• No results found

Dissertatio de motu apparenti stellarum fixarum ex aberratione et parallaxi annua conjunctim oriundo. Cujus partem quartam consensu ampl. fac. philos. Upsal. p. p. mag. Israël Bergman ... respondente Andrea Laurentio Linck stip. Sleincour. Ostrogotho. In

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Dissertatio de motu apparenti stellarum fixarum ex aberratione et parallaxi annua conjunctim oriundo. Cujus partem quartam consensu ampl. fac. philos. Upsal. p. p. mag. Israël Bergman ... respondente Andrea Laurentio Linck stip. Sleincour. Ostrogotho. In"

Copied!
12
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

DISSERTATIO de

MOTU APPARENTI STELLARUM FIXARUM

EX ABERRATIONE ET PARALLAXI ANNUA

CONJUNCTIM

OR1UNDO.

cujus partem quartam

CONSENSU AMPL. FAC, PHILOS. UPSAL.

p. p.

MAG. ISRAEL

BERGMAN

astronomie docens

respondente

ANDREA LAURENTIO LINCK

stip. seeincour« ostrogotho.

in audit. gust. die xxxi marth mdcccxix.

h. a. m. s.

UPSALIiE

(2)
(3)

J *5 C

Jam fi t& pro

fun&ione ipfius

cos 2v

habetur,

valör

ipH-iis cos 2v & inde ipfius vt ubi' eft z vel maxima vel

minima, datur ponendo

dz

= o. Eft vero d cos 2 v

i-k* fin? (u-m)s 2 j i - k2/in2Cv-**)

dz=i £(

)

d

J

^

&

£24- e2fin2v b2 -f- e2fin2v i- k2fin2 (v -«2} 1 -?k2[1 - cos (2 v-

2?«)]

b2 -4~ c2fin2v b2 -f- 4

b2

C1

~cos 2 q 4- *. k2 cos(21/-im) ir - j e2 cos 2v

pofitis i -

jk2

= q

& b2

-4-

J e*

h.

e. i

e*z=:i',

feu

q +.±k2Qcosivcos im

«4- fin

lvfin

2«)

r-\t2 cos lv

2^4- ck2X-b k2S

%/(l-X2)

2r -e2x

pofitis tos 2vzzx,fin 2tn = j

&

cos zm = c.

Itaque

r(ar—£

rft*dx-(jxr-e* x^k

2 """T i~k*fin2

(v-

tn)

\

VilmX

)

>

4

£*-H«2/»JlT

~

(gg+ '*'*

-I-

*'J

«•'fa

(2r -4 Hinc

(4)

5 26 c

dz

Hinc ß ponatur —- = o, oritur oequatio tiX e^f^sx* - 2k*rsx 2ck:r-cd2k-x -j- —- -4- 2e~q -b ce'2k2x VC« - *0 -J- «2^2J- y\I - x2J22 O feu ÄVX1 ~ ~ gx - n/

pofuis 2ck2r 4- = h, 2k2rs=z g 8ce2k2s 22 «, und© gn ± ßj/(ga ■+- ^ ~ «a)

.v rar 2t; 22: ; .

g2 4- A2

Quoniam eadem operatio & maximum & minimum

cujuscunque fun&ionis quantitatis cujusdam variabilis

ex-hibetj & pra?f«ns quadtio urriusque capax eß, ex duplici

valöre ipfms x certo concluditur, unum dare maximum

Sc alrerum minimum, praderrira cum in curva fimplicis

cutvatörae non nifi unum maximum & unum minimum

fetriidiametri esfe poteß. Duplex itaque hic valor iplius

x, in expresfione generali iplius z fubßitutus, duos etiam

exhibet valöres ipßus z , quorum unus maximam Sc alter minirnsm femidiametrum, h. e. unus majorem Sc alter minorem femiaxem novse ellipfeos indicec, necesfe efl^ unde etiam excenrricitas fädle datur.

§. XIV.

Ut jam inveniatur mutatio variationrs,

quam

effici-«nt alldtac insqualitares conjun£lim, ßt ADBE

(figg. 2 Sc

3.) circulus aberrationis, cujus centrum C, radius =£ Sc

g, ut antea, =» rationi excentricitatis orbitae relluns ad

(5)

di-) ä7 (

flantiam CSzube; fit porro G locus flellae apparens

in

cir-ctilo aberrationis pro certo tempore, AB diameter, dueta per S, quoe femper e£t axi minori Orbits telluris paralle-iå {§. XI.). Ex antecedentibus tunc tet, ii aberratio fola egerer, ftellam in piano, eclipticae

parallele,

peri*

pheriam ADBE inträ anni fparium rnoru apparenti

de-fcriptnram esfe , <5c, fi ftella firnul parallsxi afficeretur,

punflum G non amplius före locurn Hellas apparentem,

fed focum ellipfeös rKTH, in cujus periphena Hella

fer-ri videretur. Focus hujus ellipfeos, iri peripheria circuli

aberrationis fitus, qui vocetur f, ad eandem partern a

eenrro vergit, ac aphelion orbit« telluris a föle, «Sc axis

ejus major eil axi majori orbitae telluris parallelus {§.

XIII b qua re erit ad AB perpendicularis (fcucl. XI. io.),

Hoc fitu perpendiculari obtinente, quocunque It -11a fir,

neque mutarur, fi ha-c aberratione etiam

afficererur,

quas

tantum focum elbpieos transfer*. -Cum terra eil in

aphe-lio n, Hella in ellipfi parallaxeos in pun£to H apparet <Sc

focus f in B; terraque ubi deferipferit anomaliam veram aFJA{zzzESLzxsv)) punctum quoque H par. ellipfeos ad 5' transfertur, ita ut (it HGS'zzzv, & focus ellipfeos / a B ad G, ut fit angulus LSG sz igo* ■— v —- are (fm

cos v- e

___

, -;)(§• XII.), itaque BSG = . . ,

V(t-zecosv-b-^y

y

*

cosv- e

do6 - art C fin )& fm BSG = cosare

V(* ~2tcosv -4-e*)

cosv - c finv

(fm = -j ,)=s — .

Quo-V(i Itcosv) \\\-2 ecosv+e2)

niam porro SG eft ipfi TZ proportionalis, & haec, tel-iure lita in aphelio,=*« (i - t), illa veroa«6 (i -<?),erit

(6)

) 28 (

bTZ

TZiSG::a(\-e):b(i-e):: a:b,SG == a -=^bV\i-2ecosv+e2)) (§. XII.) & GO zzz. GS. ßn GSBz=.bßnv. Habent itaque

anguli GCB & v eundem finum; funt etiam fimul acuti3,

fimul re£ti Sc fimul obtufi. Eft enim angulus SGO = /,

quoniam funt SG, GO lineis VIyIU parallel«, & SOG z=aUtf, ergo CSG=90* -f- /. H inc paret, quamdiu. an¬

gulus 1 eft pofitivus, tamdiu esfe CSG obrufum Sc inde

GCS acutum. Tellus vero ubi ad Nprocesferit, fit 7= o, CSG=90° Sc focus / in D

apparet, quo rnomento itaque

v Sc GCO adhuc funt fimul acuti. Tellure aurem ulterius

progrediente, focus / quoque verfus A procedit, donec

fit y =9o°,

quo fatfto etiam erit GCO —90°, propter

ae-qualitatem finuum. Augefcenre dein vf augefeit etiam

GCB; itaque hi anguli

Tunt

fimul acuti , re£ti Sc obtufi„

Sc angulus GCB femper = v = S'GH

= QS'G; etiam

COG = S'rG, ergo S'Gr « CGO Sc S'GC = rGO= 1 R.

Sicque linea S'G, paraliaxin ftell« exponens, femper

tan-git circulum aberrationis,. eriam fi habetur motus reHuris ellipticus Sc variabdis. Hinc, pofiro dimidio axeos

ma-joris in ellipfi parallaxeos = p Sc de cetero fervatis

iis-dem denominationibus ac in 11.III. 1V., cum eft etiam p(i - e2) cos v

S'r = S'G. cosv = , fit S'Q — b ßn v

1 - ecosv '

p (1 - eA)cos v p{r-e2)ßnv

^ = A, Sc QSzzc b cos v : -bezzl,

t - e cos v i -e cosv

fito nempe axe majore orbitae relluris in piano circuli La-titudinis, quo fa£to AB congruir cum parallelo echprica?,

punctum S transeunte. Si vero axis major orbitae

tellu-lis non in piano circuli latirudinis jaceret, inclinario, quam haberent parallell eclipticae, ab, dz, pun£ta C Sc S

transeuntes* ad AB, esfet = Longit. ßellce - Longit. perih.s

(7)

) '39 (

quae differentia, ur antea,. ponatur =

d

(§.XL);

&

fi

S'q

ab S' ducatur ad de p.rpendicularis,

S'q

zzz A =

S'C.

ßn

S'Cp HH beßnd; eft vero

S'C . ßn S'Cp S'C .ßn {S'CB - d)

= S'C . /w S'C£ ro/ d -

S'C.

cos

S'C

B

.find

£

p(i - e2) foxy S'C.finS'CB== S'Q=:bßnv

&

i - ec osv pfi - £a)ßnv

S'C'cosS'CB = CQ z=.bcosv ^— ,

itaque

i - e cos v pfil - ea) cos v cosd

h zz bßnv cosd 4~

b

cosv

ßn

d

J i - e cos v p Ci - e2*) ßnv ßnd — 4- beßndfeu i - e cosir p {r - e2) K = bJfin(v - rf) 4- .. cos

{v- d) -f-

be ßn

d;

i - ecos v

fi vero elongario folis a

conjun£tione

cum

ftella,

ut

fupra,

ponkur = E, erit v -

d

=:

E,

quoniam

elongatio

folis

ab apogeo eft v; ergo

p (i - e*") cos E

Ä = b fin E H ~pr

+

be

ßn

rf..

.. i - * coxfit -+•rf/

Porro quoniam eft Cc zzz becos

d,

erit 5^= /=

S'C

cos

{S'CB - rf) - cos d;

eft

vero

S'C. cos[S'CB- rf) =S'C. cos S'CB . cos

d

S'C

ßn

S'CB.

find,

in qua ^xpreslione

fl

fubftiruantur

valöres

ipforum

SC.c&s S'CB & S'C .ßnS'CBr fupra

alla ti

,

fit

(8)

) 30 (

p(l-tf®)finvcosd

ffiC.^ cos v(&CB- d)= bcosvcosd- -f-bfinvfin d i - e cos v

pj-e-) cos vfin d

-fr- , unde i-ecosv p{i -es) tzzz bcos(v-d) fin (v - d) - becos d i ~ecosv P 0 ~ e<1) =£ cosE - —r —-finE- becosd. s-ecos£E-f-dy pQi - c*) b Pofitis vero , _

~{ETd)=r'

&7=iflWunde/»»--~ V(^ -+-

r=y

~

+ r>

j

C0SU

"

=

V(1

, crunt b cos E - rfin E r= b cosec u fin - E) bfin E \ r cos E zu b cosec

t1 cos(E - 1i) &

t zzz bcosec ufin (u

- E) - be cosd A=b cosec u cos QE - n) + befin d

unde prodeunt formulae

bfin (u - E) be cosd

(I) /' =3 - &

finu cos Lat, cos Lat.

b cos (E - u)fin Lat.

<TI) A'ss — befin

d finLat.

finu j j

5. XV.

Calculus fuperior multo föret

fimplicior;

fi

paralla.

(9)

)

c

xis haberetur conftans, quad in

determinandis

/,

a,

a','

os, errorem quantitate

o'/3oo84 minorem

adferrer,

fi

pa»-rallaxis tota f. axis major par.

eliipfeos

haberetur

Ut inveniatur, qninam tunc

föret

habitus

formularum

(I) öl (ii),

esfet

tantum p

in

iis

pro r

fiibftituendum;

valöres vero ipforum

l'

öl

a'

tunc

hoc

etiam

modo

fa-cillirne inveniuntur. Quoniam nempe

S'C

-4-p2)]

(fig. 2.) eft

conftans,

fit

via

apparens

ftellae

in

piano,

eclipticae

parallelo,

circulus,

qui

videtur

proje&us in

el»

lipfin, cujus axis

major

eft ad minorem

in

ratione

i:

finLat.;

öl quoniam

efi: GCb

= v -

d

»

E,

eric,

pofitis,

ut

an-tea, S'C =: g ÖL

S'CG [==

are

(tang

==:^)]

=5

a

(a) /' Qg cos

{E -f-

a)

-

be

cos<T)

sec

Lat.

ÖL

(/3) A' = (gßn

(E

-+-

fl)

-f-

befind)

fin Lat,,

unde patet

esfe

A'

maximum,

ubi

eft

E

=

90°

-

a,

po¬

fitis d öl latitudine

conftantibus,

&

=

o,

ubi

eft E

befin d

=- are {fin —

)

- a,

esfe

vero

/' maximum,

ubi

g

be cosd efi £1=* - a, öl =0,

ubi

eft Ezzz

are

(cos

=

—)

-

ß.

5. XVI.

Ut inveniantur variationes

declinationis

Sc

ascenfi-onis reifae, pofiro motu

teliuris

elliptico

Sc

variabili,

fit

S locus ftelide verus (fig. 4.), C centrum

circuli

aberratio-nis, CH, E'0 duo aequatoris,

CQ,

FR

d«o

eclipticae

pa-rallcli, punfta C öl S iranseuntes,

AR

portio

curvae

va-riationis, A locus ftellae apparens

in

eadem

pro

certo

(10)

) 3» (

SL, SK ad CQ, CH, quo fafto erit ST s= /, ATzz K,

P (i - e2)

Se cc & Ae zz 8; ponantur eriam

i-e cos(E—4—$)

anguius pofitionis = P, anguius ACd zz C. Tunc erit

anguius HCd = OSR = P, Cd = / -4- CL tz / &£ro.r cf b cos E- rfin E & Ad=z (A

- be.fin d)fin Lat. r= (£fin E

-f- r cos E) fin Lat. (J. XIV.). Quatenus porro anguius

Z/C5 ert anguius d proje£fcus, qui vocetur /,erit ex §. XI. tång d! =zfin Lat. längd, & quoniam CL, in parallele eclipricae iitus, per proje&ionem non mutatur, ert idem

ac Cc (Hg. 2) feu = be cos d, quare etiam erit CS(Hg. 4.) zz be cos dset d & KS = becos dsec d'. fin^P+d'),unde

$ = AC.fin (C - P) •+• becosdsec d'fin (P -f- dfj Se

gezzAC. cos (C- P) -be cos dsecd\ cos (P -f- d'); ert vero

Ad fin Lat. (bfin E-fr-r cosE)

Tang C = — zz — t—— , unde

Cd b cosE - rfin E

fin Lat. [b fin E-\-rcosE)

fin C zz

SOS C=

V[(ÄcosE-rfin E)2 +fin2Lat, (bfin E-4-r cosEfi~[

b cos E - r fin E

^/\fibcosE-r finE)2 fin2Lat.(bfinE-\-r cosE)al

*

& inde

fin[C-P)zz fin C cos P - cos Cfin P

cosP(bfinE+ r corE)fin Lat. -{bcosE-rfinE) fin P

~

Vt C6coSE-rfinE)2-^-fin2 Lat, \bfinE-±

rcosE)2J*

ert vero

AC zz ^/[(bcos

E-rfin

E)2 +fin2Lat.{bfinE^r rcosE)2];

(11)
(12)

References

Related documents

Ponamus igitur, minimam centrorum distantiam in certo loco observatam esse et Å-|-d% latitudnem ex illa observatio- ne deductam; aliovero loco distantiam minimam centrorum

E loco observatoris ad centrum solis ducatur recta, quee planum projectionis in puncto R secet;. recla vero illa ex plani projectionis motu diurno

nota BC aliaque illi proxima bL, qua ut radio circa cen¬ trum L &amp; in platio ad &#34;AM re&lt;fto defcribatur arcus cir- coli be, occurrens elevati funis axi in e; ducantur hg,

negativae; quare valöres ipfius A', quos formulae pofitivos exhibent, funt fubtrahendi: quos negativos, addendi lati- tudini ftellae. Latitudo autern fi föret

= 270% in utroque enim cafu axis minor orbicae teliuris in piano circuli latirudinis jacet, in illo autem centrum circuli aberrationis infra fteliae locum verum depnmitur,. in hoc

rriciras hu jus ellipfeos, seque ac inclinatio axeos ejus ma- joris ad arcum parallell ecFipticae, fteliae locum Verum transeuntis, projedtione orthographica in planum, ad ra-

Cum Nlpna Arabum&gt; Speele, quae non nifi ad Verba£ colores defignantia, pertiqet, Hebraeorum congruun Pihhl ac Pylilal f), Sphse^am autem hujus Speciei ad. Verba alius

Utöver sambanden ovan pekar resultatet av denna studie på att det inte finns något som stärker att sambandet mellan hög grad av samarbete och kommunikation (H7) samt