefanda}

e-jus in _{Rempubl. moiimina}

diiTipavit.

11_a*[mmo

faspe fit, ut in _{quasvis partes} on-mortalium animos _{regere valeant}

O-an"

rator •um

ier-rator &Poeta: adeo ut, hifce laetan-

Jl

tibus , gaudeant 5

doientibus

_,

dole-ant₅ lacrimantibus,

lacrimas

effun-dant; indignantibus, irafcantur;

mi-

&

nantibus, horrcant, & iic in ceteris. Un Haec aliaque Poéfeos

commoda

refert ΐΛ·

Horatius canens a) : γ

be,

Os tenerum _{pueri balbumque poeta}

figu<Pri

rat: da>

Torquet ab obfcoenis jamnunc

fermonibusfva

aurem: *PU>

Mox etiam ρeblus praceptis format

frmo-micisy ma

Aferitatis & invidi<e correEior & ir<e.

CHr>

Refie _{fabta refert : orientia tempot»■} notis

jnftruit exemplis : inopem folatur &

grum.

^or]

• · · * · [^3 f

Caftis cum pueris ignarapueUa mariti 5dl

t>ifceret unde preces * vatem ni

MufQt}

dedifet?

iri

Pofcit opem chorus, &prafentia

numitf

SI

fcntit:

lPl

Coelefies itnplorataquas docla prece bUi

dus: lan

Avertit morbos 0 metuenda pericula

pfift

itt:

Pf o W ₃₁

fr Impetrat tå pacem^ tå locupletem frttgibus

e„ annum.

n. Audkmus etiam Gerh. J.

Voflium,

n}Ä hane in rem egregie differentem:

ab-*is. un^e conftat y quanta fit poefeos utili~

=rj· tas in Republica, tå quomodo ea _fit

Po-litica mini_{fira·Siquiblem fin is ΡoUti}

ca_βt

beatitudo. Verum hane _ajfequi

nequit, nifi

^Uiprius reddiderit homines

bonos,fuiscf man-datis _{obtemperantes.}

Itaque7 ut ca

per-•fonifvadeat , utitur Rhetorica tå Poetica _, qua oratione facunda tå delettabili ani-· f Amos demulceant , tå res falubriter

ani-tnadverfas, z» mentes _{animosque hominumy}

, cumaudiendi quadam illecebrafinducant

b),

pori

Statum

Militärem ii refpicias,

inii-gnem _{quoque ibi ambas habent ufum.}

5» ^Nonne eloquentia milites,terrore ak tonitos, vigiliis ac laboribus def

.ti-rti 5atos> immo ipfos _imperatores itτ

ac-ndit f infkmmat _{> ut poftea auaevis}

irdua , diffidlia , & _magna tentare,

w;nnque maxima vitas _{pericula fef} pras-:ipitare haud recufent? Nonne

Ouci-bi4)s

&

vulneratis

folatium dat,

media-lam _{affert, pulverem}

& fudores

abs-i ' v^res _sparat, reficit ? _Hinc

'idimus _{reges & principesnon}

lari foliim _voluptate

_&defiderio

hafce

_gj tradafie artes j fed magno etiam

ho-

re nore illarum profecutos

fuifte

culto-

_fy res. Immo conftat, eos, ad miliriam ;a]

euntes , perfaepe fecum

duxifte

elo-quentes,

imprimis

Poetas.

pr

Deniquehauddifpari

modo

unherfo

cx

difciplinarum orbi prasftant

utilitatem.

^

Nemo_{nefcit,Philofophia:prascepta}

fer-

au

monis claritate, fvavitate &

_elegan-qU

tia facilius, melius & firmiusinculca-tal

ri, majoresque ftimulos

animo

ad

eaj1I1(

qua:ignoret,difcenda

injicere.

Profcrino

be omnem tam folutam quamligatan_ju^

eloquentiam, in

exfilium

ftatim etianjie,

ceterae properabunt

fcientia:,

_{aut cert(fra}

horridae, incomta:, balbutientes, au^ai

tanquam nuda

oiTa noftris

iiilentur

otj. culis. _{Sapientia enim iine}

_eloquentidia

eft _{prorfus muta , &}

_eloquentia

_fin

_lria

fapientia eft mera &

inanis

loquacitaign<

Quod itaque fol mundo,

id

fere

Poemi]

tica & Oratoria difciplinis

pra^ftant.

_jni,

/i) L.II.Epifl.l. b) de

Art.Poét.Nnt^

^r

Confi. c. 7. int

XI-Antequam vela

contraham

> cu qu;

eloquentia:

hoftibus

paulifper pugnai<ftjr

dum eft. Ht umbra corpus,

invid

w o m

m

ii

ce

gloriam;ficPoeticen & Oratoriam

ofo-°"

res & hoftes _{preiio feqvuntur pede.}

°*

Dolemus, & _{quidem magnopere, et«}

im

jaix» pulcherrimas artes fuos habere i*

nimicos , fuos calumniatores. Hlam

propterea _{pefiime traducunt} , quod

rfi _{exquiiite nimis aduletur: quod inani}

•ηΊ· _&

paene puerili tantum dele&atione

er'

aures & animos _{demulceat: denique}

arv

quodea narret & defcribat, quae

pie-^ca*tati,

bonis moribus & veritati

maxi-ea'me nocent, & ex _{quibus non poteil}

crl'non _{plurimum veneni in Rernpubl. &}

tätt_{juvenum animos}

ferpere. jn hane

ve-iarThementiiIime invehuntur , quia ejus

-rtifraude boni & _innocentes interdum

aUdamnati: mali & fcelefti _pcenis

libera-r _?ti:

quia turbas, inimicitias, difcor-ntl;dias excitavit: beila accendit

graviffi-bn _ma,

quae civitatum, populorum _&

re-ata;gnorum everiiones & interitum de-P^mum cauffata funt _{a). Sed difcant hi}

at·

iniqui cenforcs, bene diftinguere

in-it+ί_ter

eloquentiamgerrnanamfaadulterinami

inter_poefin

ingenuamfa illam^ua lucrum

& _{gratiam unice confettatur:}

illas,

tan-cu _quam

_fingulare

Dei donum , airple-·

^nai^imur

, veneramur , defendiiruss

»vid _{c hafce}

Ή ° ^

hafce , tanquam inutiles &

maxime

/

peftiferas, odimus

& prorfus

extermi-

^

natasvolumus. Difcant praeterea,

11-cet ad utramque _{partem, ut CUm} Fabio

Quintiliano loquar, VAleant arma

fa.

cundia: licet nulla ars tam excellens

iit, _{qua nonabutiqueat}

_hotninum

_ma-

gi

litia _{5 non tamen illud vitium arti, G\}

quod artifici: non

Poefi,

quod

Poetisj!

^

-non Oratoriie, quod Oratori,

eflfe

ad-fcribendum. Et num optimus

ufus

(g

propter

abufum

eft tollendus?

Tunc

profedo ignis, aqua,

vinum,

cibus

potus, ejusque

generis

cetera,

eiTen?

profcribenda:

abutimur

enimiisnoni g)

nunquam,&

maximo

interdum

detri·

•mento & funt & eflfe _{poflunt. QuoJ}

quam fit

abfurdum,

quis, nifi in cla-

5ί

riilima caecutiat luce, non videt? Pa

tet _{igitur, quantopere}

heic

_errent

quamque

lubrico

nitantur

fundi

roento, qui nobiles hafce fcientiaf

deftruere conantur. Faceflant _prt>

pterea hinc

procul, abeant, &non

ni

ii meliora edodi, & fanioribus argumentis armati, redeant.

Ό L* ii' cap. 16.

I®

Soli DEO

Gloria.

o :

ELIAS

WALDIUS,

f|

£)å l)<Jn férfla

gången

i

Upiala

difputerade.

me ni bio μ ens na •ti tisi ad·

Sirbemån/roitignu

onfTa

Sftått

_af

_fållset

_brpgt

_οφ

fiort!

ifus

©om

sot

_{fnarf fe}

_al

_ting

_grönjla/

an'i

©å far

t

ttn

fägring

fort.

US 1

en

°η<

SBåretté

_fåcfbet

_jtg

_nu

_soifar:

□

O

tu

Ijufsoa

n>åre;bag!

cia

511

ting ©fapartiö

_alrnaft

_pri#

far/

©otn

alt

_jlicfar

_til

_beljag.

Pa :ntl ld."»I itiaf; )rL

2B4rbe

284n/£u

totéjxté

blont#

inl ma/

©fpnba

tig ej

meb

titt

fart:

©if mig lof

at

_forft

_få

_fomma/

3

ttn

l/eber

taga

part.

wt

%jti

ior.

titt

_tttåyt

_t

_fforbc

#

ft&en

£u

at

_{n>dyIo bar}

förmåöt

_\

9iår titt

blont

tttotö

frontO

åt

ttmben/

Så

blir

fant bntab

jag

bar

\di \ua ■lui

fpiinr.

*

U L.

N. B·

ff; les I»ti ten VIRO _{JUVENI r} A ΜAB IL Ii Ul%

Dn.

ELIM

WALDIO,

Eruditae

_{hujus DiiTcrtationis}

mit mi AUCTORl \w \or ton \nv. S. P. D.

_\nd

len

w

Mnlum artium liberaltum_quanAiu dam _{ejje velutimutuam cogna*yuå} tionem _{atquepropinquitntem rfat}

mas (il(ruditorum _{confenfns, Nequere-w}

'ntiort demumav o hacdebeturfententidy ytts veritasadeo eiimanifejla, ut ne ru-iora _{quidem illa ö literarum nataltbus}

vopiorafecula fugere potuerit. Cujusrei

x\dicia cum_plurimapajjimhabeantur, _tum

iud_{notabile, quod fubminifirat notijfima}

it lufarum _{fabula, ficla illa quidem,} fed

jliva , ipfique , ut opinor7 vanitatifua

liquid habens v eritatis admiftum. Scili¬ ft _{profana religio, ut erat} Numinum

di-B. _{ipj·, Literarum inventricesfimut&prafi¬}

lts_{fecerat plerumque novem Mulas, ^#<6*}

— \otidemforores id

unoρarente natasfin¬

gerat. Id_{quod temcre idfine} confilio fa*

lum _{e(fe , nunquam mihi perfvadere}

po-ui. Lätet , opinor, fub hoc involucro

ψlcra veritas id tacita quadam (ignificatio

] micitia id ajfinitatis? qua difciplinarum

\amiliam mutuo conjungit. Ha autem

» iorores _{, cum} fint _omnes propinqua,

lon tamen eodem necefftudinis· gradu fe

Snvieem _{contingere cenfenda funt. Nempe} \ndole_{, vultu, inftitutis alia magis}

dijfi-lent, alia funt veluti arclitujunciapropi* dque confentiunt: quibus adeo^prater

pu-tnAlicum iliud idcommune vinculum,privata

va-Xjuadam familiaritas intercedere videtur,

mfiales funt Or toria id Poifiis, qua*inter

ta esl animorum _{rerumque fere omnium}

confenfio , ut vel folas hosgerman/u dixe ris. Far _{utique inpenium} , nifiquod Ulf SPI

plerumque a ertior ifi magis fincera , h

paulo fit ad fimulandum proclivior. list.

pane alimentis nutritur utraque. Sim* h

etiam _{vefiitudelettantur, quo illa quide}

-adflriBiori, h&c foluto magis utitur. Il traque fordibus negligenti<e inimica, munditiem _{atqué elegantiam , velut}

urbj-(fi aulanata_{, amplettitur. Sed hane co}

junttionem pluribus Tu, mi Fräter, per

cutus _{es, in erudita hac difjertatione,}

Artis Oratoria* & PoéticaeSororiö i

XU. _{J£ui titulus me quodammodo admon} 1

artlijfimi illius nexus, qui cumfiangvin

tum amicitidt_jure mihi _{tecum intercedit}

nec _{patitur me hac occafione prorfiusfilc}

re. _{Itaque imperare mihi nonpotui, qub}

^

minus brevi _{epifiola tibi gratularer. N·} vero indignari, _{me, nec Oratorem, r}

Poetam _{, tibi in Utroque hoc genere v} _ .q

fato , rudi fermone obfirepere. Laud *

tuas _{pratcreo, notas illas ,} & eloqué·

Itl

titts dicendas: c er tus _{alioqui, fit eas com·;} memorarem, neminem fiacile partium fti>

dit me _{accufaturum, Opto tantum, tot}

tibi bona _{contingant, quot vel OratO'}

^

vel _{Poet} votis affiequipojfiit! Vale.}