MI SAMUEL

Q^F F. Q. S.

DISSERTATIO PHYSICO -PSYCHOLOGICA,

DE

USU PHILOSOPHIE NATURALIS

IN

PSYCHOLOGIA,

QUAM,

CONSENT. AMPLISS. FAC. PHILOSOPHICA

IN REGIA ACADEMIA UPSAL1ENSI,

SUB PR /ES1DIO

Mao SAMUEL IS

D U R MI

PHYS. PROF. REG. ET ORDIN.

NEC NON REG. ACAD. SCIENT. STOCK H. MEMB

PUBLICO BONORUM EXAMINI MODESTE SUBJICIT

PRO GRADU MAGISTERII

ALUMNUS REGIUS

PETRUS LI LG EGREN

VESTRO-GQTHUS.

IN AUDIT* CAROL. MAJ. D. VI. FEBR. ANNI MDCCLX/

HORIS AKTE. MERIDIEM SOLITIS.

ggnrffrwam_jn: 1

* *

*

•

*

* *

* *

*

D.

exumfcientias inter, ad humanitatem fpe&antes, dä¬

ri fvavdffimum, cultores cum voluptate neceffe

eft experiantur genuinij fingulas autem fingulis

aeque firmo arcloque junéfas effe neceflitatis vin-

culo, temerarium föret dicere, immo indubiae contrari-

um experienti». Aliae enim aliis fe praebent comites

fociasque »gre admodum divellendas, aliae debile, & non

nili ingeniis perceptibile 'acutiffimis, cognationis nodum

quafi occultantj aliae, facem aliis pr»ferendo Iplendidis-

ffimam, manifeftum monftrant connubium & arélifli-

mum. Eminet in his VWofophia Naturalis, quam qui in-

telligit , & ejus ^, qua decet attentione ^, confiderat

ufum, eximium profeéto & per totum human» congni-

tionis campum, latiffime adeo inveniat diffufum, ut ex

hac plurimae, ft non omnes, principia, tanquam ex fonte

largifiuo., difciplin» trahant certiffima. Quant#, ait

Tfcllirnhauf. ot), fit utilitatis hujus fcientia extenfto•» tum expe-

ricris, cum omniay qu# reliqu# fcienti# ex cognitione Phyfic#

hauriunt ipfis fubduxerit♦ Quid enim reliquum erit Medico,

Anatomien, Chymico , Afirommo aliisque fpeculandunu Nulla

omnino amplius, prseftantiffima hac & utiliffima cogni-

tionis noftr» magiftra de orbe fublata, felicitati noftr»,

corporis ejusque mechanifmi proficua fupereffet peri-

tia , mala undique & incommoda, quam quse humerf

fuftinere poffent mortalium, premerent graviora; frigi-

da & triftis regnaret ceconomia, ars belli langveret

»que,ac pacis, torperet res nautica, commercia deftde-

-

raretur longinqua, fomniis iuvoluta Aflronomia latert,

quid, dicam, robur amitteret religio non minimum, fte-

rili & vacillante duceremur cognitione noftri. Verum

A 2 enim

(

4 ) o( «6S§#»

enim vero, tot licet tantosve genuina Phyfica, generi

non tantum poIliceatuHhumano, fed &, dextre exculta

frudus conciliet maxime confpicuos uberrimos, hofles

tamen & ofores ei non defuerint acerrimi, quorura

alii, nimis ad caudas atfendendo finales ufusque ^remo-

tiores, negligentes indagationem efficientium & proxi-

morurn, teneram psene fuffocarunt: alii, his medici¬

narn paraturi malis, ab altera parte, adeo in "exceffum

aberrando ut vix impietatis potuerint effugere maculam

mancam reliquerimt & teterrime iputilatam, quemadmo-

dum Reverendiff. Rydelius in Colleg. Phyf. manufer.

fufius oftendit: alii denique, tefté Robert. Boyle ß>)

de Utilitate Philofoph. Experim. zelo* ut opinantur, fa\

crot a fiudio [er i a & operofa inqufiuionis natur«* tanquam Cbrt-

fiianis noxio cif atbeifiino vi c i no •> homincs retrakere conantur } eo*

quod pojfibile fit* ut per Cognitionen caujfarum fecundarum

fpecialem, qttis omnia natura miracula cenfu afiimet, ut de cauf-

Ja prima coyiitione dubitare incipiat. Aft quid mirum fie-

eulum veftigiis perterritum mifere errantium, deliriis-

que prceterea obfitum graviffimis, fcientice, finiftre ad-

modum explicatae , ufum nec videns pulcherrimum

nec cum veritatibus revelatis nexum fvaviflimum, ratio-

nein, a follerti naturoe fcrutinio avocando, indice non

foium exaudorafie fidifiimo, verum etjam fine creadio-

nis utroque, ex Phyfica inclarefcente veriore incon-

iiderate licet & praeter intentionem, Deum defraudafTe"

quod non philofophos rette maluerum, quam non CbrifiUnou

Pbyficx enim verba funt Clar. Tfchirnh. y) i de am hattenu]

purum rette mente formarunt * multo minus fruttiu ejus per-

fpexerunt, multo vero minime re ipfa gußarunt: noflra pro-

fedo longe dignius effet attentione ^, fi illuftrius

hocce , in quo vivimus, illos in finn conderet prajudi-

ciorum fautores ^, qui ne Phyficuni quidem fiepius

nomi-

•^§3* ) o ( «§gn ⁵ nominent, quam una atheum cogttent vel .naturali- flam, non perpendentes, quod eertiflimum fit & experien-

tia comprobatum, Uves gujtus in Phihfophia (Naturali) mo¬

vere fortaße ad atbeifmum; fed pk nio res baufius ad reliaiöneiH

reducere d); fed meliora nos oportet fperemus ab Ulis, qui apertis oculis intuentur fru&us ex Phyfica,

tanquam de cornu copioe, prodeuntes amceniffinios,

quam, quod nocumentis ablterriti paueorum ^, fcientia:

perverfe abu teilttum, ufum toüendum fmgere nt maxi¬

mum. Hu jus autem, latius regnantis Philofophice Nat.

ufus, _quin juitos nunc agamus vindices, vires non folum

inhibent tenuiores, fed & pagellte pauciores non per- mittunt, particulam ideo, quantum illi debeat Pfycholo-

gia oftenfuram, noflra, pro modulo virrurn, tangat opellaj Innocuo interim C. L. faveas oro rogoque co-

natui.

a) Medic. Mentis part. III. pag. 283- &)- Exercit If.

§. i. y) 1. c. p. 280. <0 Verulani. de Augment. Scient. Lib. L

pag. m. 11.

s- r.

Philofophia Nat* veras phamomenorum ex mo¬

tu ortorum, detegendo rationes, effeftuumque cauf-

fas, intimiorem materias indolem atque naturam tra*

dere allaborat; habet feaque corpora, in mundo ob*

via, obje&um generale, fpeciale autem folidiorem

phamomenorum eorumque cauflarum inquifinonem*

Hase ^vero _corporum folidior cognitio ut obtineatur,

ordo idem obfervandus, _quo in primis veritates de ex- iftentibus manifeftae redduntur, cum attendendo ad

ea, quae experientia aperiuntur indubia, tum ex his

aliisve veritatibus, ante a notis, legitimo inftituto ratio*

cinio, deducendo fublimiora» ad idera objetium fpe-

A ₃ Sank

6 ) O (

åantia, ut tandem aflidua, in fingularibus eorumque*

effe&ibus attentione, abftra&ione diffimilium hmi-

ilumque eomparatione, generales judo formentiir de*

materia conceptus, quo indclem determinare iiceat,

cum certitudine, omnium fub notione materias com- prehenforum ^, & deinde a priori, quid materias infit,

aut ineffe poffit» oltendere* Hane methodum fer-

vantes & ducis inftar fequentes Phy fici. deprehende

runt, quod materia gaudeat extenfione > iwpenetrabili-

tate, mobilnäte & inertia.

Mechodum §Pho fuperiori didam, qua ad folidio-

rem corporum pervenire liceat cognitionem, elfe uni-

cam & aptiflimam, recentiores facile largiuntür omnes:

quisque enim rem jufta lance ponderans, captum non

tantum intelledus humani immediatam eiTentios & indo-

lis corporum cognitionem fugere fentiat, verum nova

in dies obfervet obvia natura phaenomena, quorum cauiTas & rationes, quce de materia habemus nota de-

tegere recufant, nifi affumamus, fiditias, quce non pof-

funt non in varios noxiosve nos abducere errores, ufus-

que tollere fperatos; aternum, ait Cudwörthus a), no bi t

anigma Jenfuum nofirornm perccptiones erunU quamdiu corpora

c er ti i quibusdaut formis <Lo qualitatibus natura ejfe infiruåla

fonmiabimns) qucum ipfa corum materia nihil ^commune ha *

Lent. Nihilo tarnen minus, illi, veteris non tantum, fed

& recenlioris philofopiae exfliterint magiftri, qui, ne-

fcio quo infcitice faftu eminendique dudi libidine, phy-

ficas, a priori, ^non quidem per proprietates rebus iplis

certo competentes, fed per effentias & naturas, quas

ineffe rebus fupponunt, devolvendas explicandasve fru-

ftra putarunt veritates ß). Ne itaque incertum per •£-

que incertum & ignotum explicando ^per ignotius, fom- _niis

*$5# ) O ( Uggn 7

niis Sc allucinationibus perutilis detineatur _corporum in- quifitio, c auflas ^verum natur alium non plures admitti debent,

quam 'qua & vera [um ³ QT ^eorum pbanomenis cxpiicandis fuf- ficiunt y).

a) In Syftemat. Intellekt, cap. i. f XXXIX. pag. 5g. J54). Kieil

in Introd. ad Ver. Phyf. Left. 1. p. m. 16. Robert. Boyle L c.

Exerc. IV. $. 2. y) Reg. ^I. Nevt. Princip. Lib. III.

\

§. n.

Animas, emis fui & ^{rerum extra} fe pofitarum

confcri, efientiam atque indolem quamvis immediate

nofcere, & rationem reddere efiedbuum in nobis ob-

lervatorum nobis fit denegatum, nullo nimirum alio prsfuppofito; de omni tarnen hac in re, difficiliore

licet, defperare fuccefiu, utilitates ex fui cognitione

maximas non minus, quam incommoda ^ex animie,

tam mulras alias res percipientis, ignorantia, prodi-

tura vetant peftifera* Vires ideo fuas omnis fere se-

vi periclitati funt philofbphi, in adytis ipfius inqui-

rendis abfeonditis _, quocirca varii, pro diverfis in

ratiocinando principiis, in varias non potuerunt non

de illa incidere opiniones, Tutiorem illi> meo qub

dem judicio, elegerunt viam, qui ^naturam fecuti au-

eem _, ea praemifierunt, per quas reliqua facilius &

intelligi & explicari poffint, principiis, tum ex indu-

bia petitis experientia ^, cum aliis feientiis antea evi*

denüer cognitis, fundamentorum inflrar validäoriim

utendo. Ut enirn verum id eft ^, neminem effe&uum

quserere rationes & caufias incognitorum, ita proféelo

certiffimunii omuem de anima intimiorern difcurflim

& ve-

~r

«W* ) <5 c •*§§*•

& veraejus indolis indagationem ^> ab indubia initium

ducere experientia, fine qua ne priora quidem^ cogb

tari poffunt, Nudam autem, tanco opeii fuffulcien-

do, cuique pateat vel ^parum attento, imparem effe

experientiam, quippe qux operationes quidem entis

cujusdam prodit cogicantis, ^{utrum vero} corporeum

fic _{annon, eo} ufque ignorac, donec has indoli ^mate¬

rias repugnare ex Philöfoptiia Nät* ei innotuerit.

Nos effe noftri & rerum extra nos confcios, cer-

ta novimus experientia, demonftrationis fphaerajn adeo

fuperanti, ut ne fceptici quidem de illa dubltare queant,

dubitando faltem, veritatem agnofcant inconculTam: quä¬

le autem lit hoc ens, cui illa competit percipiendi facul¬

tas, corpusne, an fpiritus, materialene an fimplex, mul-

tiplici diffenfu in philofophis fuit difputatum. Omnes

vero in genere confiderati in duas inprimis abierunt par¬

tes _, qiiorum alii ftatuunt probantque ens illud effe ab

omni materia abftraétum & remotum, alii ^contra ftatu-

unt, vel faltem fufpicantur, illud effe materiale. Hi

pro diverfis faliisque principiis, live infcitia impediti,

live occcecati prsejudiciis, varias de entis hujus qualita-

te fovent opiniones, philofopho certe indignas & ne- fanrdas, quarum tarnen meta & apex fummus eft mate- rialifmus. Longiorem itaque eorum condere catalo-

gum non opus eft, cum iftis, tum convincendis ^, tum refutandis, medicinarn parat fanior Pfychologia, princi¬

piis ^, prceter alia, phyficis innixa, efficaciffimam, &

omnes ex folidiore _corporum cognitione internaque pneeunte experientia inermes fperamus uno iétu per- culfos. Diverfitas illa, tefte 111. Volf et), corpus inter &

animam, clarijfwie ex collatione notionum animx & corporis elucefcit.

Contra

•&§§*• ) o ( tugie» ⁹ Contra _{methodum §} fuperiore datam alii furgunt du-

bitandi magiRri, Heracliti affidue prementes veitigia,

certum quid de an mm natura d finire, liatuentis raticni im-

poffihife, Judicium hac in re ei denegando omne, vel cum Mofhemio ß>) materige cuidam coelefti nobis, licet pigeien-

ti , incognitae faculratem cogitandi pofllbilem putanao, vel _ram cum Lockio y) potentia divina j

folam lciiptu- facram, argumenta dicunt tradere indubia, quibus

cum fimplicitas, ^tum immortalitas animge certo pote vindicarL Hos vero ornnes, argumentationibus iuis,

ab ignorantia _{seque, ac} potentia divina £etitis, ablonis,

eadem licet non

putarem vexandos cenfura, ^campum

tarnen teterrimis adverfariorum aperiant latius lmpoi u-

ris. Longe abfit, ut de fcripturee facrae quidquam cte- traherem au&oritate, quge profebto in animis hominum,

divinis revelationibus ^cum veneratione in iuain utentium

felicitatem, nec non illorum omnium, vir tute Spnitus

morofe non refillentium, convincendls firmandisve ma¬

xima _revelatas & potentifbmaj in oculis tarnen adyeilariorum,

veritates, vel in luas audadter trahentium par¬

tes, vel divinam eius originem & conlequenter e ca-

ciam denegantium, qua faniorem animse human© cogru- tidnem Itabiliendam langvida & fere nulla. Nu utn-, ( o- quar cum ReverendilT. Rydelio in Collegio Pnevmatico manufcr.) bi habent alium •> quo tegantur ^, dy pen m, quam tas autt _{oritat es,}

quas inortalium tmpudcniijjitnt contenmum J tpjts quidetn ad tutnd&m veritatis confcicntiam fujficitt fides ^y tno o dwino Spiritus auxilio han c tue an tur,

a) Pfychol. Ration. Seft. I. _cap. i. $. S1- £> in Notis ad Cud-

worth. Syft. Intell. Seft. _Ift- cap. V. §, XIV. y). Traft, de In-

teil. Haman. Lib. IV. cap. III. pag. 7°4- 7°5-

",

' ^N

Jfr-

/• • • ' ®

/

10 *§§• ) O ( #&§§*•

§. III.

Rerum ab omni materia abftra&arum primum fibi

formaturus ideas, tantis profe&o mentem perfentb

fcat obfitam moleftiis tenebrisque obfufäm tantis ^, quantis herculeus, ut ajunt, vix par fit, qui penitus

fuperet labor* Continua enim, ab ipfis teneris cum corporibus confvetudo, illam ita prajudiciis captam

tenet difficillimis, ut catenis quafi vingarn, in palpa-

bilium totam quantam immergere conetur repraefen-

tationenn Hae autem cum ipfa vita inveteratae opi- niones, ne faniorem, ut aliorum immaterialium, ita

animas, impediant & omnimode tollant cognitionem,

& corporum, fenfus afficientium externes, menti ab

tius, quam quas unquam eradicentur ^, infigant ex- iftentiam, veram oportet confulamus Phyficam, unde quid materias repugnet, aut competat hauriendum;

phaenomenis nimirum ^> interna cuique cognitis expe*

rientia, cum conceptu corporum generali collatis ^>

quorum inde, quatenus nec cauflam, ^nec poffibilita-

tis racionem eruere liceat, ut ex fequentibus patebit,

hanc habebunt in ^ence, corpori licet prsefente> ab illo

tarnen plane diverfo«.

Corol. Ufus hinc patet Philofophise Nat. in remö- vendis impedimentis Pfychologice maxime noxiis, haud fpernendus. Ut enien 7rgarov materialiilarum elt,

quod, fenfualibus ideis & phantafmatibus immerfi, omne

fenfuum & imaginationis fuperans captum habeant vel

pro non ente, vel faltem de ejus vix dubitare definant

exiftentia, ex effedibus oportet, illis 8t omnibus, qui-

•0§§ü ) ^o ( ⁱⁱ

bus cum confcientia eft fenfus internus, attentione no-

tioribus, ad cauffam legitime concludamus veram & iis

explicandis aptifhmamj fic _apertis materialifmi fautores videant oculis, entis cogitantis ut exiltentiam , ita &

iimplicitatem j ß mim quis, inquit. Cudyorth «), nj[e ali¬

quid in hoc orbe prater corpora ^> pcrfvajurn cfic cupiat aliis •>

cum demonft ratio nit totius initium a defcriptione corporis oportet diteer ci quod fi tiegligat hoc ununi tantum prohat, fjfe, nefcio quidy in orbc, quod corpus vocatur £T _praterea aliud aliquid cujus natura parit er fit ignota-

In abufum, di&us ufus mifere abiret eximius, Ii folam Phylicam, omnibus aliis difeiplinis remotis, pa-

rem venditaremus, quae plane & pleno ^> ut ait Tfchirn- hauf., ^a prsejudieiis mentem purgaret, memoratisj ad- iit, neeeile eft, prius certa & evidens cognitio entis, cfientia, attributiv accidentis ^, cai/ß<e, effcSius, finiti &C.,

quam collationem entia inter cum fru&u inftituere li- ceat, vitiis & erroribus non featentem. Nos itaque, ufum di&uros Philofophiae Nat. in veritatibus inquiren-

dis Pfychologicis, nemo fufpicetur omnem aliarum hac

in re tollere & flocci facere difciplinarum influxum,

illum licet hocce lilentio praetervehat inftituturn.

«) 1. c. §. 60.

§. iv.

In demonftranda ammas fimplicitate, momentum

certe Phyfica prodir utilitatis fuae maximum ⁵ eft: enim fundamentum ^non tantum Pfychologiae Radonalibus,

verum etjam robur Religionis , immo fulcimentum

PhiLofophias Moralis altiffimum, Quasenim, illa fini-

13 2 ftre

12 •?§§£ ) O ( »*§§£

ftre explicata, idea Iibertatis, moralitatis, imputatio-

nis, pra'mii aut poenae? Qui virtutis amor & vitiorum

förmido ? Qua immortalitatis eertitudo, bads religio-

nis, caftellum illud fana rationis ultimum fi, immani-

bus materialiftarum impofturis, mortalibus demere-

tur?Opem igitur fuam huic Philofophia Nat. porri-

git dedderatidimam, dupficem hominibus, ^qua ad ^re-

cedus animas perveniendum abditos, poflibiiem ape- riendo viam, aut ex cognita materia edentia ad ejus cogitandi ducentem ineptitudinem & impotentiam,

aut affe&ionurn materias propriarum & illa podta ne-

cedariarum, abfolutam cum di£ta facultate panden»

tem repugnantiam, qua evi&a, immaterialis una in-

elarefcat & probetur animas natura»

§. V- ^ - fg I

Qui edentiam materias fibi habet perfpe£fom»

rationem reddere poteft eorum ornnium, quas ei con-

ftanter infunt, aut, i ^ne de poffunt; at, experientia

edo&i novimus ^> facultatem cogitandi nobis inede

conftantem, quas in a&u, vi indolis» requirit ^per*

ceptionem fui 8c rerum extra podtarum, attention

nem> redexionem &c. unitatem & identitatem fub.*

jefri cogicantis & denique a&ivitatem, quas omnia

cum edentia materias extenfie, ideoque in indnitum

dividbilis, mobilis Scinertis, ne conciliari quidem

pödunt» multo minus ex illa intelligi & explicari ^at-

que rationem habere pofiibilitatis ; ideoque ens, cor-

pori noftro adunitum, in quo hor um ratio quasrenda,

ab omni materia dt oportet liberum & immune, valet

enim

*§&• ) 0 ( *&§§s* ^*3

enim de corpore humano idem, quod in ^genere de

materia dictum & continua infuper illa experimentis San&crii & aliorum demonftrata illius decrefcentia &

tranfpiratio*

Multa quoniam occummt naturs phsenomena ^,

quorum, ex cognita ha&enus materiae indole, cauffas

rationesve reddere nequeant phyfici veras & genuinas,

nova quoque in dies eis obveniunt & plura forfan po- fteris, quse, debito licet ratiocinio, ^ex illa, nec majo¬

res, nec hodierni eorum praevideant acutiffimi: occa- fionem, ut putant, optatam avide arripuerunt fceptici,

Facultatem autumnantes materise infitam cogitandi, cu¬

jus licet, ex intima ejus effentia mortalibus incognita,

nec exiftentKe, nec poffibilitatis ratio adhuc fit ^mani-

fefta, crefcente tarnen fcientia illam exfurgere putando

Hane itaque eorum peftiferam, ab ignorantia petitam

conclufionem, ne, certa cum incertis mifcendo, lauda-

tus corruat ufus, ex iis, quoe de materia certo fcimus,

invalidam efTe, immo abfonam oflendendum.

§. VL

Intimam licet materise naturam fugere nos Sc

eflentiam ut iis concedamus evidens fvadeat experierr-

tia, de fperato tarnen Phyficae ufu ^{, m} inquirenda

animse immaterialitate eo minus defperandum, quo

magis ex jufta proprietatum materias cum cogitandi

facultate collatione, veritatis eruere liceat potentes

adeo vidicias, ut omnem adverfariis occludant elaben-

di viarn. Rem vero, ab acutiffimis dudum & de cei> .

titudine Pfychologtca optime meritis fufius & accu-

B ? ratius

«Ö9* )°( <j8SJ»

ratius- a£hm viris, quam propofitas brevitatiä fu ftine-

rentlimices, lubens taceo, unico (altem con tentus

argumento, quo di&i modi oftendere conabor virtu-

tem. De ^cetero le&orem remitto ad Diftert* Reve.

rendift Rydel* de Ineptitud, Mater, ad Cogitandum.

Knuze* Traft* de Immater. Ariimas* Canz. de im-

morc* Anim* Max* Rev* D. D. Nie* Valier Pfychoi*

Ration* & alios, ut (ileam multa ex Cudworthi Syft*

Intell. in hanc rem egregia*

§. VII.

Inter proprietates generales, quas conftanter

materia omni (ine remiüione & extenfione compe*

tunt, eft Inertia, _qua omni ftatus (Iii ita refiftic muta-

tioni, ^ut (ine vi externa hanc fuperante, continuo illum five quietis hue motus fervet, Vi itaque agen- di materias eftentiali _repugnat omni, nifi duo femel

& (imul eidem ine(Te ftatueremus attributa., contra- diftorie adeo oppofita, ut alterum alterius tollatur

pofitione. At anima facultate gaudet cogitandi, quae nulla externa vi cogitur ad certam & determinatam incogitando legem, (cui tarnen fubfit materia), fponte

enim & fufeipere poteft ipfa fui compos hos aftus,

& inhibere & continuare; propria igitur & effentia-

Ii vi praedita eft agendi ^, qua?, quia eft materi«

abfolute impoflibilis, ei etjam difta abfolute _repugnat facultas. Ens idcirco cogitans, eft immateriale & a

corpore natura fua plane diverfum»

^Corol.

•&§§* ) O ( äf§§n _*s

CoroL Hinc abfurda fcepticorum , tum qui ab ignorantia éffentise _corporum ad aptitudinem conclu- dunt eorum cogitandi, tum qui potentia divina diam materise putant poffibilem, dubitatioj hi enim duas Deo tcmere tribuendo vires, quid, nifi Illum impie & nefarie

tollant ₅ dandum ei eß, dicam ^{cum Max.} Rev. _atque Ampi.

D. D. Vallerio in Pfychol. Ration. a) ejus potent/et obje ^•

Slum apturn & ^{eam non} delirium: illi, materiam fimul dicunt effe & non effe, quod abfurdum.

In § allata nos "quis putet jufto durius in corpora iuvedlos effe, omni illa privando effentiali aétivitate,

cum tarnen vel ipfa gravitatis phsenomena, fatis fuper-

que oftendant faltem ^nifum ad motum omni competere materice. Verum enim vero non ii fumus, qui omnem

corporibus denegamus aéUvitatem, fed folummodo effen- tialem; plures etenim vires, inter quas gravitas, omni quidem infunt _corpori, fed non funt hce nifi accefforise

& accidentales; ff enim ftatuerentur eas effentiales, non inertiam folum, fed et indifferentiam materiae & ad qui-

etem & ad motum tollerent, omnino contra experien-

tiam. Nodum itaque hunc facillime folvi putarem ob- fervando, quod aliud fit agere propria & effentiali aeffi-

vitate, & aliud patiendo vi accefforia agere, quod ^cer-

te unice corporibus competit. Ad unum de cetero k<e

vires agendi piodum funt determinatx ^, pofitaque phyficam invol-

vunt necefßtatem £)> adeoque nihil de noffri- argümenti detrahuht robore.

•t) § XXVII. ß). Max. Rev. Ampi. D. Väller. Sy fl:. Metha- phyf. Tom. IV. cap. II. §. 1090.

s. VIII.

«*§§*• ) o C •&§§*

§. VIII.

Sunt hocc perpauca, quae, pro iuftituti ratione,

di&a voluimus. Quantum vero huic debeat certitudo

immortalitatis animse & ejusmodi plura ex evi&a ejus iimnlicitate vindicanda, aliorum derelinquo examini- fufficiat dixiffe cum gentilium excellentiffimo, omnium

rcrum natura co^nita, levamur fupcrftitionibus > hberamur mortis

metu 3 non eonturbamur ignoranti a rertem> c qua ipfa hombiles ftfe exiflunt formt dim ^s, deniqtie ctjam worat i melius erimus♦

Cicer. Lib. L de finibus.

TANTUM.