MORAL LEG

0fl3!

DISSERTATIONENTHE0L0G1CAM,

DE

LEG

MORAL I,

PER EVANGELIUM

NON ABROGATAr

CONSENT. VEN. FACULTAT. THEOL;

ACAD. UPS AL.

PR£S1DE,

fVIRO MAX- REVERENDO atque ÅMPLJSS1MO,

Mag. ENGELBERTO

HALENIO,

S. S. THEOL.

PROFESS.

REG. & ORD.

PUBLICE VENTILANDAM SISJIJT

ANDREAS M. GRÖNDAL,

CHRIS"!INAEHAMNIA

IN AUDIT. CAROL. MAJ. DIE XXII,

DES

Anni MDCCXLVHI.

HORISANTE MERIDIEM CoNSUETIS.

UP S A LI iE.

y

TILL

BORGMÄSTARINNAN";'

Fru CATHARINA

GRÖNDAL,

MWBÖG1ÅMDE KÅllA MODUL

Når _{Mig gedt} morfta moln

_en

ängslig ungdoms w$r? öéfif ofyéfe ilar

©efo irätand* fcrg med Mrda pMar

Ur ögon präftae biteer tår;

Kår den, näft

GÜD,

mig lifwee

gedl&f

Sin léfnads quåll nog

Ägt fe dt;

Uå war den enda

frogd,

mitt hjerta

Äfidinilens nåd til

%rfco ficfe

^f

ht fe min Mor, faftån med

finärta.,

Dodi tolig i fin ängslan gick⁵

Hon enfåm fen den

omforg

bar,

Som forr war nog ät

Mor

och

Far,

Ty

mig

"med mina Sylfeon flera

^.

Min Mor fen enfam wårdaé har,

Öch till wår

upfcomfå anwåndt

mera*

im

hwad i all min Icfnads dar

fe

Jag pri"fa kan, fåll wordnad (ler

I tackiamt hjerta ftådfe bor.

Dock tor

jag

ödmjukt lågga neder

Har nigra blad frin Salae ftrand;

Af fonlfg wordnad

fijertlrgt

beder ^,

De af min Mor med gunftig hand

Mä tagas, tili ^ett teken af Det fom följer mig i grafl

Jag

har

pä deda Maden korta

BefkriFwit,

huru HEKrans

Lag

^<

Af

Evangeljo'

ej blir borta,

Men mera ftadfåft: detta

jag,

Som frukt af

läfnkig,

koftnad flor;

Upoffrar åt min hulda Mor, Till Himlens Herra fockar ömma

Ur troget broff jag fanda fkalf^,

Min _wördnads plikt ej nånhn glömma

Tills jag läggs ned r mullen kall^

Men' onfka, att minhulda Mor

"Walßgnad

dåds i Sållhet bor,

MW

HÖGTÅRADE

KÅKA MODEKS

tydigaße

ßn Am 6RÖNDA&

HERR AVCIÖK.

Förlåt,

Hur tanken

min Wån,

Eder

att

fört

jag

ett

förfpörja

wåkk i ljufet

will af

gifwa

Er,

,

Hwars utanfkrift off hår få klar anledning ger,

Att Eder mening år den Låro fats férdrifwa.

Som håller Lagen för den ting off ej går an, Och den i Predikftoln man wål unribåra kan : Hwars hot ochwåldeman fåmycketmerbör glömma}

Som medelff Qhriftifår, han ingen kan fördomma.

AfEvangelio fågs ^{nu mera} Lagen har

Sin kraft och ftyrkamiff, och hlefwet helt afikaffad.

Vi/t Sedo-lagen tå will tagas i förfwarJ

Som helig altid år och fyndigt blifwer ffraffad5 Af nådt-låran han ej lider någon ^{meen } ,}

Tliet år en fanning fom förtjenar hållas ren, lhen hop förthenfkull will af Lagen intet hora,

Hår Wifes klart, att de förföras och förföra.

Ert wackra upfåt ej tå någon klandra tor, Måft fom man fer, att j han fanning på Er hda.

Ert wittra lårdoms prof år utfordt fom hg bör: En ftrid år ffåld mot dem Guds rena fanning wrida.

Ther af J winna må ett wårdigt heders namn, Som längre fprides ut, ån till Chrifftnehamn.

Mig tycks, ^vApollo har den krantfen redan fårdig,

Som af ffåds grönffandbladjEr hjeffa gör hg wlrdig.

Wår wånfkap bjuder mig förtiga Edert låf;:

Åt den fom dygd och wett iå långe hyft i fiåne,

Somallmint år bekant uti Minervse håf, Onödigt åfwen år att rifta äreminne.

Er dygdewandel år en Hår hold af Ert pris ^>

Och detta lårda wirk, ät J år lård och wis.

Derför i ftållet att Er rofa, jag Er önikar

Att fom Er ungdojhs, ock Er ålders lycka grönikar,

K B.

TU! Herr AUTHOREJNT.

Owad under får man nu wäl röna

»Från Ubbes Salar, och Drottarnas bo?

Dar frukten i Dalarna _gröna I kulnafte wintren kan ljnfligen gror, Dar Swånner från Swea och Gotha

Om kranfade hufwuden kampa få fnålti

Hwarannan i witterlek mota

Med qwickefla fteg_uppå Wishetens falt»

Förr wet man, kring kullarna de/Ta

At ynglingar lekte med fköldar och fpjut,

Den aldrig fick lagerkrönt hjefia,

Slöts då fåfoin niding från kamparna ut?

Men de fom ej Swårdena förde,

Arbetade eljefi: på närande Slogd ,

Dels fmidde, dels plogarna körde,

EU" walrade Bo/kap i fkogen med frögd»

Men nu man långt båttre lår dt weta, Vid Sala

förfpilles

ej blod ^{utan bläck}5:

Med hjernan man föker arbeta _,

Åt wishet man offrar wår ungdom få kåck.

Lyckfaligt wårt land fom: har v/unnit 1 bükwett fä. hög och förträfléfig fihak DqfT urgamla wane förfwunnit,

Wid klokafle DoÅiftofej tappaswår fak.,

Wift böra då Swennerne hedras:,

Som tära wid boken fin frifkafte tid,,

Alt annat mot wishet förnedras ;

Dem Lårdom bör lyckan ju hålft wara blid^::

Derföre, min wånr fom hår gifwer

Af hälfofam låihing et priswårdigt rön^T

Et Heder ock lycka wift blifwer

Söm tåckefta lilja når Dalen, /tår Grön/

Wälment lämnat rf

en Uprichtig Wånw

Min

HERRE,

/""\rn dygd och

fiiille fåtta delT högre wårde pl

^ fina dyrkar,e ^,

ju

^rarare

de

åro,

fem hyla

twanne få wictra egenfkaper uti

dg; Ü har jag

nog ikål, ^att yttra min

fågnad ofwer min Her¬

res nårwarande berömmeliga arbete,

halft, eme¬

dan det lågger nogfamt å daga ett

fiiille» tom

fwarar emot den dygd, fom min

Herres

um¬

gänge och iålllkap långt lör detta

gifwit. mig

ofwer

tygande prof

uppå. Jag

for

enar

min fåg¬

nad med alla min Herres"1 wånner, ofwer

alt

>

hwad iom bidrager till min Herres

heder och

beröm, önfkandes åfwen, att min Herre måtte

få hugna fig och fina wånner med en

lådan be¬

löning,

fom dygd

förtjänar, och

fhille lörwårf-

war*

i

EMC M. FLORELIUS.

D. D.

§. I

Finis ultimusCreationis

gl6riaDei,isq$,non nifiper

^creaturam

rationalem, obtinendus.

Dfpeftabilem

amplifftmi

hujus

uni-

verfi compagem, in temporis pri- inordio, liberrima independentis Dei

manu, ex nihilo fabricatam, Ejus-

dem quoque & condnuo concurfu,

8c provida ^cura quotidie fuftentari Sc fapientiflime gubernarij ex libro tum naturs, rum fcripturas fa-

tis fuperque edocenmr, Genef i.

PC

119: 89, 90, 91, Ebr. 1: 3, &c. Ut vero fummus ille Deus;

tanquam Ens afe,

EC

44: b, Apoc. 11 8, omnes omnino perfe&iones, hasque eminentiffimo poffi-

det

gradu a)-, ita

quoque

immenfa in Eo refidet

Ja-

A fien-

a) Non fufficit dicere Dcum nmi effe ab älio: fen-

fa enim _pure negativo fic ^revera nihil dicitur, ob

quam rationem quoque notionem inclependentiß, tan¬

quam negativam, cum illa afeitatis commutandam vow luere Philofophorum Theologorumque plurimi, fic ef-

fentiam omnium naaxime pofitivam infinuaturi, per

1

/

^ W& ) O T <g*2>

pentia, quas utique rationem habuit

fufficfentem,

quare

prasfentem

mundum creare potius voluerit ^, quam non : Deum videlicet, regularum lapientise obfervantiffimum, certum quendam ad fe, tanquam Ens perfe&iffimum ^, relationem aliquarn boni ha-

bentem , fandiffimis fuis adtributis convenientem,

gloriofiffimoque hoc

obtfnendum opere5 fibi pro-

' po-

quarn Dens in

Jjia

primitate &

[uffiaentta

eminentisjvne habeat, quae alt^a emia, cum a fuis caufis acluantur, aceipiunt, ut loqujfur Hieran. in Ep. ad Eph. C. $ : 15. Quserenti igitur cauffam cur Deus exiftat ? rede refpondetur, efTe fui Ipfius afeitatem, primitatem &

fufficientiam ^{, per quam} ita necelTario ed, ut non pof-

fit non e'fle, per quam pariter intelligimus fieri non

poffe, quin femper exiftat. Hoc nos docet Deus O.

M., quando niiT Fuum nomen & memoriale dicit E- xod* 6: _3, Hof. 12: 6. Hinc fiuit effentiae divinee

infinitas, fenfu pofitivo confiderata ^, ut omnes realita-

tes compoffibiles, absque ullo modo, Ene & termino ,

eminentiflime compledens , adeo ut, quam non ullius realitatis defedum , tam non ullos perfe-

dionis terminos, admittat. Atque hoc ipfum eft SsoTY)Tog 7lÅfyupia Col.2:p., cujus refpedu Deus dici-

tur TsXsiog 'Matth. 5: 48-, conf. Pf. 145": Heic

tarnen fimul addendum j non obftante fingularum Dei perfedionum diftinda confideratione formali, ardifli-

mam illatum omnium in Deo & effentialem elTe uni- tatem feu identitatem , quo refpedu de fe ipfo dicit

Deus HY!** "MM TTriK Exod. 3 : 14. q. d. Omne quod fium, ^a me Ipfo Sum, & id omne Ego Ip/e Suw> vita, fahdltas, juflitia, mifericordia Dei, Ipfe Deus eft.

Hoc fenfu vita, lux, veritas, amor dicitur Joh. 119.

1* Joh» ^i; S. 4• 8. 5: *o.

> O ( B

pofliüfefixem-y

non

eft quod duhitemus b). In

cre«

aturis:veröfinalemhunccelcopum

fru fira quårimus;

quippc qoae

haud aliter

ac

media heic confidenmda

veniunt: Deusqnippe fibiinfe

ipfo fiufticienriflimus, adeoq;beatiffimus xTim,

i:

ncXntperfe&ionesau*

ge- b) Omnis acfiuofitas in finem tendit. Nemo qua- tenus fapiens ^, quidquam fruftra faeit. Creaturae etiarn

irrationales in finem feruntur. Per hoc ^autem a bru*

tis homo diftat> quod libere &: ^cum confcientia in e-

um tendat. Hinc indole & necesfitate ipfius naturae unusquisque ad cqgitandum define impellitur, quippe

# quo omnis a&ionum forma pendet, & in quo ipfa

hominis felicitas fita, qua de re Cieer. Lib. f. de fin.

B. & M. Hocitaque,quod perfe&ionis eft in creaturls, fub cautione fummae eminentiae divinse, quoque Deo tribuendum, tum ipfa ratio naturalis, tum omnia S;ae effata, fapientiam divinam extollentia, jubent.

Heec autem praeter jciemiam infinit^am, quoque eonßu

lium Deiexquifitiffimum Zf admirandam rerim omnium

difpoßtionem invohit. Fr. Beckrn. Infi. Theol. pag.

220. vid. Pf. _{104: 24.} Rom. IT: 33, Jer. 23: _ip, t Tim. 1: 17. Hoc fenfu toties Deo tribuitur nvy Pf»

j3 : u&rc.,quod involvit eleBionem rationis circaagen¬

da vel omittenda, qua, quod fini obtinendo convenU entisfimum, eligitur: id quod falva

S£07tpS7r£M

& ^e»

miilentia divina intelligendum.

t) Sujfß:ientiä_Dei,fub lit. a) explicata^ nontantum refpedu exiftentiae, Ted & in ordine ad indigentiam in- telligenda. Alias enim non foret plane independens, fibique ipfi ad independentem beatitudinem fufficien-

tisfimus_, quorfum quoque nomen ~0ei, quo vocatur 'tW refert K. Salom. Hoc refpecfiu

ijxcotäftov

vo-

cat S. Paulus 1 Tim. fi: 15. Confiftit ^autem

h«ct>e«

) o ( <&*3>

gerct

foas, minime opificio hoc mundi

potuit fntende-

re: non itaq;

hictan£oNuminedignus,ukimus&

Pri¬

marius creationis finis fuerk alius, quam omnipo- tentiae, fapierttiae» juftitiae, bonitatis, casterarum EJ jus perfe&ionum cognitio ^, celebratio; adeoque ;

tmo verbo, creaturis manifeftandagloriacl). Cum

porro fapientia

eft fcientia

fines rite

fubordinandi,

&

media finibus obtinendis eligendi idonen, Denm ^quo*

que media

glorias manifeftandas

adhibere fufficien- tia, ulli nequit-cde dübium. Divina vero hasc glo¬

ria, formaliter fpe&ata, irrationalibus non illuftra-

tur

titudo Dei, non tantum in carentia omnis mali &

affluentia omnis boni, fed etiam in jucundisfimo &

fuavisfimo fui ipfius fenfu, per quem independenter eft

duTctpuyjg. Deus eft Summum ftonum, fibi ad omnia fufi ficiens, nuüo indigens, quo omnia

indigent,

utfint

&

tene fint< Auguftiri. de Sp. & an. C: LXIII.

d) Qyum ab una parte verum eft, idem efle,

Deum fme confilio & fine _{agentem, ac tion} Denm con-

cipere lit. b), tam fimul eft certum, vi di&orum lit.

r) hujus confilii diyini fcopum ultimum ^non potuifle

efife alium, quam fui ipfius gloriam, hoc eft, fui per-

fecftionumque fbarum

illuftrem,

feque decentem, mani- feftationem, asternum agnofcendam, amandam, digne-

que omni mentis a&u, corporisque _motu, a creatura rationali habendam atque celebrandam, Prov. 16 : 4, Rom. ¹¹ : 16. Atque in hoc fic conftituto fine elu- cefcit, tum a parte Dei quoddam erga fe ipfum ceter-

nas sequitatis debitum, tum quoque, in ordine ad ho- minem, divin® bonitatis, fui communicativse,quafi quae- dam ubertas & exuberantia, Conf, Col. _{j ;} 17, 2%)

1 por. io; ji.

c

)o( ^$

tur creéturis; etenim illse facukate adtributa Dei

cognofcendi, intelligendi, & quod magis efl,

vene- randi, omnino carent: ad perfe&ionum itaque di-

vinarum agnitionem, ens necefTario requiri

intelli¬

gens,

manifefie

iequitur. Hinc quoque

intelligi-

tur, creaturam quoque rationalem

& liberam, in-

tuitu hujus hnis obtinendi, condendam :alterutrum

enim horum fine altero exiftere repugnat, prout

etiam in a&ionibus neceflariis, nullus vel praemiis,

vel pcenis, adeoque nec

fpeciatirii manifeftationi*

juflitia, relinquitur locus, i.

Il

Ob

gloriam Dci, ^per hominem mani-

feftandam, neceflitas legis pracicnbend».

Ut ergo fapientidimum

Dejtim,

fine

entibus,

lano intelleäus judicio liberaque voluntatis deter-

minatione _,1 pneditis , propontum non

obtinere

potuifle finem ^,

perYpicue

inveftigare

valemus

s

ita

ad hunc fcopunj

obtinendum, hominem, anima

rationali & corpore organico conflantem,

donisque

inftru&um fufficientibus , tanquam medium creare, fan&iffimae Ejus placuifTe voluntati ^, pariter

intelli-

gimus é). Hujus ferke voluntatis Inse obfervantis- fimum, e) Rette novißtme eouäitus efl homo^ quafi totius

[umma operis, quafi caujja mundi &c. ut loquitur Am- bro[ Ep. XXXII. Dicitur autem homo eaufTa mundi,

non alio fenfu, quam quia cun&a propter hominem,

Gen. i : 26, Pf. 104: 13, 16, Deut. 4: *9 , prout et- jam homo propter Deum,& gloriam Dei,per hominem manifeftandam,(int condita Rom. i ? 10. A&. 14.* 15*

Ff. 19: 2, Prov, 1$; 4,

6 ) O (

fouim, ab

tiominibus,

ut jure fiimmo, defiderafc

obfequium;

ita vi bonitatis, lan&itacis ac juftitiae

iuxi qux cuique, quod fuum efl, tribuit, vult,

ut homines Eum fummo _amore,

fummaqiie

^vene-

ratione profequantur. Procaeiteridcirco vitam trans-

igere ^, humanas

reliktum

minirne fnit licendae, nec eximiasankni corporisque dotes,

fuperne

fibi lar- gieer conceilas, pro lubitu

difponere

licuit; led

fanöitate ^ac juftida ConditoHs akiffimidirigi cun-

£hs ejus a&iones, necefle erat. Ne ^vero obliga¬

tionen} hane _ffnoris momenti, immo vanamfore,

libi* fallo

perfvaderet;

^tantum, ut totalem fuam Sc

in eflendo, Sc in exiftendo, ab independente Sc fa- pientiflimo Numine, confideraret dependentiam ^, oportuit. Qvum enim Iplendida hujtis mundi 8c

finguiarumejus

partium conltrufcfcio, fuam, a lim-

pidiflimo

eodem

fonte,

origjnem trahat; huic coeli terraequeCreatori, Suftentatori acGubernatori, ple¬

num 8c illirnkatum, in ^totum hocuniverfum, dene- gare imperium, nemo

fcelette

fuflineat, prselertim

cum propria

eonfcientia

reformidans penas, velit nolit-j hoc idem adfirmpt. Hinc

fequitur,

homi-

nem, ad glorias drvinas celebrationem inprimiscort- ditum,

absque

ulla Lege vel Legis obligadone im¬

munem non potuifle relinqui: fic enim Deus, utut

juftiffimus

^atque

lan£tiffimus

^, eatenus neque com-

probarebonum, nec improbaremalum, diceretur;

quod cum

diäis

^max aatributis oppido pugnaret.

Deus quoquefruftra homini adeo excellentes vires conceffiflet, fi Ipium colere 8c noncolere, hoc 8c

/ alio

mS) ) o c 7 allo modo, hujus

arbitriofuiflet reliöum. Quid?

quod

hoc paSo nnllo modo medium glorias Ejus

celebrandae homo inventus fuiflet In ffate ideoin- tegritatis prim^vo,

de

^quo no$

revelatio informat,

non modo legem talem fuifle

latam, Ted etiarnfer-

ri necefie

fuifle,

patet, quas

agenda omittendaque

homini praelcriberet, quasque

prxmia obedientibus

proponens,

temerariis divinas Legis transgrefloribus

pcenas

denuftciaret futuras

:

idque

eo

magis,

^quo

certius

coriftät,

protoplaffos creari non potuiffe ni-

fifinitos ^, adeoque, fi locus;jn

his

fdret

exercendas

Iibertatis ,& de manifeflandae

Dei juftitias, lahiles

i).

Natura /) Ex impio eorum ccetu, qui Deum in focieta-

tem & adprobationem peccati vel direkte vel indirekte

trabere _{eonantur, quos} recenfent Gerbardus Quenftedt

Svartzenau & Theologi pasfim, non deftint, qui inde impetum argumentandi fumunt, quod Deus, licetpotue- rit, höminem tämqn plane impeccabilem creare nolue-

rit. Qui, inqurunt, Paterfamilias dornelticos habere poterit omnis (celeris puros , atque vel direkte vel in¬

direkte aliquid vel commiierit vel admiferit, per quod

non fint tales; is _pro gradu neglektse circa illos curas

posfibifis, inordinationem fuce domus fibi habet impu-

tandam. His autem ut occurratur, concedendum qui- dem, abfoluta Dei potentia fkri potuifte, & adbuc polTe, ut necesfitate phyfica velinterna vel externa ^,

tinicead bona & fankta homo uniformitet determinare-

tur^ fimul vero oitendendum, Deum, ob finem pro-

pofitum fe decentem, hoc velie non potuiffe. Quae tum manifeftatio jüftitiae eifentialis, ^tum remunerativoe tum

punitivas, circa creaturam, licet rationalem, necefli-

täte tarnen, mechanicae semula, in Omnibus fuis aktio-

i ) o (

Natura

quidem

lua &

fponte

,

ad bona

^,

re&a

Sc jufta qusevis primi

hornines

erant

propenfi, Gen.

i: 31, EecleL 7: 30; non tamen ex naturali ini-

petu &

neces-fitate phyfica, ad bona & fan£la

^erant

detcrminati, fed ^cum proaerefi, ex libertate interna,

agere Sc non agere, agere

hoc &

^agere

iilud

, va- lebant. Hinc Legis quaedam dire&io vel obligatio,

eth noncoa&io, illis neceßaria erat, qua agendi il¬

la libertas certis cancellis moralibus circumfcribe-

retur. Prxterea _{, ut} peccatum eft transgretfio ^a Lege; ita

illud

hujus

exiftentiampraefupponit,

nec Ene hac dabitur.

% III. \

Legis Moralis definitio, perfeclio 5c

immutabilitas,

Juftiffimus ergo

Deus,

-creatune rationali, non

potuit non

L

egem

lanftam, ^fuseque

^{natura: corive-}

nkn- nibus duétam? Cujus aeftimii futura eflfetnominis fuice¬

lebratio hinc originern ducens? Quod fl finiul obferva-

tumluerit, ad abfolutam impeccabilitatem intrinfeeam»

& tamen moraliter talem, & cum libertate interna

externa conciliandam, requiri, tum inteileéhim infini-

tum , omnia bona (imul in fummo diftirklionis gradu reprsefentantem, tum voluntatem iinmutabiliter 8c (ine

omni limitatione faß&am _$ Tic facile patebit ratio, non modo cur Deus hac Tumma perfe&ione foius gaudeat,

fed etiam cur hoec in niiilam creaturam cadere nequeat,

eo quod lic, non fine manifeåa contradi&ione, fiuge-

retur perfeélionibus infinita. Immo , eadem infinita

diftantia ab hoc faltigie omnis creaCura, quaab inßnito

fkritum> dillat

&& ) o C 9 nientem prafcribere; quippe per quam

Ejus

gloria

erat manifeftanda, $.11. Haec autem divina Lex,

quse in

oppofitione ad voluntarias & liberas5dequi-

bus jam noneft fermo, Moralis

adpellari

confvevit,

nihil aliud involvit, quamjttjfum divinum,

obligans

adaBionnm cum fan&itate ö" iuftitia divina conformi-

tatem obedientiam immediatam, _atque in cafu bu-

jus debi^t£c$ pofftbilisnegata, ad pocnam transgrefto-

niproportionalam g).

Adeo perfecta

ideo

faciendo-

rum &

iugiendorum

regula

lixc

eft, ut nec addi- tionis, nec diminutionis ullo modo patiens efle po(- fit, Deut. 4:2, 12: 32., P£ 19: 7, 8, Rom. 12:

2, Matth. 22: 40. Eft ^quoque regula conftans &

imnlutabilis: prout enim ideam perfe&ionisdivinae, quantuminle, deftruunt, quotquot Deum, cujus gloria manifeftanda»

fuo

ipfius fubjecerintarbitrio,

Ebr. 6: 18; Ita quicunque illam voluerit (alvam, hujus Legis objefb, h. e. cun&a, in hac Lege pracipienda &

prohibenda,

non ex voluntate Dei,

quatenus libera, unice 8c

formaliter dependere,

féd

tanquam in (anfhflima immutabilis Dei natura ulti¬

mo radicata, in fe & fua natura, aut bona aut ma¬

la efle _, fatebitur, idque eodem lenfu, quo rerum quoque effentias neceftarias 8c immutabiles efle in- ficias nemo i verit: undc fequitur, Legem Mora»- lem, ratione veritatis materia8c _argument!3 etiam

B ab-

g) Vocamus Legem in hac difputatione, Decalogi

pr<ecepta, ubkunque illa in Scriptum leguntur. De ce¬

remonin tf judicialibu legibus Mofis ^, inpr&fentia ni¬

hilloquimur, inquit Apologia p. Co*

ID ) O C

abfolute necefiariam & immutabilem efle; & ita qui- dem, ut ne quidem ab ipfo Deo difpenfari, ^ne

dum ex parte mutar!, multo minus in totum abro*

gari, queat,

Nura.

23: 19,

Luc,

16: 17, Et 40:

g. Etenim Legem

Moratem

ullo modo mutabilem

ponere,

quid föret aliud,

quam quoqne firoplieis-

fimum Deum inconfiantise & mutabilftatis- _arguere*

eo quod

fundamentum

fuürn

hxe

non nifi in ipla

divina eflentia _{quaerat, a} Tim. 2: 13. -Ut itaque

Dens effc omnis bonitatis, fanöitatis juffitiae atque p erfe etibnis immu

tab

i

Ii

s origo; ita etiarn Lex Ejus'

immutabiliter bona , fanfh, jufba ac perfefh efb Heic enim fine dubio firmißunus Metaphyficoruni

canon,

quak

grincipum taleprincipatum, valet,

iv. ^.

Finis>

ultimo immediate fubordinatus,

hominum

falus, ob

_quem

pariter Lex

necedaria.

Quam

indubitata

apertaque

eft verftas,

fapien,

tiffimum Nuinen, hanc rerum univerfitatem oon.

dendo, cognicionis-, manifeftationis atque celebra,

tionis glorias fuse rationem ^cum primis habuiße ^, $,

I. & lit. d); tarn certum & firmum quoque manet, Eundem magni Regnatorem olympi, buic ultimo

fini non mileriam, fed felicitatem humanam _pro-

xime lubordinafie, & inter innumeros fere fines intermedios, creacurarum rationalium falutem emi- nere, prout etiam non modo ^a priori, ex indole na¬

turs homioi

adfignata?, intelligi

poteft,

fed

etiam

) O ( ^it

a pofteriori

ipfa experientia

conhrmatur,

hane

ne- cefiariö nexn e glorias,

fpeciatim

^vero bonitatis ae

juftitias

di vin

33

manifeftatione fluere b). Hoininum

vero profperkas duplicem

potifthhum fehlt

eonftde-

rationem, ut ve3 temporalis, vel ^akterna eft: re-

fpefru prioris, totum hoc mundi amphitheatrum,

cum omnibus, _quasin eo

fiint,

hominis gratia pro¬

ducta fimt, huieque pienarium, ratione ufiis, ⁱⁿ

illa dominium Creator coneefet

jbenignifemus

^,

Gen. 1t 26, 2g« In -VÖae autem aeterno fruidonem,

ß 2 Deus

b) Quando homo rite Deum glorificat, tum in-

Urne gloriam Ejus penitius agnofcenclo, rite aeftiman- do, atque aniori Ejus hoc pa&o pabulum prabendo,

PC _{loj : i ,} tipi 175, 1. Pen 3 : 14 , tum externe Deum ore celebrando, Sc opere ipfo effecka glorias E- jus in nobis demonftrando Job. ^15: 8^{5 t-um} hac ratio¬

ne omnes ejus facultates maxime perfieiuntur, hoc packo ad fummam (uarn non modo digriitatem, fed quo- que beatitudinem, in commufüone cum Deo, Ejusqné

amore, quaerendam, tendit: cujus beatitudinis fruitio-

nem conficit, quae ex priori fequitur, jueunda tantae

felicitatis, per quam Deus amorern fuum erga fuam

creaturam obfignat.* confcientia. Sic patet fines hofee

ab invicern non pofte diveili. Maxima enim Dei glo- rificatio & noftra beatitudo _, reipia unum idemque

funt» Intenfiflime Deum amantes, eo ipfo perfe<kifii-

nie _, pro noftro modulo glorificamus, adeoque quod noftri, in ordine ad Deum, officii eft apex, id refpe-

<ku ad nos habito eft noftra beatitudo confumata. Le¬

gem vero natura, quantum in ie, prorfus _enervant, qui ex hac ratione, in nudum confuiwm, eam trans- formare nituntur.

%t ®X3) ) ^o (

Deus T. O. M. hominem inprimis deftinavit, in quem quoque finem illum anima liberaliter orna- vit immortali, qux defiderio boni, omnibus finitis infatiabili, ad

fcopum

fibi proportionatum, h.e. x- ternum, fe deftinatam docet /). Sicuti vero facra*

tse fan&io Legis ad gloriae divinx illuftrationem tendit, §. I., ita & ad felicitatem promovendam hu-

manam _, eandem perneceffariam efle, pariter eft apertumA). Hac fublata, ut omnis vera ratio of-

ficiorum _erga Deum, fe ipfum, & alios tollitnr ^>

ita fimul rulla relinquitur firma, conftans, Deo

Creatori & creaturae rational i digna atque conveni¬

ens regula ^, fecundum quam Felicitas obtinenda temporalis,

falusquc

aeternaadeunda, Rom. 7: 12,

i Tim. ^{i :} g.

$• v-

Legis

^>

in prima hominis creationc,

hunc finem >

promulgatio,

i) Vide hoc argumentum prolixius deducentem

Qvum

y. Oporinwn in hift. crit. doélrinae de immort. animae>

Syrbittm ^, aliosque.

k) Huc _pertinent tot fplendidse promifliones r

quibus ad Legis & vofuntatis fuae obfervantiam homi-

nes excitare fölet Deus O. M. conf. Ebr. 11: é, 26.

Nullatn _ergo hos fines divellendi caufiam habent Pfeu-

do-Myftici, qui gloriam Dei, absque omni refpeftu proprio falutis, ultimum finem efle ftatuentes, ^non

folum naturam hominis pervertunt, fed & ipfius Dei gloriam obfcurant, totique Ethicae Chriftiance ruino- fum fuadamentum fubfternunt. ,

§£2) )°C $£3? 13

Qvum

vcro

Legis adhuc incognira nullus efl

valör, & non prins a&iones

ad

accuratum Legis

praferiptum dirigere quis obligatur,

quam

quid

ea

ut agendum pracipiat,

quid

ve ut

fugiendum

ve¬

tet, (ibi perfe&e cognitum

reddere

potuit; ideo-

que ß

Lex haec debi

to

effedui, glorias

nempe

di-

vinae & humanae felicitati, procurandse föret apta;

ut promul^garetur penitus necefle

fuit. Hujus

ita-

que Legis

divinse Moralis

Cognitionen!

fufficien-

tem fupremus Legum Iätor, hoc finc, una cum

reliquis

perfe&ionibus, imaginem fuam

exprimenti- bus, in prima homipis creatione, homini indidit, mentique ejus firmiter impreffit, id quod mox plu-

ribus probabimus; unde fimul conftat, dementis-

(imum Ejus fuifle beneplacitum, ut Lis congruen-

ter perfe&ionibus fomnes fuas ordinaret a&iones, adeoque malo cognito omnimode pratermiITo, per*

fpe&um bonum exadiffime fedaretur. Pofita igi-

tur imagine Divina,

Lex fimuj

ponitur Moralis-^, hu- jusque cognitio &

facultas

execudoni dandi, di-

dis finibus proportionata 8z

fufficiens,

Col. 3: io,

Eph. 4: 24. Et

refpedu hujus fux

originis, quin

& refpedu finis^{^ natura} fic perfedx debiti, nec

non refpedu translationis in poderos, una cum na¬

turafutura, non taoturn illay fed qnoqne ipfa bzc

perpetua & immutabiiis natura indita & concrea-

ta omnium liberarum adionum ultima norma.at- que amuflis, nominari fölet naturalis, qua quid- quid eft creaturarumrationalium, dido mox firje,

obligare,

fas, seqvum,

fuaque fapientia,

juditia

&

■ fan-

s4 2 ®JÖ> ) o (

fön&itate

dignuni judicavit

potentifllmus

Legis

lator. ' ^'

f VL

Legi Morali qualis debeatur obedi-

entia,

hujusque yel ßc praeftkae

prseroium yel

denegatas

poena.

Hsec regula afrionum divina, fub bis cir- cumftantiis, -non poreft non perfe&iffimam & o-, mnibus abfolutam numeris expofcere obedientiam,

tum extenfive & ratione partium, tum intcnfrce fen

perfeftione graduum,

tum protenßve vel refpeOru

perfe verandas Intuitu

miverfalitatis partium, in o- mnibus fufeipiendis affionibus reftitudd _{asque gra-}

•viter jubetur, adeo ut in finginis pariter exafta

cum

Lege

Divina obfervetur conformitas; immo, adeo nullius _, hac Lege vel formaliter vel virtua-

liter comprehenfi praecepti, transgreffio> etiamfl leviffima, veniam _meretur, ut quoque haee^, vel tantilla, totius Legis, fihgulorümque ejus prasce- ptorum violationem importet, totalique transgref-

fioni asquivalcat, Gal 3: 10, Jac. ^{2: 10.} Ratione graduum, fanfta Legis divinas (latuta non tantum

requirunt, ut omnes in nniverfum homines, quot- quot unquam fuerunt, funt, & futuri funt, Lege

hac _teneantur, Rom. 3: 19, verum etiam, ut ex

principio perfe&e fanOio, fine quocunque volunta-

tis vel minimo motu difcrepante, fingula obferven-

tur; adeo ut ornnes partes & facuitates, anima,

corpus, intelkffcus, voluntas, fenfus & adpetitus,

in

) o ( && _«5 in quantum

hi

ratio ms

imperia gubernantur,

^ornnes,

uno. verbo, animae & corporis vires, Legi divinas ßgt fubjiciendae, eidemque exa&iflime in cunte Sc fmgulis fuis

aåibus

conformanda?, Deut. 6: jL

Marth. 22: 37. Tandem qua perfeveranti# per-

fe&ionem, Lex hsec non quoad nonnulla eanturrj Sc certa vitaemomenta, fed per univerfam _quoquer

hominis yitam, adeo ftricie obligat, ut nulio qui-

dem _tempore, nullo loco, plenaria Sc pcrfé&a hsec Logis exa£b'o remittatur, Ezech, ig: _{24., 33;}

Sub perfete hujus obedientiae conditione, Felicitas,

tam terrena & temporalis, Deut. 28 , quarrt seter-

na ac cceleftis, Levit. ^18•* 5, Gal. 3: 12, tanquam remunsratio, ex promiffione divina Sc gratuitaho-

mini erat deflinataÅ, In cafu vero contrario, hac

ded- /) Proprie id, _quorl peraélo labore, vi fcecleralis quafi fhpulationis, peti fölet bonum, remuneratio ad-, pellatur, Labor exantlatus ed fequentis boni mernumy

bonumque ipfum retribufiim laboris merces,. Quando

in hoc ncgotio hos terminos, prteeunte S;a Sra, utun- tur Theoiogi, fciendum, per metaphoram ad Deum translatos, quibus tarnen, ob rationes mox addendas,

de ils, qua? Deum inter & creaturam aguntur, pro¬

prie ^non eft locus. Tanta enim hujus ab illo depen-

dentia eft , tamque in immenliirn haec obftricda Deo

eft, ut ornnis cogitatio meriti, five congruwn dixe-

ris _, flve eondignum ^, non poffit non hinc exulare^

Neque tarnen hinc fequitur, absque omni fpe & in-

tuitu remunevationis Deo elfe obediendum, conf. Iit.

k} pofita ^nernpe Dei gratiofa promiffione, quam Dé-

us appendicis quafi loco legi fuos fubjunxit, Levit. rg:

5, Ezj zo; ii, Luc. 10; z8> Eom, 7.* i©> 10; 5 ?

16 CÜÖ> )o(

deficiente, adfubeundaminfelicitatem & temporalem

&seternam, fcelellis mandati divini transgreflori- bus, ajuftiffimo (celerum vindice, certo infligen-

dam _, omnino erant obftricfci, Deut 27: 26. fri).

Atque

hane Dei MaiotigiafaV) etjam dace

^natura,

mate-

de illa, perfe&am obedientiam fecutura/ utiqöe in Del

veraeitate confidendum, conf. Ebr. ^11: 6, Ef. _45:

ig. Immo9 nifi fub hac conditione certo fequeretur

remunerationis loco bonum promiflfum; certe in fe i-

pfuin Deus föret, ut ita loqui liceat, injurius. Obf.

contra Socinianos & Arminianos.

m) Non ratione deftituuntur iili, qui Legi Me- rali, praeter obligationem primariam & direftam ad o-

bedientiam

perfeZbam

Luc. ^10: 18, quoque accidenta-

riam & indire&am adpwnam tribuunt, vid. ^Deut. 27:

20, Gal. 3: 10, Gen. 1: 17. Hane ob cauffam mi- nifterium mortis vocatur i Cor. _{3 .* 7,} unde etiam fluit hujus transgresfioni non fatisfieri agendo quod e-

rat omiflum , fed quoque transgresfionem ipfam pro-

portionata pocna luendam. Hane autem, locis citatis, intelligi, non tantum temporalem, fed omnino aeter- nam, contra Arminianos &e. nervofe probant Calovius,

& plurimi noftratium alii. De morte temporali, vide

fententiam D«. Fechtii Coli, in Syll. p. 227. Poenave-

ro prsefupponit reatum ^, qui etjam eil vel culpa vel

peena. Prior eft illa agentis & a&ionis ad Legein ré- latio , qua ille, ut au&or, hujus a Lege difformita-

tern fpontaneam agnofcere tenetur. Po/lerior ^vero eli illa agentis & a&ionis ad legem relatio, qua illum, ob hujus a lege difformitateirn, fe iram legislatoris, & ma¬

la qusevis inde fecutura, fuiffe promeritum, noffe 0-

portet.

Haec

propter

inträ in hane

mentem adducen-

da 9 obfervaffe oportet.