Q. F. É S.
DISSERTATiONiS PHILOSOPHIQE
i lå n
partem posteriorem;
De
ö(miK
a Do 1!
Dit fic/
AT O LI
TERARUM
lx confenfu érfafffåtgto AmpliJJimé
ib&ai '^cuttatis Pbnojoph. in Regio
Uvfalienfi Ljceo
«0 1'KiESIDE
1 VIRO CELEBERRIMO
AMP LISSIMOQUE
)n, Mag. N I CO LAÖ
CELSIO,
Math» Sup. Prof. Reg. <3c Ord»
Pro Gradu,
Publico examini mödefie [ubjicit
M-.tis Alumnus
JONAS JOH. HELLMAN
'
Sudertaanrius*
Mtf In Audit. Guß, Major, die f? Malt' 1722^
I
t\)ki n
un {/
m
if/
ar/
HüLMl/E,
S:^ Riß M:tis
SUMM® FIOEI VIRO;
REGNI SVECIjE
SENATORI
ET
REGIME
CANCELLARIM
P-RjESIDly
ILLUSTRISSI MO ^
EXCELENTISSIMOQUE I
COMITI ac DOMINO |
Dn. ARVIDC,, HORN, ;
M^ECENATI SUMMÖf«
GRATIOSISSIMO, h
in
10
c
Ndulgentia ni (FTua^
celsissime comes
j
fågratia in¬
habilis, quaMufarumcuh
tores atnpleßiJoles, abunde
ihi ejfetperfpe&a, verer er
ne, ne Dijßrtatiunculam hane, argumentitantum di-
{nitate commendabilem ,
Excellfntissimo Nomis
Tuo conjecratam
rem: Confiat c-
mnesMagnum ejje TE Fet■
illuftrium Natalium
dore: Magnum
fimarum accesfione
tum: Magnum Ju
ner is perjundione: Magé
de ni/g imo Maximum, fa¬
rna, & Hominis per totun
dijfujaorbem gloria', Mf-
gnos ideonon niß magna de-
cere haudimmemor, nonpo-
teß non ad Celsitudinis
T U/EL limina trepuluk
moliri gradus, tennis b$
mujdj & quo minm Illu-
st!
Ti
en
k] b
it,
ha fa
till tu
ra
Ht C]
k
te. gt> ti
&
m
ik do- Per- len-
itif
•tu-
Ull- vni
p
hk k pH-
inb
uh
Vi-
STRISS1M.-E EXCELLENTIA
Tu£ jubeat Vult
ere; metum o.mnem tarnen
lefixa in JolitaT uaGratia Ipes mihi videtur ademtura:
ut cl FciVor ille inßgnis, ut
Ujce pagelhis , omni pr or¬
ks ornutu defiit, hu~
millima mece, Te -
vantice monumentum, offe-
mm, invitat quafikß
lit, Digneris itap CoMES
Celsissime ]uveniles bos au~
ps^Jerena fufcipiendofron-
te, folitce ergaomnes Beni-
gnitatis menjuram,Gratice
Tu$ , in me adimplere au-
l>nentot Etita -
tor um meorumconfequtttv^
immenfumillud
neficium,pia& devotißimt
tenerabor memoria, C»,
quam diutina mihi
vitce ufura,bumiüimopn-
dicabo ore. Pro Tuo Co-
mes Celsissime , ac Illu-
STRISSIM^ T U^E FAMILÜ
ptrennifeilt atif curju,nun-
quam intermijfurus Voti
nuncupare calidißima, w
ligioßsßma.
1LLVSTR1SSIMI EXCEL-
LENTlSMMlQuE
NOMINIS TUl
I
s.
]
J El
J)evotisßmtts client
J» Hellman.
Maxime ReVerendo
c/f lg t/Stnpltsßmo
Domino
Dn. JOANNL
8TEUCHIO,
S. S. Theol, Do&ori Celeberrimo
Phil. Theor. Prole(Tori Reg. &
Ord. nec non Paftori in
SR4sp longe meritisfimo.
MjECENATI MAGNO.
Viro Celeberrimo
jdmphsfimofy
Dn. JOHANNI
•5esx$sa«eeo?i/
Eloq. & Polit. ProielTori, Reg. &
Skytt, h, t» Ampi Facult. Philo!.
Decano maxime fpe&abili.
MA&CENATI MAGAO.
vfldmodtim Reverendo
Et
Amplisßmo Domino MAG,
johanni posmeth
Sac. Reg. Majeftatis Concio*
natori celeberrimo.
Confift- Aul. AdfefT Laudatisfimo, M.ECENATI MAGNO.
Spc&atisßmo Prüdetitisßrhöty
DOMINO
dn. paulo hrman,
Inspe&ori Ve&ig. per Prov. Upland
& Rosl. longe adcuratisfimo» ut Patrono certiC ira quov. obferv.
eultu eetatem colendo
Hanc, Vobis Opiimi Moecénatéstt Patropi, Dispert atiün c til dnl, obflü'
rima in fe c o II ata beneßtia D. D. D>
Max. Reverend. Amplisfemo. nec rionSpe-
äatisli Nom. Veftrorum hrimllliMM cti^
j, aeliman.
1
30,
iN
and
ut
sdi
plti•
Spe-
afli
I. N. J.
PROEMIUM.
EXcuflis Jis, iifq; priori differtatione generalibus Vicisfitudiniä non nut*
literarice causfis, utpedemad Spe- cialiores promoveamus , neceflitatis ma¬
gis quam inftituti efflagitat ratio; Cum enim torns primam qualiscunq; Speciminis particulam publica lübmifi disqvi- fitioni-, gräVisfimam mihi calamitatem ho-
ftium crudeles intulerunt manus, quse, dominus conatibüs meis, materiam hane
degantisfimam Hiftoricé ac copiolius e-
laborando, fatisfaccrem, prohibuit; qua-
propter, quum molliores (emper expe-
fctverim zephyros,
.hane
partem ube-
norem fperavi prodituram. Aft fpe hac
fruftratus, qua par elt humanitatc Bene-
volum Lc&orem rogatum volo, digne- fur mihi, adverfis diu förtunte flu&ibüs
Ktato, ignofcere, ac brevitatem, qua cogor, in meliorem interpretari par-4
A tern
2
temu Et quoniam ipfos eruditos muta- tioni, quam experiuntur literse occafio-
nem interdum prsbere, paucisfimis an-
tea probayi; Virtutes nunc, qva*jucun-
dam pracipue fortem literis efficiant vi-
dere, vitiaq; ex quibus félicitas literaria,
maximum detrimenti capiat, proponere conftitui.
Caput Prius.
JDff Caujfts Aitttoris LitevdYUfH
Fati agit♦
ARGUMENTUM
§, I» P ietatem felicitatis liter aria fandameti-
tum ejfe declarat,
§ II, Diligentiam ßudiü j ut floreant-t ädhb
bendam offendit.
§.111« Afodefiiam ßudioßs maxi me ne cefori'
am commendat.
§,IV, Temperantiam felicitatt literarum Vi-
lidum addere robur? probat,
jf-i.
\Tter omne« Virtutes>^
rum amiciffimaconfpirati'
'one félicitas literaria vigeb
'primum fibi locum vindi-
catPietasj illaenim eß> 1 eßePhi°-
öe}
ne, et/»*} initium virtutum.
Si adamas ceteris lapidibus, praefe-
'
rarur, certe pietas, quae eft gemma omni Cuper ior &ftimaiioné{a\ Omni-
um virtutum parens ac regina ha-
katur (b). Qiiod Cicerone m veras ac Chriftianse pietatis licet ignarum, non latuir j cum illam virtutum appellet fundamentum (r). Refpe&u triplicis,
circa quod potisfimum veriatur, ob- jefti, triplex oritur pietas, nempe
in De tim y in Regem & Patriam y
nec non in Parentes j Nos v. heic
Religiofum numinis cultum (quae eft
propria pietatis fignificatio ) intelle-
ftum volumus. Et quia anima hu¬
mana duas habet facultates, intclle- ftnin &voluntatem, pietas quoq> in Deurn duobus abfolvitur membris»
MSfonértipe de Deo fenfu, & reåfo
foDeiimcultu (d). Unde etiam Rein- nardus vir tut em hane in theoreticam dividit &pratficam(e). Utraq; hasc
Un damentum vit<e Chriflianx liter a-
te folidisfimiim conflituitif). Pietas
fe Tbeoretica requiritur 5 ut enim
A 2 ille,
,4
ille, qui in rei alicujus Cognitionen! p pervenire cupit, originem & auöo-l (
rem ejus cognolcat, necefieeft; fic,]kn qui animum fuum fapientia imbuere (0 conatur, fapientia fontem(g) igno- M.
rare non debet. Prafiica maxime !"J neceflaria eft: Nam ficut Deum rede colere nemo poteft, nifi veram deeo habeat notitiam; ita nihil Deum no-
vifTejuvat, niü pium illi prasftemus
cultum» Quum jam omnis felicitas
åDeodepetideat, &nullamadionemi licet perfebonam ac cum virtute con*
jundam» fublata Dei benediflione, felixmaneat eventus, pietatem, qvå caf ccEleftisbenedidioobtinetur, felicita-
tis quoq; literariae fundamentum efle
fequitur# Vita noftra, quot miß-
riis affligatur, quot durillimis fortunae
telis exponatur, quot quantifq; dolori-
bus vexetur neminem fugit, quaeo-
mnia mentem humanam franguntjfed
animus literati hominispietate ornd'
tus, nulla amplius necejjitate affligb
wulla vit£ hujus calamitate tctngh
tutllls turbinibus deficit nu II o fy; tew
peftatum impetUy de altijfimfi tratr
qui'
)neiD
ido*
S
fiditatk fe de deturbari po]Jit(h).
(a) Spiz.: de Atheis: §. ig, p. i<)6. [b) Rcitt-
flCjjlwdm tn Lipf. Lib\ i, Cap. 2. (f. 2. pa<r. 1 g9.
uere (c) Cic. pro Vlanc% (d) Lipfins Lib. 1. Cap. 2,
TI10' [f) Reinhard, in Lipf p.iyo> (/H Spiz,.
;ime wdijftrt. de infeUcit. Ut. pstg. $3» (V) Job. 28.
v>ij* Qi) Spiz. paa. fj,
tf- *
Pietatem hoc in negotio excipit Af-
fiduus Labor live Diligentia ftudiis
adhibenda» Ut enirn agricolse dies noftelq; orando confnmenti, fi otio
deditusagri cultum defereret,pietatis
ftudium nihil prcdtflet; fic mufarum
qva caftra fequentes pietate parum efficere
valent, nifi debita accedat diligentia:
Deus enim immediate fapientiam
neraini infundit >
Nec fidera fegnibus offert (i)
Suv ftvpioigla xaÅa yiyvfjcu 7rovoi<?> diXlt
eo- Euripedes, quod verisfimum effé ce- ieberrimus Morhofius teftatur: non
pteft ejfe magnuni) inquit, quod fi-
ne pulvere fy* judore contingit. T an-
tora itaq; abeft ut aliquis optimis li-
c^t ingeniidotibusinftruftus, fi labo-
rem
eåe
eeo no- nus :itas emi :on-
»ne,
uta-
eile ,ife-
m
)ri-
fed
ntr
'fi fi
w üin¬
ni-
rem in Ii teras infumere reformidet, ign;
eruditionis culmen afcenderequeat, clin
ut potius dona illa divinitus conceftet,
vitiorum labe contaminet; natun nis namq; virtutem, tefte Plutarcho fo- m
cor dia corrumpit(k\ Sc homines rit* iibi hil agendo mala agere difcunt. Quod phi
animo verfans divus Bernhardus,^- ks
tam otiofam omnium vir tut um nover• quo
cam appeliat. bicut remora luce, fm
nihil quidquam videre poffumus, fo/j
quum, nec coloreS necoculi, qui in tun tenebris vi quafi fua deftuuntur, ad vi- n i
dendum fufficantj hancenimceuvin- ftip culum, quo oculus colori coaptetur, ju
natura prasparavit: eodem modo Ufo
mens humana nullam prorfus erudi- m
tionem obtinerepoteft, nifi per labo- feß,
rem, quiinter mentem Sc eruditio* om nem firmiflima eftcopula. Naviga- arti tori> felicem occupare portum cup- tan centi, nihil magis neceflarium vide- rari
tur, quam ut latentes fubaqua fcopu- qui
los evitans re&amteneat viam: ill°s> ore
quoq; qui in vafto literarum pelago, ren mentis fuge vela pandunt* otium
igna-'ji
let, ignaviam, serumnofas iftas rupes de-
eat, clinare, fummaqj uti diligentia de-
:ef' cet, quae» dicenteRiddero, commu•
un mefty ad eruditionis pr<eftantiam, fi; m (/). Hane diligentia neceffitatem
ni- fibiob oculos ponentes veteres Philo-
JOfl phi,duo effedixerunr,^«^Ä^Åow/;//-
v1' Iws i ne c pecunia comp ar ar i, nec ä
w* fttdam mortalium don ar i > ne c ca- 'ce> fi vel h nere dit ate cuiquam obvenire
US» fo/fint, erudi tion em nimirum ér vir- lin intern, utrumq; indefeffum expojce-
vi* re lab orem (rn). Quibus iterumad-
in* ftipulatur Ridderus, dicens: Resali-
ut) !}uas em i pecunia, difciplinas aatem
»do liberales, em i tempore't requirunt
di* mim diuturnum fludium inde-
50« ftjfam diligentiam Si igitur
io* wnnes ac
jfinguli, debita afliduitate
artibus liberalibus operam darent,
ip' tan ta nequaquam? de prolapfis lire-
te"
rarumftudiis, audiretur querela (o);
m"
quin potius omnes» ne dicam tardi-
)S> ores, doåripas elegantia prsepolle-
?nt; quum labor, qui omni a vincit(p),
^ lngenium quo q; mijeris det (jq), &
ia* '!p
diligentia, ut loquitur Cicero, in o* ^
fnnibus ßlurimum valeai (r). Vlt
(7) Mdntuam pacr, m. 45. (£) -Piutarch.it 4
i»/?. cv*/>.2, V. 12, paff, j 89. (/ J Rider, de ßud. cap. J.pdff. ^4. (m) Spit, fei Iii. §. H j!°
paff. 1100. {ti)Rid pdg.fi4. (<?) vid. Helnf. 'at
dcprolapßs Gr<ec.lit,ßudis paff, 215. &Calixt. de tUi caufaodtiergaPhil.pag.fij. {p] Vir g. lik I» ^ Georg, (q) Manil. lib. it v.$o. (r)Cic.l.z> igr
era/, ra/>, 35-,
tf. III. re
Etil uberrimum virtutis alimen*
honorem (/), glor i am q; ejus mer- ka
eedem(t) efle non diftitemurTOjwtf tac
tamen honor es, quibus multi abutun-, tat
tur, animos homiuum adfaftum ex- ten
tollere <&> cor rumper e (»), expertuffl Li|
habemus. Quapropter ii animus li- n,o
terati incorruptus maneat, modeftia; /»*
ftudere debet, qua? claram &flahu ( lem comp arat auäoritatem {» (0
Hane virtutem f-elicitaci iirerarum raultum addere roboris conltat ; quo- £ /
niara illam Menander raffioy affin ^
promptuarium virtutis, vocat. Mo-
deltia piecatis ett initiurn, hominerö kl
fub^
fübeundis laboribus reddit idoneum,
vitam temperanter degere docet,
mentem adverfus omnes fortunas i- dusimmotam praeftat, omnemqjvi-
tiorum labe alperfam fugere conver- farionem fvadet. Fatum literato- Hm, ait Spizelius, ejfeJolet, ut alt-
i, mm, doÅrinae nempe prasftanfiam 1ignorantium > morfibus calumniis fateantiy), quas lerendoir.ritas face-
re pocelt modeftia, cum fecundum
w Ciceronis fernenriam, nonparum va-
fr- k&t contra falfosrumores(z). ian-
10$ tacerreeft, m re literaria, hujus vir¬
in- jtatis u tili tas, uc me illam defcnben-
x* femverba tempufcj, deficiant; quam
im Lipfius, fuo quoq; obfignar teftimo-
Ii- nio, cum eam ut omnium bonorum
ix fyndum commendar (a).
Vi'
(jj raier. Ä4dx, de antlq. inßit.lib. 2. cap, G ). (0 dnfl, Uh, Ethic 4.capi3. [u)Dion. Hb. $6.
m [x C'-cer. Hb. 2.de Invent, cap. [;) spiz, inf;
0- >Pag'7i8. (**) Cicer. lib. 2. fam. Epiß, 2 j»
f, W L(Pf Cent. 1 Epift. 77. pag. fj.
0- $• IV.
m
,ib*'Nec
'minorem Fempeiantia fundo
B lue«
JQ
literario affert felicitatem, quam fa- tar pienti<eitevufiifundamentum efTe Xe- ita
nophanes exillima vit: idq,- redle, cum hui
menti vires fapientiam adquirendiad- riu
hibeat; quod hoc Pythagorae nititur effato: Vüpc/i o-MCPpotrvi/yj (i>). t/ö Tcmperantia literarum cultoribus ()U'
tanto magis neceflaria eft, quanto tes
certius conftat, illorum mentem, dil.
qui le vitiorum illecebris acomnium po
cupiditatum lenociniis dedunt, fpif- lar
fis ignoranthe tenebris involvi, qui- Fa
bus cupiditatibus, rei literariae noxiis, "w frenos imponittemperantia: peream wj
enim
iait Ariftoteles, cupiditates-
domitß habentur (c}; qua propter J
Bernhardqs illam c up iditåt is re fre-
nationem, nuncupat (d). Semina f
fulcis commiffa, bonamamanttem- i
periem: eruditionis quoq; in animis
fem i na fi maturefcant, ledantem cu*
piditatum procellas temperanfiamre- quirunt; quam approbat fententiam D;
J^eneca; Philofophia> inquiens, t ert- perantiam exigit \_e\ U t autem tur-
bulentatempeitas> fluåus rnaris agi- j
tandoj
r
ii
fa- tando, ingentem excitat fremitum:
[e- ita voluptatum turbines» mentem
tm huc illuc impellentes, maximam pa- d- riunt confufionem; intemperantia
ur tnimfons eft omnium perturbatio-
). tionum (jf): quod in pofterioribus
us quocp patebit, Hcenominatae virfu-
to tes, fi debita obferventur diligentia,
i, diligensq; ipfis adhibeatur opera, non
m poterunt non literae, apud veros ll-
if- larum seftimarores benigno florere
ii- Fato; cum virtus omni a infe habeat,
s, mniafadfintbona, qiiempenes efi
m virtus. (g).
tr
>r (^) vid. Lexic. Baf. Fab. Sor. ^ 2 $9f, (c) A-
or i. Rhct. cap,$. (d) Bernhard, hotft. de Villic. intq% (e) Seneca Epifi. $ > [/) Cic\Tu[.
!- cg) Plant, in Amphit, Att. 2,t Jcen. 2.V.17.
is
Caput Posterius
/
n Duri Literarum Fati CauJJas
[' hxplicat,
i ARGUMENTUM,
i Bl
12
§. I» Dhltias Literis mn femper ptodtffe oßendit.
§• II. Voluptatesdividit, quarumpoßeriorct)
ut Mujis peßiferas} taxat.
§,III. Teterrimum Luxuria Vitium fußen-
dum proponit,
§, IV. Quantum detrimenti Literis injun^t tßiÄcivjict, > demonßrat,
Pf mns,5clevidelineavimuspenecillo Qftquam breviter I. jam expofui-
virtutes» quarumex floribns, Mufis
laurea contexitur felicitatis; ad re-
moras artium iiberalium demonftran- das acceflurn fäcimus. Inter illas ve-
ro principem divitiislocumaflignare placer, Divitias, quas,utDeibene-
dtäione profluentes(h\ ' magni x-
ftimare neminem pudebit, impedi-
mentum haberi literarum , multis
forfan mirum videatur; cum earum
varios in republica ufus deprehenda-
mns, cujus non tantum ormmen}^
verum etiam auxilia <£r fulcra ■> litim
rasejje Liplius probavit (/)♦ Verum
fi paulo accuratiori rem oculo con-
tem*
tmxAeTyiuvDivhia^phribusnocuiJJf
quam frofuijje fatebimur {k); ldq;
tarnen non directe 3c per fe, quatenus*
utdiximus, bonas funt, &advaftam erudicionem comparandam, optima adminicula, fed indire&e 3caccidenta- liter,quatenus malseperabufum. Qua
oblérvata diftin&ione, eas lireris fe- duio tra&andis non raro obefTe ftatu- imus; quod eo tutius allerere aude-
mus, quo cerfiusnobiscotiftat, opes
flurmis ad erudltionem pr^cludere viam(/). jllienim, qui omnirerum copiaaffluunt, fuam in divitiisdefic-
gentes fpem, laboribus, quos literae requirutit, fe frangi dedignantur» &
itaartium liberalium praeftantiam ftve ignorantia five cantemtu negligen-
tes ilias ut viles & fordido iolum
°tio aptas defpiciunt. linde I- focrates in hunc modum loquicur:
^ a/fl? ds xctxiag ftäAAov > y xcthoxayctjietg V7!Y!$z]riq, eriVtejrXtriciv (ihlv 'palvpietTra,- [tCK^jctCi^CjdV, £7Tl dg "jetg V]JcVl&$ 7üg VSXf Et Gerlacus fuis J *n hane orationem annotationibus, o-
Pesirritamenta efle malorum, quae
ho-
]
f4
homines faepe deteriores faciant, ob«
fervat(»). Quapropter nonnullio- ^
pes conttmferunt, ne eruditioni pa- m randas impedimento eflent: ut f
xagoras Democritus (o). Cra- xef
tes omne, quod ex patrimonio habe- v> 1 batäurnm* m mare demerfit(/0 fr-
tius enim efl > \ i ouir, opes de mer ge- yJ
re, quam ab tjjis demergi, Nec ' *
div er (am ab bis de divitiis fovebato- pinionem Joachimus Fortius, cujus
haec (um yerba-: opes debent conte- j
; »/Menim videtur accomodutu tati us\ nihil magis neceffarium, quam ag£
penuria, cujus beneficio omnes artet vet invent£ funt; fummam itaq\ inopu div
am, quam fummas opes malim (<£)> lie
cui afiemum probet Bceclerus,dicens: cog paupertate magiflra fiant feveri mo- fuß
res, opibus dilabuntur (rj. intertot vac tantaq; exabufudivitiarurn, quasena- qua fcunturmala, unum protulifle» nem« viu
pe voluptatem fufficiat, qnae tefte kt(
Plutarcho, jua natura vix frenarl Qp, fotefly fi autem accejferint divitu> doli
plane ßt infrenis (r). dojs
I
3b« 15
(fe] Prov. 10.22* (/) Lipgexlib de cruce in 0- }uftadBarb.ord. (I>C) Bruf. cap. 26 ex La~
33- ttt. (/] Seneca fent. a Rid t it. cap: 7, ttbiplarima
1(1. tjucg occurrunt hane agertiotrem qua probant e- '((. xempla. (m)Ifocrat. orat. ad Dem i, cap. t, )g. v. 6, {n)Idempag 7, (0) Rid cap. y. defind, fa. (/>) Idem loco est, & Athen, //'fe. 4.f. 20.
(?) Morhojf. lib 2. cap. g. 443. (V] Bosfler.
1
mcomparat. Trajan. & Claud.pag. 6tf, (-f) P/ilf.
fiobaum ferm. 91.
US tf. II«
Antequam damnum, quod volup-
ti• tåtes literis inferunt, deicribendum
w es aggredimur, Felicitas illarum in honeftas fi¬
ér inhoneftas five illtcitas,
>*' divifiqnem obfervalTe sequnm eft:
f)> st heenim voluptates, pracipue, ä-
Cognition is contemplatienifq, gratia
■O' [ufcipiuntur, dolore ér cupiditate
ot a* vacant (tft. Nee prohibiese fbnt»
(juaeanimi pariterac corporis inier-
ti" viunt recreationi, juxta tritum il lud:
te hterpone tuis interdumgaudia cur is.
rl Quo fenfu voluptatem expetendam &
t) dolorem fugindum efle, monet Eu-
taxus (u), Alias etiarn dantur 5 quas,
^
ur
c min dem
rum nem
in o\
kbU
os
ut loquittir Cato, råttorn inimic&y
men tis perflringunt oculos, nuüumi[
cum vir t ute commercium habent Allaram diviiionem hifce EudoxieX'
preflis probamus ver bis: Sunt volti ptates nonnulLe per fe bon<e & hont
_fl<e, ali<e non honefta (x). Harum $aty
poileriores ftudns maxime perniciö Jas effe experimur; quoruam Eudo
xo irerum judice, qui in eis fit, agitare mente, nihil ratione, cogitatione confequi potefi [y ]. Pia-
to voluptatem omnium malorum c-no[T fcam appellavit z); Idqueverilirné,
cum maximas vir tute s jacere opor- teat, dominante voluptate(a)* 0-
mnes idcirco qui telices in jiteris pro- utr;
greflus facere conanrur, Horario ltah^c adrnonenti ohtemperare decet: fuis Sperne voluptates, nocet erntet do. tur,
lore voluptas(f)dm
copl
(?) Etidoxm lib. 7 Ethic. cap. n. (#) ^err
lib, 3, cap, 12. (.v) Idcm lib. 7.cap i>. (/)^7* .
cap, ti. (*0 Reinhard. in Lipf lib.4*caP'|2't>
p*g. 1387* O)Cic-dttic, lib. f. (b) ti°rAU jj
Ub.Lcp;fl.i.pagm>M> iILterTi plici
hen
orui
altei
cele
WÜ[
Hill
i ex-
)ok |
OM
5 *
Omiles illicita*, quocunq; demum no¬
mine veniant , voluptates literarum qui*
dem corrumpunt vigorem, uni tarnen Ca¬
rum fpeciei, majorem ceteris defiruendi vim nempeluxuria>,inefle exiftimamus. Hanc
minSatyrici in tres partes dividunt, aliqaam
CIO' In ornat h
veftium conßflere dieentes , aliaM idn- \\bldtne
jtertiam guloßtatis ejfe ajfiftriccm*
Nos v» fecundam, mifTam fäcientes, duas jfj'lliftas mufis iatis noxias eile arbitramur.
pja.Priorem in ornatu veftium, quam alio
nomine fuperbiam appe'Iare liceat, du- plici potisfimum ratione noxiam depre*
hendimus: prior in perditione fübfidio-
°rum, qua; ad erudionem requiruntur ; altera in perditione temporis, conliflit;
Utramq; probemus: Nam cujus animum hxc invalit luxuria, Ii dives fit, divitiis fais, quae literis addifcendis impenderen- 5?0-tur> in nimium corporis ornatum, abu- b), titur; fin vero tanta non affluat opum
•^CoPia> in fummam fe paupertatem fepe
/7.^emergit t multi enim , inveniuntur ,
vanitate hacita dele&antur, ut übror.
rtf(Supelle&i!i negledla, veftes, quibus fu- perbiant, potius comparent. Quantam quoq;
III, temporis ja&uram faciant, teftantur vanas
^elebritates ac conventus, quibus often-
C tationis
18
tationis gratia, interefie cupiunt Hoc, \vw quod fuperbia artibus liberalibus ftrait irn- fe-
pedimentum, perpendens Morhofius, in ] fote
hsec verba errumpit: omnis ofentatio abefe riiis
debet
fqua in erndito omni a corrumpitß). Et j ten quoniam omnis fuperbus Deo pr or [as odibiUf^DU- red
bolo v.ßmilisfit (d)-, fuperbia, pcenam evitare ne- Ali!
quit(e). Ilii,quifuperbicemaculaconfpurcati Na
funt, etli felices aliquando in fludiis progref- lus
fus facere qucunt; Nubem tarnen pro juno- tm
ne ample&untur,& félicitatis culmen nequa- m quam occupare pcffunt, infolido enim nun- m
quamfletitfupcrbafelicitas (ffi* led fieut Euper- In
bia iapfum fequi folct, tollunturin altum^ut Up- on
/ügraviore ruant (g). Quapropter hoc Spizelii * pr egregium prorfus monitum,cuiq; erudiendo g
Cordi fit,oportet: Cane pejus & anque Deo Ma- k fisf facrati fugiant peflem illam execrabilem fa- fil
per b i am ne & ipß aliquando mifere per eant(h)\ fn
nam Jmpia fub dulci meile vencna lalent (f) • re Pofterior quoq;,luxuria nimirum in gula, ^
hacforiTandeterior videatur, cum animosht» rf
min um in furorem abducat (f]. Unde Pytha* ^ ^
göras ebrietatem infanU mcditationem dicere fo- „
kbat (/). Et Xenophon ebrios neß corporis * nef mentis compotes effe putabat. Aqua in ignern
immifTa,flammam extinguit; immoderata
quoq; vini ingurgitatio u(um tollit raticnis:
Experientia enim, ait ^einhardus, conßnh nimt» „
vint
*9
j tinitifuy animilumen-> i. e. rathnem,extingufifme
,'
fe. nihil rette , nihil confiderate , atcj, confultefieri ptefi[m), Sed objiciat aliquis .-terra, nififte-
riiisfiat, pluviam amat; vinum quoq; men- J temexhilarat, literis invigilandis aptiorem
reddit. Nos vero non negamus, quo mi¬
nus vinum,modice furntum,acuat ingenium:
Nam Fifi a dabunt animos(n)N £ rum cum nul-
lusin potando fervatur modus, luxuriam,r^- tiouemperturbare, obliv ionem immittere^vemori-
qm en er v are, error em tnfunderc, nec non Igrtavi-
tm producere, cum Boetio contendimus (o).
In allata itaq; pluvice fimilitudine, ad objedtb
onem refpondendo manemus, Auguftini
proferentes verba:ficut, inquitpluvia nimium grandis & diuturna fifuerit, terra confunditur &
in Ut um refolvitur-, ut nu II a in ea cultura fieri pof- fit\it a & (tar q nofira , quando abundantiori potu farit inebriata, necfpiritualem culturam accipe- rttfecfruttus animstneceffarios potent exhib er e(p)t
(c) Marhof, Torn.
t,1 ib' T. cap: \s.pag 172. (dSptz>, inf. litt
VI. (c~) Mr nan dr i verba a Langio in pol, cit.pAg. 2^49»
(f)Senec.in proverb. (g) hing. Card, in Pf.12- (h)Spiz.p. 8't»
fil. ht, (f) Ovid.i.-simor.fS. (k) Sen. Sptfi. Ss. (l)Stob,
fan.iS, (m) Reinhard, in Lipf lib. 4 cap. 12,pao tl')h [« O-
^■lib, \2.fi1b,), (o] Roctius de Schal, dcjcipl. (/>) iAug. de ehr.
W.ftrm 2].
§. IV.
Quamvis plurimae adhuc eflent cauffe ,
^u^qu ominus literce fiorefcanü, impediunt;
h'evkatis tarnenamore, ultima nempe, tpi-
A au*
20
ffr In Aavjia,» difetatiußculsefmem inponerec
gor* Natura qnidem nihil tarn alte conßituitq
virttis wnpojfit enitiQf)] Nullius tarnen tanto eft ingenii flumen, ut perfectam in omnil
cogn* naäus, hanc Virgilii exclamatione faliitat, arguere poffit:#o« cmnia pofkmi mnes{r)* Atquam longe asquitatis transg!
diuntur limites, qui prsepoftero füi amore confidentia propria,alioru judiciafufcpdi
habent, & nihil,nifiipforumfententiiscc
•
