tu
IN
HISTöRiAM
GENTIS
0ΗίΡ3
HYPOMNEMATA,
Quorum
HARTEM SECUNDAM
VENIA AMPL, FACÜLT. PHILOS. ÜPSAL*
p. P:
MAG.
PETRUS
JOH.
BERG
A"D SCOLAM ST. CLAR^ HOLMIjE COLLEGA
VlC-A SAG RIS.
R- Ε S Ρ O Ν D Ε Ν5 T
Ε-■
*
JOH GUSTAVO ELFSBERft
STIP. TOLLSTEji. UPLANDO.
IN AUD. GUSTAV. D. I. APRIL. MDCCCXVilt.
H, P. M. s;
UPSALIΜ
CONTRACTS-PROSTEN
OCH
KONGL·. HOF-PREDIKANTEN HOGAREVORDIGE OCH HÜGLARDE
herr.
ADOLPH
ELFSBERG
SAMT
PROSTINNAN
HOGÅDLA FRU
FREDRICA
ELFS3ERG
född HOLMBERG
Mine Huldaste Foråldrar!
Såsom ett ehuru r'nga dock välment prof af ett Sonligt hjortas vördhadsfulla tacksamhet och kärlek, helgas Eder dessa blad
af
Vk . . *
en lydig Son
v
'9
rom Äräburo nt Prsedones vi inväferiinfc armenta Jobi eaque rapuernnt. Quum itaque cordtet., Irbrum Jobi
fuam antiquitatis fervare audboritatem, ex |}]o argumen¬
tum haud fpernendum defurni potefl, quo asferatur, Chaldaeos e regione Babyioniee, quae deinde fub nomi¬
ne ^Cbaldaea propiie occurrit x), duxisfe originem.
§·
v."Praeterea ältum de Chaldaeis efi: filentium in libris V. T. tam hiftoriciSj quam propheticis, usque ad ieriora
tempora, quibus regnum Asfyriacum emergere eoepit· Hoc flientium ut fibi explicet, Michaölis y) asfumit^ hosce Chaidaeos, fodaiitatem feram quamdam &
paflori-tiam fuisfe, fuasque ex montibus Aiioe feptemtrionalis duxisfe origines, & planities deinde Babylonicas efFufo
ajgmine ingresfos, mercede
condu&os
miiites indefen-dendas Babyloniae regiones occidentales contra
Arabes
exceptos fuisfe5 poftea autem, cognitis atqne probatis
viribus, fibimet ipfos imperium arripuisfe. Materiam
bujus hypothefeos ex carmlne praecipue
Prophetico
ium-fit, quod inter Jefaiana legitur Cap. XXIII
cujus
verfum13 folito vertendi modo ita reddidit: En terram ChaU
B
dceo-A·) De diveriis diverfo tempore finibus regienis Chaldaic»
Vid.
Mannert. Geogr, Tom. $, p,ro
dceorum, populi, qui, non antea. erat! Arfyrii fundabant
illam , dabantque incolir déferii;
erranter nomader
con-ßrtere feeerunt ,
csdificciruntqiie
palatia. Hane verover-fionem Augusti et de Wette js) non tantum
rejece-runt, verum etia in , fanioribus duiili interpretandi ratio«
nibus, ex verbis aliatis fenfum rei genioque Irnguse con-venientiorem eruerunt; fei Licet Chaidaeos tutre. temporis
e fundamentis evertisfe imperium AsTyriacum.. De
ce-tero Gesenius a) reétisfime monuit, nullam argumenti hiftorici vi n huie loco inesfe, utpote qui variis obnoxius
fit interpretationibus. Uiterius Bbrtholdt b) validis-fimis comprobat argumentis boece- vaticinium non nifi
poft ruinam Tyri ediétum fuisfe.
§1
vrAVgumenta;inter5 probatura feptemtrionalém
Cbal-daeorum fuisfe patriam numerat Michaelis c) Jer. 1,14; IV, 6;
ä) Augusti et de Wette ita vertunt .·· Sieh dafs land der Chaldccer! Hat diejer folk nicht Arpyrien zum JVohnßtz wilder Thivre gemacht?' Sie errichten ihre Bollwerke ge¬ gen dajrfclbe, βarmen ihre Paläße,, und verwandeln er in
Trümmer.
d) Lex. Hebr. cid vocabl. tmv>£0;
bj Hißorifche Einleitung ins A. u. N. Tejl. P.lV. p. 1373.
feqq. Cfr, ρ. 1390. e) Spieileg, /. c;.
IV, β; Vi; ι; χ, 22; XIII, 20; & Ezeeh. XXVI, 7; quse omnia loca indica tit, Chaldaeos, Paleftinairi
invaden-tes a borea v'enisfe; praefertim quinn Baby'on fita esfefc
nec Hierofolymae a ieptemtrione, nec Tyto, cui ipfi bo-realetn ho flem minatur Ezechiel, fed ab Oriente. At
ve-Yo, ut jam antiquisfimi teilati Tunt inmnpretes, Palaefli-nam incurfantes Babylonii a feptemtrione per urhem Ri-b!a in regione Hemath d) foJitam viam femper iverunt,
Synonymi quoque funt pinribus V. T. Iocis illi a fe¬
ptemtrione venientes invafores cum incolis Babylonise, quod patet ex Ezechielis C. XXVI: ecce ducam contra Ty
ram, regem Babylonice Nebucadnezarem a feptemtrione v em en<
tern, & Jer. XXXIX, 5; LII, 9; De cerero ejusdem funt
fignificatipnis vocabula & bi Jef. XLIII, 14; XLVIII, 14, 20; Jer. XXI, 9; ΧΧΧίί, 4, 24, 2j, 28,
-29, 43· XXXV, u j XXXVII> 81 XXXVIII, 18.
§. VII.
Doctrinre & fagacitatis prodigi Michaelis &
For-sterus e) in nominibus propriis reg um Chaldaeorum in
Tfar
d) Colonia Phoeniciorum, Unis terrae Canaan feptemtrionalis,
feriori tempore Epiphania dicfa. Arab. · Arnos VI, 2 nominatur Π2Λ rnori & i Chron. VIII, 3.
rhSi
n>on.ia
Tfar definentibus,
Deorumque
eorurnin
Nebo
a Slavi-ca lingua derivandisdefudarunt.
Atiufelici fuccesfu,
utexemplisallafcis
refutafcisque
jam adelung,
in
I i-bra, qui
infcribitur Mithridates, f) oftendit. Aliam interpretatio·
nis viam p!u-res antiquiores
PhiloJogi,
quosdeiude
fe-quuti funt recentiores adelung g), heeren
k) &
eichhorn, i) iniverunt, exiftimantes baecce
vocabula
una cum lingua Asfyriaca a dialecto
qnadam Semitica,
pro-f) Din den
Chatdäifchen Nahmenfo oft vorkommende Endung
zar brachte ihn zuerß auf den Gedanken, ob
ße
nicht Sla¬ven gewefett feyn
möchten.
Der großeSprachgelehrte Bütt¬
ner dem er feine Vermuthung mittheilte,beßdtigte
ihnnicht allein darin, fondern erklärte auch den Nahmen
Ne-bucadnezar am dem Slavifchen durch Nebje-kad-
zenui-tMar, (von dem Himmel gefetzter Herr.) Der
ältere
For-βer trieb die Sache noch weiter, und wollte alleChaldäifche
Nahmen aus dem Slavfcken erklären, aber der unnatürliche Zwang, welchen er dabey
nicht allein den
Wörtern* fon¬
dern auch dem gefunden
Menfchenverflande anthun
muße*
Ζ. B, Beltfchazcir vonByt-tefch tzar, (warauch
einFiirß),
hatte ihn und andere auf immer von einemfounglücklichen
Gedanken abfchreckenfolien, ρ.. 317. τ. ι.
g) 1. c. ρ. 3.2 3. — loscher
de causßs Ung.
Hebr.
p. 41, simonis Onomaß. V. Ύ. p. 576.h) (De
Unguis
Ititp.Perf).
inComment. Soc.
Gott.
T. VIII.
ß. ij.
*3
proxima linguas
Ararrsese
Orientalis,
orta
fuisfe. Quam
iententiam variis argumentis k) firmatam voluerunt, prae-cipue provocantesad
Jefaiae
XXXVI,
iiubi
ducern
An.
fyriae exercitus,
Rabfacen,
enixe
rogantlegati Judaei
ut linguam Aramseatuipfis
notatnloqueretur,
neincr·
Ιλ) Hierololym» dictainteHigerent»
Inde
veromin i
mefequitur hane linguam
Ulius
vernaculam Krisle. Scilicet
fieri potuit, ut
jam
eo temporead
aulam Asfyriacam,
quemadmodum
deinde ad
Perficam, lingnse Aramaese
pe-ritia necesfaria haberetur, praecipue in provinciis, träns
Euphraten litis,
adminiflrantfls.
Jufto
verohabito
refpe-ctu ad nexum Asfyriacam inter
& Babylonrcam
vel
Chal-
dai-kj Man
(Intzt
pch hey
diefer Behauptung auf die
Benennung\
asfyrißhe Schrift für:
chatdJifche Quadratfchrtft; endlich,
auf die
Sficre
Verwechßlung
vonSyrien
und
Arfyrien
Hey
den Klasßhern,und
hat in
Folge
diefer Annahme jene Nah¬
men aus· den femitifchm Dialekten
erklärt.
Allein
fchon
das
völlig fremdartige
diefer Nahmen,
und jene mißlungenen
Erklärwigsverfiuhe können
hinreichen,
diefe
Annahme
zuverwerfen, umfo
mehr, da
fch den übrigen Gründen
leicht
begegnenlaß.
Die
Benennung:
asfyrifche.
Schrift
beweift
nurfür einewarfcheinliche
Identität
der
Schriftzüge.
Die
unkriüfche
Verwechfelnng jener
in
den
nwrgeniändifchen
Sprachengar
nicht
ähnlichen Nahmen
in
griechifchen und
la-teinifchen (Syrio,Asfyria)
kan aber
garnicht
in
Be¬
tracht kommen, Vid, Gesemi Geßhichte der Iiebr, Sprache
a-'4
daicam familiam regiam, veritati haud alieniimjudicamus, hmcce vocabula una cum lingua Attfyriaca a lingua Me¬ dice Perirca derίvare l).
§. ΥΠί.
De nomine Chaldaeorum , etfi nihil p<o res to
flatu-ere valuerimus. haec fere tenenda iunt Mos Orientalium
inelytos viros non femper eo vocandi nomine, quod vivi
habuerunfc, Ted cognomine, a fatis, pofteris rebusque geftis
ducto, non parum caiiginis biflorise quoque Vetem Te-ftamenti oifundere foiet. Inde difficultates geneaiogicos Patriarcharum in Genefi & nominum regionum obiluri tas. Sic adhuc fub judice Iis eft , quo ienfu nomen
Ar-pbaxadi, Semi filii , quod in Gen. X, 22, occurrjt, ex. plicari debeat Quidam interpreten pöpulum vc\ potius regionem hujus cognominis inveftigare conati iunt; aiiis
vero fcire fuflfecit, majores Loti & Abraham!
felicisqüe
Arabiae incolas ab Arphaxado duxisie ortuin, Alii, cum
Flav.
I) Geseniüs I. c. p. 63. —~ Cui placuerit hanc motcriam
exenipiis ulterius illuilratam videre adeat fcripfa
Jablon-sku (Opusc. ed. te Water. T. III.
p. 129) &
Lorsba-chii Archivfür Morgeni. Litteratur. T. II. ρ.
247.
—-e. g. 'isy, Τ|*]ί*ι>ο
(homunculus?) quihuscutn
nomina reguui compoiita iunt;
15'
Flav.Jdsephom) vocabuli derivationemquaerentesex fp*r 5G i
(<Jrf) termino, regione, &iu?3 unde Chaldaei,
Arpha-xadum nomen Chaldasis dedisfe putaverunt.
Alii
autem, refpectu habito ad Gen. XXII, 22 hanc gloriamNaho··
rls filio -iud tributam. voluerunt 11}.·
-§; ix;
* Gentim'
antiquam' aViino , Chaldaicam vocat
Jere^-mias C. V, 1?. Scilicet antiquisfiinis jam temporibus,
regionen» in finum Maris Perfici excurrenfcem patriam
colentes, iub ditionem coacti Babylonicam,
Asfarhaddo-ne imperante, una cum Babyloniis Asfyriorum imperio
iubjecti, vel indole vel coloniis ex^
JEgypto 0)
adductis
indu-m) In cntiquit. j)td. I. 6, 4.*- Arphaxades, hif, qui nunc
CHaidlsi uocaniiir, nonien dedit, progenifor gentif.
11) Vid. Gfsenii LfX. ad vocab TUOS-iN'· & cntoD.' -- Nüftro tempore Friedrich·, (Biblioth. Litterat. Univerf. Eibl, ab Eichhorr.io inßr. I\ X. p. 434) de ortu , patria & amiquis. flina hiiloria GhaiJxorum coinmentafus, nomtn
no-' f
-tare sif peregrinatorem, paftorem ab
Arab.
s.cui notioneia» migran-di nibuir. Quod autem porius- figni-ficat, «ora dißracta fuii nec emtores inuenit ref. Cfr.
Co-ran. Sur. IX, 24.
0) In Babylonem Belus
cotoniam duxit
If, delecfa åpud Eu
mmmmgarn
l6
induftrii facti, ingenio & manu pronati, partim feie
ap-plicarunt ad fhidia difciplinarum arcanaru.n, Jn pr.imis
divinationis ex ailris, eaque de causfa coeli fiderumque
motus diligenter obfervamnt, partim tractarunfc artem
bellicam & fervierunt nunc Babylonise nunc Asfyriae re¬
gibus. Hujus ge ηtis opera uii Nabopolasfar,
ejusque
fillus Nebucadnezar, ipfi aChiddseis otiundi, quum de-fecisfenfc ab Asfyriis, ilat compararunt imperium & ma-gnarn Afire occidentaiis parten) fibi fubjecerunt. HaS
'pfos Ciiaidceos ? poil everfum imperium Asfyriorum
dominos fsctos , hoc eft, vicinis ρ-polis timendos, pri.
mum extra fines fuos oceidenfcem verfus prorusxvpentes., Hebrseis antea nondum hoc reTpectu vrfos, ternbiiesmia-leqne moratos, ut quosque fuse gentis hohes, Prophe-tsö Habacuc, Jeremias, Ezechiel abique defcribunt. De· inde hi ipfi Chaldaei, a Perfis domiti, in exteris regio-nibus domicilia quaerentes, ut quaeque hoc tempore in Oriente fuperata gens, partim in Mefopotamia, tam bo-reali quam auftrali, partim quoque in Armenia Arme-niisque naontibus, aliisque terris confederunt, Inde di-verfis in locis auctores memorant Chaldseos.
oneribus pubticis exemtos, inßituit; qucs Chaldceos
Baby·
lonii nominant. Diodor. Sic. Biblioth. Hiß. L. I.
p, 27