SCRIPSERIT LUCAS,

k

DISSERTATIO

D E

CONSILIOy

^quo

EVANGELIUM

^suuu

SCRIPSERIT LUCAS,

QUAM

Venia Ampl. Ord. Pkjlos. Ups*

publ1co examini modeste sub&iciunt

Mag. GUSTAVUS FESTING

a Sacris

ET

CAROL. GUST. ALMGREN,

Vestro^-Gothus.

IN" AUDIT. GUST. MAJ. die IV. Dec. MDCCXCIX.

H. A. M. S.

u P S A L I J£,

Litteris Joh. Fredr. Edman, Reg. Acad. Typogr*

a

Monsieur

te

Baron

MAGNUS

^dm

PALMSTIERNA

Major au Regiment de Cavallerie Weftrog»

& Chevalier de 1'Ordre de 1'Epée.

& ä Madame Son

Epoufe

Née Baronne DESSEN

Monsieur &

Madame,

^ße

ßlence ajusque a ce moment renfermé ^au _fond de mon eceitr lesfentiments dereconnoisfance que je ^vous dois. Permettez

kur aujourd'hui dJ echter, & _que Vos Noms refpetiables,

en ornant ces feuillcs, apprennent å tout le monde &f vos bon- tes pour moi & te profond refpeSi avec Uquel je fuis

Monsieur & Madame

Votre tres huntblt & tres obeisfant

Serviteur.

Charles Gustave Almgren,

de

CONSILIO,

quo

EVANGELIUM SUUM

SCRIPSER1T LUCAS.

Si

^{in univerfum} ad librum quemvis intelligendum ma- ximi interiit, ^ut in confilium & ^mentern Audtoris, quan-

tum per locorum temporisque diftantias fieri poteft, pe-

netremus Sc, quem fibi finem feribendo propofuerit, in- veftigemus: alias quippe periculum esfe, ^ne in fenfu eruendo flu&uemur Sc aiienas faepenumero verbis & peri-

odis adfingamus interpretationes; hoc1 in primis necesfa-

rium esfe, quivis fiscile judicabit, _quum libros facros, in quibus explicandis errores omnes in maxima falutis di- ferimina adducere posfunt, explicare & inter fe collaros

conciliare adgredimur. Praecipue vero hoc valet in ^ex¬

plicandis narrationibus Evangeliftarum, quorum ex pro-

pofito quisque fuo res obvias confideraverit Sc narrationum feriem inftituerit. Igitur adevcvPucCpuvsiois conciliandas maxi- mi eft ufus haec confilii feriptoris examinatio _atque inda- gatio. Quum enim, Summi Numinis beneficio, non unico teftimonio nitatur veritas Hiftoriae Chrifti, fed

quattuor potisfimum teftium aufloritate muniatur, non

potuir fecundum prineipium, qnod vocatur, indiscernibili-

um, quin accideret, ut in rebus enarrandis a fe invicem

paullisper diverfi esfent feriptores, quos non ex compo-

firo, neque ex eodem confilio, narrationes Hiftorices ador- nasfe, inter maxima, humana licet, veracitatis eorum indicia eft referendum. Sic Matthaeus, cui id inprimis propofitum erat, ut Judzeo-Chriftianis fidelem Chrifti hiftoriam traderet, in rebus, religionem Sc civitatem Ju-

daicam fpe&antibus, exponendis & in lege Mofaica ad prineipia fublimiora religionis Chrifti explicanda potisli»

mum verfatur. Marcus, urpote qui Romanis, facra Chri¬

fti amplexis, fuam in feribendo Evangelio operam dica-

a

ret, ea folum, quae ipfis

fcitu necesfaria esfenr,

ex

Evan-

gelio

Matthaei & orali Petri,

quocum

verfabatur, inftiru-

tione propofuit arque

explicuir. Johannes

vero,

qui ulti-

mus ad fcribendam Hiftoriam Chrifti accesfit, ad errores

Gnofticorum de perfona

Chrifti confutandos animum

fuum potisfimum

intendisfe videtur. In Luca Evangehfta

ejusque in fcribendo

confilio eruendo

atque

explicando

eo majores fefe

offerunt difficultates,

quo

minus liquct de

ioco, unde & de tempore, quo

Evangelium fuum

con- fignarir. Quocirca ^non

ignobilem

aut

le&uris ingraturn

laborem nobis fuscepisfe videmur, quum

de confilio,

quo Evangelium fuum feripferit

Lucas,

pauca momema ,

fpeci-

minis Academici loco, proponere

conabimur, fi

non

lau-

dem, veniam faltern ab aequis innocuorum conatuum

aefti»

matoribus inventuri.

IPrimo

_{iraque omnium in verbis, quae}

praefationis Ioco

Hiftoriae fuae praernifit Lucas, examinandis

morari

quid inde de

confilio ejus judicari posfit, dispicere juvatj

in illis enim causfam, quae ipfum ad fcribendum impu-

lerit, difertis verbis indicare videtur. Ita vero fonant:

E?re^r\7isq troÅAe* e7te%ei$y]croLv

avcflu^acBaj

öiriyriaiv 7te<p rm 7t£7råyiqo(pc(>yifaevoov ev tj/juv

7Toctyfxccluv, kocSoqs 7ru<*e$ocroc,v

n/uiv

et 0l7s ct(jryj]S

avjc>7flcci x&) vttygelcct

^yevcfxevci tu Kcya'

e$c£e

hufjlol

otcc^OCKoKaBviKolt OCVOoSsV

7iocoiv

cmqißoüc, kct&ejrr,s

ool y xgctliSE Qecfi/Åe, ivcc s7riyvooc, treqi cov

xccl^x^rjs

Acyoov rqv

cceCßoi-

teiotv'\ —- Quae verba liberiori

verfione

ita

reddimus:

Quandoquidem multi de iis negotiis atque

rebus,

quarum no-

bis eß certa explorataque cognitio, navrationem in

ordinem

redigere funt a^gresd, prout eas

nobis tradideruut, qui ab

initio teßes oculati Ef rerum gedarum adminißri fuerant\ vi- fum quoque eß mihi, poßquam in

omnia

a

princip'w altius

re- petendo Jedule perJcnitandoy

inquifwi^ figillatim tibi omnia

per[er U

pc\fcribere,

Tbeopbile amicisßme, ut, //V,?// (V/»/1*? Bn<

ptismum) inßttutione acceperas, ea nunc

ce>tius cognojcas. In

voce e7re%et(>in<rctv accufationem

quamdam Pfeud

^-

Evange-

liftis intentari crediderunt anriquiores. Ita

enim habet

Origenes, Procem.

ad Johannem:

rot%«

<$e ngt) ^ro Etts-

%€tPr,(roiv

ÅsÅrjBviotv

s^si

Hoclvjyogiotv

^roov %<x(ps

xoc^trfucclos: få-

Bovl'a>v €7nIvjv ctvccyqotfpYiv roov evctyysAtoov

öc Titus ßoftrenfis

:

McorBccioc 8k 87rex€^rj(7ev, otAA' eygaCßev cnro rf? ccyia

Ttvevpioolos'

ofxctdos ngtf Mocqws

ngt)

loocovv]?.

Uoc^ot7iXrjaiooc $e ygtf Af?K«r.

To

fjtevloi

€7nyey^ocfxfjtevov

kocJx hiyv7flt8s

n&J roov

Aoo^enoo evocyye-

Alov 01

crvyyqoc^ccvlsc

snsy^et^rjroev.

Hane interpretationern

quoque

recenriorum plerique huic voci addiderunt, ^quem

admodu*o etiain illud ttcAAc; de

fcriptoribus Evangeii

orum fpuriorum intelligunt; quae

fenrentia, licet ad certi-

tudinem usque adfcendere nequeat,

maxima tamen pro-

babilitatis fpecie fefe

nobis commendare videtur; alias

enim vix jufta & fufHciens

causfa,

^qrne

ipfum ad fcri-

bendum commoveret, adfuisfe videtur;

quid enim, Ii illi

?roAAo<probatae

fuisfent fidei,

novo

opusesfet Evangelii fcri-

ptore? quin

potius,

ut

commodus huic procemio fubjiciatur

fenfhs & dignum ponatur

fcribendi confilium, credendum

nobis videtur, Lucam varias illas, quae

fuo

tempore

circum-

ferebanrur, de Chriftonarrationes,

examini accuratiori fub-

jicere &,

quid in illis

verum

quidve falfum esfet, collatis

teftimoniis autoptarum, excutere ac

dijudicare voluisfe.

Port adfeenfionem fcilicet

Chrifti, multi ad vitam ejus

enarrandam temere & invocati

accedebant, &, prout fya

quemque

memoria, in rebus adhuc recentibus digerendis,

adjuvabat,

varias de Chrifto narrationes pangebant, folli-

citi magis, ut

ftupenrem ad

nova

& inaudita populum mi-

raculorum accumulatione morarenrur, quam ut ex

teftimo»

niis difcipulorum eorumque, qui a

latere Chrifti verfati

fuerant, momenta Hiftorica,

jufto examine discusfa, fim-

plici fucique

nefcia di£lione

_{A 2}

proponerent. Huc accede-

_bat,

bat, quod ad perverfas fuas de Chrifto opiniones di£ta fa£taque Ejus detorquerent hujus cevi Ha?retici, ut fic ex vita ac do&rina Chrifti novum erroribus fuis robur ac

praefidium conciliarent. _Edebantur fic in vulgus narra-

tiones, parum fide dignar, quae populo credulo novisque,

ut fit, rebus inhlanti obtrufae non

potuerunt, quin alienas

Sc abfonas de Chrifto Ejusque perfona parerent opinio¬

nes Sc maximum nafcenti Chriftianismo adferrent _detri- menti. Huic igitur malo ut efficax remedium adhiberet Lucas, accüratiori quadam omnium de Chrifto riarratio-

num recenftone inftituta, Evangelium fuiim fpuriis iftis oppofuit, Sct reje£lis, quas vel vana oftentatione _{vel in} favorem erronearum de Chrifto opinionum infperferant

Pfeud-Evangeliftae,

commentis, nudam & inregris teftitno-

niis nixam eventuum enarrationem orbi Chriftiano tra-

didir. Quocirca etjam digna eft, quae memoretur, fenren-

tia GRABIl _Sc fecundurn illum MILLII, qui aaverfus

Evangelium i^Egyptiorum, quod, quantum quidem ^ex fra- gmentis in FabriciiCod. Apocrypbo N. T. Tervatis colligere li- / _cet, ad ^errores Esfenorum compofttum _videtur, potisfimum

(

_\ dire£tum fuisfe Evangelium Lucas, ftatuunt. Sunt fcilicet in

fcriptis Lucas loca, quae vel ad favorem Esfenorum _aucupan-

j

_\

dum

vel ad errores eorum corrigendos allata videntur. Sic ex. gr. Cap. XII. _{v. 33, 34. bona} fua vendere jubentur Difci-

fpuli Chrifti,_{,1V: 32.} quemadmodum etiam in A&is Apofto\orumy _Cap.

— V: 11. legimus, ecclefiam

Hierofolymitanam,

t Venditis _{agris , pretia in commune}

aerarium retulisfe, ex

\⁴) lumut_quofaeiliörern apuddeinde,_erat, ab _quantum-VpoftoiisEsfenos,cuiquediftribuebatur;eodem inftituroad vitam tolerandam_{quod inurentes,}eum finem,neces-fidem

\atquequaeftionemventacenri^usfpecieau&oritåremceterisiilain: quandoalienum.Evangeliftis,invenirec,Pari_regnuniattnlisfequoqueDEJin Gap.Lucam,modoadvenirct?XVII:unushaud^z20,Lucas,Pbari-eft:21.a

laeis

fasis Chrifto propofiram memcrat; cujus etiam in EvarH gelio -/Egyptiorurq fit mentio; fed refponfio ibi ad opi-

niones Esfenorum _, quas de matrimonio fatis ahjedlas fove- bänt, deiorta legitur; quam vero Lucas sd veritarem JHjiftoricam propius & ad mdolem religionis ChrUii accom- modatius nohis reftituit. •— Utcumque hsec feie habeat

res, id fakim conftar, Oriemem <Sc in primis JEgyptum

variis haerefibiis aut baerefium ferninibus hoc tempore fca- tuisfe; ibi quippe antiquisfimse Philofophiae Mykicse fem¬

per remaniisfe veftigia, quibus immifta Religionis Chri-

ftianae placita, quura inrer fe conciiiari oequirent, mon- ftrofum quoddam conffituerunt fyftema, ^erronearum opi-

ntonum foecundisfimum exftiturum; in _quarum favorem compofita eranr, quee iriter illos venditabantur, Evangelia, ideoque illi ttcAAc;, quorurn in priroo limine menrionein injicit Lucas, in ./Egypto potisfimum quserendi videntur.

Hane fententiam _quoq.ue confirmat infcriptio huic Evan- gelio ab interprete Syro prsemisfa ^, qua indicatur, Lucam

hocce Evangelium in ufum ecclefise Alexandrinsk ador-

nasfe. Maximum vero huic fenrentise accederet roboris,

fi fidem tuto habere- iiceret Jofuai Bar Bablul audhori Le-

xici Syriaco-Arabici, qui ha?c ^, citante Caflello, Lex.

Heptagl. p. 3859? ad Theophilum, cujus ufui privato proxime dicatum erat Evangelium Lucae, ^norat: Primus

credmtium &T5 celeberrimus apud Alexandrinos, qui cum aliis

S. Lucam rogavit, ut eis Evangelium fetih^eret; fed, quum faeculo demum deeirno, _rempore fc. a Luca tot centuriis

ennorum remoro, fcripferit, ^neque audboramenra fidei adjunxerit, vix tantum certitudinis habere poterit ejus te-

ftimonium, ut eo, maxima licet probabilitetis fjpecie fefe

commendet, vericatecn Hiftoricam fundare audeamus. ^— Occurrunt prakterea in Corano Muhammedis moments, ad Hiüoriam Chrifti pertinentU, qua ^cum Evangelio Lu¬

cae collata iueem quoque noftrae, de feribendi confilio I-

A 3 pfms,

6

pfius, asferrioni

affundere

videntur. Notisfimum fcilicet

eft, Muhammedem, quae Corano fuo interfperferat, ex hiftoria Chrifti commenta non malitiofe 3c ex compofito finxisfe, fed ex Evangeliis fpuriis, apnd Hsereticos Chri- dianos, in Arabia degenres, obviis hau (isfe; quemadmo-

dum etiam peculiare & fibi proprium Muharnrnedani ha-

bent Evangelium, S. Barnabse di£lum, ex quo multa do

gmata & inftituta, ad religionem Chriftianam proxime accedentia, Tunt mutuatp. Quum igirur Lucas, folus Evangeliftarum, de nativitate Johannis Sc anniinciarione,

per Gabrielem fg£ta, narrat, hoc verifimile ed eum feeis-

fe eo confilio, ur,~ qua? circa haec moments circumfere- bantur, erroneas tradiriones quarumque in Corano fuper-

funt veftigia, extruderet verasque Hill^orias reditueret.

Sic in Sura terria ^v. ₃₃ feq. legitur Zacharias fenex fuho

lern fibi temerario voto a Deo expetiisfe; quod cum no¬

mine Divino ipfi promitteret angelus Gabriel, nec fidem promisfis, ob nimis proveclam acutem fuam deriliratem-

que uxoris, haberet Zacharias, fignumque pofceret, hoc

ilii datum ab angelo ed, ut inträ trium dierum fpatium,

non nili _per figna, hominum ulli loqui posfet , cum ta¬

rnen plena linguae ufura ad Deurn rnane Sc vefperi lau-

dandum esfet concesfa. Sic etiam in Sura XIX: v. 16.

feq. narratur idem Gabriel, adannunriandum a Deo misfus,

fub fpecie inregri viri, apparuisfe virgini Maria?, qua? in lo-

cum fecretum Orientera verfus fecedens velo fefe obte

xerat; quo vifo perterrita Maria dixisfe fertur: ad Deum refugia a te &c. Quae comrnenta ex Evangeliis fpuriis ar- rept a Muhammedes Corano fuo inferuit; Lucas vero

h$c momenta, proiu ex inregristedibns acceperat, ad fidem

Hidoricam diligentius excusfa tradidit, edeoque fuam de

Iiis rebus enarrationem fabulis Pfeud-Evangeiidarum oppo- fuit. — Veram igitur Sc omnibus fpuriis additarnehris depuratam Sc novis momentis, accuratione,

Hiftorko di¬

gna»

7

gna, difcusfis,

adau&arn fai tevi Chriftianis reliquit per*

fcriptam de Chrifto

Hiftoriam. Simul

vero

wA i.

e. a principiis usque fériem eventuum

repetendo, Hiftoriam

Chrifti ed perfecurusj non in incepras

dudum meciius fe-

fe intulir res, Ted a nativitate Johannis,

magni Chrifti

praecurforis, ordiendo, per

fingulas vit

te

Chrifti ftationes

eundo, perpetua atque exa&a

expoftnone, ad ultimum

us¬

que a£tum deduxir

narrationis Hiftoricae filum. Non ra¬

men credendum, Chronologicum temporis

ordinem, in

concinnando Evangeiio fuo,

presfe fecutum fuisfe Lucam,

ur quidam ex vocabalo

xcc&egrir

v. 3.

adhibiro poftulanr,

quin potius ad certas

clasfes

momenta

Hiftorica ordina*

verit atque retulerir, adeo ut

voeabulum i Hud xocSefyc

non

reddendum videatur _per: ordine, ut

vulgo fit, Ted potius

per: figillatim, ferie perpetua

Ef

per certas

clasfes. In cer-

tos quippe ordines redigit

3c

per

diftinctas quafi quas-

dam fpecies feriem narrationis

fuae perfequitur \ it

a

ut ad

unam ex gr. referantur natgles

Chrifti, altera juventutem

Chrifti exponat, elia res in

Galiloea a£Ias compledatur

3c alia denique ultimum Chrifti iter

Hierofolymiranurn,

morrem, refurredionem 3cc. contineat. Sic vero

narrandi

propfirum inftituendo,

li

minus

ordinem

tempornm

iecu-

tus fuerir, qui majoris ramen eft

momenti 3c ufus, ordi¬

nem rerum reiigiofius fervavir

3c facilius ledoribus red-

didit eventuum causfas 3c nexus mente atque

cogitatione

comple&endi negotium.

Hac vero, a nobis qualirercunque indicata,

confilii

ra-

rione fervara, ^qua tum Tub accuratius examen

difperfas ^3c

minus rutas narrationes, ur mareriem Evangelii, revoca- vit, tum 3c huic materiei aptisfimam, in

clasfes distribu-

endo, formam fuperinduxit, monumentnm

Hiftoricum

exegit plurirnis numeris abfolutum

3c

a

finceris Religionis

Chriftianae amicis nullo non tempore maximi

aeftimandum

adeo

8

adeo ut fummis Hiiloricis virtutibus redemisfe videaur

elogium, quo ab Apoßolo Paulo 2 Cor. VIII: _ig. fa]u.

tarur ctöeX(poc, é 0 sTTciivos sv reo evayyeXioo ha rtaaoov reov «c-

?cAww, cui laudi concinant _quoque oportet, quotquot pro causfa Chriftiana calentia pe&ora geftant.

4